Người Việt với kiếp nô lệ

Lê Diễn Đức
http://www.danchimviet.com/php/modules.php name=News&file=article&sid=776

Đọc bài của người bạn Tưởng Năng Tiến trong Ban Biên Tập: “Hoa sữa, Phương Nam và công an (Phường)”, (www.danchimviet.com, 06/11/2005), không hiểu sao lòng tôi nao nao đến lạ lùng.

Tự dưng thấy mình bị lạc vào cõi bi quan, thất vọng, ngậm ngùi với thân phận: “Tôi xớ rớ, bơ vơ, lơ ngơ, lớ ngớ - ở tận một nơi thật xa nên cũng rất lạnh nhạt trước những biến chuyển lịch sử đang diễn ra trên đất nước của mình. Và e rằng đây cũng là thái độ chung của nhiều người, những người Việt đã rời khỏi Tổ quốc ra đi (cách đây chưa bao lâu) vì những lý do - vô cùng - chính trị”.

Tất nhiên, tôi thấy mình không lạnh nhạt như Tiến tưởng. Và Tiến cũng vậy thôi. Người ta vẫn hay nói, giận cá bằm thớt, hay tức vợ đá chó mà! Nhưng buồn vẫn buồn.

Tôi chợt nhớ cách đây không lâu tôi có viết một bài về văn hoá sợ hãi và nô lệ của người Việt ở Đông Âu nói riêng và ở Việt Nam nói chung. Ngẫm nghĩ, có lẽ mình cũng nên bày tỏ lại, đúng trong tâm cảnh này, trong sự cảm thông, trong nỗi buồn tê tái của kẻ xa xứ, chẳng biết đến bao giờ mới được trở lại Việt Nam thân yêu. Nhiều bạn Việt kiều (có vẻ) chống cộng dữ dội (nhưng chưa đủ can đảm dùng tên thật) trên diễn đàn này và rất có thể, các bạn về Việt Nam dài dài không khó khăn gì? Tôi, chúng tôi thì khác. Nếu có quốc tịch Ba Lan như Cao Ngọc Quỳnh, Trần Ngọc Thành, Nguyễn Thanh Sơn … thì không được cấp visa, còn chỉ có thẻ định cư mà vẫn sử dụng hộ chiếu Việt Nam thì trở về Việt Nam có nghĩa là nộp mình cho quỷ, vào nhà đá mà “sám hối”.

Do ít thông tin và không chung đụng thực tế, người Việt sống tại các nước tư bản Tây Âu, Mỹ, Úc hay Canada hiểu không bao nhiêu về người Việt thuộc các nước cựu cộng sản như Nga, Ba Lan, CH Czech, Hungari, một phần phía Đông của CHLB Đức. Họ là một bộ phận không thể tách rời khỏi cái khối gần 3 triệu người ở nuớc ngoài. Họ là ai? Họ sống như thế nào?

Tại các nước này, dư luận nói chung cho rằng người Việt tới quốc gia của họ chủ yếu vì lý do kinh tế. Dường như bị quên lãng một điều rằng song song với hy vọng ra đi tìm một cuộc sống kinh tế khá hơn, kiếm tiền cứu mình và cứu gia đình, không ít người muốn thoát khỏi không khí chính trị ngột ngạt trong nước, vì lý do thấp cổ bé miệng, bị chèn ép, không có cơ hội làm ăn tiến thân.

Hầu hết họ xuất phát từ các gia đình nghèo ở nông thôn thuộc các tỉnh của miền Bắc như Thanh Hóa, Nam Định, Thái Bình, Hưng Yên, Tuyên Quang, Phú Thọ, Nghệ An, Hà Tĩnh…

Để có một món tiền từ khỏang 5- 6 ngàn USD cho cuộc “hành hương - Exodus” về miền “đất Hứa”, nhiều gia đình đã phải bán nhà cửa, cầm cố, vay nặng lãi. Con đường bắt đầu từ mảnh đất hình chữ S, đến nước Nga, hợp pháp bằng hộ chiếu do nước CHXHCN Việt Nam cấp (mất 100 đến 200 USD do “dân dịch vụ” bao thầu) với chiếu khán du lịch của toà Đại sứ Nga tại Hà Nội (cũng nằm luôn trong khâu trọn gói).

