|
|
|
ĐT. 714-541-9859, 714-423-0577 THONG THIEN HOC |
|
| ||||||
|
T́nh h́nh bất đồng chính kiến ở Việt Nam Dân chủ và Việt Nam 2005 - Phần I Huỳnh Việt Lang Trong t́nh h́nh đất nước hiện nay, song song với việc kiện toàn hệ thống lư luận dân chủ, việc phát triển lư thuyết xây dựng tổ chức tranh đấu dân chủ cũng là một công tác quan trọng. Đấu tranh v́ dân chủ là đấu tranh chính trị, đấu tranh chính trị về mặt h́nh thức là trước hết là đấu tranh tổ chức. Trong giới hạn bài viết này, người viết chỉ đề cập đến t́nh h́nh chung của xu hướng dân chủ trong nước; nhằm đảm bảo yếu tố an ninh, không đi sâu vào t́nh h́nh của bất cứ tập thể chính trị (đảng, câu lạc bộ, tập hợp) cụ thể nào trong nước. Thực trạng sóng ngầm bên trong Việt Nam chưa bộc lộ hoàn toàn với cộng đồng hải ngoại, một phần do thông tin trao đổi giữa trong và ngoài nước chưa thực sự thông suốt. Bài học thực tế đă xác nhận: đa số nguyên nhân gây ra bại lộ tổ chức từ những năm 1980 đến nay, dẫn đến t́nh trạng nhân sự trong nước bị bắt hàng loạt thường xuất phát từ những mối liên hệ với người ngoài nước. Cộng đồng hải ngoại có vẻ đă chểnh mảng trong việc thanh lọc các tổ chức của ḿnh. Kể từ sau vụ án gián điệp Đặng Mỹ Dung (Yung Krall) tháng 01/1978 do CIA cộng tác với FBI thực hiện, dẫn đến việc một trong những người điều phối mạng lưới điệp viên cộng sản ở Mỹ - đại sứ VN tại Liên Hiệp Quốc là Đinh Bá Thi bị trục xuất; khoảng thời gian c̣n lại là một t́nh trạng êm ả đáng sợ suốt gần 30 năm qua. Điệp viên cộng sản VN sang Mỹ trước 1975, ngay trong và sau 1975; sau đó là vào năm 1978 theo chủ trương cho người Tàu rời VN. Đợt chuyển quân rầm rộ cuối cùng nhất nằm ngay trong chương tŕnh ODP được thực hiện với đối tượng cựu tù nhân cải tạo qua kế hoạch H. Pḥng tuyến hải ngoại chống độc tài đă bị hở lưng trước mạng lưới t́nh báo cộng sản VN tại Tây Âu và Bắc Mỹ. Điều này khiến nhiều người trong nước khó tránh được ánh mắt nghi ngờ khi nh́n sang kia bờ Thái B́nh dương. Các tập thể đấu tranh trong nước rất thận trọng trong việc liên lạc bên ngoài…Từ vị trí của ḿnh, mỗi người có quyền đặt vấn đề theo mỗi góc độ khác nhau. Tuy nhiên, sẽ là sai lầm nếu phân tích tập hợp bất đồng chính kiến Việt Nam như là một tổ chức đối lập có nền tảng thể chế chung, tập trung quanh một hệ thống lư thuyết có lư luận chặt chẽ. Trong thực tế, những người yêu nước Việt Nam t́m đến dân chủ như một giải pháp tối ưu nhằm giải thoát t́nh trạng luôn bị áp chế tùy hoàn cảnh cá nhân, tập thể nhỏ và tầng lớp của ḿnh. Xu hướng đấu tranh dân chủ trong nước là một hệ thống mở, có khả năng ḥa nhập nhiều cơ chế hoạt động không rập khuôn nhau. Nương theo những quy phạm dẫn đạo (code of conduct) các đoàn thể v́ lợi ích chung mà đối thoại để cùng hướng đến mục tiêu trước mắt: triệt hạ chế độ độc tài của đảng cộng sản. H́nh thức đấu tranh vơ trang đă rút lui vào quá khứ để thay thế vào đó là những phương thức đấu tranh cách mạng phi bạo lực. Trong cuộc cách mạng dân chủ hiện nay, người