Câu
Chuyện Thầy Lang
Bác sĩ Nguyễn Ư-ĐỨC
ĐIỆN THOẠI DI ĐỘNG
Từ mươi ngày qua, vấn đề “có
rủi ro hay không” của điện thoại di động lại được công luận nhắc nhở tới.
Đó là sau khi Viện Y Học Môi Trường của Karolinska Institute
bên Thụy Điển công bố kết quả nghiên cứu của họ vào ngày 13-10-2004 trên
trên tạp san quốc tế Dịch Tễ Học. Theo Viện Trưởng Anders Ahlbom, người dùng
điện thoại di động từ 10 năm trở lên có thề tăng nguy cơ bị bị bướu năo gấp
bốn lần. Ông cho hay kết quả nghiên cứu có căn bản vững chắc,
đáng kể và cần được xác định bởi các nghiên cứu kế tiếp. Công tŕnh này được
thực hiện trong ba năm qua sự theo dơi 150 bệnh nhân bị u giây thần kinh
thính giác và 600 người lành mạnh và nằm trong chương tŕnh nghiên cứu về
cell phone của Tổ Chức Y tế Thế giới.
Kết quả trên đă đưa tới nhiều phản ứng khác
nhau.
Louis Slesin, Chủ nhiệm Tạp chí Microwave
News tuyên bố: “Các nghiên cứu gia của viện Karolinska là những vị được
kính trọng trên khắp thế giới và nghiên cứu này sẽ khiến các tổ chức y tế
phải xét lại rủi ro của điện thoại di động. Kết quả cũng chặn đứng ư đồ của
kỹ nghệ điện thoại di động muốn ngưng các cuộc khảo sát về rủi ro do loại
điện thoại này gây ra”.
Giáo sư Henry Lai của Đại Học Washington,
Seatles, góp ư rằng đây không phải là lần thứ nhất người ta chứng tỏ có liên
hệ giữa bướu thính giác với cell phone, mà từ năm 2002, một nghiên cứu khác
tại Thụy Điển cũng kết luận như vậy.
Giới sản xuất điện thoại di động phản bác:
“rằng đấy mới chỉ là kết quả của một nghiên cứu, v́ thế ta không thể dựa vào
đó để kết luận vấn đề; rằng đă có nhiều nghiên cứu cho hay không có liên hệ
giữa bướu năo với cell phone; rằng chúng tôi đồng ư cần có thêm nhiều nghiên
cứu khác để vấn đề được sáng tỏ”.
Lang tôi xin cùng quư thân hữu cập nhật lại
câu chuyện điện thoại di dộng này.
Điên thoại di động đă trở thành một phương
tiện cần thiết cho con người trong mọi xă hội năng động, di chuyển hiện nay.
Nó được sử dụng trong nhiều liên lạc.Từ dịch vụ thương mại, giao tế nhân sự,
tới hẹn ḥ yêu đương hoặc băng đảng tội ác. Với điện thoại di động ta có thể
nói được với nhau ở khắp nơi trên trái đất, từ chốn thâm sơn cùng cốc tới
vùng biển cả xa xôi.
Cho tới nay, theo ước lượng có khoảng trên
một tỷ người dùng điện thoại di động trên thế giới. Riêng ở Mỹ tới cuối năm
2004 đă có 170 triệu người người sử dụng, tức là cứ 10 người, có 7 người
dùng điện thoại di động. Năm 1990 chỉ có khoảng 5 triệu. Theo phóng ước của
David Pearce, chủ biên tạp chí The Futurist, th́ chỉ mươi mười lăm năm nữa,
85% dân chúng Mỹ đều có cell phone và họ chỉ dùng điện thoại không dây mang
theo ḿnh này mà thôi. Có người c̣n hài hước là với đà này,
trong tương lai, khi sanh ra mỗi đứa bé được cho một số điện thoại, như là
số thẻ căn cước, thay cho Số An Sinh Xă Hội.
