30 năm sau, Giao Chỉ viết về Trung tướng Nguyễn Văn Thiệu: Niên trưởng ra đi – chân lý khôn cùng
Giao Chỉ – San Jose 2005, Jun 09, 2005

Tháng 6-2005, nhân dịp Giáo sư Nguyễn Tiến Hưng trở lại San Jose ra mắt tác phẩm mới Khi Đồng Minh Tháo Chạy, chúng tôi xin luận bàn về niên trưởng Nguyễn Văn Thiệu.

Ông Thiệu ra đi không để lại hồi ký Suốt 30 năm lưu vong, trừ một thời gian xuất hiện ngắn tại San Jose, ngoài ra ông hoàn toàn kín tiếng và sống ẩn dật. Không tiếp xúc với báo chí, không để lại các di sản cho lịch sử. Đặc biệt về vấn nạn số một của quốc gia là câu chuyện bang giao với Hoa Kỳ trong các năm cuối cùng không hề được ghi lạị Niên trưởng Nguyễn Văn Thiệu ôm lấy chuyện đau ḷòng của đất nước như chuyện của riêng ông. “Mối sầu ôm xuống tuyền đài chưa tan.”

V́ vậy, mọi dữ kiện bên trong hậu trường, chúng ta chỉ cọ̀n trông cậy vào hai tác phẩm của tác giả Nguyễn Tiến Hưng. Từ cuốn Hồ Sơ Mật Dinh Độc Lập lại xuất bản năm 1986 cho đến cuốn Khi Đồng Minh Tháo Chạy xuất bản năm 2005.

Nói về cuộc đời và lịch sử, người Ba Lan đă có câu ví von rất đặc biệt. Họ nói là chân lý của lịch sử cũng như một củ hành. Càng bóc vỏ càng hăng, và sau cùng là khuôn mặt đầy nước mắt.

Củ hành đă làm ta cay mắt hay là người viết sử khóc cho nỗi đoạn trường của cả một dân tộc.

Hai mươi năm trước, tác giả Nguyễn Tiến Hưng ra mắt cuốn Hồ Sơ Dinh Độc Lập tại San Jose vẫn có người chống đối ông Nguyễn Văn Thiệu đă đến đặt vấn đề.
Hai mươi năm sau, những sôi nổi của thời sự đă lắng đọng. Ông Thiệu không c̣òn nữạ Cuốn sách thứ hai của giáo sư Nguyễn Tiến Hưng được đón nhận nồng nhiệt ở khắp nơi.

Cuốn sách nhắc lại một câu hỏi của 30 năm trăn trở. Tại sao Việt Nam Cộng Ḥa lại xụp đổ. Và câu trả lời dứt khoát: Bởi vì́ đồng minh tháo chạỵ

Trong suốt 21 năm chia đôi đất nước từ 54 đến 75, miền Nam xây dựng hai nền Cộng Ḥòa hoàn toàn lệ thuộc vào Hoa Kỳ từ mọi phương diện. Từ quân sự, chính trị, xă hội, kinh tế đến văn hóa và giáo dục.

Đặc biệt là chiến tranh càng khốc liệt thì́ sự lệ thuộc càng nặng nề. Nhu cầu chiến phí quân viện trở thành yếu tố then chốt vượt lên trên cả tinh thần chiến đấu và đường lối hành quân.

Vì́ vậy, khi Hoa Kỳ rút quân, ký hiệp ước đem tù binh về và làm ngơ cho Bắc Việt để lại 150 ngàn quân chiến đấu ở lại trong Nam với một hậu phương Hà Nội an toàn. Các đường giây tiếp liệu đầy đủ với ống dẫn dầu dọc theo Trường Sơn. Số phận miền Nam đă được Kissinger dự đoán là sẽ chỉ cầm cự được một năm rưỡị Kissinger đă nói như vậy ngay sau khi ký hiệp ước Paris tháng 1-1973.

Đây là thời gian tính từ lúc quân lực Hoa Kỳ chính thức rời khỏi Việt Nam chỉ để lại văn pḥòng tùy viên cạnh ṭòa đại sứ. Theo sách của ông Hưng thì́ đây là ngày 29 tháng 3-1973.

Từ hơn nửa triệu quân tham chiến, nay chỉ c̣n lại 150 binh sĩ ở lại canh gác ṭòa đại sứ và 58 ngàn tử sĩ đem về. Cho đến khi ông đại sứ cuối cùng ra đi bằng trực thăng vào sáng 30 tháng 4-1975.

