ÐI DÂY HAY KÉO CÁNH ?

                                                                                          Hoàng Ðạo Thế Kiệt

                                                    *******

Việc 3 lãnh đạo cao cấp nhất của Việt cộng đi công du mấy nước có những quan hệ đặc biệt với Việt-Nam, trong cùng một khoảng thời gian, đã gây nên nhiều bàn tán trong dư luận. Nông đức Mạnh, tổng bí thư, đi Âu châu. Phan văn Khải, thủ tướng, đi Úc, Tân tây lan, Mỹ, Gia nã đại, Nhật, Trung cộng... Và Trần đức Lương, chủ tịch nhà nước, đi Tàu...

Nhiều người đặt câu hỏi: tại sao lại đua nhau đi như vậy? Ðây là một cuộc đi dây giữa Mỹ, Trung cộng và Âu châu để được vào WTO hay là một sự vội vàng kéo cánh trong một ván bài quyết định vào đại hội toàn đảng Việt cộng kỳ X?

Ðể tìm hiểu, chúng ta cần cứu xét vấn đề trên bối cảnh của tình hình, được thể hiện qua 3 yếu tố chính. Một là, nội tình cuả Việt cộng. Hai là, tình hình trong vùng liên hệ. Và ba là, nội dung, kết quả, và thái độ của các đối tác trong chuyến công du. (Ở đây chỉ xin giới hạn vào chuyến đi của Phan văn Khải tại Hoa-kỳ)

I/ Trước hết là về tình hình của Cộng đảng.

Trong phạm vi này có 2 điểm phải bàn.

1) Thứ nhất là về nội bộ Việt cộng.

Nếu Cộng đảng vẫn đoàn kết, lãnh đạo vẫn quy về một mối, không rạn nứt, không tranh đua, và vẫn nhất quán, mạnh mẽ ít ra là như trước, thì đường lối của Cộng đảng sẽ chỉ có một. Mọi hành động dù do ai và nhìn bề ngoài có khác nhau đến đâu, chung quy vẫn chỉ nhằm vào một mục đích duy nhất do bộ Chính trị đề ra.

Ngược lại, nếu trong đảng có sự chia rẽ đấu đá nhau, người này chống người khác, phe này chống phe kia, thì đương nhiên mỗi người mỗi phe sẽ phải tìm cách để xây dựng, củng cố thế đứng của mình. Và các phe phái trong cuộc tất nhiên sẽ phải kéo bè kéo cánh để giành giật ưu thế, tranh quyền lãnh đạo.

          Vậy thì tình hình hiện nay của đảng Việt cộng ra sao? Thống nhất hay chia rẽ?

Thực tế đã cho thấy nội bộ Cộng đảng bị rạn nứt từ lâu, và ngày càng sâu rộng. Sự chia rẽ xảy ra ngay trong hàng ngũ lãnh đạo tối cao của đảng, tức bộ Chính trị. Chỉ xin kể ra một vài dẫn chứng quan trọng nhất mà hầu như ai cũng biết:

-  Vụ chia rẽ về đường lối: từ hàng chục năm nay người ta đã nói nhiều đến 2 khuynh hướng đối chọi nhau trong Cộng đảng. Ðó là khuynh hướng bảo thủ, chủ trương giữ nguyên đường lối chuyên chế cũ, nhất định ‘kiên trì’ chủ nghĩa Mác-Lê/Mao-Hồ, để tiến lên xã hội chủ nghĩa. Và khuynh hướng đổi mới, theo một đường lối cởi mở hơn, chủ trương phải cải tổ để cứu vãn tình thế đã quá suy sụp của cả Cộng đảng lẫn đất nước.

-  Kế đến là vụ tranh chấp gay gắt giữa 2 nhóm Lê đức Anh/Ðỗ Mười và Võ nguyên Giáp. Cuộc tranh chấp này cũng đã kéo dài hàng chục năm mà chưa giải quyết được. Gần đây phe mất quyền Võ nguyên Giáp đã được Nguyễn nam Khánh cùng nhiều cựu chỉ huy quân đội mạnh mẽ yểm trợ, lên tiếng tố cáo đích danh nhóm Lê đức Anh / Ðỗ Mười, đã lạm dụng quyền hành làm nhiều điều phi pháp, và đòi phải đem ra xét xử. Cụ thể là vụ gián điệp T4 do tổng cục tình báo T2 ngụy tạo để vu cáo, triệt hạ phe Giáp.

