DO NGÔN LUẬN VẪN CÒN LÀ VẤN ĐỀ Ở VIỆT NAM Hoa Kỳ yêu cầu nhà nước Việt Nam trả tự do cho năm

TỰ DO NGÔN LUẬN VẪN CÒN LÀ VẤN ĐỀ Ở VIỆT NAM

Hoa Kỳ yêu cầu nhà nước Việt Nam trả tự do
cho năm “tù nhân cuả lương tâm”

Ellen Nakashima

Phạm Hồng Sơn, một nhà quản lí kinh doanh tại Hà Nội, đã ngồi tù từ 42 tháng nay.Tội trạng: tải xuống một luận văn có tưạ đề “Dân chủ là gì?” từ trạm thông tin điện tử cuả Bộ Ngoại Giao Hoa Kì, dịch ra tiếng Việt và chuyền cho bạn bè và những cán bộ cấp cao trong Đảng Cộng Sản Việt Nam.

Tháng 6/2003, bác sĩ Sơn, 36 tuổi, lúc đó làm việc cho một công ti dược phẩm, bị kết tội làm gián điệp trong một phiên toà xử kín và chỉ kéo dài một ngày. Anh bị kết án 13 năm, sau đó giảm xuống 5 năm.

Trả lời phỏng vấn dạo tháng Sáu, chị Vũ Thuý Hà, 34 tuổi, xác định là “Việc anh ấy làm hoàn toàn là hợp pháp”. Chị nói thêm là chồng chị đã thực thi quyền tự do ngôn luận chứ không phải là khích động bạo loạn: “Một bản văn dịch thì làm được cái gì? Làm sao mà người ta có thể lật đổ nhà nước được cơ chứ?”

Tuần trước, Đại sứ Hoa Kì tại Hà nội, ông Michael Marine, kêu gọi Hà nội hãy trả tự do cho anh Sơn và bốn vị khác được xem như là các tù nhân lương tâm. Ông Marine phát biểu là về đại thể thì Việt Nam đã tiến bộ trong việc cải thiện nhân quyền qua việc cải cách giáo dục và xoá đói giảm nghèo, tuy vậy nhà nước vẫn còn bất dung với những người khác chính kiến. Phát biểu tại buổi hội cuả Phòng Thương Mại Hoa Kì tại Hà nội, ông Marine nói rằng: “Lịch sử cho thấy là tự do chính trị và tự do tôn giáo thường vẫn đi song song với phát triển kinh tế. Những thành tựu tương lai cuả Việt Nam sẽ tuỳ thuộc nhiều vào vấn đề cải thiện hai quyền công dân này. ”

Hiện giờ các nhà bình luận chính trị và những nhà hoạt động nhân quyền quốc tế không nắm rõ là có bao nhiêu tù nhân lương tâm đang bị giam giữ tại Việt Nam,nhưng theo các viên chức Hoa Kì con số mà họ nắm được trong khoảng mấy năm nay thì du di trong khoảng 10 người hoặc ít hơn thế.

Theo các viên chức Hoa Kì thì trong năm qua, nhà nước Việt Nam đẽ trả tự do cho hơn 26 ngàn tù nhân, trong đó có khoảng 15 người là tù nhân chính trị và tôn giáo. Nhưng trong số này không có những người tù chính trị trẻ tuổi, như Phạm Hồng Sơn và Nguyễn Vũ Bình, là người bị kết tội là đã lưu chuyển các bài viết “phản động” trên mạng lưới thông tin điện tử và toan lập một đảng dân chủ tự do.

Nhà nước Việt Nam thì vẫn bảo là họ không đàn áp quyền tự do chính trị và tôn giáo. Thủ tướng Phan Văn Khải đã tuyên bố trong một cuộc phỏng vấn dạo tháng Sáu, rằng: “Có một số người có thể cho rằng tại Việt Nam không có tự do dân chủ, và chỉ có chế độ độc đảng. Nhưng mà mục tiêu tối hậu cuả chúng tôi là giữ vững ổn định chính trị và phục vụ lợi ích nhân dân. Chúng tôi không đồng ý với những cáo buộc ở bên ngoài, cho rằng có các tù nhân lương tâm ở trong nước. Tại Việt Nam không có tù nhân lương tâm nào cả.”

Tháng trước nhà nước Việt Nam công bố một bản báo cáo về nhân quyền, trong đó có khẳng định là họ tôn trọng tự do ngôn luận và cho tự do sử dụng mạng lưới internet. Luật báo chí 1999 có tu chỉnh cũng xác nhận công dân có quyền được thông tin, quyền được bày tỏ quan điểm và cung cấp thông tin mà không bị tổ chức hay cá nhân nào kiểm duyệt.

Mặc dầu vậy, năm ngoái Hoa Kì vẫn xếp Việt Nam vào danh sách “các nước đặc biệt quan ngại” về vấn đề tự do tôn giáo. Người ta đang chờ đợi Bộ trưởng Ngoại giao Condoleezza Rice quyết định xem nên giữ tên Việt Nam trong danh sách đó nưã hay không. Đại sứ Marine thì cho rằng mặc dù Việt Nam đã mở rộng không gian tôn giáo và chính trị, “vẫn còn nhiều, rất nhiều việc cần làm.”