chiến sĩ cách mạng không đợi chờ những ưu đăi từ cơ chế chính trị đương quyền mà là khả năng tự tạo ra lợi thế cạnh tranh, thuyết phục quần chúng ủng hộ cách mạng. Diễn biến chính trị hôm nay phụ thuộc phần lớn vào sức mạnh của trí tuệ. Hiện tượng hàng loạt nước Đông Nam Á và Á châu phát triển mănh liệt nhờ vào nguồn lao động có kỹ năng giai đoạn cuối thế kỷ XX đă minh chứng cho nhận định này. Công nghệ thông tin đă rút ngắn được khoảng chênh lệch về tầm cỡ phát triển giữa Âu Mỹ và Á châu, chẳng riêng trong lĩnh vực kinh tế mà cả chính trị và công nghệ tiến hành cách mạng cũng vậy. I. Những thiếu nữ đánh thanh la Đầu tiên, ở Việt Nam không có nhiều lắm những “nhà bất đồng chính kiến” - chỉ có những người bất đồng chính kiến. Tự bản thân những người hoạt động dân chủ đều nằm ḷng một điều tối hậu rằng: trong cuộc đấu tranh cùng nhân dân, họ sống trong ḷng nhân dân v́ bản thân họ cũng thường là một thường dân; họ xa lạ với những đại từ “nhà’ hay “lều”. Các chiến sĩ dân chủ ở vùng nông thôn là những người biết làm ruộng, biết quấn thuốc rê, xử dụng thành thạo các ngôn từ dân dă… c̣n những người vào thành phố th́ biết đạp xích lô, từng làm cu-li khuân vác và chạy xe ôm… Tức họ thực sống cùng nhân dân nên những điều họ nói ra dễ trở nên lọt tai với đại đa số quần chúng. Hơn nữa, khái niệm “bất đồng chính kiến” th́ nặng về tầm mức nhận thức và dễ thường nằm lại ở đâu đó trong tầng lớp trí thức – không phản ánh hết được phạm vi xuất thân và hoạt động thực tiễn của những người đấu tranh dân chủ Việt Nam hôm nay. Thậm chí trên nhiều diễn đàn chính trị hiện nay, những người ái quốc trong nước đang chỉ làm công việc của một trạm phát tín hiệu: “Chúng tôi - những người yêu dân chủ đang có mặt” - hơn là cố công biểu diễn những ư tưởng cá nhân. Nhân dân đă nhận và chắc chắn sẽ hồi âm. Đó là một trong những thực tế hôm qua của chính người viết bài này. Những người bất đồng chính kiến hiện nay trong nước đều hiểu rơ các điều sau: - Trước khi cùng toàn dân phất lên những hiệu kỳ vàng, đỏ hay cam…trong cuộc đại diễu hành trên toàn quốc, chính bản thân những người dân chủ xuất hiện công khai sẽ làm thay thế chức năng của những hiệu kỳ. - Trừ một vài cá nhân có thể đếm được trên một bàn tay, tất cả những người yêu dân chủ trong nước hôm nay chưa hề được qua bất cứ một trường lớp đào tạo chính quy nào để trở thành chính khách. Hành trang bước vào phong trào của mọi người chẳng có ǵ ngoài một một ḷng yêu nước nồng nàn và niềm tin sắt đá vào chính nghĩa dân chủ. Để hiểu thêm về những người dân chủ đấu tranh trong nước, ta có thể viện dẫn một câu chuyện sau: Vào năm 1789, Quốc dân nghị hội Pháp đưa bản tuyên ngôn nhân quyền lên nhà vua. Điện Versailles vẫn mở yến tiệc linh đ́nh, coi thường bản ư nguyện dân chúng. Mọi người thất vọng và căm phẫn. Nhà hùng biện Danton bước lên diễn đàn, thao thao bất tuyệt luận tội nhà vua. Ông ta nói chúng ta thiếu bánh ăn là v́ nhà vua, hăy lôi nhà vua ra chợ th́ anh em sẽ hết đói. Đám đông