Hà Huyền Chi

với tạp chí Bút Tre

và đài phát thanh Quê Hương, Arizona

Mộng Tuyền: Thưa, kể từ khi bắt đầu cầm bút cho đến nay, thi sĩ Hà Huyền Chi đã sáng tác khoảng bao nhiêu bài thơ, kể những bài đã công bố và chưa công bố?  

Hà Huyền Chi: Theo tôi ước đoán thì tổng số thơ đã làm vào khỏang 5000 bài, kể cả những bài chưa được công bố chính thức. Hiện tôi đã cho in 19 thi tập. Trù liệu là trong năm 2006, có thể tôi sẽ cho in thêm 3 thi tập khác. Nhưng tác phẩm cuối đời tôi là thi tập: Thơ Ghé 1 Chân gồm những trích đoạn của toàn bộ thơ HHC. Hiện đã soạn xong đến trích đoạn 6472. (Phân nửa là thơ song ngữ Việt – Anh)

MT: Thi sĩ còn nhớ rõ kỷ niệm của từng bài thơ?

HHC: Đương nhiên là tôi nhớ. Tôi có thói quen là tập quên những bài đã làm, vì sợ trùng dụng. Thế nên mỗi bài tôi chỉ nhớ lơ mơ, nhưng ai đọc sai 1 chữ là tôi biết liền tức khắc.  

MT: Còn nhà văn Hà Huyền Chi đã có bao nhiêu quyển sách? Và quyển tâm đắc nhất là quyển nào?

HHC: Trước 1975, tôi đã in 9 truyện dài. Có lẽ cuốn sách đầu tay tên là Rừng Ái Ân viết về thời mới lớn tại trường Võ Bị Đà Lạt là cuốn tôi tâm đắc nhất. Sau 1975, tôi có viết thêm vài truyện khác, nhưng chưa cho xuất bản. Vì tôi dồn mọi nỗ lực vào sở trường của tôi là thơ.  

MT: Thi sĩ, nhà thơ Hà Huyền Chi có một thói quen nào luôn luôn phải có trong lúc sáng tác?

HHC: Thói quen của tôi là không thói quen.  Tôi đã tập để có thể viết ở bất cứ nơi nào, thời điểm nào. Viết bằng tay, bằng máy chữ, hay đọc cho người khác viết. Có tí cà phê thuốc lá thì thoải mái hơn. Không có cũng không sao.

MT: Và một vài thói quen hoặc sở thích khác lạ với người thường?

HHC: Nói là sở thích thì không đúng, nhưng kinh nghiệm tôi, là đôi khi vào những lúc mình bận rộn nhất, mệt mỏi nhất, tôi thường viết được những bài thơ tâm đắc. Còn thói quen là trên bàn ngủ đầu giường, tôi luôn có sẵn giấy bút để tiện ghi chép khi ngẫu hứng.

MT: Những nhà văn, nhà thơ nào mà ông quý mến, từ phương diện viết lách? Và trên phương diện nhân phẩm?

HHC: Thưa ở đây tôi chỉ xin bàn đến năng lực sáng tác, về nhân phẩm thì xin được miễn trả lời. Duyên Anh, Phan Nhật Nam, Thảo Trường, Nguyễn Đình Toàn, Giao Chỉ... là những người tôi quý mến ở tài viết.  

MT: Chữ Chẻ Đôi và Chưa Đủ Phiền Sao Em trong tập thơ Đồng Thiếp dường như rất thật và rất gần với nhà thơ, và còn có quyền uy đối với nhà thơ nữa... Chúng tôi nghĩ thế có chút nào đúng không? Có thể kể gì về người phụ nữ được đề cập trong 2 bài thơ ấy?

HHC: Là người thật thì đúng, nhưng uy quyền thì không. Chỉ là cách thậm tả để cường điệu hóa những xúc cảm trong lòng tôi, khi ấy. Bởi có người nữ được tôi viết tặng trên 700 bài thơ. Người khác 300 bài, và người nữ trong 2 bài thơ này chỉ có hơn 100 bài thì đâu thể là uy quyền gì được. (Xin lỗi, tôi không thể tiết lộ danh tính nhũng người nữ ấy.)

