Saigon Nhỏ ngày 10.6.2005

Tú Gàn

Khi Đồng Minh tháo chạy

   Trong mấy tuần qua, sau khi nghe các đài BBC, VOA, RFI, RFA, Little Saigon Radio... và một số báo ở Orange County giới thiệu cuốn “Khi Đồng Minh tháo chạy” của Tiến Sĩ Nguyễn Tiến Hưng, rất nhiều người đi tìm để mua, kể cả những người ở trong nước. Nhiều người đã gọi điện thoại cho chúng tôi hỏi ý kiến về cuốn sách đó. Những người chưa đọc hỏi chúng tôi cuốn sách viết gì và có nên mua hay không. Những người đã đọc rồi hỏi chúng tôi nghĩ gì về cuốn sách đó? Có phải Tiến Sĩ Nguyễn Tiến Hưng viết cuốn sách này để biện minh cho Tổng Thống Nguyễn Văn Thiệu hay không?

   Chúng tôi đã được tác giả tặng tác phẩm nói trên trước khi ra mắt lần đầu ở Orange County và sau khi đọc cuốn sách, chúng tôi đã có dịp thảo luận với tác giả về một số vấn đề. Nhưng còn rất nhiều vấn đề cần được tìm hiểu hay thảo luận thêm.

   VÀI NÉT VỀ TÁC GIẢ

   Ông Nguyễn Tiến Hưng du học Hoa Kỳ từ 1958, đậu Tiến Sĩ Kinh Tế và dạy môn kinh tế tại một số trường đại Học Hoa Kỳ từ năm 1963. Từ 1966 đến 1970, ông là kinh tế gia của Quỹ Tiền Tệ Quốc Tế. Năm 1973, ông về làm Tổng Trưởng Kế Hoạch của chính phủ VNCH và là Phụ Tá về Tái Thiết của Tổng Thống Nguyễn Văn Thiệu, phụ trách việc điều phối viện trợ kinh tế trên toàn quốc.

   Khoảng một tháng trước khi miền Nam sụp đổ, Tổng Thống Thiệu đã giao cho ông toàn bộ hồ sơ mật về bang giao Việt - Mỹ trong thời gian từ cuối 1971 tới tháng 4 năm 1975.

   Theo lệnh Tổng Thống Thiệu, ngày 14.4.1975, ông đi Washington để cùng với Ngoại Trưởng Vương Văn Bắc và Đại sứ Trần Kim Phượng cầu viện lần chót. Nhưng vì tình hình chiến trường biến chuyển quá mau lẹ, khi ông tới Washington thì đã quá muộn. Mặc dầu vậy, với những liên hệ riêng tư trong gần hai mươi năm sống ở Hoa Kỳ, ông tìm cách vận động Quốc Hội Mỹ giúp cứu vãn tình thế, nhưng không thành công.

   Sau ngày 30.4.1975, khi miền Nam vừa sup đổ, ông công bố hồ sơ mà Tổng Thống Thiệu đã trao cho ông với những bằng chứng không thể chối cãi về sự phản bội của chính phủ Hoa Kỳ và kêu gọi tới lương tâm của nhân dân Mỹ, từ báo chí, Quốc Hội, đến Hành Pháp, để họ chấp nhận cứu vớt các người di tản từ Việt Nam đang đổ ra Biển Đông.

   Trong thập niên 1990, ông làm Cố Ván cho Quỹ Tiền Tệ Quốc Tế (IMF) và Ngân Hàng Thế Giới (WB) về nhiều dự án chuyển đổi kinh tế và cứu đói giảm nghèo, kể cả tại Việt Nam sau đổi mới. Hiện ông là Giáo sư trường Đại Học Howard tại Washington DC.

     SƠ LƯỢC NỘI DUNG CUỐN SÁCH

   Năm 1986, Giáo sư Nguyễn Tiến Hưng đã cùng với ông Jerrold L.Schecter (nguyên Phụ Tá Giám Đốc Báo Chí Toà Bạch Ốc, và Phát Ngôn Viên của Hội Đồng An Ninh Quốc Gia) viết và xuất bản cuốn The Palace File (Harper & Row Publishers), sau đó được dịch ra tiếng Việt là “Hồ Sơ Mật Dinh Độc Lập”. Cuốn sách này đã gây nhức nhối cho chính phủ Hoa Kỳ không ít. Nhật báo New York Times của Hoa Kỳ đã đưa cuốn này vào danh sách các tài liệu mà chính giới và ứng cử viên Tổng Thống Mỹ cần phải đọc.

