Ngô Nhân Dụng

Báo Người Việt hôm qua đăng nguyên văn một "quyết định" của ông Nguyễn Tấn Dũng về việc thay đổi quyền quản lý khu "Nghĩa địa Bình An, huyện Dĩ An, tỉnh Bình Dương." Chúng ta thường gọi là "Nghĩa Trang Quân đội Biên Hòa." Ðối với chính quyền cộng sản, bản văn của ông Nguyễn Tấn Dũng chỉ có tính cách một quyết định hành chánh bình thường: Một khu đất 58 héc ta đang do quân đội cai quản, bây giờ trao cho chính quyền dân sự địa phương. Nhưng đối với những người dân Việt Nam Cộng Hòa cũ, và con cháu họ, ở trong nước cũng như đang sống bên ngoài, bản tin này gây nhiều xúc động. Vì trong đó là những tử sĩ đã chiến đấu cho một chế độ, một thể chế quốc gia, bây giờ đã mất.

Ðây không phải là lúc gợi lại những hận thù, oan khiên mà cuộc chiến quốc cộng còn để lại trong lòng người. Có thể bàn cãi ai đúng ai sai vào lúc khác. Không nên vì quy chế của một khu nghĩa trang thay đổi mà gây thêm tranh luận, xúc phạm sự bình an của di hài và hồn thiêng các tử sĩ. Lịch sử sau này sẽ phán xét ai gây ra cuộc chiến huynh đệ tương tàn trong thế kỷ 20; bàn chuyện đó bây giờ không tránh khỏi khơi lên những xúc động chỉ gây thêm thù hận. Cũng không cần phải coi quyết định của ông Nguyễn Tấn Dũng là một cữ chỉ "hòa giải" như nhiều người gán cho. Vì đó chỉ là một quyết định bình thường về việc sử dụng đất đai, một khu đất rất lớn ở một vùng mà giá trị kinh tế của đất đai đang tăng lên, thế nào cũng đến lúc người cần quyền phải thay đổi vai trò quản lý. Gán cho một ý nghĩa chính trị như hòa giải, hòa hợp thì thế nào cũng gây ra những phản ứng ngược lại. Người này nói ông Nguyễn Tấn Dũng đang làm một cữ chỉ hòa giải, người kia sẽ nói chế độ cộng sản đã giam cầm những nấm mồ suốt 32 năm sau khi chiến tranh chấm dứt, bây giờ mới phóng thích cho người chết. Những người vội vàng diễn giải rằng quyết định của ông Nguyễn Tấn Dũng sẽ đưa tới việc trùng tu Nghĩa Trang Quân đội lại càng sai lầm. Bản văn của ông Dũng không nói gì đến việc trùng tu nào cả. Cứ xem ngay những nghĩa trang của những người chết trên đường vượt biển tìm tự do mà chính quyền cộng sản vẫn không tha, đòi chính phủ các nước Ðông Nam Á phải phá bỏ tượng, đài kỷ niệm. Ðâu có mong gì họ bỗng có lòng từ bi hỉ xả đối với những chiến sĩ đã đối đầu chống lại cuộc bành trướng của chủ nghĩa Cộng Sản suốt 20 năm? Cho nên, phải bình tâm coi quyết định của ông Nguyễn Tấn Dũng như một quyết định hành chánh về sử dụng đất đai.

Nhưng những người dân miền Nam Việt Nam và ở nước ngoài không thể không xúc động khi bỗng nhiên được nhắc nhớ đến các tử sĩ, mấy chục ngàn tử sĩ đang nằm trong Nghĩa Trang Quân đội Biên Hòa. Ðối với người dân Việt Nam Cộng Hòa, và con cháu họ bây giờ 40 tuổi trở xuống không nhớ gì về chiến tranh, phải thấy trong lòng dâng lên nỗi tiếc thương, phải tưởng nhớ đến họ, tưởng nhớ với tấm lòng biết ơn.

