ĐÔI DÒNG TẢN MẠN VỀ MẸ
(nhân Ngày Lễ Mẹ)

Ngày Lễ Mẹ - Mother’s Day, là ngày để tưởng nhớ đến công ơn người Mẹ – còn sống hay đã khuất, đã sinh ra ta trên cõi đời này. Người Mẹ không những chỉ có công mang nặng đẻ đau, mà còn nuôi dưỡng dạy dỗ ta nên người. Tình mẹ con là một thứ tình yêu thiêng liêng cao cả nhất trên đời. Thượng Đế đã phó thác chức năng làm mẹ cho người phụ nữ để nhân loại được sinh tồn. Không có hình ảnh nào đẹp bằng hình ảnh người mẹ ngồi vạch ngực cho con bú. Sữa là dòng máu, là sự sống người mẹ truyền cho con mình, nhờ nó mà đứa con được sống và trở nên khôn lớn. Nhà văn hào Maxim Gorki đã viết :

Without sun, without blossoming flowers,
Without love, without happiness,
Without woman, without love,
And, without mother, be no more.
Maxim Gorki

Xin tạm dịch:
Không ánh dương, cây nào trổ hoa,
Không tình yêu, hạnh phúc nào bền,
Không đàn bà, tình yêu nào đến,
Và, không có mẹ, sự sống nào còn.

Thật vậy ! Trẻ thơ bé dại muốn sống còn phải được cho bú mớm, phải được trìu mến săn sóc, thử hỏi ai có thể thay thế được người mẹ trong chức năng thiên phú nầy. Thời gian gần đây, ở Thái Lan có con hổ mẹ sinh dược ba hổ con nhưng không chịu cho con bu,ù nó còn xơi mất một đứa con của nó, nhân viên sở thú bèn dùng bình sữa cho hổ con bú, nhưng nó không thích ứng được với núm vú nhân tạo. Mộât phụ nữ đã tình nguyện cho hai chú hổ con bú bằng vú sữûa của mình. Hình ảnh hai chú hổ con ôm vú “hổ mẹ hờ” để bú gây cho ta cái cảm giác vừa thích thú, vừa xúc động về mối liên hệ thiêng liêng rất tự nhiên giữa tình ruột thịt “mẹï con”.

Chính cái bầu sửa mẹ là sợi giây liên kết tình yêu giữa mẹ và con. Những tấm gương hy sinh cao quý của người mẹ cho con mình đã làm tốn biết bao nhiêu giấy mực qua những áng thơ văn tuyệt tác ca ngợi người mẹ và nói lên tình yêu thương của con cái đối với người mẹ kính yêu của mình. Mới đây mộât chuyện thương tâm đã đánh động lương tri con người khi một bà mẹ Aán Độ đăng báo rao bán một con mắt của mình để lấy tiền nuôi dưỡûng đứa con còn bé nhỏ trên tay mà người cha đã đành lòng bỏ rơi.

Tiếng “ MeÏ” mang mộât âm thanh ngọt ngào, êm đềm biết mấy! Cả thế giới này dân tộc nào cũng đều bắt đầu tiếng “Mẹ” bằng mẫu tự “M” thiêng liêng đó. Người Pháp nói: “ Mère, Maman”, người Anh, Mỹ nói: “ Mother, Mom”, người Việt nói: “ Mẹ, Má”. Hiện tượng kỳ diệu nầy nói lên mối cách cảm nhiệm mầu giữa các chủng tộc trong phương thức phô diễn tình mẫu tử thiêng liêng. Dù ở chân trời góc bể nào, dưới chính thể hay trong môi trường tôn giáo nào, sự phô diễn nầy cũng là một trong những đề tài chính yếu của văn chương nghệ thuật. Tập đoàn lãnh đạo cộng sản chủ trương tam vô (vô gia đình, vô tổ quốc, vô tôn giáo), nhưng các thuộc cấp bị họ kềm kẹp vẫn cứ thiết tha nhớ đến mẹ hiền ở quê nhà, như lời thở than dưới đây của anh bộ đội đi xa đã cho thấy.

Tôi còn người mẹ già
Tóc ngã màu bông
Tuổi già non thế kỷ
...
Mẹ hiền ơi,
Con chợt nhớ quê mình
Khói lam chiều,
Giàn mướp lá lên xanh
Con bướm nhỏ,
Mái đình xưa nhớ quá !...