 
CHỮ CHẺ ÐÔI

        Em gán cho ta tội chửi người
        Hỡi ơi ta bị chém oan rồi
        Thơ ta tưởng vậy mà không vậy
        Phải đọc bằng tim, đọc giữa lời         

        Chẳng thể nhìn thơ như xác chữ
        (Thường khi thơ là kiếm vô hình)
        Soi tìm cảm nhận trong tâm ngữ
        Chừng đó nàng thơ mới hiển linh         

        Em chụp cho thơ chiếc nón rừng
        Cách riêng, em ngộ nhận tưng bừng
        Trăm bài thơ đã, coi như bỏ
        Bởi một bài đang, có đáng không?         

        Tiên kiến bầy ra đứng cản đường
        Cách chi hội nhập với văn chương
        Ðôi khi bướm rụng, hoa vi vút
        Và ở tim nhau cũng sóng cuồng         

        Cứ liệng ta vào nơi gió cát
        Còn-nguyên-một-miếng đủ vui rồi
        Van em đừng xé ta tan nát
        Cùng với buồn thơ, chữ chẻ đôi._         

        HHC/DT/21

        CHƯA ÐỦ PHIỀN

        SAO EM?

        Em gọi như mưa tuyết
        Chuông reo luôn bất ngờ
        Ngắn dài không đoán biết
        Buồn vui chẳng nhằm giờ!         

        Hờn cũ vừa xanh cỏ
        Cái mới đã như rừng
        Bao nhiêu điều chưa tỏ
        Trong hằng hà bất ưng?         

        Tình quay cuồng chóng mặt
        Lòng thắc thỏm ngày đêm
        Mãi chơi trò cút bắt
        Chưa đủ phiền sao em?         

        Hôm nao em quên gọi
        Ðời trống trải vô vàn
        Ta thèm nghe em nói
        Cho dù lòng nát tan._

        hahuyenchi

MT: Vì sao thi sĩ chọn Washington State là nơi cư ngụ?

HHC: Tình cờ thôi cô Mộng Tuyền. Tôi không muốn dài cổ chờ sponsor khi ở Camp Pendleton. Lúc ấy tiểu bang Washington có chương trình bảo trợ nên tôi xin đi ngay.

MT: Xin phép thi sĩ tiết lộ một chút về gia đình cũng như đời sống hiện nay của ông.

HHC: Tôi có 5 con, chúng đã trưởng thành, đã có công việc vững vàng và yên bề gia thất. Và tôi có 8 cháu nội ngoại. Tôi quyết định nghỉ hưu từ năm 2000, để có giờ thức ngủ với thơ. Bà xã tôi thì chưa đủ tuổi hưu nên còn tiếp tục đi làm. 

MT: Nhà thơ nghĩ gì về nền văn học VN hải ngoại ngày nay? Nhà thơ có những suy tư gì về giới trẻ cầm bút, nếu có giới trẻ cầm bút đúng nghĩa của nhà thơ?

HHC: Phải nói là đáng lo, bởi cả 5 đứa con tôi đều tốt nghiệp đại học Mỹ, nhưng khả năng đọc và viết tiếng Việt chỉ vào cỡ tiểu học. Chúng ta có may mắn tiếp nhận luồng sóng H.O., con lai, đoàn tụ gia đình, nên văn học VN hải ngoại có cơ bùng lên, như những ngọn lửa rơm. Giới cầm bút trẻ này dù tận sức, không chừng rồi cũng chìm xuồng sau thế hệ thứ 2.

MT: Ông có những lời khuyên gì cho những cây bút trẻ?

HHC: Hãy kiên trì ném xuống dòng nước 1 sợi giây câu. Khi cá Việt đã thưa dần thì phải tập bắt cá Mỹ, cá Pháp.

Nếu chỉ được 5 chữ để diễn tả mỗi người sau đây, ông sẽ dùng những chữ nào?

1.      Bùi Giáng: Một người điên trí tuệ

2.      Phạm Duy: Kẻ có tài, vô hạnh

3.      Xuân Vũ: Người kể truyện lông bông

4.      Trường Sơn Lê Xuân Nhị: Một chiếc cần câu cơm

5.      Dương Thu Hương: Một phản tỉnh khá đẹp

6.      Duyên Anh: Tài với tai một vần

7.      Hà Huyền Chi: Kẻ không đùa với thơ

MT: Chiến tranh Việt Nam đã có những ảnh hưởng gì đến đời sống của ông, cũng như trong suy nghĩ của ông?