Đó là lý do tại sao chiến sử Hoa Kỳ lại có một chương viết về hội chứng Việt Nam.

Thực ra, ngay sau khi trận chiến Mùa Hè 72 vẫn cọ̀n vang tiếng súng và hiệp định Paris chưa bước vào giai đoạn kết thúc thì́ Ngũ Giác Đài đă chuẩn bị cho Việt Nam Cộng Họ̀a cải tổ lại hệ thống Tiếp Vận.

Một toán chuyên viên cao cấp của Bộ Lục Quân đă được phái qua Sài G̣n để cùng với Bộ Tổng Tham Mưu, Tổng Cục Tiếp Vận Việt Nam thực hiện chương tŕnh tái tổ chức quy mô việc yểm trợ cho toàn thể quân lực. Thành lập các liên đoàn yểm trợ trực tiếp, xây dựng các tổng kho, đồng loạt hóa việc bảo trì quân du.ng.
Vào thời gian đó, chúng tôi vừa thụ huấn xong khóa Chỉ Huy Tham Mưu Cao Cấp tại Đà Lạt th́ì được bổ nhiệm đứng đầu tổ chức Pathfinder II với các giới chức quản trị cao cấp của Ngũ Giác Đài gửi qua Việt Nam.

Việc cải tổ tuy hoàn tất và thành công nhưng cũng chỉ gọi là hợp lý hóa các đường lối yểm trợ chiến trường với điều kiện phải được tiếp tục nhận quân viện.
Một cách không chính thức ủy ban Pathfinder II chúng tôi lúc đó cùng với đại tá Sheriff vốn là một chuyên viên Tiếp Vận chiến lược của Ngũ Giác Đài đă ước tính là khi Mỹ rút quân th́ Việt Nam Cộng Họ̀a cần ít nhất hai tỷ Mỹ kim một năm mới có thể tồn tạị Xin hiểu rằng đây là trị giá ngân sách của năm 1972.
Tuy nhiên, những bàn tính bên lề của ủy ban không bao giờ có cơ hội tŕnh lên cho hội nghị hỗn hợp Việt – Mỹ vì́ bị coi là các đề nghị không tưởng.

Vào những ngày cuối của cuộc chiến chỉ cần xin Quốc Hội Hoa Kỳ tháo khoán 300 triệu Mỹ kim mà cũng không được cứu xét.

Qua năm 1973, hiệp định Paris ký kết thì́ t́ình trạng Tiếp Vận của Việt Nam đă vô cùng thiếu hụt. Một số lớn bom đạn dầu xăng và tiềm lực Tiếp Vận đă dốc hết vào trận Mùa Hè 1972. V́ì vậy đến cuối 1974 dự trữ Tiếp Vận đă rất bi đát. Phi cơ nằm trong băi đáp vì́ không có cơ phận thay thế. Quân xa thiếu xăng, đại bác thiếu đạn. Tinh thần binh sĩ đă nao núng vì́ không được yểm trợ phi pháo và tản thương đầy đủ.

Tại Bộ Tổng Tham Mưu chúng tôi vẽ sơ đồ tŕinh bày cho phái đoàn Quốc Hội Hoa Kỳ những đường biểu diễn với các tỷ lệ nghịch đầy máu lê..

Đường biểu diễn các con số tử vong lên cao khi tiếp tế đạn dược, nhiên liệu và thuốc men đi xuống.

Thay vì́ can thiệp viện trợ thì́ kết quả của các bài ca đau thương đó là sự quyết tâm của Hoa Kỳ bỏ rơi luôn cho nhẹ gánh.

Đó là lý do Kissinger nói ra lời tàn nhẫn bất hủ mà tác giả Nguyễn Tiến Hưng đă trích diễn trên b́ộ sách: “Sao chúng không chết phứt đi cho rồị”

Sự thực không phải chỉ một ḿinh Kissinger nghĩ như vậy mà chính cả Nixon và tiếp theo là Johnson, cùng với phần lớn Quốc Hội Hoa Kỳ cũng nghĩ như thế. Trong hoàn cảnh của thời điểm đầu thập niên 70, Kissinger chỉ là bàn tay đao phủ của nước Mỹ. Dù cho bắt nguồn từ bất cứ lý do nào thì́ người dân Mỹ nói chung đều muốn bỏ Việt Nam bằng mọi giá. Quốc Hội Mỹ quay lưng lại Việt Nam là chỉ làm theo dân sự Hành pháp từ tổng thống xuống đến các Bộ Quốc Pḥng, Ngoại Giao thảy đều cùng đồng ḷòng tháo chạỵ