Phạm Hồng Sơn là một người trong nhóm những trí thức trẻ, trong đó có cả Nguyễn Vũ Bình, là những người vận động để mở rộng quyền tự do chính trị cá nhân. Một vài nhà bất đồng chính kiến trả lời phỏng vấn thì cho rằng nhóm cuả những người trẻ tuổi này chưa đủ mạnh để tạo thành một phong trào. Họ rất dè dặt trong việc tụ họp vì muốn tránh nhà nước theo dõi.

Những nhà bất đồng chính kiến lớn tuổi cho biết là họ muốn giữ những anh em trẻ được hoạt động kín đáo. Chẳng hạn, Phạm Hồng Sơn từng có ý lập ra một câu lạc bộ dân chủ, có nói rằng ông Hoàng Minh Chính, 86 tuổi, đã từng bị nhà nước bắt giam cả thảy ba lần, tổng cộng 20 năm trời.

Ông Chính bấy lâu nay cư ngụ trong một căn nhà nhỏ giưã thủ đô, nói: “Tôi bảo anh ta là không thể làm kiểu đó, nhà nước sẽ bắt ngay, và sẽ lắm phiền phức đấy. Nhưng anh ấy cứ đến nhà tôi, đề nghị tôi bàn với các bạn tôi về cái câu lạc bộ dân chủ, để các bạn tôi ủng hộ.” Ông Hoàng còn nói thêm là các bạn ông đều đồng ý rằng ý tưởng lập ra một câu lạc bộ rất nhiều rủi ro, vì thế Sơn đành bỏ ý định này.

Thế rồi một hôm anh Sơn đến nhà ông Chính, đem theo một bản văn dịch. Anh nói với ông Chính là anh đã trao cho ông đại sứ Hoa Kì, lúc ấy là Raymond Burghardt, bản in đầu tiên làm kỉ niệm. Bản thứ nhì anh gửi cho Đảng Cộng Sản. Bản thứ ba cho ông Chính.

Sơn cũng cho vợ xem bản dịch này. Chị là một nhân viên hành chính trong một tổ chức phi chính phủ. Chị thích lắm. Chị nói là chị nhận là đề tài này khá “nhạy cảm, nhưng bấy giờ tôi không biết là lại nguy hiểm cho chồng tôi và cả gia đình đến mức như thế. Tôi cứ nghĩ là mọi người phải được quyền tìm tòi nghiên cứu riêng. Tôi chẳng hiểu sao mà chồng tôi lại bị bắt.”

Sơn cũng dịch và chuyền cho bạn bè và các viên chức nhà nước xem một luận văn anh viết bằng tiếng Pháp, có tưạ đề “Những chỉ dấu đáng khích lệ về dân chủ”. Chị Vũ Thuý Hà nói rằng không có bài nào hô hào bạo động. “Anh ấy đề nghị những việc cụ thể để cải thiện dân quyền ở Việt Nam .”

Ngày 25/3/2002 , ngay sau khi anh Sơn gửi bài viết thứ nhì đi, thì một toán công an đặc biệt ập vào nhà. Chị Hà kể lại là công an tịch thu máy điện toán và những giấy tờ cá nhân cuả anh Sơn, và bắt giữ anh để thẩm vấn. Anh Sơn có gửi một bức thư ngỏ trên internet để phản đối việc lục soát và tịch thu những món tuỳ thân cuả anh.

Ngày hôm sau, anh đến thăm ông Chính. Ông Chính kể rằng: “Tôi dặn anh ấy là người ta sẽ bắt anh thôi. Anh ấy cần nói rõ cho nhà nước biết rõ là anh ấy chẳng làm điều gì phi pháp cả.”

Hôm 27/3, công an bắt anh Sơn mà chẳng cần lệnh bắt. Hôm ấy chị Hà về nhà thì thấy sách vở, bát điã, quần áo vứt bưà bãi ngổn ngang dưới đất.

Hiện nay, chị Hà cùng các con về sống với bố mẹ chị. Hôm tối đến thăm, các cháu –một cháu 6 tuổi, cháu lớn lên 8, chơi đuà tung tẩy, rồi đánh đàn điện với nhau.

Cháu bé, Phạm Vũ duy Tân, thưà hưởng đôi mắt tin hanh cuả bố, nói rằng cháu nhớ bố lắm. Anh cháu là Phạm vũ Anh Quân, thì cứ thắc mắc là sao nhà tù không cho bố cháu có điện thoại. các cháu cứ hỏi là bao giờ thì bố các cháu được về.

Chị Hà trả lời các cháu là ngày 27 tháng 3 năm 2007 bố cháu sẽ về.