   Có thể nói, cuốn “Khi Đồng Minh tháo chạy” (KĐMTC) là cuốn “Hồ Sơ Mật Dinh Độc Lập” (HSMDDL) được viết lại với một số tài liệu mới được tác giả nghiên cứu và bổ túc thêm. Trong bài tựa của cuốn KĐMTC, tác giả cho biết về sự khác biệt giữa hai cuốn sách này như sau:

   Trong khi HSMDĐL hướng trọng tâm vào những bí ẩn xoay quanh Hoà Đàm Paris, thì cuốn KĐMTC đào sâu hơn các bằng chứng cụ thể phơi bầy sự tráo trở đổi ngược chính sách khi đại cường đồng minh Mỹ bắt tay được với Trung Quốc, tới những biến chuyển trong thời gian sau Hiệp Định, dẫn đến sự suy sụp kinh tế, quân sự và chính trị của tiểu quốc Việt Nam Cộng Hoà;

   Trong khi HSMDĐL được viết cho độc giả quốc tế, nhất là những người trong chính quyền, báo giới Mỹ, và các nhà nghiên cứu lịch sử, thì cuốn KĐMTC nhắm vào đại chúng, nhứt là người Việt Nam. Với lối hành văn trong sáng, vắn gọn, Giáo sư Hưng đã viết lại lịch sử theo lối kể chuyện, kiểu như cuốn của David McCullough về Tổng Thống John Adams (đã thành một cuốn sàch bán chạy best-seller), để nghiền ngẫm về một giai đoạn lịch sử rất đau thương của những người sinh trưởng ở Miền Nam Việt Nam;

   Hơn cuốn trước, cuốn KĐMTC còn thuật lại thật chính xác tấm thảm kịch vào giờ VNCH hấp hối, tiết lộ những bí mật động trời chưa được phơi bầy: thí dụ như việc Sàigòn đã tới sát bên bờ vực thẳm, nhưng đã tránh được thảm hoạ như một phép lạ; rồi lời nguyền rủa tàn nhẫn của ông Ngoại Trưởng kiêm Cố Vấn Henry Kissinger đối với nhân dân Miền Nam: "Sao chúng không chết phứt đi cho rồi?".

   Về tên cuốn sách “Khi Đồng Minh tháo chạy”, tác giả cho biết: “Nhân ngày đánh dấu mười năm sụp đổ Miền Nam (30 tháng 4, 1985), tờ New York Times đăng câu phê phán cuối cùng của Đại Sứ Martin: "Rút cuộc, chúng ta chỉ lo tháo chạy. Ý chí dân tộc của Hoa Kỳ đã sụp đổ" (In the end, we simply cut and ran. The American national will had collapsed). Tôi xin mượn một phần câu ông nói làm đầu đề cho cuốn sách này.”

   Về nội dung quyển sách, tác giả đã tóm lược như sau: Sách gồm năm phần chính:

   Phần I: bàn về thời điểm và cách thức Mỹ tháo gỡ khỏi chiến trường Việt Nam;

   Phần II: nói đến thân phận một tiểu quốc muốn cố gắng vượt ra khỏi sự lệ thuộc;

   Phần III: kể lại những gì đã xảy ra tại Washington và Sàigòn sau khi quân đội Mỹ rút hết cho tới khi Miền Nam sụp đổ;

   Phần IV: trình bày diễn tiến vào giờ hấp hối, việc một số chính trị gia Mỹ đã không muốn cứu vớt người Việt Nam, đặc biệt là về cơ nguy Mỹ-Việt suýt bắn nhau; phần này cũng thuật lại một cố gắng cuối cùng của tác giả đặt trách nhiệm tinh thần cho Hoa Kỳ đòi hỏi phải giúp cho ít nhất một triệu người tỵ nạn;

   Phần V: nhìn lại lịch sử để ghi nhận cho con cháu những khó khăn, chống đối lớn lao cha ông chúng đã gặp lúc ban đầu; phần này thâu tóm một nguyên nhân chính làm sụp đổ Miền Nam, cũng như những bài học rút ra từ cuộc chiến cho những thế hệ tương lai của Việt Nam và các đồng minh của Hoa Kỳ hiện đại.

   "Thay Lời Kết," chúng tôi đề cập tới thiện tâm của nhân dân Hoa Kỳ, vì sau cùng, cánh tay của đại đa số đã rộng mở, tiếp nhận đoàn người tỵ nạn trong một thời gian trên hai thập niên.