Lẽ dĩ nhiên chúng ta không phủ nhận là một số lớn các tướng lănh, các sĩ quan cao cấp Hoa Kỳ, các cố vấn Mỹ đă từng sát cánh với Việt Nam Cộng Ḥa đều nhận thấy sự phản bội vô trách nhiệm của hành pháp và lập pháp Hoa Kỳ. Ngoài ra, trong giới ngoại giao, ông đại sứ Martin là trường hợp đặc biệt đă tận tụy với Sài G̣òn cho đến ngày giờ chót.

Bây giờ đă 30 năm trôi qua với biết bao đau thương và đoạn trường. Người xưa đă nói rằng khi bính luận về con người phải chờ đến lúc áo quan đóng lạị
Bây giờ cả 4 vị tổng thống của Nam Việt Nam đều đă qua đờị Từ ông Diệm của Thừa Thiên, ông Thiệu - Phan Rang, ông Hương - Vĩnh Long và ông Minh - Long An, tất cả đều ra người thiên cổ. Cả hai nền Cộng Ḥoa đệ nhất và đệ nhị đều cáo chung. Chúng ta phải đủ can đảm và nhận ra chân lý Sự lệ thuộc của miền Nam đối với Hoa Kỳ vừa làm mất chủ quyền, và đồng thời hoàn toàn triệt tiêu sức chiến đấu khi quân viện bị cắt đứt.

Sáng kiến về quỹ tiết kiệm quân đội để dành sức mạnh tự lực cánh sinh lập xưởng làm bom đạn hoàn toàn bị bẻ gẫy từ trong trứng nước. Mọi sáng kiến liên lạc trực tiếp với Hà Nội để tím giải pháp chính trị đều bị dập tắt.

Khi cần thay đổi cấp chỉ huy Việt Nam, Hoa Kỳ cho tin báo chí đăng các tài liệu về tham nhũng. Khi muốn khởi dậy cuộc chỉnh lý hay muốn dập tắt một cuộc binh chiến CIA cũng sẵn sàng trực tiếp mua chuộc bằng tiền.

Trong 20 năm chiến tranh Nam Bắc, dù đánh lớn đánh nhỏ, tất cả đều theo chủ trương bảo vệ miền Nam. Địch đánh đâu thì́ đỡ đó. Không bao giờ chủ động và không bao giờ bàn kế hoạch tấn công ra Bắc.

Bao nhiêu trận khó khăn chúng ta đều vượt qua từ Tết Mậu Thân 68 đến mùa Hè 72. Địch quân thắng thì́ lấn tới, thua thì́ rút về nghỉ. Cho đến khi chúng ta thua trận cuối cùng 75 là mất tất cả. Chúng ta không cọ̀n chỗ nào rút về để dưỡng quân. Chúng ta không có hậu phương và cũng không có mật khu. Chúng ta không thể đánh giặc theo kiểu nhà nghèo, chúng ta không được huấn luyện để đánh du kích. Và thực ra trong những năm sau cùng hai bên đă đánh trận địa chiến cấp sư đoàn chứ không c̣òn là trận chiến du kích lẻ tẻ.

Tính chất xây dựng quân đội hai phe Nam Bắc cũng khác nhau. Bộ đội từ miền Bắc vào Nam chỉ có một con đường, đánh cho đến chết. Không một ngày phép, không thư từ vợ con, không có điều kiện để lựa chọn. Sống chết không ai hay biết.

Lính Cộng Ḥòa với hậu phương tiền tuyến, trại gia binh, với t́inh yêu đem theo và ḥòm gỗ trở về. Trước khi thành tử sĩ, người lính đă là một người bì́nh thường, có giây phút anh hùng và có những lúc mềm ḷòng sợ hăị Và dù là tướng lănh cũng chỉ là con người, không ai có thể anh dũng được suốt cả đời .

Trong trận 75, việc rút quân bi thảm của hai quân đoàn mới thấy rằng chính các điểm mạnh của miền Nam trở thành yếu điểm. Khi lính rút ở đâu là dân ở đó chạy theo.

Sự sợ hăi, từ bỏ và trốn tránh chế độ cộng sản của dân chúng miền Nam đă từng là niềm hănh diện của phe quốc gia nay đă trở thành cả một hiểm họa cho các đơn vị lui binh.