thính giả say sưa nghe Danton thuyết tŕnh. Giữa lúc ấy có một thiếu nữ bước ra, vừa đánh thanh la vừa hô to: Hăy trả bánh ăn cho chúng tôi. Một số thiếu nữ khác ùa theo, đám đông rùng rùng cất bước. Người ta cho rằng, nếu hôm ấy không có người thiếu nữ Pháp đánh thanh la, lịch sử nhân loại sẽ không hề biết tới trên đời này có một bản tuyên ngôn đề cập đến nhân quyền. Bởi dân chúng hôm ấy có cuồng nhiệt đến đâu, rồi có lẽ cũng sẽ… giải tán, một khi nhà diễn thuyết Danton hạ đàn. Đa phần những hạt nhân dân chủ hôm nay gần hơn trong vai tṛ người thiếu nữ đánh thanh la, hơn là một nhà diễn thuyết hoàn hảo như Danton. Do đó, chuyện thử đi điểm danh các lănh tụ phong trào dân chủ ở Việt Nam là một công việc vô bổ. Những người nhiệt huyết tự đứng ra đảm đương các công tác quan trọng trong nhóm, họ hoạt động với tư cách là người dám chịu trách nhiệm nhiều hơn người khác, hơn là - với tư cách một thủ lĩnh nắm quyền. Những hạt nhân dân chủ này cảm nhận sự nóng lạnh của đời sống nhân dân ngay trên da thịt và bao tử của chính ḿnh. Khả năng tiếp cận các phương cách hoạt động bài bản từ Đông Âu và Trung Á quá nhọc nhằn, sau khi vượt qua sau những kiểm duyệt khắc nghiệt của chế độ độc tài cộng sản. Khái niệm “một đa số thầm lặng” không c̣n chính xác trong xă hội Việt Nam hôm nay. Một đám đông im lặng, ít lên tiếng song chẳng phải v́ vậy mà đồng bào ta không nghe, không đọc và không trăn trở. Thay vào đó, mạng lưới cảm t́nh viên chính là hệ thống thần kinh ghi nhận các biến đổi của xă hội, nhanh chóng phản hồi về trung tâm, trước khi tiếp nhận lại các biện pháp đối phó. Cuối cùng đặc điểm chắc chắn để nhận diện những người đấu tranh dân chủ là họ thường có khả năng làm việc như một lực sĩ; bên cạnh khả năng cố gắng chu toàn việc chung, họ cũng có một gia đ́nh với tất cả những nhu cầu cơm, áo, gạo, tiền như bao người dân b́nh thường khác. II. Sự phân tán về nhân sự và tổ chức Để có thể chống đỡ hữu hiệu những áp chế từ bên trên xuống, hàng ngày phải đương đầu với PA 25 (phụ trách an ninh văn hoá) và PC35 (cục phản gián), t́nh trạng phân tán của lực lượng phù hợp với sách lược chú trọng đẩy mạnh các hoạt động dân chủ cấp cơ sở. Trước cơ cấu tổ chức lực lượng công an – công cụ đàn áp của chế độ - có đến 70% là cảnh sát, đặc điểm phân mảnh về tổ chức của phong trào dân chủ đă tỏ ra thích ứng. Việc trông mong vào động thái thay đổi bên trong các định chế nhà nước độc tài cộng sản dẫn đến khả năng mở rộng không gian chính trị, tính đến thời điểm bế mạc kỳ họp hội nghị trung ương lần thứ 12 của đảng cộng sản VN, là một thất vọng bất khả biện minh. Sự kiên nhẫn chịu đựng của nhân dân trước tệ quan liêu và tham nhũng của hệ thống công quyền đă đến những giới hạn cuối cùng. Phần việc c̣n lại là tính năng động của xă hội dân sự, với đầu tàu là lực lượng dân chủ trong nước. Phương cách đấu tranh hiện nay là biết lẫn vào trong nhân dân, chứ không phải là bước ra khỏi hàng ngũ để thực hiện vị thế lănh đạo của ḿnh. Chính ḷng dân