   Về lý do viết thêm cuốn “Khi Đồng Minh tháo chạy”, trong cuộc phỏng vấn của đài VOA, tác giả cho biết:

   “Tôi có 4 động cơ chính khi viết sách này. Thứ nhất, tôi muốn đặt lại vai trò và trách nhiệm của Hoa Kỳ. Do cơ duyên lịch sử run rủi, tôi đã được chứng kiến những gì đã xảy ra đang sau hậu trường bang giao Việt Mỹ vào những ngày tháng cuối cùng; và nghĩ là đã đến lúc viết ra một cách trung thực những gì mình đã chứng kiến để soi sáng cho lịch sử.

   Thứ hai: tôi muốn nói lên tiếng nói về phía Việt Nam. Rất nhiều sách đã được viết về thời gian kết thúc cuộc chiến, phần nhiều rất là thiên lệch, nhất là sách của các tác giả người Mỹ, họ viết theo quan điểm của họ.

   Thứ ba: tôi nghĩ đặc biệt đến giới trẻ Việt Nam, họ rất hoang mang, không hiểu rõ lịch sử, không đủ tài liệu để đọc. Nhiều em học sinh và sinh viên viết những bài essay về Việt Nam dựa trên tài liệu của thư viện hoặc Internet, tôi thấy có nhiều bài rất ngây ngô, thiên lệch. Tôi nghĩ rằng nếu tiếp tục để các em viết như thế này thì lịch sử sẽ không được trung thực. Vì thế tôi đã cố gắng ghi lại các tài liệu bằng tiếng Anh và để trong phần phụ lục cho các em tham khảo. Ví dụ như câu của Tiến Sĩ Kissinger: “biết ơn không phải là đặc tính của người Việt Nam”, nếu chúng ta để các em trích câu đó vào các bài của mình thì làm sao đúng được.

   Lý do sau cùng: tôi nghĩ rằng tôi có trách nhiệm với chính cá nhân tôi sau khi có cơ hội được gần Tổng Thống Thiệu và Đại sứ Martin trong những ngày tháng cuối cùng, và sau năm 1975, đã được tiếp xúc rất nhiều với  hai nhân vật này, đã được nghe và ghi lại nhiều điều tâm huyết.”

   NHỮNG ĐÒN PHÉP PHỦ PHÀNG

   Trong cuốn cuốn KĐMTC, Tiến sĩ Nguyễn Tiến Hưng nói rằng ông đã “đào sâu hơn các bằng chứng cụ thể phơi bầy sự tráo trở đổi ngược chính sách khi đại cường đồng minh Mỹ bắt tay được với Trung Quốc”. Các vấn đề chính sau đây đã được nêu ra:

   - Những tranh chấp gay cấn về một số điều khoản quan trọng trong hiệp định Paris.

   - Hoa Kỳ xử dụng những đòn phép để ép buộc VNCH chấp nhận những điều khoản bất lợi. Viện trợ trở thành con tin.

   - Sự phản bội của Hoa Kỳ và phản ứng của Tổng Thống Thiệu.

   Ngoài ra, trong cuốn KĐMTC, tác giả đã nhấn mạnh đến sự thái độ khiếm nhả của Kissinger khi thúc buộc VNCH ký kết những điều khoản bất lợi và sự bất nhẫn của ông ta khi thúc đẩy kết thúc cuộc di tản khỏi miền Nam càng sớm càng tốt với lời nguyền rủa "Sao chúng không chết phứt đi cho rồi?". Trong khi đó, Đại Sứ Martin đã cố tình kéo dài thời gian di tản để giúp những viên chức VNCH đã từng hợp tác với Mỹ có thể chạy thoát được càng nhiều càng tốt.

   Đây là những vấn đề đã được Frank Snepp mô tả khá kỹ trong cuốn “Decent Interval.” và chúng tôi cũng đã trình bày trong nhiều bài trên Saigon Nhỏ, nhất là bài “Tiển đưa Tông Tông” đăng trên Saigon Nhỏ số ra ngày 5.10.2001, khi tiển đưa Tổng Thống Thiệu về bên kia thế giới.

   Thật ra, trong 20 năm tham dự vào cuộc chiến Việt Nam, Hoa Kỳ đã hai lần ép buộc VNCH ký vào những hiệp ước hoàn toàn bất lợi, lần thứ nhất do Averell W. Harriman thực hiện và lần thứ hai do Henry Kissinger. Trong cả hai lần, Hoa Kỳ đều đã xử dụng những đòn phép phủ phảng như nhau và đưa tới những kết quả nghiêm trọng gióng nhau.