Trên quốc lộ, tại phi trường và các quân cảng tràn ngập người chạy loạn. Lính tráng, gia đính, dân chúng trở thành một khối hỗn loạn nên đă tạo ra biết bao thảm cảnh kinh hoàng và dễ dàng đi đến đoạn cuối nhanh hơn cả khả năng tiếp thu của cộng sản.

Và chính vì́ lý do đó mà theo cuốn sách của giáo sư Nguyễn Tiến Hưng ghi lại, thay vì́ thỏa hiệp giải pháp chính trị thì́ vào ngày 28 tháng 4-2005, trung ương đảng cộng sản Hà Nội thay đổi ý kiến vào giờ chót, quyết định dứt điểm Sài G̣òn.
Trong tài liệu về quân viện ngay từ cuối năm 1974, chính các tướng lănh Hoa Kỳ dựa vào ngân sách quân viện đă đưa ra ý niệm chỉ có thể giữ đất miền Nam theo số viện trợ hàng năm nhằm mục đích đưa ra đề nghị bỏ đất, bỏ dân để tái phối trí.

Một tỷ 500 triệu thì́ giữ tuyến Bến Hảị Một tỷ 100 triệu thì́ cố thủ Đà Nẵng và Duyên Hảị 900 triệu thì́ đất nước chỉ c̣òn lại miền ven biển Nha Trang. Xuống đến 750 triệu thì́ chỉ c̣n lại hai quân khu miền Đông miền Tây và thủ đô Sài G̣òn. Sau cùng nếu giải tỏa 300 triệu thì́ chỉ c̣òn đủ tiền lo di tản và định cư 100,000 người dân mất nước.

Tuy nhiên đây chỉ là quan niệm lý thuyết theo lối quản trị trên kinh tế học. Đại công ty Hoa Kỳ có thể cho đóng cửa các chi nhánh không đem lại lợi tức. Nhưng đem áp dụng vào chiến trường mà tinh thần binh sĩ và dân chúng là yếu tố then chốt thì́ không thể bỏ đất bỏ dân dù bất cứ ở chỗ nàọ

Đứt giây động rừng. Thuyết đỗ vỡ theo kiểu quân cờ Domino đă thể hiện rõ ràng vào tháng 4-1975 tại Việt Nam. Sự đổ vỡ của quân khu I và quân khu II tạo ra một chấn động giây truyền làm cho mọi giải pháp chính trị đều không có cơ hội thực hiện.

Nhưng trước khi bức màn bi thảm của miền Nam buông xuống thì́ cuốn sách đầy di sản lịch sử của ông Hưng cho thấy tổng thống Nguyễn Văn Thiệu đă gần như đơn độc chiến đấu với Hoa Kỳ qua mặt trận ngoại giao từ sau khi khói súng trận Mậu Thân vừa tạm yên.

Trong 9 năm cầm quyền th́ì ông Thiệu có hơn 4 năm củng cố nội bộ và hơn 4 năm sau là thời gian khổ sở với đồng minh Hoa Kỳ. Đó là điều chúng ta t́ìm thấy trong cuốn sách của giáo sư Nguyễn Tiến Hưng.

Vào những ngày cuối tháng 4-1975, khi đọc diễn văn từ chức Tổng Thống để giao quyền cho cụ Hương, Trung tướng Nguyễn Văn Thiệu có than thở một cách hết sức chân thành.

Ông nói rằng: “Trong suốt 9 năm cầm quyền từ Ủy Ban Lănh Đạo Quốc Gia cho đến hai nhiệm kỳ Tổng Thống, tôi chưa bao giờ có được một lúc nào sung sướng. Năm nào cũng xấu, tháng nào cũng xấu, ngày nào cũng xấu, và giờ nào cũng xấụ”
Nhưng thực ra, cuộc đời của ông Thiệu là một cuộc đời cực kỳ may mắn. Ông đă gặp những thời vận rất tốt.

Xuất thân cũng là một sinh viên sĩ quan trung bì́nh như các bạn đồng ngũ. Sau một thời gian, ông có cơ hội là chỉ huy trưởng ngôi trường Võ Bị Đà Lạt lừng danh Đông Nam Á. Một cơ hội không phải người sinh viên nào cũng gặp may như vậỵ

Trong suốt những năm chinh chiến, từ cấp úy lên cấp đại tá, ông cũng luôn luôn trong vai tṛò khiêm nhươ.ng. Giữa thời kỳ đảo chánh liên tiếp, các tướng lănh tranh chấp hỗn loạn rồi đến khi tạm ổn định, Tướng Kỳ xông ra làm thủ tướng. Trong hàng tướng lănh cao cấp, quay đi quay lại, chợt không cọ̀n ai, Trung Tướng Thiệu bèn lănh vai tṛò quốc trưởng.

