Hội nghị Môi trường Tòan quốc 2005
Environment National Conference 2005

RFA phỏng vấn TS Mai Thanh Truyết

Hỏi 1: Vào ngày 22 và 23 tháng 4,2005 tại Hà Nội đã diễn ra một Hội nghị Môi trường tòan quôc 2005 quy tụ nhiều nhà khoa học trong nhiều ngành nghề khác nhau, trước hết xin TS MTT cho biết sơ lược về hội nghị kể trên

Đáp 1: Kính chào thính giả Đài ACTD, thưa anh, Hội nghị đã diễn ra tại Hà Nội là kết quả của Chương trình hành động của chính phủ Việt Nam trong việc thực hiện Nghị quyết 41-NQ/TW qua các Chiến lược Bảo vệ môi trường đến năm 2010 và 2020 nhằm định hướng chiến lược phát triển bền vững cho Việt Nam trong thế kỷ 21. Hội nghị đã được Chương trình Phát triển LHQ (UNDP) và một số cơ quan tư nhân và quốc tế tài trợ nhằm tạo diễn đàn rộng rãi để trao đổi và thống nhất hành động qua các văn bản định hướng trên.

Hỏi 2: Như vậy mục tiêu cụ thể của hai ngày hội nghị là gì và cơ quan nào đứng ra tổ chức thưa TS?

Đáp 2: Bộ Tài nguyên & Môi trường đã được chỉ định tổ chức Hội nghị tòan quốc nầy. Các cuộc hội thảo khoa học đã tập trung vào bốn chuyên đề có nội dung như sau:
- Các giải pháp, công nghệ xử lý chất thải rắn, lỏng và khí;
- Các giải pháp, công nghệ đáp ứng việc kiểm soát ô nhiễm, quan trắc môi trường, và bảo tồn đa dạng sinh học;
- Công nghệ sản xuất “sạch”;
- Các nghiên cứu, đề xuất chính sách và mô hình phục vụ việc bảo vệ môi trường.

Hỏi 3: Ngoài các hội thảo chuyên đề khoa học, hội nghị có bàn thảo thêm về các vấn đề khác liên quan đến môi trường hay không?

Đáp 3: Hội nghị cũng tập trung vào những vấn đề quản lý môi trường qua các tiểu tổ được thành lập để:
- Đánh giá ưu và khuyết điểm của các công tác bảo vệ môi trường trong thời gian qua, cũng như dự thảo định hướng trong những năm sắp đến;
- Học tập chiến lược hành động đến năm 2010 và 2020;
- Đặc biệt thảo luận về dự thảo luật bảo vệ môi trường lần thứ 17 nầy.

Hỏi 4: Trước khi đi vào chi tiết các đề tài khoa học đã được trình bày trong Hội nghị, xin TS cho biết hai Chiến lược hành động vừa nêu trên và trọng tâm cùa hai chiến lược nầy là gì?

Đáp 4: Thưa anh, chúng tôi cũng đã xem qua hai Chiến lược hành động trên, tựu trung là đánh giá tình trạng môi trường Việt Nam xuống cấp trầm trọng qua các sự việc như sau: - tình trạng kiểm soát việc phá rừng và việc trồng rừng không hiệu quả; - việc đất nông nghiệp bị xuống cấp và thóai hóa qua nhiều nguyên nhân; - nạn ô nhiễm không khí và bụi; - ô nhiễm nguồn nước mặt và nước ngầm. Đặc biệt hơn nữa, thực trạng vấn đề giải quyết và xử lý phế thải kỹ nghệ và phế thải gia cư được chú ý đến nhiều và chiến lược cũng đã đềø ra nhiều phương án giải quyết trong tương lai. Nguyên do chính yếu của việc môi trường xuống cấp là do quản lý không chặt chẻ vì thiếu nhân sự chuyên môn và ngân sách chi dùng cho việc nầy còn quá thấp so với mức độ phát triển quốc gia.

Trong chiến lược hành động đến năm 2020, có nêu ra vấn đề giải quyết ô nhiễm đặt căn bản trên quan niệm phát triển bền vững ở thế kỷ 21 do LHQ đề ra. Và chiến lược cũng phát thảo công nghệ “sạch” và công nghệ “xanh” trong phát triển Việt Nam trong tương lai.

Hỏi 5: Trong hai chiến lược hành động có nêu lên những chương trình hành động nào cụ thể hay không ngoài những nhận định, lượng giá môi trường như TS vừa trình bày?