   Tổng Thống John F. Kennedy mới lên nhận chức ngày 21.1.1961, mặc dầu chưa nắm vững tình hình và chưa có chút kinh nghiệm nào trong việc đối phó với Cộng Sản Việt Nam, ông đã nghĩ ngay đến việc giải quyết vấn đề Đông Dương theo phương thức của ông. Kennedy chủ trương phải hình thành một nước Lào độc lập và trung lập, và coi đó là “vấn đề số phận của chính họ.” Công việc này đã được giao cho Harriman thực hiện. Harriman là một chuyên viên về Liên Sô và Cộng Sản Đông Âu, nhưng không có chút kinh nghiệm nào về Cộng Sản Đông Dương. Ông cho rằng trung lập hóa Lào sẽ cắt đức đường xâm nhập của Bắc Việt vào Nam nên quyết định thực hiện chủ trương đó bằng mọi giá. Tổng Thông Ngô Đình Diệm và ông Ngô Đình Nhu đã phản đối chủ trương này rất dữ dội. Sau nhiều cuộc tranh luận gay cấn và kéo dài, cuối cùng Harriman đã nói với Tổng Thống Diệm: “Thưa Tổng Thống, tôi có “cảm nghiệm tường tận” (fingertips feeling) rằng Liên Sô sẽ thi hành các thỏa ước này và làm cho những người khác tuân theo thỏa ước đó. Tôi không thể đưa ra cho ngài bất cứ bảo đảo nào, nhưng có một điều rõ ràng là: nếu ngài không ký hiệp ước này, ngài sẽ mất hết viện trợ. Ngài phải chọn.”

   Harriman cho rằng việc thuyết phục Sài Gòn khó hơn việc thuyết phục Hà Nội nhiều. Ngày 23.7.1962, Hiệp Ước Hòa Bình tại Lào đã được ký kết. Nhưng sau khi Việt Nam và Hoa Kỳ rút khỏi Lào, Bắc Việt chẳng những không ngưng xâm nhập mà còn gia tăng mức độ xâm nhập táo bạo hơn. Vì thế, các nhà quân sự gọi đường mòn Hồ Chí Minh là Xa Lộ Harriman (The Averell Harriman Highway). Chính những sự chống đối chính sách Harriman của chính phủ Ngô Đình Diệm đã đưa Harriman đến quyết định lật đổ và giết chết Tổng Thống Ngô Đình Diệm.

   Trong cuốn “The Secret History of the CIA” của Joseph J. Trento mới xuất bản (2005) có ghi lại cuộc phỏng vấn ông William R. Corson, một nhân viên CIA cao cấp tại Sài Gòn năm 1963. Ông Corson cho biết chính Harriman đã ra lệnh lập đổ và giết chết Tổng Thống Ngộ Đình Diệm và ông Ngô Đình Nhu. Ông ta đã tự ý hành động, khộng hề tham khảo ý kiến của Tổng Thống Kennedy hay Bộ Trưởng Tư Pháp. Phật Giáo trở thành công cụ.

   Dầu sao, những sự kiện đưa tới quyết định bỏ rơi miền Nam vẫn còn nhiều bí ẩn. Trong lời nói đầu của cuốn KĐMTC, Giáo sư Nguyễn Tiến Hưng cũng xác định như vậy. Ông nói: Một tác giả nổi tiếng khác, ông Leslie Gelb trong cuốn The Irony of Vietnam: The System Worked, đã viết: "Câu chuyện về chính sách Việt Nam dưới thời Richard Nixon và Gerald Ford là một chủ đề quan trọng…, nói về việc Hoa Kỳ đã rút ra chứ không phải đã nhảy vào Việt Nam như thế nào… (thế nhưng) những nguồn tài liệu cần thiết để phân tích giai đoạn từ sau 1968 chắc sẽ không có được trong một thời gian nữa."

   Trong tháng 3 vừa qua, cơ quan CIA đã công bố thêm 174 văn kiện mới được giải mã, nhưng chúng tôi thấy đây chỉ là những văn kiện phân tích về tình hình quân sự và viện trợ của khôí Cộng Sản cho Bắc Việt từng năm cho đến ngày miền Nam mất mà thôi, chứng không có văn kiện nào nói đến những thảo luận về việc bỏ rơi miền Nam của chính phủ Hoa Kỳ. Trong khi chờ đợi những tài liệu mật còn lại được giải mã, chúng tôi xin có một vài nhận định như sau:

     KHÔNG CÓ CHUYỆN THÁO CHẠY

   Tiến sĩ Nguyễn Tiến Hưng cho biết ông đã đặt tên cuốn sách của ông là “Khi Đồng Minh tháo chạy” dựa trên câu nói của Đại Sứ Martin: "Rút cuộc, chúng ta chỉ lo tháo chạy. Ý chí dân tộc của Hoa Kỳ đã sụp đổ" (In the end, we simply cut and ran. The American national will had collapsed). Nhưng sau 15 năm sống ở Mỹ và nghiên cứu về chính sách của Mỹ, chúng tôi tin rằng không hề có chuyện “Đồng Minh tháo chạy” (cut and run) như Đại Sứ Martin đã nói. Chúng tôi tin rằng đây chỉ là một kiểu cách làm ăn của người Mỹ, hay nói đúng hơn đây là kiểu cách làm ăn của Tư Bản Mỹ. Cách làm ăn đó sẽ được lặp đi lặp lại nhiều lần. Cuộc chiến tranh Việt Nam trước đây và cuộc chiến tranh Iraq hiện nay cho chúng ta thấy rõ điểu đó.

   Trong bài “Nghệ thuật ôm cẳng” đăng trên Saigon Nhỏ số ra ngày 13.2.2003, chúng tôi đã viết: “Đứng đàng sau mỗi đảng là những nhóm đại tư bản. Các nhóm này chia nhau quyền lợi trong nền kinh tế của nước Mỹ. Họ không chủ trương thanh toán nhau để tranh giành địa vị và quyền lợi như dưới thời Việt Nam Cộng Hòa hay trong chế độ CSVN hiện nay, mà chủ trương thỏa hiệp (compromise). Họ thỏa thuận với nhau về thời kỳ mà mỗi nhóm được hưởng, hết nhóm này đến nhóm khác...” Chúng tôi thấy rằng thời kỳ của mỗi nhóm được hưởng quyền lợi thường kéo dài khoảng 8 năm, tức hai nhiệm kỳ tổng thống.

   Sau khi lật đổ và giết chết Tổng Thống Ngô Đình Diệm, ngày 2.8.1964 Hoa Kỳ tạo ra biến cố tàu Maddox trên Vịnh Bắc Việt để bắt đầu can thiệp trực tiếp vào chiến tranh Việt Nam, mở màn cho các nhóm Tư Bản Quốc Phòng làm ăn. Khi hết thời hạn hưởng lợi của Tư Bản Quốc Phòng mà cuộc chiến Việt Nam vẫn chưa giải quyết được, người Mỹ vẫn rút quân. Vấn đề miền Nam có tồn tại được hay không là tùy thuộc vào chính quyền miền Nam có biết lợi dụng thời kỳ Mỹ tham gia chiến tranh để tạo cho mình một thế đứng vững vàng hay không. Hoa Kỳ đã thất vọng về chính quyền miền Nam, nhất là sau cuộc Hành Quân Lam Sơn 719 vào đầu năm 1981, nên đã quyết định bỏ miền Nam. Ký giả Daniel Ellsberg có tiết lộ rằng sau khi ký hiệp định Paris ngày 27.1.1973, Kissinger đã nói với ông rằng sau khi Mỹ rút khỏi miền Nam khoảng 2 năm, miền Nam sẽ mất!

   Tiến sĩ Nguyễn Tiến Hưng có vẽ cay cú với ông Kissinger, nhưng chúng tôi tin rằng viên chức Mỹ nào được trao nhiệm vụ của Kissinger cũng sẽ làm như ông mà thôi, không thể làm khác hơn được.

   Khi thời kỳ của Tư Bản Quốc Phòng được tái sinh, Hoa Kỳ cũng đã mở chiến tranh Iraq bằng mọi giá với lý do Iraq có vũ khí tàn sát hàng loạt, mặc dầu họ thừa biết chuyện đó không có, bất chấp Liên Hiệp Quốc và dư luận thế giới. Ai cũng thấy người có thẩm quyền phát động và điều khiển cuộc chiến Iraq hiện nay là Phó Tổng Thống Dick Cheney, người lãnh đạo một nhóm Tư Bản Quốc Phòng, còn Tổng Thống Bush chỉ là con rồi.

   Để chuẩn bị chấp dứt thời kỳ của Tư Bản Quốc Phòng trong vòng 2 năm tới, Mỹ đang Iraq hóa cuộc chiến tranh hiện tại gióng hệt như đã Việt Nam hóa cuộc chiến tranh Việt Nam để “rút lui trong danh dự” như ngày xưa. Chính quyền Iraq được Mỹ dựng lên có thể tồn tại hay không, không phải là vấn đề quan trọng.

