Một Ý Kiến về bài luận văn lớp 11

Một Ý Kiến về bài luận văn lớp 11.

Nguyễn Mỹ Kim

đã gửi báo Tuổi Trẻ Tiền Phong và các nơi.

Thưa quí báo Tiền Phong và các bạn đọc giả,

Tôi đang làm việc thì được thày giáo tôi gửi đến cho một bài viết đăng trên báo Tuổi Trẻ Điện Tử ngày 13-5-05. Tôi không có thời gian đọc ngay lúc đó nhưng, hiển nhiên, cái tựa đề “Bài thi văn gây chấn động……” này đã cuốn hút sự hứng thú của tôi. Tôi đã in tất cả các bài viết đó ra, đem về nhà và đọc chúng với tất cả sự chú tâm của tôi trong thinh lặng của buổi sáng hôm nay (28-5-05).

Qua bài viết của em Thanh, tôi chỉ thấy có một điểm để khen em Thanh đó là lòng can đảm, gạt bỏ thành tích lấy điểm, lấy giấy khen để thổ lộ ra những dòng suy nghĩ riêng và sự không thích của em trong phạm vi bài thi “Em hãy giới thiệu vẻ đẹp của tác phẩm Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc...” của nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu. Sự can đảm này, phải công bằng mà nói, trong đám “cựu học trò” chúng ta từ trước tới nay hầu như không có - nếu có chăng nữa thì chỉ là sự vùng vằng và than thở với nhau hoặc với cha mẹ. Chúng ta không dám viết ra và, tôi tin, nếu có viết thì ngày đó, không báo nào đăng cho hoặc không dám đăng. Đây là một điểm tích cực mà chúng ta nên học tập em Thanh – Dám nói những điều mình suy nghĩ! Hy vọng “sự cởi trói tư duy” này sẽ đi xa hơn và được Đảng bật đèn xanh cho phép đang tải trên các báo?

Tôi không phân tích hay nhận định tác phẩm nào của Cụ Đồ Chiểu ở bài viết này. Nhưng hầu như trong chúng ta đều biết Nguyễn Đình Chiểu là một nhà thơ, một nhà giáo và cũng là một trong những nhân vật tiêu biểu chống thực dân Pháp xâm lược trong thời kỳ đầu ở Nam Bộ. Ông được biết đến bằng cái tên rất gần gũi là Cụ Đồ Chiểu. Năm 21 tuổi ông đậu tú tài, đến năm 26 tuổi thì bị mù 2 mắt. Tuy ông không nhìn thấy sự việc bằng con mắt bình thường như những ngưòi sáng mắt, nhưng Ông đã nhìn đất nước xã hội đồng bào của Ông lúc ấy bằng tâm hồn ông, chí khí và tinh thần yêu nước của ông- Và dĩ nhiên rất cao đẹp:

“Chở bao nhiêu đạo thuyền không khẳm

Đâm mấy thằng gian bút chẳng tà”

Quay trở lại với bài văn của em Thanh, ngoài sự cam đảm ra, tôi thấy sự suy nghĩ và cái nhìn trong bài văn của em Thanh là phiến diện - “lấy việc thích và không thích làm thước đo chung cho giá trị của tác phẩm văn học”(Le Ngoc Tra) và áp dụng điều em nghĩ cho các bạn học sinh khác là không đúng. Câu hỏi là tại sao sự suy nghĩ của em phiến diện? Em Thanh thấy bài văn tế khô khan, không truyền cảm – theo tôi nghĩ - là vì số lượng văn từ cổ xưa của em giới hạn. Sự giới hạn đó chính là một trong những điểm chính làm em không hiểu. Từ sự không hiểu dẫn đến em không có sự xúc động, xót thương và cảm thông tới những người đã ngã xuống cho đất nước. Em đã không nhìn thấy cái đẹp trong sự hy sinh của người dân Nam Bộ chất phác “Côi cút làm ăn, Toan lo nghèo khó”. Hơn nữa em không nhìn thấy vẻ đẹp tâm hồn của Cụ Dồ Chiểu trong vấn đề nêu cao đạo lý chính nghĩa, nêu cao lòng yêu nước, căm thù giặc.

Cái lỗi đầu tiên, khách quan mà nói, không phải ở tác giả mà cũng chẳng phải ở người đọc vì cả hai người ở hai điểm thời gian khác nhau và ngôn từ dùng cũng khác nhau. Cái lỗi ở đây, tôi nghĩ, là ở các nhà giáo dục và các nhà lãnh đạo - họ đã không có giải nghĩa và điển chế các văn từ “cổ xưa” nhằm trau giồi kho tàng ngữ vựng cho các em học sinh mà chỉ bắt các em học theo các bài mẫu, kiểu “Sao Y Bản Chính”. Than ôi! Cụ Đồ Chiểu ơi! Có lẽ cái đẹp của điện thoại di động SamSung, LG, xe máy Spacy và các người mẫu Đại Hàn đẹp hơn cái đẹp trong bài văn tế của cụ mất rồi!