Ðó là chưa kể bao nhiêu vụ dân chúng nổi lên chống chế độ bất công, đàn áp của Cộng đảng, xảy ra ở khắp nước như Thái bình, Cao nguyên, Xuân lộc; hoặc các vụ lên tiếng phản bác chủ nghĩa cộng sản, đòi tự do, nhân quyền, của rất nhiều nhà trí thức như Hà sĩ phu, Nguyễn đan Quế, Lê đăng Doanh, Nguyễn thiện Tâm, Nguyễn vũ Bình, Hoàng Tiến, Bùi minh Quốc, Vũ cao Quận, Dương thu Hương, Phạm hồng Sơn, Lê chí Quang, Ðỗ nam Hải, Phan đình Diệu, Nguyễn thanh Giang, Trần Khuê, Phạm quế Dương v.v.

Có rất nhiều cựu đảng viên thật cao cấp cũng đã phải lên tiếng chỉ trích những sai lầm, tội lỗi cuả đảng, như Hoàng minh Chính, Trần Ðộ, Nguyễn Trấn, Lê hồng Hà, Ðặng quốc Bảo, Trần bạch Ðằng, Hoàng Tùng, Mai chí Thọ, Lê khả Phiêu, Võ văn Kiệt v.v.

Vậy thì sự chia rẽ và tranh giành quyền lực trong đảng Việt cộng là có thật. Và sự kéo bè kéo cánh là hệ quả đương nhiên phải có.

Tuy vậy cũng cần nói thêm là có nhiều người không tin nội bộ cộng đảng có sự chia rẽ. Giản dị là vì Cộng đảng không chấp nhận sự khác biệt ý kiến, và thực tế là Cộng đảng vẫn đứng vững từ bao lâu nay, trong khi bên ngoài cứ cho rằng chúng đã chia rẽ và suy sụp đến nơi. Họ cho rằng như thế là chỉ nhìn hiện tượng mà không xét về bản chất của đảng cộng sản và con người cộng sản, nên hay bị lưà.

Sự cảnh giác này có phần đúng. Nhưng điều đó chỉ có nghĩa là phải thận trọng chứ không thể coi là một khẳng quyết, rằng cộng sản không bao giờ chia rẽ. Nghĩ thế là coi cộng sản quá cao, quá lý tưởng, và không thể giải thích được sự tan rã của khối cộng sản quốc tế.

Và nếu đúng vậy thì làm sao có vụ Stalin phải giết cả trên 300 thống chế, tướng lãnh, và toàn thể bộ chính trị của hắn; Mao trạch Ðông phải thanh trừng cả hàng triệu cán bộ, đảng viên, kể cả chủ tịch nước và bộ trưởng quốc phòng; Còn Hồ chí Minh/Lê Duẩn thì cũng đã thủ tiêu, thanh trừng, bao nhiêu cộng tác viên hay đảng viên, như Nguyễn Bình, Dương bạch Mai, Hoàng minh Thảo, Lê trọng Tấn, Chu huy Mân, Hoàng minh Chính v.v.

2) Thứ hai là các phe phái chống nhau.

Nếu đã có sự chia rẽ, chống đối nhau, thì tất nhiên phải có phe này phái nọ. Vậy trong cộng đảng hiện nay có những phe phái nào?

Như trên đã nói, Cộng đảng hiện đang chia ra nhiều phe phái, nhưng quan trọng nhất là 2 khuynh hướng đối chọi nhau về đường lối, và sự đối chọi này ngày càng thêm rõ nét.

-  Cầm đầu khuynh hướng bảo thủ là đám cựu chủ tịch nước/cựu tổng bí thư Lê đức Anh + Ðỗ Mười và chủ tịch nước Trần đức Lương, cùng với một số tay chân đang nắm giữ những chức vụ quan trọng trong Ðảng và quân đội, công an, cảnh sát.

-  Cầm đầu khuynh hướng đổi mới trước kia là cựu tổng bí thư Nguyễn văn Linh, cựu thủ tướng Võ văn Kiệt, và bây giờ là đương kim thủ tướng Phan văn Khải, các phó thủ tướng Vũ Khoan, Nguyễn tấn Dũng, và đám đàn em giữ các vai trò kém quan trọng hơn trong chính phủ.

-  Còn một ‘khuynh hướng’ thứ ba trong giới đương quyền (bộ chính-trị) là khuynh hướng tạm gọi là trung lập, vì nhóm này không ngả về phe thủ cựu mà cũng không theo phe cải cách. Nhóm này do tổng bí thư Nông đức Mạnh và thường vụ bộ chính trị Phan Diễn dẫn đầu, và có thêm một vài uỷ viên bộ chính trị có thái độ lưng chừng, chờ xem. Mạnh bị coi là người yếu, không quyết đoán, còn Diễn thì kín đáo, chưa để lộ khuynh hướng thật của mình.