     TRÁCH NHIỆM VỀ PHÍA VNCH

   Nhìn vào các biện pháp mà Tổng Thống Thiệu đã đưa ra để đối phó với quyết tâm “tháo chạy” (nói theo Tiến sĩ Hưng) của Đồng Minh, chúng ta thấy ông quá yếu kém về cả quân sự lẫn chính trị, nhưng lại rất độc đoán, luôn hành động theo ý nghĩ riêng của mình, bàn hỏi chỉ là lấy lệ. Kết quả, miền Nam bị mất quá nhanh chóng.

   1.- Yếu kém về chính trị: Tiến sĩ Nguyễn Tiến Hưng có nhận xét như sau khi biết Hoa Kỳ muốn bỏ miền Nam Việt Nam:

   “Sự bất trung trên trường quốc tế của Mỹ đã có hại cho chính nứơc Mỹ. Tuy sau Đông Dương, không có hiện tượng các nước khác tại Đông Nam Á sụp đổ như thuyết domino tiên đoán, nhưng đó chỉ là không có sụp đổ theo "giây chuyền điạ dư" (geographical domino), nhưng đã có các cuộc tấn công có vẻ coi thường nước Mỹ tại Angola, Iran, Iraq, Afghanistan, và đó là "giây chuyền tâm lý" (psychological domino).

   “Về phía VNCH, lẽ ra TT Thiệu cũng đã nên uyển chuyển, nhận thức được sự biến chuyển về chính trị, ngoại giao của đồng minh Hoa kỳ, vì vậy, phải điều chỉnh lại chính sách cứng rắn "Bốn Không," tìm giải pháp hoà bình thương nghị. Ngoài ra, để có thế nhân dân, ông còn phải làm việc với Quốc Hội VNCH trên căn bản những gì đã trao đổi với Hoa Kỳ, để đại diện nhân dân Miền Nam có thể vận động với Quốc Hội Mỹ, theo lối giao hảo giữa hai dân tộc (people-to-people diplomacy).

   “Không làm những việc trên kịp thời, Miền Nam Việt Nam trở thành nạn nhân của những hành vi đen tối, xảo quyệt, làm ngoại giao theo lối 'anh hùng cá nhân' của Ngoại Trưởng kiêm Cố Vấn Tổng Thống, ông Henry Kissinger, người đã thán phục và áp dụng mô hình của Metternich và Talleyrand vào đầu thế kỷ 19. Mấy chính khách này đã dùng thủ đoạn, chuyên chế, sắp xếp lại bàn cờ bang giao giữa các quốc gia Âu châu, và làm mọi việc trong bóng tối.”

   Chúng tôi nghĩ rằng ông Thiệu không có khả năng tìm một giải pháp chính trị để tránh cho miền Nam khỏi bị mất vì những lý do sau đây:

   Lý do thứ nhất: Ông Thiệu và nhóm tay chân thân tín của ông không đủ khả năng nhận định tình hình để nắm vững chính sách và đường lối của cả Đồng Minh lẫn phe địch.

   Ngày 29.3.1973 đơn vị chiến đấu cuối cùng của Mỹ rút khỏi miền Nam, chấm dứt 10 năm can thiệp bằng quân sự của Mỹ vào Việt Nam. Ngày 5.4.1973 Thượng Viện Hoa Kỳ với 88 phiếu thuận và 3 phiếu chống, chấp thuận tu chánh án cấm Hoa Kỳ giúp Nam Việt Nam mà không có sự chấp thuận trước và rõ ràng của Quốc Hội. Ngày 4.6.1973 Thượng Viện Hoa Kỳ lại thông qua đạo luật cấm xử dụng ngân khoản cho các hoạt động quân sự trên toàn cỏi Đông Dương. Hạ Viện cũng đã chấp thuận một đạo luật tương tự. Hai đạo luật này cho thấy Hoa Kỳ sẽ không còn can thiệp quân sự vào Việt Nam nữa. Ấy thế mà Tướng Thiệu lại chơi trò “tháo cáy”, bỏ Phước Long, rút khỏi Cao Nguyên và miền Bắc Trung phần với hoang tưởng rằng Mỹ sẽ sợ và đem quân trở lại Việt Nam! Điều này chứng tỏ ông không hiểu gì về tình hình ở Mỹ cả.

   Tướng Thiệu cũng không hay biết gì tập tục vận động hậu trường tại Hoa Kỳ mà Đài Loan, Indonesia, Do Thái, Nam Hàn... thường xử dụng để Hoa Kỳ bảo vệ quyền lợi của quốc gia họ. Khi nào thấy có chuyện gì khó khăn, ông mới gởi một phái đoàn qua nói chuyện rồi về. Kết quả thường là chẳng có gì cả. Ông cũng không biết đi tìm nguồn tài trợ ở các cường quốc khác hay tìm một giải pháp khác cho miền Nam.