là chiến lũy, là pháo đài che chở tốt nhất cho các hoạt động cách mạng dân chủ. Nhờ sự ủng hộ của đồng bào và hồn thiêng sông núi, những nhân sự khả dĩ lănh đạo quần chúng trong vụ nổi dậy mùa Hè thu 1997 ở Thái B́nh và khu hữu ngạn sông Hồng, đêm 21 tháng 3 năm 2005 ngay trung tâm Sài g̣n vẫn tồn tại trong ṿng bí mật. Đây là những minh chứng về hoạt động liên kết giữa xu hướng dân chủ với xă hội dân sự Việt Nam. Việc phân tích phong trào dân chủ đối lập trong nước hiện này cần được hiểu là một cơ chế đấu tranh, những quan điểm phân tích xuyên qua lăng kính một cơ chế chính trị trong mô h́nh xă hội nguyên chính trị ổn định chỉ khiến đẩy câu chuyện ngày càng đi xa khỏi thực chất hiện trạng nước ta. Từng bước tiến đến đấu tranh trực diện, các cơ sở được giao nhiều quyền chủ động. Bằng kỹ thuật nghịch đảo, một lănh đạo an ninh cộng sản cao tay dư khả năng xác định được mục đích của một phong trào phản kháng trong xă hội. Nhưng để chặn đứng được quy tŕnh phát động của cách mạng dân chủ th́ chưa chắc sự đoàn kết của 13 ủy viên bộ chính trị cộng sản có thể giải quyết nổi. Đó là những ǵ đă diễn ra và chắc chắn không chỉ dừng lại ở Kyzgystan hôm qua. Chính hiện trạng đa nguyên của lực lượng dân chủ Việt Nam trong nước và hải ngoại đă đem lại lợi thế này. Khi chỗ đứng của công dân luôn bị đặt trong vị trí bất xứng trong mô h́nh nhà nước toàn trị th́ để đối ứng, lực lượng dân chủ được xây dựng trên một cấu trúc phi tập trung là cần thiết. Mặt khác, những ǵ đă diễn ra ở Đông Âu chưa chắc xảy ra ở Việt Nam, một khi thực trạng nước ta lại gần hơn với Trung Á. Tế nhị hơn, lực lượng dân chủ Trung quốc sau cơn chấn động Thiên An môn đă có những cái nh́n tham khảo sang Việt Nam (1). Trong trận chiến dân chủ hôm nay, cần có một cái nh́n khách quan về thời cuộc là một trong những yêu cầu tối hậu. Dân chủ Việt Nam sẽ thành công nếu chuyển tải được những bản sắc Việt Nam, mọi sự mô phỏng cứng nhắc đều ẩn tàng những nguy cơ tự sát. Hạ thấp tŕnh độ của đối phương là đồng nghĩa khinh suất trong chiến lược, thất bại về chiến thuật, là có tội với nhân dân, chiến hữu. III. Hoạt động xă hội của phong trào dân chủ Liên tiếp từ cuối năm 1996 sang đầu năm 1997, công nhân Sài g̣n đă phát động 8 cuộc đ́nh công từ quy mô nhỏ (150 tài xế taxi Vina) đến mức độ lớn (800 công nhân xí nghiệp may Khánh Hội, 1.000 công nhân khu chế xuất Tân Thuận). Ngay trưởng pḥng PA.15 vào thời gian này là đại tá Huỳnh Hạnh cũng nhận định: “Có sự chỉ đạo ngầm của nhóm kháng chiến cũ…” Khái niệm “bất đồng chính kiến” ngày càng tỏ ra không c̣n thích ứng trước thực tế đấu tranh dân chủ ở Việt Nam. Bởi với những công việc mà các chiến sĩ dân chủ trong nước đă thực hiện được đến hôm nay, nếu gọi họ là những người “bất đồng chính kiến” e rằng không phản ánh hết được b́nh diện hoạt động trong xă hội của họ. Các hoạt động dân chủ trong nước không chỉ giới hạn trong việc đưa ra các kiến nghị, đề đạt trong lănh vực chính trị; một khi những yêu cầu bảo vệ nhân quyền