(theo Uyên Thao, Việt Điểu 1996)

Nói đến bà mẹ Việt Nam là nói đến cái nôi, chiếc võng, chiếc giường tre nơi đó bà mẹ quê ấp ủ con thơ đêm ngày. Tình mẫu tử thể hiện qua bàn tay trìu mến âu yếm vuốt ve, qua tiếng khóc oa oa của con thơ đòi bú, qua tiếng võng đưa kẻo kẹt trưa hè, tiếng ru hời à ơi và qua nỗi lo âu hồi hộp của người mẹ khi theo dõi từng nhịp tim, từng hơi thở của con ấm mình khi nó trở bệnh. Khi con khôân lớn, mẹ con phải xa cách, lại thêm chuyện buồn làm se sắt lòng người. Nhà thơ Lê trọng Nghĩa đã thủ thỉ tâm sự với mẹ mình trong bài “Tiếng Võng Trưa Hè”ø (nhạc sĩ Nguyễn Hữu Tân phổ nhạc) :

Tiếng võng trưa hè, Lời ru của mẹ,
Nghe se sắt lòng, Ôi se sắt lòng !
Mẹ ru con , Yên ngủ giấc nồng,
Mẹ ngồi ôn lại, Chuyện buồn nước non.
...
Mẹ ru con , Con thơ của mẹ ngày nào
Tuổi đời còn thấp, Đã cao tuổi buồn.
...
Tiếng võng trưa hè, Lời ru của mẹ,
Ôâi nay vắng xa rồi,
Mẹ ru con ru đã bao lần,
Nay xa mẹ con cần lời ru.

Lê Trọng Nghĩa (CHTỴ-1999)

Nhiều nhà văn, nhà thơ Tây phương đã viết về chiếc nôi, về cái giường có liên hệ đến tình mẫu tử, nhưng cái võng, cái giườùng tre vốn dĩ mang tính đặc thù của quê hương Việt Nam mới là nguồn thi hứng cho biết bao thi nhân viết nên những vần thơ tuyệt tác ca ngợi tình mẫu tử ngàn đời bất diệt. Nhà thơ Nguyên Khoa cũng đã diễn đạt tình tự mẫu tử qua bài “ Lời Ru Nào Mẹ Đã Ru Tôi” được nhạc sĩ Nguyễn Tất Vịnh phổ nhạc. Nguyên Khoa đã nói lên cảm xúc của của mình khi nhớ lại ngày nào Mẹ ngồi bên ru mình vào đời, mà nay Người đã khuất bóng:

...
Lời dịu hiền Mẹ đã ru tôi
Câu ca dao ngọt lịm nhớ đời
Như tiếng tơ cung điệu tuyệt vời
Còn vang lừng trong trái tim tôi.
...
Lời ru nào Mẹ đã ru tôi
Du dương thơ lục bát sáng ngời
Mà giờ đây tôi đã mất Người
Nhớ suốt đời tiếng Mẹ à ơi...
Nguyên Khoa (CHTY10-2004)

Mẹ Việt Nam. Ôââi, người mẹ Việt Nam! Ngưòi mẹ suốt đời tảo tần hôm sớm nuôi con cho đến tuổi trưởng thành, đồng thời nuôi chồng ăn học thành tài. Đến khi nước nhà gặp cảnh can qua binh biến, không may chồng tử trận, người vợ ở vậy thờ chồng nuôi con. Nhà thơ Phùng Quán đã viết :

Tôi mồ côi cha năm hai tuổi
Mẹ tôi thương con không lấy chồng
Trồng dâu, nuôi tằm, dệt vải
Nuôi tôi đến ngày lớn khôn.
...
Từ đấy người lớn hỏi tôi:
-Bé ơi, bé yêu ai nhất ?
Nhớ lời mẹ, tôi trả lời:
-Bé yêu những người chân thật.
...
Phùng Quán (Lời Mẹ Dặn)

Ca dao Việt Nam có câu: “Công cha như núi Thái Sơn, Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra”. Và, “Mẹ già như trái chín cây, Gió đưa mẹ rụng, con rày mồ côi”. Công cha nghĩa mẹ lớn lao như vậy, tuổi già cha mẹ lại không biết sống chết ngày nào cho nên phận làm con phải tỏ lòng hiếu thảo để đền đáp công ơn cha mẹ khi sinh tiền đã hy sinh cho mình. Cha mẹ trời cho còn sống ta không chu đáo săn sóc cháo cơm hôm sớm, tỏ lòng kính yêu, đến khi mất rồi dù có thương tiếc bao nhiêu thì cũng đã muộn màng. Danh ngôn có câu: ”Hiếu ngày nay gọi là có thể nuôi được cha mẹ, đến như giống chó giống ngựa đều có người nuôi. Nuôi mà không kính thì lấy gì mà phân biệt. Nhưng than ôi lúc ấy quá muộn rồi”. Phải chăng nhà thơ Nguyễn Phúc Sông Hương đã cảm nhận được nỗi niềm chua xót ấy nên đã thốt lên những lời thống thiết gởi đến những ai vừa mất mẹ trong bài thơ “Xin Ai Đững Như Tôi” sau đây:
 
