Ông Khải đi Mỹ để “làm việc”

 

Vào hồi 9 giờ sáng ngày 21-06-2005 ông Khải đã hiện diện tại bàn giấy bầu dục của Nhà Trắng bên cạnh Tổng thống hoa Kỳ George W Bush để được chính thức đón tiếp như người khách của gia chủ toà nhà này. Nhưng điều mà dư luận rất thắc mắc là ông Khải đã được đón tiếp với tư cách gi? Là vị quốc khách của nước Mỹ hay chỉ là người đối tác đến làm việc cùng với chính quyền Hoa Thịnh Đốn? Trong khuôn khổ của chương trình đặc biệt tường thuật chuyến đi của ông Khải của Đài Á Châu Tự Do,, Đông Văn,một luật gia tị nạn lâu năm hiện định cư tại Pháp, đã thu thập một số sự kiện để bàn về mặt nghi lễ ngoại giao của cuộc tiếp đón ông Khải tại Nhà trắng của Tổng thống Bush . Dưới đây là bản ghi âm cuộc phỏng vấn Đông Văn do Trà Mi, biên tập viên Đài Á Châu Tự Do thực hiện và đã được phát đi ngày 18-06 vừa qua.

 

Đông Văn: Thật ra, việc ông Phan Văn Khải, Thủ tướng chính phủ Việt

 Nam xã hội chủ nghĩa được Tổng thống Bush đón tiếp tại Nhà trắng không phải là một chuyện lạ, vì Mỹ và Việt Nam xã hội chủ nghĩa đã thiết lập quan hệ ngoại giao từ 10 năm rồi.  Nhưng đón tiếp cũng có dăm bảy đường. Trịnh trọng thì quân danh dự dàn chào theo lễ nghi quân cách và mở yến tiệc để khoản đãi. Thân mật thì mời về trang trại Crawford ở Texas mà tâm tình v.v…

 

Trà Mi: Xin phép được hỏi ông là khi đón tiếp ông Khải 73 bàn giấy bầu dục của mình, thì ông bush đả dànnh cho ông Kh3i những nghi lễ ngoại giao nào?

 

Đông Văn: Nói cho ngay, trả lời câu hòi này không phải là điều nhức óc. Theo nguyên tắc, nghi lễ đón tiếp ông Khải phải phù hợp với vị thế chính trị của ông Khải trong hệ thống chính trị ở Việt Nam. Ở điểm này thì ai cũng biết là ở Việt Nam, Hiến pháp đã quy định rằng Chính phủ là cơ quan chấp hành của Quốc hội, trách nhiệm hành pháp là trách nhiệm tập thể của cả  Chính phủ, vì Chính phủ ra nghị quyết, nghị định phải căn cứ chẳng những vào luật hay nghị quyết của Quốc hội, mà còn phải vào cả pháp lệnh, nghị quyết của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, lệnh, quyết định của Chủ tịch nước. Thủ tướng chỉ là người ra quyết định, chỉ thị và kiểm tra việc thi hành các văn bản đó mà thôi. Chưa kể ràng đằng sau Quốc hội và Chính phủ còn có Đảng nữa, và Đảng mới là người cầm quyền. Tức là Ông Bush không thể đồng hóa vị thế chính trị của ông Khải với vị thế, thí dụ, của Thủ tướng Anh Tony Blair chẳng hạn. Lại nữa, ở Việt Nam, Chủ tịch nước mới là người, theo Hiến pháp, đứng đầu Nhà nước, thay mặt CHXHCNVN về đối nội và đối ngoại. Để tránh rắc rối về ngoại giao, bất cứ ở nước nào, việc áp dụng nghi lễ đón tiếp cần phải đúng mức, đúng thứ bậc trong thực tế. Đương nhiên ông Bush không thể đón tiếp ở nhà trắng một ông Phan Văn Khải cao hơn ông Phan Văn Khải ở Việt Nam, trừ phi ông Bush có những lý do đặc biệt để phá lệ nghi lễ ngoại giao thông thường.

 

Trà Mi: Như vậy thì theo ông, khi tiếp ông Khải, ông Bush có phá lệ khong?