   Lý do thứ hai: Ông Thiệu không có đủ cái uy thế như Tổng Thống Ngô Đình Diệm và ông Ngô Đình Nhu để có thể nói chuyện và tìm một giải pháp với phía Cộng Sản. Họ coi ông như một công cụ của Hoa Kỳ, không có quyền hành gì.

Chúng tôi nghĩ rằng lúc đó nếu ông Thiệu có uy thế, ông có thể nói chuyện với Trung Cộng qua trung gian của Mỹ để tìm một giải pháp cho miền Nam khỏi bị mất, nhưng ông hoàn toàn không có uy thế và suy nghĩ đó.

   Đại Sứ Martin đã từng nhận định rằng với tiềm năng còn lại, VNCH không thể giữ được tất cả lãnh thổ. Nếu Bắc Việt tấn công, Hoa Kỳ không thể giúp như đã hứa hẹn. Nhưng miền Nam có một tiềm năng chính trị mới, nếu biết khai thác khéo léo, có thể giảm thiểu những nguy cơ chính trị của việc cắt đất.

   Lý do thứ ba: Ông Thiệu rất sợ đảo chánh. Ông là người đã được Tổng Thống Ngô Đình Diệm và ông Ngô Đình Nhu tín nhiệm, đưa về làm Tư Lệnh Sư Đoàn 5 để bảo vệ chế độ, chống lại các cuộc đảo chánh. Nhưng ông đã nghe lời dụ dỗ của CIA, đem Sư Đoàn 5 bao vây Sài Gòn và sau cùng mở cuộc tấn công vào Dinh Gia Long. Do đó, ông cũng rất sợ nều ông đưa ra một đề nghị không hợp với ý Mỹ, Mỹ sẽ yểm trợ cho các tướng khác lật đổ và giết ông. Ông đã tống hai sư đoàn trừ bị là Nhảy Dù và TQLC ra đóng đồn giữ đất ngoài Quảng Trị mà vẫn không yên tâm.

   2.- Yếu kém về quân sự: Mặc dầu đã tốt nghiệp Khóa I Sĩ Quan Trường Võ Bị ở Đập Đá Huế từ năm 1949, đã từng làm Tư Lệnh Sư Đoàn 1 và 5, và Tư Lệnh Vùng IV Chiến Thuật, ngày 1.1.1965 ông đã được thăng lên Trung Tướng, nhưng kinh nghiệm quân sự của ông không có bao nhiêu. Ông không có tầm nhìn chiến lược, nhưng lại không chịu nghe ý kiến của các sĩ quan có kinh nghiệm. Ông không biết các vị trí chiến lược trên lãnh thổ miền Nam phải được bảo vệ bằng mọi giá nên đã để mất Thường Đức, Phước Long (Chiến khu Đ) rồi Đức Lập, mở đường cho Cộng quân tràn xuống Sài Gòn bóp họng VNCH.

   Như chúng tôi đã nói ở trên, lần đầu tiên ông mở cuộc hành quân cấp sư đoàn là đầu tháng 11 năm 1963, nhưng không phải để đánh vào các lực lượng của Cộng quân, mà đánh vào Dinh Gia Long! Cuộc hành quân này được ông công bố vào lúc 12 giờ trưa ngày 1.11.1963, mệnh danh là Cuộc Hành Quốc Rừng Sát, được nói là để lục soát vùng ven đô để tránh Việt Cộng pháo kích vào đô thành, nhung trong thực tế là đem 3 trung đoàn thuộc Sư Đoàn 5 dưới quyền của ông về đóng tại cầu Bình Lợi, Hàng Xanh và Bến Lức để ngăn chận các việc binh từ ngoài về chống lại đảo chánh. Vào đêm mồng 1 rạng ngày 2.11.1963, ông đã ra lệnh cho Thiếu Tá Vũ Ngọc Tuấn, Trung Đoàn Trưởng Trung Đoàn 7, đem 2 tiểu đoàn tấn công vào Dinh Gia Long. Sau “trận đánh oai hùng” này, ông được vinh thăng Thiếu Tướng, còn các sĩ quan Sư Đoàn 5 tham dự “cuộc chiến” đều được thăng một cấp. Cuộc hành quân oai hùng này sẽ được chúng tôi mô tả trong một bài khác.