...
mừng cho ai còn mẹ, cài bông hồng thắm tươi,
dù con bao nhiêu tuổi vẫn dại trong tim người,
hỡi những ai còn mẹ,ôm chặt mẹ ôm hoài,
đừng như tôi tay yếu giữ không được mẹ rồi

mẹ còn không lo được , mẹ mất con quê người,
xin đừng ai như tôi, xin đừng ai như tôi !
một mai cài hoa trắng, ôi ngày vui đã trôi...
có mẹ chỉ một thờingắn lắm trái tim ơi !
Nguyễn Phúc Sông Hương (CHTY 10-2004)

Nhà thơ Nguyên Phương dù sống trong hoàn cảnh khó khăn của đời di dân tị nạn cũng bày tỏ lòng hiếu thảo của người con trong ngày mừng sinh nhật Thượng Thọ cho mẹ già . Ta hãy nghe Nguyên Phương thổ lộ tâm tình qua bài “Mừng Mẹ Tám Mươi” (đã được nhạc sĩ Võ Tá Hân phổ nhạc) :

Con đến đây đã hai năm tròn chẳn
Sự nghiệp trong tay bỏ báo chạy bàn
Mừng Mẹ tám mươi chẳng được chu toàn
Con túng thiếu lo giản đơn cho Mẹ.
...
Con đã biết có nhiều đêm Mẹ khóc
Khóc cho con và khóc cả chính mình
Tám mươi rồi mà đời vẫn lênh đênh
Tương lai con cháu Mẹ vẫn hằng bứt rứt.
...
Ngày hôm nay mừng Thượng Thọ tám mươi
Con cầu nguyện Mẹ an bình trăm tuổi.

Nguyên Phương (CHTY 2-1996)

Nhưng nghịch cảnh đôi khi không cho phép người con bày tỏ được lòng hiếu thảo với cha mẹ. Do đó người con cảm thấy mình có tội đối với đấng sinh thành mà lòng bâng khuâng ray rứt. Nguyễn Viết Trường, 24 tuổi, mù đôi mắt do bi viêm sắc tố võng mạc, đã mượn mấy vần thơ sau đây để khuây khỏa nỗi lòng.

CON

Vô tình quá đứa con của mẹ
Tháng ngày đắm đuối những vần thơ
Đã quên mất thời gian đang chảy
Đưa dần con xa mẹ mỗi giờ
Để mình mẹ sớm hôm thui thủi
Giữa đồng xa mưa trắng nắng tròn
Như con suối nhởn nhơ rong ruổi
Con đã quên nguồn mẹ cạn dần
Thời gian vô tình đâu có tội
Tội là con đã quá vô tâm.

Nguyễn Văn Trường (Ngày Mới -Paris, 10-2003)

Một nhà văn đã nói về luật sắt, luật bạc, luật vàng. Luật sắc nói rằng: cái gì của Anh là của Tôi. Luật bạc nói rằng: cái gì của Anh là của Anh. Luật vàng nói rằng: cái gì của Tôi là của Anh. Người mẹ luôn luôn sống theo luật vàng. Cái gì của Mẹ là của Con. Luật vàng là luật bác ái, từ bi. Đó là chân lý sâu thẳm của bản trường ca đạo hạnh muôn đời.

Mẹ yêu ta khôn tả, ta yêu mẹ vô vàn. Nhưng mẹ đâu có ở với ta được lâu dài, mộât ngày nào đó rồi cũng phải rời xa ta theo luật tuần hoàn của tạo hóa mà về cõi vô cùng của trời đất, để lại cho ta bao niềm thương tiếc không nguôi. Xin mượn lời thơ của Nguyễn Lang Quân để tưởng niệm những người mẹ kính yêu đã khuất chẳng biết bao giờ ta có thể tìm lại được.

MẸ

Mẹ nằm đó
Tử thần rình rập bên giường
Con có tình thương
Nhưng không có phép mầu
Cứu nguy cho Mẹ.

Ngày tàn bóng xế
Mẹ đau nỗi đau trần thế
Và chút ngậm ngùi
Hai tay buông xuôi
Về bóng đêm miên viễn.

Con trồng hàng hoa kiểng
Quanh mộ phần
Để những ngày xuân
Và những đêm đông
Có gió bấc thổi lạnh trên sông
Mẹ đỡ buồn cô quạnh.
Nguyễn Lang Quân (Việt Điểu 2000)

Như Hoa Lê Quang Sinh
Dallas, Ngày Lễ Mẹ, 08-05-2005