 

Đông Văn: Theo tôi thì ông Bush không phá lệ. Trước hết là qua những hình thức ông Bush tiếp đón ông Khải, cuộc viếng thăm của Thủ tướng Khải đã không được nhấn mạnh về khía cạnh ngoại giao, điều này cũng đúng thôi vì ông Khải không phải là Chủ tịch nước. Cho nên đã không có lễ nghi quân cách để chào đón ông Khải. Trái lại, khi đoàn xe của ông Khải tiến vào Nhà trắng thì lại có hàng ngàn người Việt ở hảingoại cầm cờ vàng ba sọc đỏ la ó phản đối ông Khải, thậm chí có ngưới định tạt nước vào ông Khải. Vẫn biết rằng cảnh sát Mỹ có nhiệm vụ giữ an ninh trật tự ở khu vực Nhà trắng có thể phút chót đã bị tràn ngập nhưng nếu ông Khải là một quốc khách của ông Bush thì tất đã phải có những biện pháp giữ trật tự hữu hiệu hơn. Mặt khác, bản thông cáo chung Mỹ-Việt về cuộc viếng thăm của ông Khải không mở đầu bằng câu thường lệ nước chủ nhà mời khách mà bằng câu “Tổng thống George W Bush chào mừng Thủ tướng Phan Văn Khải”. Chính Tổng thống Bush khi tuyên bố với báo chí sau cuộc hội kiến với Thủ tướng Khải cũng không đả động gì tới việc mời mọc mà chỉ ngỏ lời chào mừng Thủ tướng Khải thôi. Đến lượt ông Khải mới thấy nói là ông đã được ông Bush mời đến thăm Nhà trắng. Tất nhiên cũng phải có lời mời của ông Bush, nhưng mời với tư cách gì, trong hoàn cảnh nào và thật sự vì lý do gì, những điểm này tuy đã không được hài ra thật rõ nhưng cũng đủ để giúp cho người ngoài cuộc nhận định được rằng mục đích chính của cuộc gặp gỡ tay đôi Bush-Khải là để làm việc, và làm việc không phải ở cấp bậc chính phủ mà ở cấp bậc liên bộ. Ngoài ra còn ngụ ý gián tiếp thông báo cho báo chí biết rằng cuôc viếng thăm của ông Khải là một cuộc thăm viếng chính thức để làm việc (official working visit) cho nên cả hai ông Bush và Khải đều đã gặp báo chí ở ngay trong phòng làm việc, để cho báo chí chụp ảnh hai ông trong phòng này và sau khi mỗi bên trình bày mấy lời phát biểu ngắn, cuộc họp báo đã chấm dứt không có trao đổi.

 

Trà Mi: Ông nhận xét ra sao về thành quả của chuyến đi của Thủ tướng Phan Văn Khải mà báo chí trong nước cho là đã thành công tốt đẹp?

 

Đông Văn: Có thể nói rằng ở khâu làm việc này hai bên cũng chỉ mới đạt được những q uyết định tượng trưng, chỉ hướng, để ghi nhớ những gì hai bên đã thực hiện được cho đến nay và còn chờ xem trong tương lai, những cuộc đối thoại giữa hai bên sẽ đi tới đâu. Thí dụ vụ Việt Nam Tổ chức Mậu dịch quốc tế, không thấy nói là Mỹ sẽ ủng hộ như thế nào đơn xin gia nhập của Việt Nam, Mỹ sẽ giúp Việt Nam ra sao để vượt qua mọi trở ngại. Thí dụ việc Thủ tướng Khải chinh thức mời Tổng thống Bush viếng thăm Việt Nam nhân dịp Hội nghị Thượng dỉnh APEC nhóm họp năm 2006, ông Bush chi nhấn mạnh tới sự hân hoan chờ đón chuyến công dự tham dự Hội nghị Thượng đỉnh này sẽ được tổ chức tại Hà Nội mà không nói gì tới chuyện viếng thăm Việt Nam. Ý hẳn cuộc viếng thăm này sẽ tuỳ thuộc vào một số tiến bộ nào chăng? Thí dụ vấn đề nhân quyền ở Việt Nam, hai bên đã có ký kết và đang chờ có tiến bộ. Nói tóm lại, cuộc viếng thăm nước Mỹ của Thủ tướng Khải rất ít tính chất ngoại giao nhưng ngôn ngữ ngoại giao lại được sử dụng để trình bày ý nghĩa chân thực của nó trước dư luận.

 

Trà Mi: Xin cám ơn ông về thời gian ông đã dành cho Đài chúng tôi.