Những tử sĩ đó đã hy sinh để cho một chế độ tương đối tự do tồn tại thêm được gần 20 năm. Công việc cộng sản hóa miền Nam được hoãn lại, chậm 20 năm. Những người đã chết để người khác được sống tự do đều chết xứng đáng, không ai chết uổng. Vì họ bảo vệ cho những người dân miền Nam được sống và xây dựng cuộc sống chung trong một chế độ tương đối dễ thở. Trong thời gian đó, người dân vẫn sống trong chiến tranh, nhưng vẫn xây dựng một cuộc sống cộng đồng, bảo vệ một lối sống mà sau này mới thấy là tốt đẹp hơn sau khi thay đổi. Trong thời gian 20 năm đó, kinh tế miền Nam phát triển theo lối thị trường, nhiều xí nghiệp mới ra đời, các công nhân học thêm nghề mới, tập dùng máy móc trang bị mới, các nông dân được trồng thử những hoa mầu mới. Nạn tham nhũng có, nhưng không khủng khiếp như về sau. Các nhà văn vẫn sáng tác, nhạc sĩ đặt bài ca, mà không bị "chỉ đạo" bằng các giáo điều; báo chí vẫn được phê bình từ ông tổng thống trở xuống; nhiều trẻ em được đi học miễn phí, cha mẹ được dậy dỗ con cái những đạo nghĩa của tổ tiên, mọi người đồng ý nên sống với lễ nghĩa liêm sỉ. Nhờ ơn những tử sĩ nằm trong Nghĩa Trang Quân đội Biên Hòa này mà người dân miền Nam Việt Nam có cơ hội sống trong một nếp sống khác lối cộng sản, không ai lo dò xét hàng xóm của mình, trẻ em không phải báo cáo về thái độ chính trị của cha mẹ. Nhờ lối sống tương đối tự do đó mà sinh viên vẫn biểu tình đòi thêm các quyền tự do khác, các tu sĩ vẫn tự do đi làm việc thiện, các đoàn thể tư được sinh hoạt mà không bị chính quyền kiểm soát. Ðó là một cuộc sống bình thường đáng quý, sau năm 1975 người ta càng thấy là đáng quý, và thấy tiếc, thấy thương, thương chính mình và thương lẫn nhau khi nhìn quanh thấy tất cả cùng bị mất. Cho nên chúng ta biết ơn, chúng ta tiếc thương và kính trọng những tử sĩ giờ còn nằm trong nghĩa trang quân đội cũ.

Khi đọc nguyên văn quyết định của ông Nguyễn Tấn Dũng, chúng ta thấy lời văn rất vô tình, theo đúng lối văn hành chánh, không thể trách người viết là vô tình được. Quyết định này trong điều 1 nói, "chuyển mục đích sử dụng 58 héc ta đất khu nghĩa địa Bình An... do Quân khu 7... quản lý sang sử dụng vào mục đích dân sự để phát triển kinh tế xã hội tỉnh Bình Dương." Ðoạn sau nói tiếp, "Chỉ đạo việc quản lý khu nghĩa địa Bình An bình thường như các nghĩa địa khác..."

Những câu đó nghĩa là gì? Thứ nhất, Nghĩa Trang Quân đội Biên Hòa từ tháng Bẩy năm nay sẽ trở thành một nghĩa địa bình thường. Thứ hai, chính quyền tỉnh sẽ dùng khu đất đó để "phát triển kinh tế, xã hội."

Người dân miền Nam không thể đòi hỏi những người thắng trận phải bảo vệ một Nghĩa Trang Quân đội của mình. Chắc chắn là như vậy. Nếu có ai dám đưa ý kiến đó ra, chắc sẽ được công an theo dõi hàng ngày, như tất cả những người đang ngỏ ý đòi tự do bầu cử! Mà nhiều người dân Việt ở miền Bắc có thể sẽ phản đối việc bảo vệ nghĩa trang của các chiến sĩ miền Nam, nói lên bây giờ chỉ gây thêm những thù hận mới.

Khi chế độ cộng sản còn tồn tại, người miền Nam không thể nào giữ hình thức một Nghĩa Trang Quân đội cho các tử sĩ Việt Nam Cộng Hòa được. Nhưng ít nhất, chúng ta có bổn phận bảo vệ không để cho nó bị xóa đi dần dần, bị xâm lấn dần dần đến khi không còn vết tích. Những nấm mồ đó nhiều phần đã bị bỏ hoang từ 30 năm nay. Nhiều vụ phá hoại mồ mả đã xẩy ra, vì không được trông nom. Nhiều bia mộ bằng đá đã bị lấy cắp, khi các tướng tá, sĩ quan quân đội miền Bắc chiếm đất xây biệt thự, những ngôi nhà bây giờ đang lên giá. Nhưng khi khu nghĩa trang còn nằm trong tay "quân quản" thì vẫn còn một dấu tích tập thể. Ðó là những chứng tích của một cuộc chiến đấu bảo vệ một nếp sống tự do, trước khi cả nước bị cộng sản hóa, kinh tế tư nhân bị dẹp bỏ, đất đai bị quốc hữu hóa, và hàng triệu người phải vượt biển. Mấy trăm ngàn cho tới hàng triệu người chết trên đường tìm tự do để chứng minh lòng yêu tự do của người Việt Nam là có thật, và cuộc sống trước khi bị cộng sản hóa có tự do thật.

Nghĩa Trang Quân đội Biên Hòa là một trong những di tích lịch sử cần phải được giữ gìn, dù chính quyền cộng sản không muốn. Họ sẽ không giải tỏa khu nghĩa trang đó một cách thô bạo. Nhưng khi khu đất này được coi là một "nghĩa địa bình thường như các nghĩa địa khác," thì số phận cả khu di tích lịch sử này hoàn toàn nằm trong tay chính quyền tỉnh Bình Dương. Nhất là khi họ nhân danh "phát triển kinh tế xã hội," thì không ai biết có ngày họ sẽ "quy hoạch" khu đất này lấy mục đích công nghiệp hóa mà xóa bỏ dần dần di tích lịch sử này. Nhiều quan chức cai trị tỉnh Bình Dương thế nào cũng nhớ những ngày họ là cái đích cho quân đội Việt Nam Cộng Hòa bắn. Nhiều người có thân nhân bị quân đội Cộng Hòa giết trên mặt trận. Không thể trách nếu họ còn nuôi lòng oán hận, hoặc không yêu thương gì những nấm mồ trong nghĩa trang quân đội, như nhiều người dân miền Nam còn thương tiếc. Nếu họ đem dẹp tất cả những nấm mồ không người trông coi thì sao? Nếu họ giải tòa dần dần từng khu đất để xây cơ xưởng, mở đường sá thì sao?

