Lễ Tạ Ơn

Câu chuyện Thời Sự của Little Saigon Radio

Ngày 23 tháng 11 năm 2005

Ngày 24 tháng 11 năm 2005, toàn dân Mỹ long trọng cử hành một lễ lớn trong năm, đó là Lễ Tạ Ơn và cũng là cơ hội đoàn tụ gia đình linh thiêng nhất. Câu chuyện Thời sự của chúng tôi vì vậy cũng xin được chia sẻ một vài cảm nghĩ về ngày lễ này.

Trong lịch sử Hoa Kỳ, có lẽ Lễ Tạ Ơn là sinh hoạt tinh thần truyền thống nhất của xã hội Mỹ, vì bắt nguồn từ những ngày đầu tiên của những người đầu tiên đã lập ra cộng đồng người Âu di cư qua Mỹ Châu, cách đây 385 năm. Họ là những người hành hương từ bỏ Châu Âu khắc nghiệt đi tìm quê hương mới để tự do phụng thờ Thiên Chúa, và họ đi trên tàu Mayflower vào tháng 9 năm 1620, để tới đất Mỹ vào tháng 11. Là những thuyền nhân đầu tiên của Mỹ Quốc, họ chồng chất lên nhau trong con tàu 30 thước để vượt đại dương. Tới miền đất hứa, họ còn tiếp tục bị thiên nhiên và nghịch cảnh thách đố. Đó là nạn đói, lạnh, bệnh tật và nỗi bơ vơ trước miền hoang vu rất ít chân người, khiến phân nửa đã chết trong năm đầu tiên. Nơi đó, sau này là tiểu bang Massachusetts.

Từ trên tàu Mayflower, họ cử hành thánh lễ như một tế cáo với Thượng Đế và đất trời. Sau đó, họ ký kết bản Cương Lĩnh Mayflower, văn kiện tiền thân của Hiến Pháp, mở đầu bằng lời tôn vinh Thiên Chúa, cùng lời nguyện chung sống theo luật lệ do họ lập ra và cùng tôn trọng, hầu bảo vệ tự do cho mỗi người. Trên vùng đất mới họ cào đất trong đói khổ để kiếm sống. Được thổ dân tặng cho mấy hạt ngô bắp, họ gieo trồng với lời cầu xin Thiên Chúa cho qua khỏi mùa đông băng giá đầu tiên. Những thuyền nhân đầu tiên của Mỹ đã sống nghèo khổ mà đầy tình thương, và hy vọng của họ được gieo trên những luống ngô mới trồng…

Lịch sử có nơi ghi là 18 tháng 9, nơi ghi là 11 tháng 12 năm 1621, ngày mà họ đã được mùa bắp trĩu hạt vàng như tặng vật của Thiên Chúa. Hai năm sau, năm 1623 đám lưu dân đó mới lập ra tục lệ dành một ngày tạ ơn Thượng Đế. Kể từ đó, trên khắp giải đất sau gọi là Tân Anh Cát Lợi – New England – di dân đều bảo nhau dành một ngày sau mùa làm Lễ Tạ Ơn.

Hơn hai thế kỷ sau, năm 1846, một nhà báo là bà Sarah Josepha Hale mới phát động chiến dịch trên toàn quốc, để định chế hóa cái ngày linh thiêng đó. Sau nhiều thập niên vận động của bà Hale và sau nhiều thay đổi về ngày mừng lễ, mãi đến năm 1941, lưỡng viện Quốc Hội Hoa Kỳ mới chọn ngày thứ Năm thứ tư của tháng 11 là ngày lễ tạ ơn chính thức. Một tập tục xuất xứ từ tín ngưỡng đã thành quyết định chính trị và tạo ra nét văn hóa Hoa Kỳ cũng từ đó. Trên thế giới, nhiều xứ khác cũng có Lễ Tạ Ơn của họ, xuất phát từ lịch sử và văn hóa riêng của dân tộc, như Nhật Bản, Phi Luật Tân, Đại Hàn và Lào ở Châu Á, như Puerto Rico, Grenada và Virgin Islands ở Trung Mỹ hay Liberia ở Phi Châu và cả thổ dân trên đảo Guam ở giữa Thái Bình Dương, dân tộc ta có ngày lễ Được Mùa.