Cell phone phổ biến, công dụng như vậy mà vài
năm gần đây giới tiêu thụ đă trở nên rất bối rối, hoang mang v́ những tin
tức khác nhau về sự Có hoặc Không có rủi ro do máy gây ra. Đă có nhiều kết
quả nghiên cứu, về ảnh hưởng xấu cho sức khỏe do phóng xạ của điện thoại di
động. Nhưng giới tiêu thụ, v́ nhu cầu, vẫn dùng mặc dù cho tới nay chưa có
giải đáp dứt khoát nào về vấn đề này.
Lịch sử điện thoại di động
Điện thoại di động mà ta c̣n gọi là Cell
phone, điện thoại cầm tay handies hoặc cellular phone là loại điện thoại có
gắn antenna trong máy, với bộ phận phát điện và thu phát tín hiệu. Máy phát
ra một lượng rất nhỏ vi ba phóng xạ. Khi nói chuyện, toàn bộ máy được áp sát
vào tai.
Khái niệm về cell phone đă manh nha từ thập
niên 1950. Tới năm 1977 th́ công ty AT&T làm ra một cell phone mẫu; năm
1979, máy được bán ở Nhật. Năm 1981, công ty Motorola Hoa Kỳ cho ra một loại
cell tối tân hơn. Hiện nay cell phone được trang bị dưới dạng digital, có
thể dùng để chụp h́nh, có thể truyền h́nh ảnh hai người đang đối thoại và
nhiều công dụng khác.
Chỉ mới hơn ba chục năm mà cell phone đă có
một thị trường vững vàng trên khắp thế giới. Nhưng băo tố cũng bắt đầu đến
với cell phone.
Sóng gió trên cell phone
Câu chuyện bắt đầu với một chương tŕnh của
đài BBC Luân Đôn cách đây mấy năm khi đài công bố kết quả nghiên cứu của bác
sĩ Lennart Hardel bên Thụy Điển: một bệnh nhân bị ung thư năo về phía đầu mà
người này thường xuyên áp điện thoại di động để nói và nghe. Vị bác sĩ này
cho hay rằng điện thoại di động có tác dụng không tốt tới sức khỏe con người
và vấn đề cần được làm sáng tỏ bằng các nghiên cứu khoa học khách quan.
Trong khi chờ đợi kết quả, ông ta đề nghị mọi người nên giới hạn sự tiếp cận
với nguồn phóng xạ từ điện thoại di động. Trong chương tŕnh phát thanh
này, kết quả một nghiên cứu tương tự ở Mỹ về liên hệ giữa phóng xạ từ
điện thoại di động với tổn thương của nhiễm thể tế bào cũng được đài
công bố.
Bác sĩ Goerge Carlo, người đă từng hợp tác
với American Cellular Industry, quả quyết rằng kỹ nghệ cell phone hiện đang
ở vào t́nh trạng báo động; rằng họ tiếp tục đưa ra những lời tuyên bố lững
lờ, nước đôi về sự an toàn của cell phone.
Tháng 5 năm 1999, một nghiên cứu từ Thụy
Điển cho hay sử dụng điện thoại di động đưa đến nhiều triệu chứng như nhức
đầu, mệt mỏi, chóng mặt, mất trí nhớ, nóng bỏng trên da và có khó khăn khi
nghe. Ngoài ra, người dùng cell phone 30 phút mỗi ngày th́ hay than phiền là
mau quên nhiều gấp đôi so với người chỉ dùng dưới hai phút; người dùng ba
bốn lần trong ngày th́ bị nhức đầu gấp ba người chỉ dùng hai lần trong ngày.
Điều cần ghi nhớ là thiếu niên bị các triệu chứng trên nhiều hơn người lớn.
Trước đó, vào tháng 5 năm 1998, các nghiên
cứu tại Na Uy và công ty điện thoại Scandinavian cũng đưa ra các nhận xét
tương tự. Nhiều người nghe điện thoại tự đông áp vào tai than phiền trên da
nổi lên một vết đỏ, đau, cứng có bề lớn bằng chiếc điện thoại mà họ đang
dùng. Công ty sản xuất Microshield kể trường hợp một người máng điện thoại
vào hông và bị ung thư cột sống lưng ngay chỗ mang điện thoại.