Ellen Nakashima

(Washington Post, ngày 29.9.2005, tr. A14)

washingtonpost.com

Free Speech Issues Still Problematic For Vietnam
U.S. Urging Release of 5 'Prisoners of Conscience'

By Ellen Nakashima
Washington Post Foreign Service
Thursday, September 29, 2005; A14

JAKARTA, Indonesia A business manager in Hanoi, Pham Hong Son, has spent 42 months in a Vietnamese prison. His crime: downloading an essay titled "What is Democracy?" from a U.S. State Department Web site, translating it and sending it to friends and senior Communist Party officials.

Son, 36, who worked for a pharmaceutical company, was convicted of espionage in Vietnam after a closed, one-day trial in June 2003. He was sentenced to 13 years, later reduced to five.

"What he did was legal," insisted his wife, Vu Thuy Ha, 34, in a June interview in Hanoi. She said that her husband was exercising free speech and did not commit a seditious act. "What can anyone do with the translation? What can they do to overthrow the government?"

Last week, the U.S. ambassador to Vietnam, Michael Marine, called on Vietnam to release Son and four others described as prisoners of conscience. Vietnam has made progress in "collective" human rights such as improving education and reducing poverty, Marine noted. But it is still intolerant of political dissent, he said.

"History has shown that political and religious freedoms go hand in hand with economic prosperity," Marine said in a speech to the American Chamber of Commerce in Hanoi. "The pace and scope of Vietnam's future success depends on a strong commitment to reform in both of these areas."

Political analysts and international human rights groups do not know precisely how many prisoners of conscience Vietnam has detained, but U.S. officials said the number of cases they have been able to verify had dwindled in recent years to 10 or fewer.

During the past year, Vietnam has released more than 26,000 prisoners, of whom perhaps 15 were political or religious prisoners, U.S. officials said. The younger ones in particular, such as Son and Nguyen Vu Binh, who was accused of posting "reactionary" articles on the Internet and of trying to set up a liberal democratic party, remain incarcerated.

The government insists it is not repressing religious or political rights. "Some people may argue that Vietnam does not have freedom and democracy and only has a one-party system. But you know, our ultimate goal is to maintain political stability and serve the interests of the people," Prime Minister Phan Van Khai said in a June interview. "We do not agree with arguments from the outside that there are prisoners of conscience in Vietnam. We do not have any prisoners of conscience in Vietnam."

Vietnam last month issued a human rights report in which it promised to respect freedom of expression and promote free use of the Internet. A revised press law in 1999 stated that citizens have the right to be informed, express opinions and provide information without being censored by any organization or individual, it noted.

Nonetheless, the United States last year placed Vietnam on a list of "countries of particular concern" with regard to religious freedom. Officials expect Secretary of State Condoleezza Rice to decide soon whether Vietnam should remain on the list. Marine said that although Vietnam has taken steps to expand religious and political space, "there is more, much more, that the authorities can and should do."

Pham Hong Son was part of a loose group of young men, including his friend Nguyen Vu Binh, who believed in expanded individual political freedoms. Their circle was not large enough to constitute a movement, according to interviews with several older dissidents. They rarely met in groups because to do so would invite government scrutiny.

The older dissidents said they warned the younger men to keep a low profile. Son, for instance, once thought of setting up a democracy fund, said Hoang Minh Chinh, 86, who over the decades has been imprisoned three times by the government for a total of 20 years.

"I told him that it was impossible to do that because the government would arrest him and give him a lot of trouble," recalled Chinh, who lives in a small house in the heart of town. "But he kept coming to visit me, and tried to persuade me to talk to my friends about the fund to get their support."

These dissident colleagues agreed that the fund was risky, and Son dropped the idea, Hoang said.

Then one day Son came to Chinh with a copy of the essay he had translated. He told Chinh he had given the U.S. ambassador, then Raymond Burghardt, the first copy as a gift. The second went to the general secretary of the Communist Party. The third went to Chinh.

Son also showed the translation to his wife, an administrative assistant for a nongovernmental organization. She liked the piece. Though she realized that the topic was "sensitive," she said, "at that time, I didn't know that it would be dangerous to my husband and my family. I think people have a right to do personal research. I don't understand why he had to be arrested."

Son also translated and sent to friends and officials an essay he wrote in French titled "Encouraging Signs of Democracy." Neither essay advocated violence, Vu Thuy Ha said. "He was trying to propose steps to improve democracy in Vietnam," she said.

On March 25, 2002, soon after Son sent the second essay, a special police unit came to their house, Ha said. The police seized Son's computer and personal papers and took him for questioning. Son published an open letter on the Internet protesting the search and confiscation of his belongings.

The next day, he visited Chinh. "I warned him, 'You're going to be arrested soon,' " Chinh recalled. "I advised him to try to tell the authorities that what he did was not illegal."

On March 27, the police took Son, without an arrest warrant. When Ha came home that evening, she found books, dishes and clothes knocked to the floor.

Ha and her sons now live with her parents. During a visit, the boys, 6 and 8, scampered about, playing tunes on an electronic keyboard and jumping on a bed.

The younger boy, Pham Vu Duy Tan, who has his father's bright eyes, said he missed his father. The older boy, Pham Vu Anh Quan, wanted to know why his father could not have a phone in prison. They asked when, exactly, he would come home.

Their father's release date, Ha told them, is March 27, 2007.