Đáp 5: Dạ có thưa anh. Trong mục tiên tạo dựng một xã hội XẠCH _ XANH_ ĐẸP, chiến lược môi trường đã đề ra các tiêu đề ngõ hầu đạt được những mục tiêu trên là:
- Tăng cường giáo dục và nâng cao nhận thức về môi trường;
- Tăng cường vai trò của cộng đồng, doanh nghiệp, và tư nhân trong việc bảo vệ môi trường;
- Tăng cường mức đầu tư bảo vệ môi trường bằng cách khuyến khích các cơ sở sản xuất huy động 1 đến 2% chi phí sản xuất để dùng cho kinh phí bảo vệ môi trường;
- Tăng cường năng lực quản lý nhà nước về bảo vệ môị trường;
- Và sau cùng kết hợp chiến lược bảo vệ môi trường với chiến lược phát triển kinh tế xã hội cũng như tạo ra những biện pháp xử lý triệt để để ngăn chận ô nhiễm môi trường như việc di dời các cơ sở sản xuất có quy trình sản xuất lạc hậu trong nội thành ra khỏi thành phố.

Tựu trung, chiến lược hành động đã ghi nhận rất rõ tình trạng môi trường xuống cấp ở Việt Nam, tương tự như tình trạng chung của các quốc gia đang phát triển . Và tiếp theo là các kế hoạch hành động để tháo gở các vấn nạn môi trường cũng được nêu lên với đầy đủ thông tin và giải pháp có tính xác tín cao trên lý thuyết.

Hỏi 6: Trở qua các đề tài chuyên đề khoa học trong hội nghị qua 4 tiểu mục ở phần đầu chương trình, TS có thấy đề tài được chú ý đến và nói lên phương hướng và cung cách giải quyết các vấn nạn môi trường đang xảy ra ở Việt Nam hiện tại hay không?

Đáp 6: Mặc dù trong thư mời tham gia hội nghị có đề ra yêu cầu tập trung vào 4 chủ đề rất cụ thể, nhưng trong 206 đề tài đã được thảo luận, chúng tôi thấy đại đa số các đề tài chỉ đưa ra những khảo sát sơ bộ về thực trạng và đánh giá môi trường ở từng địa phương, một số biện pháp về quản lý môi trường cũng được đề cập đến trong vài thuyết trình.
Ngoài ra, việc xử lý nước thải có khoảng 15 đề tài, xử lý khí thải, 5 đề tài, chất thải công nghệ, bịnh viện, 10 đề tài, về sản xuất sạch, có 2 đề tài, và xử lý arsenic trong nguồn nước có 2 đề tài. Trong các đề tài nêu trên, tuy chỉ là những bước đầu trong nghiên cứu nhưng cũng đã nói lên tình trạng không được sáng sủa của môi trường Việt Nam hiện tại.

Hỏi 7: Theo TS thì tính xác tín vàkhả thi của các đề tài nghiên cứu trên như thế nào?

Đáp 7: Thưa anh, chúng tôi rất trân trọng những nghiên cứu, khám phá của các nhà làm khoa học Việt Nam, tuy làm việc trong điều kiện thiếu thốn từ tư liệu cho đến những phương tiện, dụng cụ cần thiết cho nghiên cứu, nhưng họ cũng đã đóng góp không ít trong công cuộc phát triển của nước nhà.

Hỏi 8: Sau cùng, để kết thúc buổi trao đổi hôm nay, qua phần trình bày trên, TS nhận định về kết quả của Hội nghị như thế nào?

ĐaÙp 8: Nói chung, các đề tài thảo luận trên có tính cách mô tả nhiều hơn và phần tổng hợp cũng như nghiên cứu cùng các biện pháp đề nghị chỉ xuất hiện rãi rác và chính vì thế khó đạt được tính thuyết phục để có thể đi vào áp dụng.
Theo quan điểm của chúng tôi, trọng tâm của vấn nạn môi trường và tình trạng ô nhiễm ở Việt Nam là nạn phá rừng bừa bãi, tình trạng đất nông nghiệp bị thoái hóa, ô nhiễm nguồn nước mặt và nước ngầm, ô nhiễm không khí, giải quyết xử lý phế thải công nghệ, y tế, và phế thải gia cư, đặc biệt ở các thành phố lớn. Và quan trọng hơn cả là tình trạng ô nhiễm nguồn nước ở đồng bằng sông Hồng và sông Cửu Long. Đây là những đề tài “sống chết” của Việt Nam cần phải được đào sâu và giải quyết càng sớm càng tốt. Hội nghị đã không đặt những vấn nạn cụ thể trên lên hàng đầu, nếu có chỉ là những khảo sát một cách sơ bộ và thiếu nhiều dữ kiện căn bản để có thể đi vào áp dụng. Do đó, thiết nghĩ trong những Hội nghị môi trường trong tương lai, đề nghị của chúng tôi là trực tiếp đi vào những chuyên đề cụ thể để cùng nghiên cứu và thảo luận, để từ đó, may ra có tìm được giải pháp chung cho từng vấn nạn ứng hợp với điều kiện môi trường Việt Nam hiện tại.

Có được như thế, mới hy vọng tháo gở lần lần tình trạng xuống cấp của môi trường Việt Nam do phát triển không đồng bộ và không cân bằng so với công cuộc bảo vệ môi trường trong suốt 20 năm qua ở Việt Nam.