NHỮNG ĐỨC TÍNH MÀ NGƯỜI ĐẤU TRANH CHO TỰ DO,
DÂN CHỦ CẦN PHẢI CÓ
Cuộc đấu tranh cho tự do, dân chủ là một cuộc đấu tranh tường kỳ, liên tục của con người. Nó là một cuộc đấu tranh cho văn hóa, văn minh, v́ vậy nó là một đấu tranh thường nhật, bắt đầu từ từng cá nhân, từng tổ chức, từng dân tộc, nếu cá nhân, tổ chức hay dân tộc đó muốn thăng tiến mỗi ngày về 2 phương diện vật chất và tinh thần. Văn hóa, văn minh là ǵ nếu không phải là cuộc chiến đấu thế thứ trao tuyền đẻâ cho ít nhất cuộc sống vật chất tối thiểu của con người được bảo đảm : khi đói th́ có cơm ăn, khi lạnh th́ có áo mặc, khi bệnh th́ có thuóc uống ; để cho đời sống tinh thần được thăng tiến : con người mỗi ngày một sống trong ḥa b́nh, thoải mái, tôn trọng người khác, được người khác tôn trọng, những quyền căn bản của nó được người khác và chính quyề tôn trọng, xa rời đời sống man dại, mạnh được, yếu thua, phải trái lẫn lộn, cá lớn nuốt cá bé như trong xă hội cộng sản Việt Nam hiện nay. Chính v́ vậy mà những người đấu tranh cho tự do, dân chủ cũng là những người đấu tranh cho văn hóa, văn minh, họ cần phải có những đức tính. Đó là : 1) Tinh thần tôn trọng người khác, chấp nhận đối thoại, tôn trọng ư kiến của người khác ; 2) Tinh thần trông luật pháp ; 3) Tinh thần trách nhiệm ; 4) Tinh thần kỷ luật tự giác.
1) Tinh thần tôn trọng người khác, tinh thần đối thoại, tôn trọng ư kiến của người khác
Tự do là những quyền căn bản của con người, đi từ quyền tự do sinh sống, tự do mưu cầu hạnh phúc, đến quyền tự do ngôn luận, tự do tín ngưỡng, tự do chính trị, tự do kinh tế. Những quyền này đă được ghi trong Bản Tuyên Ngôn Quốc Tế Nhân Quyền và đă được Đại Hội Đồng Liên Hiệp Quốc chấp nhận vào ngày 10/12/1948. Dân chủ là một thể chế chính trị tôn trọng những quyền tự do căn bản của con người.
Những nhà soạn thảo ra Bản Tuyên Ngôn Quốc Tế Nhân Quyền đă lấy 2 câu trâm ngôn Đông Tây làm kim chỉ nam. Đó là : « Kỷ sở bất dục vật thi ư nhân » ( Cái ǵ anh không muốn người khác làm cho anh, th́ anh cũng đừng làm cho người khác ) ; và câu « Ne fais pas à un autre ce que tu ne veux pas qu’il te soit fait ! »( Đừng làm cho người khác cái mà anh không muốn người ta làm cho anh !). Ngoài ra khi anh nói, th́ anh thích người khác nghe. Vậy khi người khác nói th́ anh cũng phải nghe. Đó là tinh thần của những người có văn hóa, văn minh, không áp đặt hành động và tư tưởng của ḿnh cho kẻ khác, hành động áp đặt là hành động của những kẻ man rợ, thiếu văn minh, văn hóa, độc đoán, độc tài. . Lời mở đầu của Bản Tuyên Ngôn Quốc Tế Nhân Quyền có ghi rơ :
« Xét rằng sự công nhận nhân phẩm sẵn có của con người, thành viên của đại gia đ́nh nhân loại và sự công nhận quyền b́nh đẳng, bất khả nhượng là căn bản chính của tự do, công lư và ḥa b́nh trên thế giới. »
« Xét rằng những hành động khinh miệt, trà đạp những quyền tự do că bản của con người đă dẫn đến những hành động man rợ, đi ngược lại lương tri và lương tâm của nhân loại ; và một thế giới mà trong đó mọi người được tự do ngôn luận, tín ngưỡng, không bị đe dọa bởi nghèo đói, thế giới này phải được coi như ước vọng cao cả nhất của con người. »
V́ vậy tôn trọng người khác, tôn trọng tư tưởng người khác nếu muốn họ tôn trọng ḿnh, tôn trọng tư tưởng của minh, đó là hành động của người có văn hóa, văn minh. Nói như một nhà văn ḥa Pháp : « Tôi biết rằng tư tưởng của anh khác tư tưởng của tôi ; nhưng tôi cũng cố đấu tranh để anh có thể diễn tả tư tưởng của anh. »
2) Tinh thần trọng luật pháp
Người tranh đấu cho tự do, dân chủ nên nhớ tự do của ḿnh sẽ ngừng ở ranh giới khi nó đụng chạm đế tự do của người khác và quyền lợi chung. V́ vậy phải có luật pháp để phân định ranh giới. Và luật pháp đây là để áp dụng cho mọi người, để bảo vệ người dân chống lại sự lạm dụng của kẻ cầm quyền. Ở Á đông chúng ta từ xưa đă có câu : « Dân vi quí, xă tắc thứ chi, quân vi khinh » ( Dân là thứ nhất, cơ chế luật pháp thứ nh́, quan quyền là thứ ba). Khác hẳn với những nước độc tài như cộng sản Việt nam, quan quyền là thứ nhất, quan quyền ngồi trên luật pháp ; sau đó rồi mới tới luật pháp ; thứ ba mới tới dân. Chúng ta đừng nghĩ rằng ở những nước tự do, dân chủ th́ không cần có luật pháp. Điều đó hoàn toàn sai lầm. Chúng ta có thể ví đơn giản một nước dân chủ như hai đội cầu thủ. Đầu tiên là họ phải chấp nhận luật đá banh, và một khi chấp nhận rồi, vào đá, th́ đội nào giỏi sẽ thắng. Không phải cảnh như ở Việt Nam cộng sản hiện nay, không có luật lệ, hay luật lệ mà không áp dụng, hoặc chỉ áp dụng cho kẻ thấp cổ bé họng, ai giỏi chạy chọt, hối lộ th́ không cần đến luật lệ. Theo cơ quan Quốc Tế chống tham nhũng của Thụy Điển, th́ Việt Nam và Trung cộng hiện nay là 2 trong những nước tham nhũng, hối lộ nhất thế giới. Hối lộ, tham nhũng là trường hợp quan quyền ngồi lên trên luật pháp.