Những giải thích
Theo viện Ung Thư Hoa Kỳ, các dụng cụ điện tử
trong nhà như T.V, ḷ nấu vi ba, chăn và nệm điện, máy sấy tóc, quạt trần,
đồng hồ điện báo thức ...cũng phát ra từ trường điện như cell phone.
Theo giải thích của World Health Organization
th́ các phóng xạ từ cell phone rất nhỏ, khoảng 0,2 - 0,6 watt, thuộc loại
không gây ra xáo trộn cho tế bào con người như quang tuyến X. Phóng xạ này
tan biến trong không gian, tùy theo khoảng cách giữa máy và cơ thể. Cũng
theo WHO, khi xâm nhập cơ thể, phóng xạ sẽ tạo ra một sức nóng rất nhẹ mà cơ
chế điều ḥa thân nhiệt có thể hóa giải dễ dàng. WHO cũng nhận rằng có nhiều
nghiên cứu nói phóng xạ của cell phone làm thay đổi sinh hoạt điện năng năo
bộ, giảm thời gian phản ứng, gây vài xáo trộn giấc ngủ nhưng rất ít và không
tạo ra khó khăn ǵ cho người sử dụng cell phone. WHO kết luận là các phóng
xạ đó chưa chắc đă gây ra ung thư năo và sẽ tài trợ để các khoa học gia
nghiên cứu thêm.
Kỹ nghệ sản xuất cell phone cho hay là điện
thoại di động an toàn v́ đă được làm đúng theo tiêu chuẩn do chính quyền đưa
ra. Tiêu chuẩn đó gồm ảnh hưởng của nhiệt do cell phone phát ra và các vi ba
từ trường được phân phối ra hết cả đầu người dùng máy. Nhưng chương tŕnh
truyền h́nh ABC 20/20 cho hay là tiêu chuẩn của chính quyền có nhiều kẽ hở
mà các nhà sản xuất điện thoại di động qua mặt dễ dàng.
Trong khi đó th́ Chủ tịch công ty điện thoại
di động vĩ đại Ericsson khẳng định rằng sẽ có nhiều người sử dụng điện thoại
di động thay v́ dùng điện thoại có dây trong nhà, v́ tiện lợi hơn.
Cơ quan Federal Communication Commission Hoa
Kỳ cho hay là cho tới nay, chưa có bằng chứng nào kết luận rằng điện từ
trường có hại cho sức khỏe. Chuyên viên Ed Mantiply của cơ quan này cho hay
là cơ quan đă đặt ra một tiêu chuẩn cho phóng xạ từ điện thoại di động,
giống như giới hạn tốc độ lái xe tự động. Không có ǵ bảo đảm là dưới giới
hạn đó chúng ta sẽ an toàn và trên giới hạn đó là nguy hiểm. Cơ quan khuyên
dân chúng áp dụng nguyên tắc là cầm xa máy khoảng một phân nếu máy phát ra
một đơn vị watt năng lượng; nếu máy phát ra 10 watts th́ ở cách xa máy mười
phân. Nhưng một số nghiên cứu cho hay, ngoài sức nóng, cell phone c̣n phát
ra các phóng xạ có hại. Đồng thời các phóng xạ này phát ra từng lúc mạnh yếu
khác nhau nên có hại hơn là phát ra liên tục.
Cơ quan Food and Drugs Hoa Kỳ có trách nhiệm
về sự an toàn thực dược phẩm, các mỹ phẩm, trang bị điện tử trong nhà th́
nói: cell phone phát ra một lượng điện từ trường không đáng kể và kết quả
nghiên cứu chưa xác định nó có hoặc không có hại. Và cơ quan khuyên dân
chúng áp dụng các phương pháp đề pḥng thường lệ.
Tập san International Journal of Oncology số
tháng Năm, 1999 đăng kết quả nghiên cứu trên 600 người dùng điện thoại di
động cho hay không có bằng chứng ǵ về vụ gây ung thư năo v́ phóng xạ từ
điện thoại này.