Từ Nga, trèo rừng, lội suối, lắm khi phải chờ đợi “thời cơ” hàng tháng trời tại Ucraine hay Belarus ở những điểm sát biên giới (do “dân dịch vụ” sắp đặt) với những điều kiện sống dành cho súc vật, để vượt hàng rào biên phòng trốn sang Ba Lan, CH Czech hay Slovakia… Sau khi trót lọt, họ sẽ được “đường dây” gom lại một địa điểm, thường thì đưa ra thẳng ra chợ trời (ở Ba Lan là chợ “Sân vận động X năm”) rồi gọi phôn cho người nhà mang tiền ra “chuộc mạng”. Họ ở lại với người thân (đương nhiên là “trên răng dưới… dép”, không giấy tờ cư trú, lúc nào cũng nơm nớp sợ cảnh sát kiểm tra), hoặc tiến xa hơn về phương Tây (chủ yếu là CH Liên Bang Đức), tìm cách tị nạn. Không hiếm những người tới đích nhưng không nơi dựa dẫm, chót ra đi vì bị dụ dỗ ngon ngọt của đám buôn người, muốn về lại Việt Nam cũng không xong, đành chịu kiếp vất vưởng, bơ vơ, làm thuê trả nợ dần chi phí chuyến đi, trước mắt để có cái ăn và chỗ dung thân mà sống. Không ít trường hợp phải ăn cắp, vừa chân ướt chân ráo đã bị vào tù. Tôi đã làm phiên dịch cho toà án trong nhiều phiên xử. Mỗi lần như thế, nhìn những người đồng hương chân chất đến ngây ngô mà thấy đau lòng, xấu hổ cho dân tộc Việt, xót xa cho những cuộc đời bất hạnh này.

Con đường tới đích dài hay ngắn, trót lọt hay vào tù hoàn toàn phó thác cho số phận, may rủi và nằm trong tay của những kẻ buôn người, được thiết lập chặt chẽ từ “căn cứ địa cách mạng” tại Việt Nam. Bi kịch xảy ra thường xuyên. Có người bị chết ngạt vì bị lèn trong cốp xe tới 5, 7 người theo kiểu cá hộp. Có người vừa hân hoan đón được vợ, người yêu thì cũng bàng hoàng đau đớn với cái bầu chình ình của vợ, người yêu mà chẳng biết là của ai (?). Chuyện gì mà không thể xảy ra khi phải sống chung, ăn chực nằm chờ và tầm gửi vào tay kẻ ác? Tôi có quen một chị tên L., sau những ngày chờ bị buộc làm việc cực nhọc cho tay chủ nhà người Ucraine, bị đói khát và phục vụ tình dục, mãi hơn nửa năm mới tới được Ba Lan, cả gia đình đều nghĩ chị đã chết trên đường. Chồng chị là một thương binh với hàm thiếu tá Quân đội Nhân dân Việt Nam (!), còm cõi bằng nghề vắt than quả bàng, nuôi lợn với 3 người con nheo nhóc. Nhờ những đứa con, anh đã không bị điên vì mất tiền, nặng nợ mà vợ thì bặt âm vô tín. “Nhờ Trời, em thoát nạn. Em đi giữ trẻ cho một gia đình người Việt tử tế, mỗi tháng người ta trả em 350 đô, bao ăn, em dành 50 đô góp tiền thuê nhà, chi phí đi lại, sinh hoạt cá nhân khoảng 100 đô nữa, còn lại thì gửi về cho chồng, vừa nuôi con, vừa trả nợ... Vợ chồng em xác định phải xa nhau 4, 5 năm, dù sao cũng còn tốt hơn ngàn lần ở Việt Nam. Làm sao em có thể kiếm được từng ấy tiền mỗi tháng…” – Cô kể với tôi như thế.

Cái khổ mà những người miền Bắc hiện nay tìm đường sang Đông Âu dù ít nguy hiểm hơn, nhưng có lẽ không kém phần gian nan, tủi nhục so với hàng triệu người miền Nam vượt biển ra đi sau ngày 30 tháng 4 năm 1975. Có cái khổ nào giống cái nào? Đây là nỗi đau chung, là tiếng kêu bi thảm của cả dân tộc, nơi mà con người phải lìa bỏ quê hương, phiêu bạt nơi đất người để mưu sinh.