ngày trở nên cấp thiết hơn. Với thực chất thuần tuư là một tổ chức ngoại vi của chế độ, công đoàn nhà nước đă lẩn tránh vai tṛ đại diện cho người lao động thành thị. Trong các cuộc đ́nh công, những thủ lănh công nhân tự phát/tự giác đă khẳng định được vị trí của ḿnh trong hàng ngũ những người dân chủ hoạt động không công khai. Tuy nhiên cũng cần khẳng định rằng, bên cạnh các hạt nhân phong trào, yếu tố dẫn đến thắng lợi trong các cuộc đ́nh công chính là tinh thần quật cường của anh chị em công nhân. Những người lao động này đă đem nồi cơm của ḿnh ra đối đầu với sự bất công, dũng cảm đứng lên vạch trần chính sách pháp lư vô đạo đức của nhà nước XHCN (2). Và trẻ em bụi đời trên đường phố biết về những người dân chủ nhiều hơn các nhà báo quốc tế. IV. T́nh trạng ẩn danh, đa nguyên về quan điểm Bản chất của cuộc đấu tranh dân chủ Việt Nam hôm nay là sự xung đột giữa thiểu số độc tài thống trị và đa số lầm than bị trị, mức độ đă dần chuyển đến ngưỡng một mất một c̣n. Trong lúc thời cơ hành động chưa chín muồi, phải bảo toàn lực lượng luôn là mục tiêu thiết thực được đề ra, việc xuất hiện công khai chưa phải là yêu cầu cấp bách. Công cuộc đấu tranh dân chủ nước nhà trong giai đoạn hiện nay chưa phát triển đến h́nh thức đấu tranh nghị trường, cho nên, t́nh trạng nhân sự cần ẩn danh hoạt động bí mật là hoàn toàn hợp lư. Sách lược bảo toàn lực lượng này thích ứng để đương đầu cùng một chế độ phi chính thống - hoàn toàn không do dân cử, điên cuồng bám giữ sự tồn tại bằng các bằng các phương tiện bạo lực (công an, mật vụ, lao tù). Trong bầu không khí chính trị khắc nghiệt đó, có quá ít chỗ cho việc tồn tại những quan điểm độc lập phi cộng sản, do đó việc phải bảo vệ sự tồn tại những chính kiến bất đồng bằng phương án đấu tranh ẩn danh là hoàn toàn hợp lư. Quá tŕnh tranh đấu cho dân chủ không hề giống việc nh́n cây sung, để ngày qua ngày há miệng đợi quả rụng mà là một quá tŕnh làm việc cật lực nhiều năm tháng. Kết quả thành bại trong cuộc đối đầu công khai giữa lực lượng cách mạng dân chủ với nhà cầm quyền độc tài là dựa vào thực lực, hoàn toàn không giống một trận đấu vơ mồm đầy hoang tưởng. Trong t́nh h́nh đặc thù Việt Nam hiện nay cũng cần xác định rằng, biểu t́nh không phải là h́nh thức đấu tranh ôn ḥa thuần túy, chiến tranh biểu t́nh là một h́nh thức đấu tranh bạo lực chính trị. Khi cuộc chiến biểu t́nh đă phát động, lực lượng cách mạng đă chính thức chuyển sang đấu tranh công khai trực diện cùng nhà cầm quyền, lúc ấy, sẽ không có đất để lực lượng cách mạng rút lui hoặc thỏa hiệp. Mặt khác, mục tiêu đấu tranh của dân chủ là xây dựng một xă hội đa nguyên về chính kiến. Do đó, hiện tượng xuất hiện các ư kiến khác nhau trong xu hướng chung dân chủ là một tất yếu. Chẳng có lư do ǵ cần phải nhân danh để xóa bỏ hay dập tắt sự dị biệt giữa các ư kiến, trừ phi muốn tạo một h́nh thức đoàn kết có tính mị dân hoặc cổ xúy cho một định chế độc tài mới (3). Đang ở trong nước, người viết muốn đặt vấn đề từ góc độ này. Ở