Ảnh hưởng của điện thoại di động trên sức
khỏe
Nhưng phe lưu tâm tới ảnh hưởng phóng xạ từ
điện thoại di động vẫn không hài ḷng với giải thích của chính quyền, cơ
quan y tế và của các công ty sản xuất cell phone. Họ vẫn quả quyết là phóng
xạ này rất hại cho cơ thể.
Phóng xạ thoát ra từ điện thoại di động khi
mở máy và khi nói chuyện và xâm nhập xương sọ, vào năo bộ, mắt, mũi và các
tế bào trên mặt. Một bác sĩ Đan Mạch nói: �Chắc không có ai muốn đút đầu vào
ḷ hâm thực phẩm vi ba nhưng nhiều người lại hân hoan áp chiếc điện thoại di
động sát tai, vào đầu�. Micrwave oven cũng phát ra những vi ba phóng xạ như
điện thoại di động.
Bác sĩ Bruce Hocking đă tường tŕnh trước
Thượng Viện Úc Đại Lợi rằng một số người sử dụng điện thoại cầm tay có thể
bị tổn thương da chung quanh vành tai với cảm giác khác thường ở trong đầu.
Cảm giác xuất hiện mấy phút sau khi họ quay số điện thoại và kéo dài có khi
cả mấy tiếng đồng hồ. Ngoài ra họ c̣n cảm thấy buồn ói, rối loạn thị giác
cũng như có vài dấu hiệu thần kinh khác. Theo ông, đây không phải là do
tưởng tượng mà là có thực v́ được phát hiện ở nhiều cá nhân
khác nhau, trên khắp thế giới khi họ dùng cell phone.
Cơ Quan Y Tế Thế Giới cũng đề cập tới vấn đề
tia phóng xạ của điện thoại di động trên sức khỏe và khuyên dân chúng nên
giới hạn sử dụng, nên dùng vật dụng giữ điện thoại xa cơ thể.
Cơ quan này đă tài trợ 4 triệu Mỹ Kim để nghiên cứu ảnh hưởng của tia phóng
xạ từ điện thoại di động, trong đó có nghiên cứu của viện Karolinska.
Các nghiên cứu gia bên Anh Quốc báo động là
trẻ em dùng nhiều điện thoại di động có thể gặp khó khăn trong vấn đề tăng
trưởng của xương sọ.
Công ty hỏa xa Nhật yêu cầu khách giảm dùng
điện thoại di động trên xe lửa để tránh ảnh hưởng tới các y cụ mang trên cơ
thể một số hành khách trên tầu như pacemaker, trợ thính cụ?
Theo kết quả điều tra bên Đức th́ phóng xạ vi
ba từ cell phone làm tăng huyết áp v́ các mạch máu co thu dưới tác dụng của
phóng xạ.
Báo Daily Mail ngày 13 tháng 12 năm 1999 đăng
tin các nghiên cứu bên Anh cho hay sử dụng cell phone có thể đưa tới thất
thoát chất huyết cầu tố từ hồng huyết cầu và gây ra bệnh tim và sạn thận.
Phóng xạ từ cell phone cũng ảnh hưởng tới hệ
thống miễn dịch, theo khoa học gia Roger Cogwill.
Người mang kính mà dùng cell phone th́ ảnh
hưởng của phóng xạ vào mắt tăng 20%, vào đầu tăng 6%. Lư do có thể là do
khung kính đeo mắt bằng kim loại thu hút nhiều chất phóng xạ hơn. Nhiều
người mà răng sâu trám bằng kim loại than phiền có cảm giác nóng nóng trong
miệng và đau nhức răng khi nói chuyện trong cell phone.
Theo báo Úc Sunday Telegraph ngày 2 tháng 5,
1999, phóng xạ từ điện thoại di động gây ra khuyết tật cho trên 10.000 con
gà con v́ trứng tiếp cận với chất phóng xạ này.