Thế nhưng có một điều rất lạ mà tôi không hiểu nổi. Những con người đáng thương kia, hình như họ không nhận thấy mình là nạn nhân của những kẻ cầm quyền vô trách nhiệm, bị lưu manh hoá, đẩy một bộ phận lớn nhân dân vào vòng nghèo đói? Tôi chỉ thấy họ nhẫn nhục, im lặng chịu đựng trước bạo quyền. Họ lánh xa chính trị và không bao giờ dám có biểu hiện nào chống đối.

Một thực tế phũ phàng, cay đắng luôn bủa vây, trùm bọc lên con người và cuộc sống của đại đa số người Việt ở đây là sự hèn nhát trước bạo lực của chế độ độc tài Hà Nội. Họ sợ thật sự, sợ lắm, không hề dấu diếm. Có lẽ họ sợ liên luỵ đến người thân còn ở quê nhà và mong ngày về với chút tiền dành dụm, không bị ai sách nhiễu?. Một anh bạn tên N.V.T., có bằng tiến sĩ địa - vật lý, buôn lậu một cây, nhờ “thẻ Đỏ” (*) mang hàng lậu mà thành “Soái”, nói xấu (lén) Đảng và nhà nước có hạng, không dưới một lần trong các buổi ăn nhậu đã thản nhiên phát biểu: “Tôi thừa nhận tôi hèn, chúng tôi hèn”.

Câu hỏi được đặt ra là tại sao lại có nghịch lý đó. Có rất nhiều người lý giải rằng khi người ta thoát khỏi sự chết chóc của chiến tranh, vượt qua những năm tháng thiếu ăn, thiếu mặc, thì dẫn đến tâm lý tự nhiên là muốn an phận, tự hài lòng để tồn tại. Những gì mà họ có trong tay thời bình bây giờ là tốt đẹp lắm rồi, thời chiến có bao giời dám mơ tới.

Văn hoá sợ hãi và nô lệ không chỉ hiện hữu tại Việt Nam mà ngay trên cả những miền đất tự do họ tìm đến để mưu cầu một cuộc sống khác, tốt đẹp hơn. Với một guồng máy công an khổng lồ nuôi bằng tiền thuế của dân, đảng cộng sản Việt Nam trong hơn nửa thế kỷ qua đã thành công trong việc huấn luyện hàng chục triệu con người thành những sinh vật, (tôi nhấn mạnh: những sinh vật) nhút nhát. Những sinh vật này trước sự đàn áp và nhà tù của bạo quyền luôn luôn phải sống lá mặt lá trái, cúi đầu vì mưu sinh, “ngậm miệng ăn tiền”, mặc dù trong thâm tâm họ có đủ nhận thức để thấy bản thân và đồng loại bị cướp đoạt đi những quyền cơ bản nhất của con người. Cái cách sống đó ăn sâu vào máu thịt người Việt từng sống dưới chế độ cộng sản và họ ẵm nguyên xi như thế sang Đông Âu. Bóng ma cái Ác của chính quyền cộng sản Việt Nam vẫn thường trực ám ảnh, thôi miên, nhắc nhở và đe doạ họ. Việc nhiều người trí thức thản nhiên thừa nhận mình là kẻ hèn, như tôi đã nói về anh bạn, hèn vì không dám nói lên khát vọng dân chủ cho đất nước mà chính mình cũng trăn trở, chứng minh cho nhận định nêu trên. Đây một hiện tượng bất bình thường về nhân cách của “trí thức xã hội chủ nghĩa” Việt Nam nói chung.