   Ngoài “cuộc hành quân oai hùng và vĩ đại” đó, Tướng Thiệu chưa bao giờ chỉ huy một cuộc hành quân cấp sư đoàn nào.

   “ĐẦU BÉ ĐÍT TO” HAY TỰ SÁT?

   Trong cuốn “Khi Đồng Minh tháo chạy”, Giáo sư Nguyễn Tiến Hưng có nói qua về bản phân tích của Tướng Murray về ảnh hưởng của viện trợ đối với vấn đề bảo vệ lãnh thổ như sau:

   - Nếu mức độ quân viện là 1,4 tỷ thì có thể giữ được tất cả những khu đông dân cư của cả bốn Vùng Chiến Thuật.

   - Nếu là 1,1 tỷ thì Quân Khu I phải bỏ.

   - Nếu là 900 triệu thì khó lòng giữ được QK I và QK 2, hoặc khó đương đầu với cuộc tấn công của Bắc Việt.

   - Nếu là 750 triệu thì chỉ có thể phòng thủ vài khu vực chọn lọc, và khó điều đình được với Bắc Việt.

   - Nếu quân viện dưới 600 triệu thì chính phủ VNCH chỉ còn giữ được Sài Gòn và vùng châu thổ sông Cửu Long.

   Chúng tôi tin chắc rằng đây chỉ là một bản phân tích về chi phí quân sự cần có cho việc bảo vệ lãnh thổ, chứ không phải là một kế hoạch “tái phối trí”. Tuy nhiên, với bảng phân tích này, Tổng Thống Thiệu đã đưa ra kế hoạch “tái phố trí” được ông gọi là kế hoạch “Đầu Bé Đít To”.

   Tổng Thống Thiệu đã mời Chuẩn Tướng Ted Sarong, một chuyên viên du kích chiến của Úc, hợp tác với Tướng Đặng Văn Quang lập kế hoạch bỏ Vùng I và Vùng II và thiết lập một phòng tuyến mới từ Tây Ninh đến Nha Trang.

Tôi nhớ trong năm 1974, kế hoạch “Đầu Bé Đít To” của Tướng Thiệu đã được tiết lộ cho giới chính trị tại Sài Gòn biết. Vì thế, đã có nhiều cuộc thảo luận về kế hoạch này giữa một vài giới chính trị và quân sự tại miền Nam. Sau khi nghiên cứu, tất cả đều đã đi đến kết luận: Kế hoạch đó không thể thực hiện vì các lý do sau đây:

   (1) Nếu phải rút quân ra khỏi Vùng I và Vùng II, sẽ rút cách nào? Muốn rút êm đẹp, phải có một hiệp định như Hiệp Định Genève năm 1954, nhưng điều này khó thực hiện được vì sẽ bị cả quân lẫn dân chống đối và Tướng Thiệu sẽ bị lật đổ ngay. Còn nếu rút quân theo kiểu “tái phối trí” về quân sự, chắc chắn rối loạn sẽ xẩy ra. Cộng quân sẽ lợi dụng và tiến chiếm toàn miền Nam.

   (2) Sau khi rút, khó có thể lập một phòng tuyến mới từ Nha Trang đến Tây Ninh vì thiếu những địa thế phòng ngự tự nhiên. Bất cứ chỗ nào trên phòng tuyến này cũng đều có thể bị địch chọc thủng một cách dễ dàng.

   Do đó, kế hoạch lấy Đèo Cả ở Tuy Hòa làm ranh giới phân chia lại miền Nam coi như bị hủy bỏ. Không ngờ sau khi Ban Mê Thuột bị mất, Tổng Thống Thiệu đã tự ý “tái phối trí” theo kế hoạch Ted Sarong – Đặng Văn Quang, rút quân khỏi Vùng II và Vùng I, đưa về lập tiền đồn tại Tuy Hòa, làm sụp đổ cả miền Nam trong vòng chỉ có 40 ngày! Kế hoạch “Đầu Bé Đít To” trở thành kế hoạch tự sát!

   Cổ nhân dạy rằng “Cùng tắc biến, biến tắc thông”, nhưng Tổng Thống Thiệu đã không biết biến theo kiểu của một nhà chiến lược và chiến thuật, mà “biến” theo kiểu đàn bà giận chống đem chén bát ra đập. Mất nước là chuyện đương nhiên.

   Chúng tôi hy vọng cuốn “Khi Đồng Minh tháo chạy” sẽ giúp độc giả hiểu rõ hơn về Đồng Minh và rút ra được những bài học hữu ích.

   Tú Gàn