Hội nghị về ảnh hưởng phóng xạ từ cell phone,
họp tại Vienne vào tháng Giêng năm 1999, đi đến một quyết định chung là ảnh
hưởng sinh học phát ra từ radio wave, microwave là có thực và cần được khoa
học kiểm chứng.
Các bác sĩ Henry Lai và NP Singh, University
of Washington, Seattle, cho hay khi sử dụng cell phone, có tới 50% DNA bị hư
hao v́ chất phóng xạ từ máy. Ông ta cáo giác là các nhà sản xuất cell phone
đă yêu cầu ông thay đổi kết quả của nghiên cứu tới hai lần. Nghiên cứu lại
do chính các công ty điện thoại tài trợ nhưng khi thấy kết quả bất lợi họ
yêu cầu ông ta thay đổi.
Công ty săng dầu Shell cũng cảnh báo dân
chúng rằng trong khi đổ săng cho xe hơi mà điện thoại di động kêu th́ cũng
có thể gây ra hỏa hoạn. Theo công ty, điện từ trường phát ra khi điện thoại
reo đủ mạnh để tạo ra một tia lửa, bắt vào dầu săng, làm cháy xe. Do đó, họ
khuyến cáo công chúng không nên sử dụng điện thoại di động trong khi mua
săng.
Vấn đề với các trụ phát tín hiệu cho điện
thoại di động ở vùng dân cư đông đúc với tia phóng xạ phát ra cũng được nêu
lên. Bên Anh nhiều nghiên cứu cho hay, sống gần và dưới ảnh hưởng của đường
dây điện có nhiều nguy cơ ung thư phổi v́ các tia phóng xạ ô nhiễm dính với
nhau và đọng trong phế nang. Theo tổ chức nghiên cứu các loài chim ở Thụy
Sĩ, ngay cả chim khi bay quanh quẩn trụ phát tuyến cũng bị lạc đường v́ mất
định hướng dưới ảnh hưởng của điện từ trường.
Công ty bảo hiểm với cell phone.
Vào tháng Bảy năm 2000, một bác sĩ chuyên
khoa thần kinh Hoa Kỳ đă kiện công ty Motorola và các công ty điện thoại di
động khác, đ̣i bồi thường 800 triệu Mỹ kim. Lư do là v́ ông ta bị ung thư
năo gây ra do phóng xạ từ điện thoại di động.
Kỹ sư Robert Kane làm việc cho Motorola kiện
công ty v́ bị ung thư óc trong thời gian thử nghiệm antenna cell phone cho
công ty. Một vụ kiện Motorola khác do Dean Vincent Rittman bị ung thư năo v́
điện thoai di động cũng được thụ lư tại Texas.
Một số công ty bảo hiểm từ chối bán bảo hiểm
về hậu quả có thể xảy ra do cell phone. Họ cho rằng vấn đề này cũng tương tự
như vấn đề chất cách nhiệt asbestos, thuốc lá và họ sẽ phải bồi thường nhiều
tỷ mỹ kim. Theo công ty bảo hiểm Thụy Sĩ, Swiss Re, căn cứ vào các dữ kiện
hiện có th́ các nạn nhân của cell phone có nhiều hy vọng thắng trong các vụ
kiện. Trước đây, công ty bảo hiểm lớn Lloyd bên Anh đă từ chối bán bảo hiểm
liên can tới điện thoại di động.
Dụng cụ giảm phóng xạ.
Trước sự lo ngại của giới tiêu thụ, nhiều
trang bị che chở cơ thể, nhất là năo bộ với phóng xạ từ cell phone, đă được
tung ra thị trường.
Các công ty sản xuất mobile phone Hitachi,
Ericsson, Alcatel tung ra các trang bị phụ (hands free devices, Microshield)
để làm giảm phóng xạ phát ra từ điện thoại di động, ngơ hầu bảo vệ sức khỏe
người dùng máy. Chính các công ty sản xuất máy cũng phân phát màn bảo vệ
(Microshield) cho nhân viên khi dùng điện thoại tự động. Theo họ, dù chưa có
bằng chứng xác đáng nhưng mọi người đều e ngại, che chở th́ cũng nên đề
pḥng. Cảnh sát Luân Đôn được lệnh giới hạn dùng điện thoại di động dưới năm
phút, đồng thời cũng được cung cấp dụng cụ che chở.