HHC: Tôi không có tuổi thơ. Tôi tiêu trọn tuổi trẻ trong chiến tranh. Và tuổi chiều ngậm đắng nỗi hờn bại vong.

      EM CŨNG BAO LẦN

      DẤY LỬA BINH        

      Ðèn sao lấp lánh cười trong lá
      Gió núi mơ màng ngủ giấc sương
      Tính sổ, đời ta không mấy khá
      Dư thừa khốn khó nát từng chương        

      Ta sớm đau hơn Chúa bốn ngày
      Không nằm máng cỏ cũng trần ai
      Sơ sinh ta khóc cùng bom đạn
      Khóc với quê hương suốt kiếp này       

      Từ trứng rồng kia, khổ tượng hình
      Bốn ngàn năm lẻ mấy hồi vinh
      Thân ta đầy đọa trong chinh chiến
      Chẳng mấy ngày yên hưởng thái bình       

      Sống có gì vui mà luyến tiếc
      Ðời tan từng mảnh vá sao lành
      Trải bao bầm dập, bao oan nghiệt
      Em cũng bao lần dấy lửa binh       

      Ta níu tình em, mảnh ván trầm
      Hải triều vô lý sóng vô tâm
      Nắng hôn lửa hạ thơm cồn cát
      Sinh nhật ta, con ốc hát thầm.        

      12-1993

      HHC/DT/58

MT: Ở quãng đời này của nhà thơ, ông nghĩ về những chuyện gì trong quá khứ nhiều nhất?

HHC: Tôi vất vưởng 1 thân với 50 năm sầu xứ, trong đó có 30 năm phiêu giạt quê người. Tôi sinh trưởng ở Hà Nội, nhưng tự nhận Sài Gòn là quê hương. Cơn bi thiết không cùng là ngày 30 tháng 4 – 1975 tôi hớt hải trôi trên sông Lòng Tảo để ra hạm đội 7. 

MT: Và ông còn những mong chờ, ước vọng gì ở tương lai? Một câu hỏi bên lề: Ý tưởng và kế hoạch dựng Phim Con Tiên, Cháu Rồng đã đi đến đâu? (http://anthonyha.gotdns.com/hhc/Rongtien/Rongtien1.htm)

HHC: Tôi bây giờ như con tằm đang tự xây cho mình 1 ổ kén thơ. Để làm gì, chẳng biết. Tương lai tôi dường như đang nằm trong cuốn sách ước. Và cuốn sách không ở trong tầm tay tôi. (Cuốn phim Rồng Tiên đã đóng lại, ngủ bụi. Người bạn vỗ ngực đầu tư chỉ là 1 tên bịp rẻ tiền. ) 

MT: Một thi sĩ, nhà văn, hay nói chung những người hoạt động văn hoá, văn nghệ, lúc ra đi chỉ mong tên mình ở lại với đời. Thi sĩ Hà Huyền Chi có như thế?

HHC: Người viết nào cũng có ước vọng như tôi: “Người không, thơ mãi trường tồn”.  

MT: Đối với nhiều độc giả, thi sĩ Hà Huyền Chi là một trong những cây đa, cây cổ thụ đã góp sức rất nhiều trong nền văn học VN hải ngoại. Riêng chính ông nghĩ như thế nào về nhận xét ấy? Xin nhà thơ tự nhận xét chỗ đứng của mình trong giới văn chương hải ngoại.

HHC: Tôi chọn sự cô đơn để có giờ cho sáng tác. Tôi đùa với tất cả nhưng không đùa với thơ. Tôi chạy đua với cái bóng của chính mình. Tôi chưa từng đứng lại, nên chưa biết mình sẽ dừng lại chỗ nào, lúc nào, trong dòng văn chương hải ngoại, để nhường bước cho những cây bút trẻ tài năng vươn lên. Mong là những vết chân tôi sớm được xóa đi, cùng với nỗi sầu hận 1 đời.

Xóa đi năm tủi tháng sầu
Mòn hơi lưu xứ, mái đầu tuyết pha
Mai sau xóa nốt giùm ta
Một người bất hạnh tên Hà Huyền Chi.

(Ha Huyen Chi)