Trong Lễ Tạ Ơn, gia đình Mỹ hay quay quần quanh món ăn chính là gà quay. Những người di dân đầu tiên có thói quen đó vì đây là món ăn do thổ dân địa phương đem tới góp tiệc tạ ơn với họ. Kể từ đó, mừng Lễ Tạ Ơn là có gà quay như ta ăn Tết là phải có bánh chưng vậy. Nếu trong dịp Lễ Tết, ở quanh nồi bánh chưng chúng ta kể lại cho con cháu sự tích bánh dày bánh chưng và đức tính cần kiệm của dân tộc, thì trong dịp Tạ Ơn, người Mỹ cũng nhắc nhở gia đình về tấm gương phấn đấu và lòng tin tưởng vào Thiên Chúa. Đây là mỹ tục đáng theo.

Hơn nữa, người Việt Nam chúng ta ở Mỹ mới hơn 30 năm; bữa tiệc cũng có gà tây cho vui lòng con cái, thế nhưng cũng biến báo cho hợp với khẩu vị của ta. Ta thường không nhồi celery, bánh mì khô, mà nhồi gạo nếp, miến tàu, hạt sen, có thêm tí ti nước mắm cho dậy mùi, rồi bữa tiệc còn có chả giò, lại thêm vài món nem tré đưa cay. Tóm lại từ bữa tiệc Tạ Ơn của những người di dân đầu là những người Pilgrims ở Plymouth Rock đến những người di dân mới là người Việt Nam chúng ta tại California hay tại Texas thì về hình thức quả thực khác xa nhau quá xa, thế nhưng về nội dung thì lại giống hệt nhau. Những người di dân đầu tiên rời bỏ lục địa Âu Châu đến miền đất mới này để tìm kiếm tự do tư tưởng, để được quyền tự do hành đạo. Lớp người di dân Việt Nam mới nhất đến xứ này cũng là để kiếm tự do, để thoát khỏi ách độc tài Cộng Sản.

Ý nghĩa đích thực của ngày Lễ Tạ Ơn mang nội dung tôn giáo, tâm linh. Do đó tập tục về Lễ Tạ Ơn xuất phát từ nỗ lực tự giải phóng khỏi nạn đàn áp tín ngưỡng, và thuyền nhân thời đó đã đem theo đức tin tôn giáo để xây dựng nền tảng của chế độ dân chủ đầu tiên của thời hiện đại. Điều đó còn giải thích vì sao mà dân tộc tự tin và cứng cỏi như người Mỹ luôn nhắc tới Thượng Đế trong mọi sinh hoạt chính trị trọng đại. Sau khi đã có tự do và đã biết dựng nền móng dân chủ để chung sống cùng nhau, Tổ Tiên của người Mỹ tại đây đã nghĩ tới việc tạ ơn Thượng Đế. Chính là sự sùng chuộng tín ngưỡng đó mới cân bằng những tự do mà chúng ta cho là thái quá của xã hội này.

Mặt khác cùng với thời gian, cùng với sự phát triển rộng rãi, đa dạng về các sắc dân của xã hội Hoa Kỳ, ngoài ý nghĩa tôn giáo, tạ ơn Thượng Đế, Lễ Tạ Ơn còn mang một ý nghĩa mới, đó là ngày chúng ta tỏ lòng biết ơn với cha mẹ, với vợ với chồng, anh em bà con và với những người thân yêu đã đùm bọc yêu thương chúng ta.

Khi tạ ơn, ánh mắt trao nhau thân thiết bao trùm tình yêu và sự tôn kính. Tạ ơn nối kết gia đình, bạn hữu và mọi người chung quanh. Tạ ơn còn là một vòng tay lớn của cả xã hội, cả một quốc gia, cả một chiều dài lịch sử của nhân loại, chịu ơn nhau và làm ơn cho nhau.

Mở đầu cho mùa lễ hội hàng năm là ngày Lễ Tạ Ơn, xin chúc quý vị và quý bạn một mùa Lễ Tạ Ơn đầy yêu thương, gia đình xum họp vui vẻ, hạnh phúc.