Đất nước với tình trạng tham nhũng trở thành quốc nạn, tệ nạn xã hội ở mức quy mô đang đẻ ra một thế hệ vô trách nhiệm, một kỷ nguyên của chủ nghĩa thực dụng, ham muốn hưởng thụ, “makeno” (Mặc kệ nó). Cuộc sống của tuổi trẻ thành thị đồng nghĩa với ăn chơi đua đòi, quần xệ mông, áo hở rốn, “chích – chat”, chơi game trực tuyến, xì ke, đua xe, xuất ngoại … Đồng tiền đang là thước đo cho mọi chân giá trị của Việt Nam thời “định hướng xã hội chủ nghĩa”. “Có tiền mua tiên cũng được”, “tiền là sức bật của tuổi trẻ, sức khoẻ của của già, là cái đà hy vọng, là cái lọng che thân, là cán cân công lý…”. Một người bạn thân sau chuyến về Việt Nam cưới vợ mới đây nói với tôi rằng, nếu lái xe ở Việt Nam chẳng may gây tai nạn, đụng người bị thương thì tốt nhất là đâm cho chết luôn, sau đó hoặc thương lượng đền tiền cho gia đình bị nạn, tương đương 2 ngàn đô, hoặc dùng tiền mua quan toà chạy tội. Trong trường hợp ngược lại, tức là phải nuôi người bị nạn suốt đời thì “đứt bóng”. Mạng của người dân Việt thời nay rẻ mạt như thế ư?

Nhiều người về nước sang hả hê kể về sự thay đổi của Việt Nam, về đời sống phóng túng, thoải mái, “có tiền là có hết”... cứ như Việt Nam đang là một thiên đàng của tự do, nhưng hỏi Phạm Hồng Sơn, Lê Chí Quang, Nguyễn Khắc Toàn, Nguyễn Vũ Bình, Hà Sĩ Phu… là ai thì không hề biết. Đành rằng nhà nước bưng bít kín như hũ nút thì làm sao ai nghe, ai thấy. Nhưng thực trạng bàng quang với nhân tình thế thái là phổ biến.

Đến thăm hầu hết các gia đình người Việt tại các nước Đông Âu, chúng ta thấy phương tiện giải trí cơ bản nhất của họ là đọc báo từ trong nước nhập qua, xem các bộ phim rẻ tiền của Việt Nam, Trung quốc, Nam Hàn, nghe nhạc Việt, chơi bài, đánh bạc, cá độ vào những mùa bóng đá và xem chương trình truyền hình qua vệ tinh VTV 4.

Người ta lý giải cho việc giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc nhưng quên rằng họ đang cọ xát hàng ngày với một nền văn hóa khác của bản xứ, của cái đất nước đang chứa chấp, bao dung và cưu mang họ. Rất nhiều và rất nhiều, kể cả những người mang bảng hiệu kỹ sư, tiến sĩ, sống đã xấp xỉ một vài thập niên ở đất người nhưng nói tiếng bản xứ vẫn phải bằng tay là chính, chưa một lần đi nhà hát, xem phim ở rạp hay thăm một viện bảo tàng nào đó với gia đình. Cuộc sống văn hóa của quốc gia tạm dung thân (nhưng chưa biết ngày về) không là mối quan tâm của họ. Làm ăn tử tế có, buôn gian, bán lậu, trốn thuế, các kiểu phi pháp khác nhau có, nghĩa là họ tận dụng tối đa nền dân chủ của xứ người để làm giàu, kiếm tiền, nhưng lại tìm mọi cách hạn chế sự đóng góp cho chính cái xã hội đã và đang tạo cơ hội cho mình và con cháu mình.

Tất cả những điều nêu trên, theo tôi là di hoạ của nền giáo dục cộng sản, căn bệnh ung thư của văn hoá “nô lệ và sợ hãi”. Nó tạo nên một biến tướng mang tầm vóc dân tộc. Đạo đức và các giá trị truyền thống như tình hàng xóm tối lửa tắt đèn có nhau, tôn sư trọng đạo, tiên học lễ, nhị học văn, vân vân, đang trượt dài trên con đường tàn lụi, tiêu vong.

Do đó, nếu có một sự đổi thay cơ bản thì họa chăng vài chục năm sau đối với thế hệ các cháu nhỏ được sinh ra và giáo dục trong nền văn hóa bản xứ. Điều này cũng không hoàn toàn đơn giản khi nếp sống của cha mẹ ảnh hưởng trực tiếp lên chúng trong nuôi dưỡng hàng ngày. Cũng chính vì vậy, người Ba Lan nói cộng đồng người Việt là một tập hợp khép kín là hoàn toàn chính xác. Một cộng đồng mà bản chất luôn hướng nội, tự ty, không vượt qua được sợ hãi để sống thật với chính mình, tự thân biến thành con tin của nhà nước cộng sản và góp phần kéo dài sự cai trị của nó.