Như vậy là trong số cả ngàn sĩ quan các cấp, niên trưởng Nguyễn Văn Thiệu là người từ quân đội bước ra tham chính một cách may mắn nhẹ nhàng nhất. Chẳng phải tranh chấp kèn cựa với aị Ông Thiệu đóng vai long trọng viên và thoát khỏi mọi trách nhiệm rắc rối mà ông Kỳ đang lănh đủ. Rồi từ vai tṛò quốc trưởng hậu trường, ông nhẹ nhàng lên ngôi tổng thóáng suốt hai nhiệm kỳ. Người Mỹ luôn luôn đứng bên cạnh ông. Đó là người bạn trai Hoa Kỳ hết sức trung thành với cô gái Việt Nam dễ thương không đ̣i làm hôn thú.

Cho đến năm 1975, với những lá thư cam kết của Nixon bỏ trong túi áo, ông Thiệu quyết định rút bỏ Vùng 1 và Vùng 2, đánh ván bài tháu cáy hy vọng Hoa Kỳ quay lại cứụ Đây là h́nh ảnh bà mẹ trẻ giận dỗi người tì́nh nên đành đoạn đem con bỏ chợ để dọa dẫm, ngóng chờ anh chàng quay lại. Ván bài gây tai hại cho cả miền Nam vì́ Mỹ ra đi không trở lại.

Rồi tiếp đến là 30 tháng 4. Trong khi tất cả mọi người quân dân chánh đều hoảng loạn muốn tì́m cách chạy thoát ách cộng sản, thì́ số mệnh lại một lần nữa đưa đẩy để ông Thiệu ở vào hoàn cảnh mà sự ra đi lại là một hành động hy sinh cho đất nước.

Ông đă may mắn khi rời quân đội bước vào chính trường. Ông lại may mắn rời đất nước để đóng vai người tỵ nạn số một của miền Nam. Ông được Hoa Kỳ hộ tống qua Đài Loan uống trà với Tổng Thống Tưởng Kinh Quốc luận bàn thế sự rồi qua Anh quốc một thời gian trước khi về định cư ở Boston, Hoa Kỳ.

Và sau cùng ông đă may mắn trong cách rời bỏ cuộc đời trong một chuyến đi nhẹ nhàng vào miền vĩnh cửu. Ông mất về bệnh tim về lúc tuổi thọ đă cao không hề vất vả nhiều về bệnh tật.

Một năm sau, vào ngày giỗ đầu của ông, tại San Jose lễ tưởng niệm đă diễn ra vô cùng long tro.ng. Vị cựu Đệ Nhất Phu Nhân được nghênh đón với đầy đủ lễ nghi quân cách. Trong số hàng trăm người hiện diện có cả nhiều cựu chiến sĩ Việt Nam Cộng Họ̀a đă bị ông bỏ lại để phải trải qua nhiều năm trong ngục tù cộng sản. Họ vẫn đến với ông với tấm ḷòng thương tiếc và ngưỡng mô..

Với những sai lầm lớn lao trong vai tṛò lănh đạo mà niên trưởng Nguyễn Văn Thiệu đă trách nhiệm, di hại đến biết bao nhiêu cái chết đau thương tức tưởi. Nhưng tại sao có những nạn nhân vẫn c̣òn có người coi ông như thần tươ.ng.

Phải chăng vì́ chúng ta đều biết rõ là mặc dù mang trách nhiệm chính về việc rút quân nhưng đáp số của sự xụp đổ nằm ở Hoa Thịnh Đốn chứ không phải Sài G̣òn.
Điều quan trọng sau cùng đáng trách là sự che dấụ Lịch sử thất bại Mỹ tại Việt Nam in hằn dấu vết của sự bưng bít từ Kissinger qua Nixon. Che dấu đồng minh Việt Nam, che dấu Quốc Hội và che dấu nhân dân Hoa Kỳ. Tuy nhiên, sự che dấu đó rút cục được nước Mỹ tha thứ vì́ họ rút chân Hiệp Chủng Quốc ra khỏi vũng lầỵ

