Thông Điệp Đă Rơ Ràng
Đoàn Viết Hoạt
Hà Nội đă phải thả hai nhà đối kháng nổi tiếng là Phạm Quế Dương và Trần Khuê sau khi đă giam giữ họ trái phép gần 2 năm. Việc này cho thấy ban lănh đạo cộng sản Việt Nam đang phải điều chỉnh chính sách để đối phó với t́nh h́nh mới. Họ cần nhanh chóng đưa Việt Nam hội nhập thế giới để được “chia phần” trong quan hệ thương mại, chính trị thế giới. Do đó, họ phải thích nghi để một mặt vẫn duy tŕ được độc quyền chính trị, đàn áp được những tiếng nói đối kháng, mặt khác, đáp ứng phần nào những áp lực quốc tế đ̣i cải thiện t́nh h́nh nhân quyền ở VN.
Hà Nội tất nhiên cũng quan ngại rằng họ cóù thể gián tiếp giúp tăng cường sức mạnh đối kháng. Nhưng họ không có con đường nào khác. Họ đă bị đặt vào một t́nh thế mà tôi gọi là “không thể không”. Họ không thể không đàn áp, nhưng họ cũng không thể không cải thiện t́nh h́nh nhân quyền, và do đó không thể không “nhẹ tay” với những người đối kháng. T́nh trạng “không thể không” là một t́nh trạng chỉ có lợi cho tự do, nhân quyền, và cuối cùng là cho chế độ dân chủ pháp trị, dù trong ngắn hạn có thể giúp đảng công sản duy tŕ được quyền lực.
Tôi cho rằng cần đẩy nhanh việc tạo ra t́nh trạng “không thể không” toàn diện, trong mọi lănh vực, từ kinh tế (như từ hơn 10 năm nay), đến giáo dục, thông tin, văn hóa, xă hội, tôn giáo, và cuối cùng là chính trị. Ban lănh đạo cộng sản tất nhiên không bao giờ muốn tự ư trả lại tự do cho người dân, cho xă hội. Nhưng trong thế giới “hậu Liên Sô” th́ họ đă “không thể không” chấp nhận tự do hóa hoạt động kinh tế. Từ 5 năm trở lại đây, họ đang bị buộc “không thể không” trong các lănh vực ngoài kinh tế, nhưng liên quan chặt chẽ đến phát triển kinh tế nói riêng và phát triển xă hội, đất nước nói chung, nhất là liên quan đến hội nhập thế giới.
Riêng quốc tế th́ ngày càng chú trọng hơn đến các vấn đề nhân quyền. Cụ thể như Nhật Bản, nước giúp tài chánh cho Việt Nam nhiều nhất từ hơn 10 năm nay. Tháng 6 vừa qua chính phủ Nhật đă chính thức công bố chính sách mới là gắn các vấn đề nhân quyền vào viện trợ phát triển cho Việt Nam. Mọi ngựi ngày càng nhận rơ rằng Việt Nam không thể tiếp tục phát triển ở tầm mức cao và bền vững hơn nếu người dân không được tự do hơn, xă hội không được cởi mở hơn, đất nước không hội nhập thế giới. Đây là những yếu tố cấn thiết để có được sự ổn định và phát triển bền vững.
Chính nhu cầu và tŕnh độ phát triển bản thân nó cũng đă giúp tạo ra một áp lực nội tại, tạo nên t́nh trạng “không thể không” cho ban lănh đạo cộng sản Việt Nam. Qui luật phát triển chung cho ta thấy rằng ban lănh đạo cộng sản ở Hàø Nội sớm muộn ǵ cũng phải chấp nhận sự hiện diện chính thức, công khai và hợp pháp của những tiếng nói độc lập và đối lập, ngay cả khi họ vẫn c̣n giữ độc quyền chính trị. Chấp nhận chậm và bị động như hiện nay vừa không có lợi cho sự phát triển của Việt Nam trước t́nh h́nh cạnh tranh phát triển ngày càng mănh liệt và tăng tốc trong khu vực. Và do đó, lại càng không có lợi cho chính h́nh ảnh và uy tín vốn đang ngày càng bị xút giảm của đảng cộng sản.
Việc Hạ Viện Mỹ vừa thông qua Dự Luật Nhân Quyền không những tạo thêm áp lực đ̣i cải thiện nhân quyền mà c̣n gửi một thông điệp rất rơ ràng cho Hà Nội. Thông điệp đó là: Việt Nam đă bước sang một giai đoạn phát triển mới --giai đoạn phát triển dân chủ, rất cần thiết để đưa Việt Nam lên một tầm mức phát triển cao hơn, bền vững hơn, để Việt Nam có thể hội nhập khu vực và thế giới.
Đây cũng chính là thông điệp mà người dân trong nước đang gửi đến ban lănh đạo cộng sản, qua nhiều h́nh thức khác nhau, từ những nhân vật đối kháng nổi tiếng, đến đồng bào Thượng, đến những người dân công khai bầy tỏ bất b́nh không sợ hăi ngay trước cửa ṭa án trong 2 vụ xử 2 nhà đối kháng nổi tiếng vùa qua.
Cộng đồng người Việt hải ngoại ở Mỹ, qua cuộc vận động cho lá cờ vàng và cho dự luật nhân quyền vừa qua, cũng đă gửi một thông điệp rơ ràng như thế. Nếu Hà Nội muốn cải thiện quan hệ với cộng đồng hải ngoại th́ hăy cải thiện t́nh trạng nhân quyền ở trong nước, chấp nhận và đối thoại với những người bất đồng chính kiến ngay trong nước, ngay trong đảng cộng sản. Tại sao Hà Nội ḥa giải và đối thoại nhân quyền với nước ngoài như Mỹ, Canada, Uùc, Âu Châu, mà không dám hoà giải và đối thoại với chính người dân Việt Nam, với chính những đồng chí cộng sản bất đồng chính kiến với họ? Ban lănh đạo cộng sản không thể thuyết phục được người Việt đang sống tự do ở hải ngoại bằng các chính sách ‘trịch thượng”, “quan liêu cửa quyền”, muốn can thiệp độc đoán vào đời sống hoàøn toàn tự do, tự chủ và thành công mọi mặt của người Việt hải ngoại, thể hiện qua các chính sách lỗi thời như Nghị quyết 36. Chỉ có thật tâm thực thi nhân quyền, trả lại các quyền tự do căn bản cho người dân ở trong nước, và tiến đến chấp nhận chế độ dân chủ pháp trị th́ mới hy vọng thuyết phục được người Việt khắp nơi trong ngoài nước.
Thông điệp gửi cho Hà Nội từ quốc tế, từ người dân trong nước và từ người Việt hải ngoại đă rất rơ ràng. Trái banh phát triển Việt Nam đầu thiên niên kỷ mới, mà thực thi nhân quyên và dân chủ là nhân tố quyết định, giờ đây đang ở trong chân ban lănh đạo cộng sản. Nếu họ không đủ tầm nh́n và bản lănh thiên niên kỷ để đá th́ ngựi dân Việt yêu tự do yêu trong ngoài nước, v́ tiền đồ của chính ḿnhï và của dân tộc, sẽ đứng lên để đá trái banh đó. Đến lúc đó th́ e rằng đảng cộng sản sẽ không c̣n chỗ đứng trên chính trường Việt Nam. Và thời gian dành cho họ cũng không c̣n lâu nữa.
_____________________________________
(25.7.2004)
* Tóm lược nội dung trả lời phỏng vấn của các đài Little Saion, VOA và BBC nhân dịp Hạ Viện Mỹ thông qua Dự Luật Nhân Quyền Việt Nam