Các trang bị giảm phóng xạ này chẳng biết có
công dụng ǵ không, nhưng theo nhiều người, lại có thể làm sự truyền tín
hiệu thay đổi, khó nghe, điện thoại phải tăng cường độ, đưa đến nhiều phóng
xạ hơn là làm giảm.
Hands free devices thường dùng gồm có một cục
nghe gắn vào lỗ tai, một cục thu âm thanh nối với điện thoại bằng sợi dây
điện. Khi máng ống nghe vào tai, chất phóng xạ cũng thất thoát ra ngoài đồng
thời người nghe cũng có nhiều vấn đề trong lỗ tai.
Theo thống kê, có tới trên 60% người sử dụng
điện thoại di động mua dụng cụ ngăn phóng xạ v́ sợ chất này phát ra từ máy.
Công ty sản xuất trang bị Microshield cho hay dụng cụ này thu hút tới 90%
chất phóng xạ, mà nếu không có nó, sẽ chạy tuốt vào năo của con người?
Ngoài ra, do sự đ̣i hỏi của dân chúng và với
con số gia tăng mỗi ngày dùng điện thoại di động, các nhà sản xuất điện
thoại Mỹ Motorola, Thụy Điển Ericsson , Nokia Phần Lan sẽ dán nhăn hiệu trên
điện thoại ghi rơ số lượng chất phóng xạ do điện thoại di động phát ra. Phát
ngôn viên Mikael Westmark của công ty Ericsson cho hay đây là vấn đề mà
khách hàng rất quan tâm và công ty sẽ cung ứng các thông tin xác thực.
Bài học thực tế.
Vấn đề có rủi ro hay không của điện thoại di
động đang được tranh luận, nghiên cứu. Chưa có kết luận nào xác quyết là
cell phone tạo ra ảnh hưởng không tốt th́ cũng chưa có chứng minh rằng cell
phone an toàn. Người sử dụng cell phone bây giờ vô t́nh được dùng như là để
thử nghiệm coi nó có nguy hại hay không. Cũng như thuốc Thalidomides cách
đây mấy chục năm, v́ không được nghiên cứu tính cách an toàn trước khi dùng,
nên đă gây ra đau khổ cho nhiều gia đ́nh với con khuyết tật. Hoặc như chất
cách nhiệt asbestos, thuốc lá...đă gây ra biết bao nhiêu trường hợp ung thư
phổi mà cả chục năm sau mới thấy triệu chứng.
Nếu cơ thể có sức đề kháng mạnh th́ vi ba
phóng xạ từ cell phone không tác hại được. Nhưng nếu yếu th́ mỗi ngày một
ít, phóng xạ sẽ hủy hoại tế bào và trong trường kỳ có thể đưa tới bệnh hoạn.
Không giống như khói thuốc lá, từ trường
phóng xạ là chất vô h́nh, không màu sắc, không mùi vị. Chúng âm thầm xâm
nhập cơ thể nơi có tiếp cận và tạo ảnh hưởng xấu. Nên khi đă có người nêu ra
vấn đề th́ lúc sử dụng cell phone, ta cũng cần có một thái độ khôn ngoan, dè
đặt. Chẳng hạn:
1- Không dùng cell phone khi có điện thoại có
da;.
2- Dùng điện thoại thông thường bất cứ lúc
nào có thể;
3- Dùng trang bị phụ để khỏi áp điện thoại
vào tai;
4- Nói trên điện thoại di động càng ngắn càng
tốt;
5- Dùng loại điện thoại di động có antenna ở
ngoài máy, xa đầu và năo bộ;
6- Ở nhà hoặc văn pḥng, khi có ai kêu trên
cell phone, th́ kêu lại bằng điện thoại thường;
7-Sử dụng tối đa máy nhắn tin pager;
8- Mang máy điện thoại trong túi xách tay chứ
đừng bỏ trong túi áo, túi quần;
9- Giới hạn sự sử dụng cell phone ở thiếu
niên dưới 16 tuổi v́ giới này bị ảnh hưởng xấu từ điện thoại di động nhiều
hơn người trưởng thành.