đây thuần tuư là một sự trao đổi, ḥng mong qua đó, chúng ta rút ra những đóng góp nhất định cho phong trào chung. Tất nhiên, đối đầu cùng một chế độ độc tài chuyên nghiệp không thể chỉ bằng một lực lượng cách mạng nghiệp dư. Việc chú tâm đào tạo lực lượng cán bộ dân chủ có kỹ năng cao là một mục tiêu sanh tử của các tập thể chính trị dân chủ hôm nay. Nếu trong kinh tế, một trong những vũ khí quyết định thành bại trong nền kinh tế cạnh tranh thế kỷ XXI là kỹ năng của lực lượng lao động th́ trong chính trị, kỹ năng làm việc của các cán bộ đấu tranh chính trị sẽ quyết định sự thành bại của cách mạng dân chủ. Sài g̣n, ngày 26/07/2005 (1) Nhà hoạt động dân chủ Vương Bính Chương (Wang Bingzhang) thường trú nhân Hoa Kỳ bị an ninh Trung quốc bắt trên lănh thổ Việt Nam hồi tháng 07/2002, ṭa Thẩm Quyến tuyên án tù chung thân. Theo BBC và RFA ngày 22/01 và 10/02/2003.Riêng ở hải ngoại, mới đây nhất có lời kêu gọi của phong trào Cửu B́nh (www.9binh.com) mời người Việt tự do tham gia tập hội ở Washington DC vào trưa ngày 22/07/2005, kỷ niệm 3 triệu người thoái đảng ở Trung quốc. (2) Tính đến thời điểm tháng 06/2005, gần 100% các cuộc đ́nh công đă và đang xảy ra đều vi phạm pháp luật nhà nước XHCN; toàn thể những người lao động tham gia đ́nh công đều có nguy cơ bị sa thải hợp pháp, thậm chí bị truy tố trách nhiệm h́nh sự - nếu giới chủ căn cứ vào bộ Luật Lao động nhà nước XHCN ở các điều 173, 174 và 178. (3) Chẳng hạn như câu chuyện lùm xùm giữa ông Hoàng Tiến và Nguyễn thanh Giang ở ngoài kia, được anh em trong này đón nhận một cách khá b́nh thản, như một sự phát triển tự nhiên trong các hoạt động liên quan chính trị. Những dị biệt, thậm chí mâu thuẫn đối kháng trong một tập thể nhỏ không thể đồng hóa với xu hướng chung trên cả nước. Có ư kiến cho rằng, mỗi người nên tự kềm chế ḿnh để ngưng ngay lại những chuyện kiểu như vậy, coi chừng gây ảnh hưởng tiêu cực đến phong trào chung. Tuy nhiên cũng nên nh́n nhận mặt tích cực của sự việc, chính những mâu thuẫn được công khai hóa như vậy sẽ tạo ra một quá tŕnh chỉnh phong cần thiết, giúp tiến tŕnh dân chủ phát triển một cách khoẻ mạnh hơn. Bởi những người yêu dân chủ Việt Nam hôm nay, ngoài một ḷng yêu nước nồng nàn, đa số họ vốn chưa phải là những chính khách. Tài liệu tham khảo: - “Political Change in Vietnam: in search of the middle class challenge to the state”, tạp chí Asian Survey, 2002. Của Martin Gainsborough. - Tiểu luận “Điều kiện h́nh thành chính thể Dân Chủ tại Việt Nam”; “Quyền Vi Chính”, 2004 & 2005. Của Việt Bào Phạm Văn Bản. - Tiểu luận “Thử phán đoán cho một lộ tŕnh dân chủ hóa nước nhà”, tháng 03/2005. Của Vân Việt Hà. - Tiểu luận “Dân chủ hóa Việt Nam - hiện thực và khả năng”, Mùa Xuân 2004. Của Lê Tùng Minh. - “Tiểu luận số 1: Bảy hạn chế lớn của bất đồng chính kiến ở Việt Nam” tháng 07/2005. Của Lâm Yến.
|
|
Xin vui ḷng liên lạc với butvang@yahoo.com về mọi chi tiết liên quan tới Ánh Dương Copyright © 2004 Anh Duong Online Last modified: 08/10/06 |