Cho nên người Việt ở miền Nam phải nhìn thấy trong quyết định của ông Nguyễn Tấn Dũng hàm chứa rất nhiều mối lo. Ví thử khu đất này còn nằm trong tay quân quản, di tích đó vẫn còn. Ngay khi họ đối xử tệ hơn, gom khu nghĩa trang lại gọi là "Mả Ngụy" như triều đình nhà Nguyễn đã đối xử với các chiến sĩ đời Tây Sơn, đời sau vẫn còn được thấy di tích đó. Nhưng khi khu nghĩa trang được "dân sự hóa," và "quản lý như các nghĩa địa bình thường khác," thì nẩy sinh ra mối nguy cả một di tích lịch sử có thể bị đem xóa sổ.

Người dân miền Nam Việt Nam không thể tự do bầy tỏ ý kiến của mình. Ngay báo chí trong nước cũng không đăng tin về quyết định mới của ông Nguyễn Tấn Dũng, thì làm sao có thể nêu ý kiến phải gìn giữ Nghĩa Trang Quân đội Biên Hòa như một di tích lịch sử?

Nhưng chúng ta vẫn có thể bầy tỏ ước muốn tập thể, bằng hành động. Ngay sau khi Nghĩa Trang Quân đội Biên Hòa được trao cho chính quyền dân sự, tất cả những ai còn nhớ ơn các chiến sĩ Việt Nam Cộng Hòa đã chết để cho mình còn sống, hãy đi viếng mộ. Không có cha, anh, con cháu, hoặc thân nhân chôn cất trong nghĩa trang đó, cũng nên đến đó thăm viếng, săn sóc những nấm mồ tử sĩ đang bị lãng quên. Hãy gây nên một phong trào viếng mộ, một phong trào tự động, âm thầm, không có tổ chức, vì chính quyền cộng sản sẽ không cho phép ai tổ chức. Ðấy là một cách bầy tỏ thái độ mà đảng Cộng Sản không thể nào ngăn cản, cấm đoán, cũng không thể nào làm ngơ được.

Người Việt Nam ở nước ngoài phải tham gia và hỗ trợ phong trào này. Vì chúng ta càng phải biết ơn và thương tiếc các chiến sĩ Việt Nam Cộng Hòa nhiều hơn các đồng bào trong nước. Ðúng là họ đã chết cho chúng ta được sống tự do như ngày nay. Nếu không có họ, chắc miền Nam đã bị nhuộm đỏ sớm hơn vài chục năm, con cái chúng ta chắc đã phải học chủ nghĩa Cộng Sản từ vài chục năm trước khi chiến tranh chấm dứt, không biết có bây giờ còn là con cháu mình nữa hay không.

Năm 1802 nhà Nguyễn mới lên, Tổng trấn Bắc Thành là ông Nguyễn Văn Thành đã làm lễ chiêu hồn, đọc một bài văn tế ngày nay còn truyền tụng. "Cho hay sinh là ký mà tử là quy. Mới biết mệnh ấy yểu mà danh ấy thọ." Phải có một bài văn tế tương tự cho cuộc nội chiến thế kỷ 20, cho những người đã chết ở cả hai miền Nam Bắc. Phải tiếc thương. Phải kính trọng họ. Phải bầy tỏ lòng kính trọng đó. Trong bài điếu văn của Tổng thống Abraham Lincoln khi khai trương Nghĩa trang Gettysburg, nơi các chiến sĩ hai miền Nam Bắc trong cuộc nội chiến Mỹ đã bỏ mình và được chôn tại chỗ, ông Lincoln nói lên một ước nguyện, "làm sao cho những người chết không chết uổng"..." và một chính phủ của dân, do dân, vì dân, sẽ không bị tàn lụi trên mặt trái đất." (these dead shall not have died in vain... and that government of the people, by the people, for the people, shall not perish from the earth). Chúng ta hãy trở lại thăm Nghĩa Trang Quân đội Biên Hòa. Mỗi người hãy thắp một nén nhang trên mỗi nấm mồ, cào sạch cỏ dại, đắp lại những nơi đất đổ sụp, lau sạch những tấm mộ bia, dựng lên một tấm mộ bia mới cho những nấm mồ vô chủ, ghi hai chữ "Biết Ơn." Hãy cầu khấn các vong linh các tử sĩ phù hộ cho nước Việt Nam được bình an, người Việt Nam từ nay về sau không còn giết nhau nữa. Hãy nhớ, phải làm sao "những người đã chết đều không chết uổng."

Ngô Nhân Dụng