Nhiều người cho rằng, sống trong xă hội hiện
tại, con người có nhiều nguy cơ gặp hiểm nghèo thường xuyên. Lái xe nửa giờ
mỗi ngày c̣n nhiều cơ hội xấu tới sức khỏe hơn là 10 phút nói trên điện
thoại di động; vận động đi bộ có thể bị du đăng cướp bóc, đánh đập; uống
thuốc chữa bệnh có thể bị phản ứng chết người; ăn tiệm có thể bị trúng độc;
làm t́nh có thể bị thượng mă phong mà từ giă cơi đời... Ôi th́ đủ thứ nguy
cơ! Nhưng tránh được nguy cơ nào th́ vẫn hay hơn. Pḥng bệnh hơn chữa bệnh
mà.
Một khía cạnh khác của điện thoại di động
cũng đáng lưu tâm. Đó là việc điện đàm tâm sự ba hoa khi lái xe đă gây ra
nhiều tai nạn, vong cho người lái và người khác. Đă có nhiều vụ kiện do
người vừa lái xe vừa nói điện thoại rồi gây ra tai nạn và sự bồi thường lên
rất cao. Số tử vong này có lẽ c̣n cao hơn là do phóng xạ và quá rơ ràng,
khỏi cần tốn tiền nghiên cứu chứng minh lôi thôi.
Bài học căn bản lái xe là cần luôn luôn đề
cao cảnh giác, thận trọng và hành xử lịch sự. Đầu hướng về phía trước, mắt
vừa nh́n đường vừa ngó kính chiếu hậu và quan sát người lái chung quanh. Tôn
trọng luật đi đường, giới hạn tốc độ và mang nịt an toàn. Nếu lại dùng cell
phone th́ cũng tốt thôi, v́ phương tiện này có nhiều ích lợi thực tiễn: giúp
ta liên lạc với nhau, mang lại cấp cứu cho ta cho người khi hoạn nạn.
Tiện đấy nhưng cũng hại đấy. Nên cần đề
pḥng.
1- Điện thoại bây giờ nó nhiều nút, nhiều
cách dùng phức tạp nhưng nếu làm quen được với chúng th́ lại rất có lợi.
Chẳng hạn nút kêu khẩn cấp, nút kêu lại tự động, nút số điện thoại thường
kêu... mà khi cần, chỉ việc nhấn nút là điện đàm được.
2- Sắm thêm trang bị phụ để khỏi phải lấy tay
cầm áp điện thoại vào tai, dành hai tay cho bánh lái.
3- Để điện thoại gần ngay chỗ ḿnh ngồi, dễ
lấy, không phải quay ḿnh ra sau, đảo mắt t́m kiếm.
4- Đang điện đàm mà thấy có bất an lưu thông
như tai nạn trước mặt, mưa to chợt tới, nhiều xe cộ... th́ ngưng ngay.
5- Giới hạn quay số điện thoại khi đang lái.
Quay số khi xe ngừng nơi đèn đỏ hoặc bảng stop. Nếu cần lắm th́ quay số một
nửa, nh́n đường rồi quay tiếp.
6- Không ghi chép, t́m số điện thoại trong
khi lái xe.
7- Tránh nói chuyện gây nhiều xúc động mạnh
trong lúc vừa lái vừa nói v́ ta rất dễ bị chia trí, gây ra tai nạn.
Phải chi mà ai ai, và ngay bản thân ḿnh,
cũng cẩn tắc vô áy náy như vậy th́ đỡ việc cho ông Tobia biết mấy!
Bác sĩ Nguyễn Ư-ĐỨC
Texas 22-10-2004