3) Tinh thần trách nhiệm
Tinh thần tự do, dân chủ c̣n có thể định nghĩa là tinh thần chấp nhận đa khuynh, đa đảng. Đa khuynh là chấp nhận nhiều tư tưởng, nhiều nèân triết học, nhân sinh quan khác nhau. Đa đảng đó là trong đời sống chính trị phải có đa đảng mới đưa đến dân chủ. Đa khuynh, đa đảng là chấp nhận những ư kiến khác nhau, chấp nhận những cuộc đối thoại, tranh luận. Nhưng những sự khác biệt và tranh luận phải có tinh thần trách nhiệm, đó là nó không nhằm chỉ trích cá nhân, vu khống, mạ lị, làm hại đến lợi ích chung. Khổng Tử có nói : « Tiểu nhân nói chuyện người ; trung nhân nói chuyện đời ; đại nhân nói chuyện sự. » Người đấu tranh cho tự do, dân chủ chính là người đạt nhân, quân tử, tranh luận trên đường hướng chính trị, những giải pháp, chương tŕnh nhằm giải quyết những khó khăn của xă hội ḿnh đang sống, chứ không mang đời tư của nhau ra chỉ trích. Nói như vậy không có nghĩa là những người cầm quyền muốn có một đời sống riêng tư, ngay dù phạm đến thuần phong mỹ tục, đi ngược lại đạo lư, muốn ăn gian, nói dối thế nào, như người cộng sản, cũng được. Không phạm đến đời tư ; nhưng không v́ vậy mà coi thường qui luật thiện ác, tinh thần trọng sự thật, tinh thần đạo lư tập thê.
4) Tinh thần kỷ luật tự giác
Từ tinh trần trọng pháp luật, tinh thần trách nhiệm, chúng ta bước sang tinh thần kỷ luật tự giác, tinh thần tự trọng. Thật vậy con người đấu tranh cho tự do, dân chủ là con người tự trọng, có tinh thần kỷ luật tự giác, không cần ai ép buộc mà vẫn tự trọng, vẫn tôn trọng luật pháp chung. Chẳng hạn , nơi vắng người, không có ai canh trừng ta, nhưng ta không xả rác bậy, ta bảo vệ môi trường. Đi xa hơn nữa là trong cuộc đời, người đấu tranh cho tự do, dân chủ, trong lời nói, hành động họ không có những lời nói hồ đồ, những nhận xét người và việc vội vă. Họ ư thức rất rơ lời nói của họ có thể hại đến người khác, đến công việc đấu tranh chung, đi xa hơn nữa là có thể giết người, làm hỏng đại cuộc. Nhất là trong công cuộc đấu tranh cho tự do, dân chủ, chống độc tài cộng sản hiện nay, nó đ̣i hỏi chúng ta hơn bao giờ hết phải thận trọng lời nói, cẩn thận việc làm, không chụp mũ, vu khống bậy bạ, v́ cộng sản trăm phương, ngh́n kế, luôn t́m cách chia rẽ hàng ngũ những người chống cộng sản, đấu tranh cho tự do, dân chủ. Chúng ta cần phải sáng suốt trong nhận xét, suy đoán. Thêm vào đó chúng ta cần phải vứt bỏ chủ nghĩa cá nhân, lâm vào cảnh « Lục xúc tranh công », mà phải nghĩ rằng công cuộc đấu tranh này là mỗi người một việc, một đóng góp.
Như trên đă nói công cuộc đấu tranh cho tự do, dân chủ, chống cộng sản độc tài dậi hỏi ở người tiến hành công cuộc đó nhiều đức tính, đi từ bản thân đến tổ chức. Chỉ khi nào họ tự chiến thắng được mọi nết xấu, tật hư, khi nào những tổ chức của họ tự biết kiện toàn, lớn mạnh, nhưng đồng thời cũng chấp nhận những tổ chức khác cùng chiến tuyến, th́ ngày đó công cuộc đấu tranh cho tự do, dân chủ, chống cộng sản độc tài mới có thể thành công.
Ba lê ngày 7/tháng 6/ 2004
Trực Ngôn Chu chi Nam