Trong khi đó, tổng thống của chúng ta hết một ḷòng tin tưởng ở hơn 10 lá thư cam kết giữ riêng trong Hồ Sơ Mật như cô gái nhẹ dạ ăn ở hết ḷòng với người tì́nh thề non hẹn biển cho đến khi quá muộn. Anh chàng Sở Khanh Nixon không làm hôn thú, để cho cô gái Phan Rang vốn là người suốt đời ngờ vực thiên hạ nhưng lại hết ḷng tin tưởng vào mớ thư t́inh cam kết sống chết có nhaụ

Xem như thế, thực ra chính tổng thống Nguyễn Văn Thiệu suốt bao nhiêu năm cũng vẫn loay hoay chiến đấu một mì́nh mà không hề tiết lộ sự thực cho những người quan tâm đến vận mệnh đất nước.

Cho đến khi buộc lọ̀ng giao hồ sơ thư tín tối mật của Mỹ cho một ông giáo sư kinh tế lạc đường vào lịch sử đi chạy thuốc vào ngày 14 tháng 4-1975 th́ mọi sự đă trở thành quá muộn màng.

Ông Nguyễn Tiến Hưng được ủy thác lên đường cứu nước vào giờ thứ 25, trong túi không có tiền, dù là tiền riêng hay công quỹ. Cầm mớ thư tì́nh hết sức quan trọng lên đường đi Mỹ mà chưa biết đưa ra để cầu cứu ai đâỵ

Ông tiến sĩ về kinh tế học vốn đă từng được gọi là người có tác phong Tây con, trở thành người đưa thư cuối cùng của Việt Nam Cộng Ḥòạ Sau cùng ông đă t́ìm cách họp báo tại khách sạn May Flower có cái tên định mệnh tại thủ đô Hoa Kỳ.
Khi mướn pḥòng họp thiếu $50 Mỹ kim phải mượn bạn bè. Với lá thư t́ình cam kết của Nixon cho đồng minh Việt Nam, ông Hưng chỉ c̣òn cơ hội chót để kêu nài Tượng Thần Tự Do vốn đứng quay ra Đại Tây Dương xin ngoái cổ lại Thái B́ình Dương mà vớt thêm 100,000 dân tỵ nạn 75.

Tuy vậy, trong phọ̀ng họp của “con tàu di dân Hoa Tháng Năm,” lời kêu gọi của một ông thầy giáo lạc đường vào lịch sử đă mở rộng thêm cánh cửa cho di dân Đông Nam Á và đồng thời bây giờ ông có thêm vai trọ̀ luật sư biện hộ cho vị tổng thống Việt Nam Cộng Ḥa cái tội làm mất nước.

Vị tổng thống ngồi trong Dinh Độc Lập quanh năm sợ CIA nghe lén từ chung quanh vách tường. Mỗi khi nói chuyện cơ mật lại phải kéo nhau ra đứng ở hành lang.

Ngày xưa, đă lâu lắm, đầu thập niên 50, các thanh niên trẻ tập trung ở Sài Gọ̀n trước khi lên đường lên Đà Lạt. Trung úy Nguyễn Văn Thiệu hiền lành, vui vẻ đại diện trường Võ Bị chào đón anh em. Không ai biết rằng ông trung úy trẻ này sau này sẽ là chỉ huy trưởng trường Võ Bị nổi danh của Đông Nam Á.

Năm 1962, tôi là một đại úy của quân khu I, ngồi ăn cơm ở Câu Lạc Bộ Sư Đoàn 5 Bộ Binh với Đại tá Tư lệnh Nguyễn Văn Thiệu, nghe ông kể chuyện tiếu lâm.

Chuyện quân vụ quanh năm vất vả, nhưng mỗi ngày đều có một niềm vuị Không ai mà biết rằng vị đại tá chuyên nói chuyện tếu sau này sẽ làm tổng thống Việt Nam Cộng Ḥòa suốt 9 năm mà không có được một ngày vuị

Quả thực định mệnh và chân lý khôn cùng. Lịch sử cứ như là một củ hành, càng bóc càng cay và sau cùng chỉ c̣òn lại những nấm mồ và những khuôn mặt đầy nước mắt. Nước mắt tuôn tràn vì́ ta khóc thương cho thân phận, khóc thương cho đất nước hay chỉ vì́ ta đă bóc hết củ hành?

Giao Chỉ – San Jose 2005