Đất nước chúng ta đã có gần 30 năm hòa bình mà sao mãi không ngớt dòng người tiếp tục từ bỏ Tổ quốc để ra đi? Hết Nam đến Bắc. Hàng trăm ngàn người dù biết tủi nhục, dù phải gạt nước mắt xa cha mẹ đi làm "vợ dịch vụ” người Đài Loan, Đại Hàn, đi lao động xuất khẩu, làm nô lệ tình dục hay làm cu-li kéo xe ở Ba Lan, vẫn chạy các cửa để “lên đường”! Nhà cầm quyền Hà Nội nói sao về hiện tượng này?

Lãnh đạo một đất nước mà những người con dân rủ nhau lìa bỏ nó ra đi hoài hoài thì chỉ có thể là đất nước đã rơi vào tay một đám quân vô lại, bất nhân.

Hãy gỡ đi bảng hiệu dối trá :“Chủ trương của nhà nước là khuyến khích bà con làm thế nào để ổn định cuộc sống, hội nhập vào đất nước mà mình đang sống...” ( ***).


“ Freedom is not free” - Tự do không cho không - Đó là câu viết trên đài tưởng niệm các chiến sĩ đã hy sinh trong hai cuộc chiến thế giới tại Washington. Tôi rất tâm đắc dòng chữ này trong chuyến thăm quan nhân cuộc họp mặt Đàn Chim Việt tại New Jersey vừa qua.

Việt Nam chỉ có thể tiến nhanh tới xã hội dân chủ tự do khi người Việt dám dũng cảm rũ bỏ văn hoá sợ hãi và nô lệ và tư tưởng dân chủ dọn sẵn, “dân chủ mì ăn liền”, há miệng chờ sung rụng, sẵn sàng đối đầu với bạo quyền, bằng mọi hình thức và linh hoạt tuỳ vào hoàn cảnh cụ thể của từng người!

Rồi chúng ta sẽ thấy, những kẻ cơ hội, “gió chiều nào theo chiều ấy”, những tên đầu cơ chính trị, ngày hôm nay (giả vờ) tung hô Đảng, Bác Hồ, hoặc vụng trộm đi đêm, đánh đĩ với Hà Nội, ngày mai chúng sẽ là những kẻ to mồm nhất gọi dân chủ là “Thượng đế” và chưa chừng, chính chúng sẽ thích dựng giá treo cổ cho những người đồng chí của mình trước đây (như ông A. Michnik nói về những người cộng sản Ba Lan), chứ không phải những người đang tranh đấu cho dân chủ tại Việt Nam hiện nay đang phải chịu tù đày, áp bức. Khác với bản chất của cộng sản chuyên chính, những người yêu tự do và dân chủ chân chính không bao giờ lấy hận thù làm cớ để thực hiện và biện minh tội ác.

Khi Việt Nam có một nền dân chủ, tự do đúng nghĩa, đời sống nông thôn được cải thiện, con người có quyền và cơ hội bình đẳng để mưu sinh trong một định chế pháp luật đứng ngoài ảnh hưởng của đảng cầm quyền, thì lúc đó mới hạn chế được dòng người tìm cách trốn bỏ quê hương ra nước ngoài.

Và khi đã ở nước ngoài, chỉ có những người tự do, cởi mở, sống chân thật với chính lương tâm và suy nghĩ của mình mới có khả năng hội nhập vào một xã hội dân chủ mà thôi. Mọi sự bao biện giải khác đều là giả dối.

07/11/2005
-------------------------------------
(*): “Thẻ Đỏ”: Trong thập niên 80, những người Việt ở Ba Lan thường thuê các cán bộ mang cao cấp hộ chiếu ngoại giao, có bìa màu đỏ, mang hàng lậu như đồng hồ điện tử, thuốc Tây, thuốc lá để qua mặt hải quan.
(**) Trích câu nói của Hồ Chí Minh trong dịp khai trường.
(****): Trích phát biểu tại trường đại học Johns Hopkins của ông Nguyễn Đình Bin, chủ tịch Ủy Ban Người Việt Nước Ngoài nhân chuyến thăm Mỹ ngày 14/06/2003.