Qua bài văn mà em Thanh đã viết, tôi có cơ hội đọc các dòng suy nghĩ phản hồi của các bậc phụ huynh và của các bạn đọc gần xa. Có nhiều bậc phụ huynh và bạn đọc cho là một số bài văn ở trong sách giáo khoa có nhiều chữ khó hiểu không ăn nhập gì tới cuộc sống. Điều này là đương nhiên - xin thưa với quí vị - tất cả mọi việc đều khó hiểu khi ta thiếu "kiến thức" - và luôn luôn khó hiểu đối với những tâm hồn nghèo nàn không chịu học hỏi - Chính vì thế mà nhân loại mới phải đặt trọng giáo dục, mở trường, các ban ngành nghiên cứu chuyên môn để mọi người cần phải học để hiểu và truyền đạt "sự hiểu biết khó khăn" này qua từng thế hệ và mãi mãi.

Một trong những mục đích quan trọng, lý do hiện hữu của môn Sử, là để tạo sợi giây thông cảm, hiểu biết giữa hiện tại và quá khứ; và của ngưòi học sử là học để vượt qua cái khó khăn do khác biệt thế hệ để hiểu biết và nối kết chính hiện tại bản thân của mình và quá khứ của chính mình! (Dĩ nhiên nếu chấp nhận sự kiện cuộc đời là một sự nối dài của những thế hệ, cái hôm nay, xấu hay đẹp, có cái gốc từ hôm qua.)

Riêng đối với ngôn ngữ, phương tiện cao cấp nhất của văn hóa một dân tộc nói riêng, và của loài ngưòi nói chung, thì cần phải có hàn lâm viện để điển chế văn từ, để đặt chữ, đặt tên cho những sự vật, sự việc, ý nghĩ mới - nhất là những từ khoa học và điện toán trong môi trường hôm nay. Vì “Ngôn ngữ văn tự là đại biểu then chốt và cao nhất của văn hoá...” (Lời của thày giáo tôi).

Vì thế, nếu nói như một số qúi vị thì mình cần gì học toán và khoa học làm gì – vì chúng khó “chết luôn” và có ăn nhập gì tới cuộc sống hiện tại của nhiều ngưòi (không hiểu biết) đâu? Vì nếu hiểu biết thì chẳng có cái gì là không ăn nhập cả! Và nếu nói như một số quí vị đã góp ý "khen" em Thanh, thì giới hạn ở văn chương là các bài Cáo Bình Ngo, Hịch Tướng Sĩ, Truyện Kiều v.v cần gì học vì nhiều từ khó, không truyền cảm và rung động, chẳng ăn nhập gì đến hiện tại bằng nghe nhạc rock và tiếng chuông điện thoại di động đời mới?

Đất nước chúng ta bất hạnh trải qua 100 năm đô hộ của thực dân Pháp với chiêu bài “khai phá văn minh”- Chúng đã phá hủy nền văn hóa chữ viết “cổ xưa” “khó học” để thay vào đó là chữ “Việt hiện đại” ngày nay cộng vào đó là cái lỗi của các nhà giáo dục, lãnh đạo đang cầm quyền hiện tại đã dẫn đến bài văn “gây chấn động” của em Nguyên Phi Thanh – Nó “chấn động” vì khi đọc bài văn cổ em Thanh đã không hiểu cha ông mình nói cái gì! (Đó là chưa nói đến việc đi vào các đển chùa, miếu mạo nhìn thấy chữ nho, chữ nôm của thế hệ cha ông viết trên bia đá, chuông đồng v.v ) vì "bị mù chữ tổ tiên".

Một số bạn đọc ở Hoa Kỳ và Châu Âu thì lấy ví dụ cách dạy văn ở bên đó để so sánh – Thưa với quí vị là, trong giới hạn của bài thi giỏi văn của học sinh lớp 11 năm nay ở Viêtnam, thì cái việc qúi vị đưa ra mới thật sự "chẳng ăn nhập" gì tới văn hóa và lịch sử , nhu cầu của Việt nam hết - văn hóa và lịch sử Tây Phương khác với Viêtnam và Á Đông! Mong các bạn đừng có viết theo kiểu “té nước theo mưa” như vậy.

Sự suy nghĩ và cái nhìn trong bài văn của em Thanh quả thật là phiến diên. Nó, có thể, phản ảnh tính ích kỷ, sự hạn hẹp về tâm hồn và nghèo nàn về văn từ của một học sinh giỏi văn toàn thành phố. Phải chăng bài viết của em Thanh là đại diện tiêu biểu cho nền giáo dục “siêu Viêt, trí tuệ, đậm đà bản sắc dân tộc” của thế hệ trẻ Viêt nam hôm nay?

Bài văn của em Nguyễn Phi Thanh chắc chắn sẽ không có “gây chấn động” như báo tuổi trẻ đã đăng tin, nếu như đề tài thi học sinh giỏi văn khối 11, thay vì là “Văn Tế Nghĩa Sĩ Cần Giuộc” của Cụ Nguyễn Đình Chiều, mà là vào tác phẩm “Khóc Lê Nin” của Tố Hưũ, hay "Nhật Ký Trong Tù" của Hồ Chí Minh, những bài này mới thật sự "khô khan và chẳng ăn nhập" gì đến hiện tại của tuổi trẻ Việt Nam hôm nay, và chắc chắn chẳng em nào, thầy nào dám có "can đảm, sự độc lập tư duy" để viết ra ý nghĩ của riêng mình cả!

Nguyễn Mỹ Kim

28 - 05 - 05

00000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000