-  Sau hết có một phe tuy đã hết quyền nhưng lực lượng cũng đáng kể, vì có khá đông cựu quân nhân các cấp và các nhà ‘cách mạng lão thành’ ủng hộ, trong số có nhiều sĩ quan cao cấp và cấp tướng. Phe này không thuộc phe nào trong 3 phe nói trên, nhưng vì chống phe Anh/Mười kịch liệt nên có thể sẽ thiên về phe đổi mới cuả Phan văn Khải.

Cũng xin nói thêm là theo hệ thống tổ chức cuả Cộng đảng thì trên danh nghĩa, trung-ương-đảng là cơ cấu lãnh đạo, nhưng trên thực tế thì bộ chính-trị, do trung ương đảng bầu ra, lại nắm hết quyền. Nhưng vì bộ chính-trị chia rẽ quá, không tự giải quyết được dứt khoát cuộc tranh chấp, nên các bên đối nghịch đang phải ra sức vận động các ủy viên trung-ương để được đám này ủng hộ, hầu giành lấy quyền bính.

                    II/  Tình hình trong vùng Á châu và đông nam Á.

1)    Sự lớn mạnh của Trung cộng.

Một cách giản lược thì tình hình vùng Á châu, và đông nam đông bắc Á, hiện đang xoay quanh vấn đề sức mạnh của Trung cộng. Vì chỉ còn mang nhãn hiệu cộng sản nhưng thực tế đã theo kinh tế thị trường nên trong những năm gần đây Trung cộng đã tiến bộ vượt bực. Cùng với sức mạnh đang lên về kinh tế, Trung cộng cũng xây dựng một sức manh đáng kể về quân sự, vì 2 lý do chính: nhu cầu kinh tế, và tham vọng bành trướng. Cả hai nhu cầu này liên hệ và hỗ trợ chặt chẽ cho nhau.

-  Về nhu cầu kinh tế thì, theo đà phát triển hiện tại, hầu như mọi giới quan sát trên thế giới đều cho rằng Trung cộng không mấy chốc sẽ trở thành một nền kinh tế khổng lồ, do đó sẽ phải cần thêm thị trường để tiêu thụ hàng hoá, cần thêm nguyên liệu để chế biến hàng hóa, cần thêm năng lượng để sử dụng cho sự phát triển v.v.

Giải quyết các nhu cầu này có thể là những giải pháp ổn thoả, nhưng chắc chắn đến một lúc nào đó sẽ phải có va chạm với các nước khác. Ví dụ vụ Trung cộng đang giành giựt các thềm lục địa có tiềm năng dầu khí, đã đưa đến tranh chấp, va chạm giữa Trung cộng và mấy nước Việt, Phi, Nhật...Hiện tại cũng đang có nhiều phàn nàn từ phiá Mỹ, rằng Trung cộng đã đổ quá nhiều hàng rẻ tiền sang Mỹ, làm cán cân mậu dịch của Mỹ bị thâm thủng nặng nề, và đã không chịu điều chỉnh lại giá cả đồng nhân-dân-tệ cuả Trung cộng cho đúng với thời giá của nó, làm thất lợi cho kinh tế Mỹ v.v. (Tin mới nhất cho biết Trung cộng đã chịu thả nổi có giới hạn đồng nhân-dân-tệ đối với đồng Mỹ kim).

Gần đây Trung cộng lại còn trả giá cao để cố mua hãng dầu Unocal của Mỹ, khiến quốc hội Mỹ đã phải lên tiếng cảnh giác bên hành pháp về sự bất lợi trong vụ mua bán này, và kết quả là Trung cộng đã bị thất bại.

Vì thấy rõ viễn tượng đó nên Trung cộng cần có một sức mạnh quân sự lớn lao để vừa bảo vệ vừa hỗ trợ cho sự phát triển kinh tế cuả họ.

-  Về tham vọng bá quyền thì, theo truyền thống từ xưa, bao giờ Trung hoa cũng có tham vọng bành trướng đất đai. Bất cứ khi nào có thể, họ luôn luôn tìm cách xâm lấn các nước nhỏ trong vùng. Chẳng hạn Việt-Nam, đã từng bị Trung hoa xâm lăng nhiều lần trong suốt chiều dài lịch sử. Ngay như sau này, dù Việt cộng đã là đồng minh “sông liền sông núi liền núi”, “môi hở răng lạnh”, là “anh em” cùng thờ chủ nghĩa cộng sản với nhau, mà Trung cộng cũng không tha chiếm đất chiếm biển, như cả thế giới đã thấy. Chưa kể ít năm trước, ngay khi Hồ chí Minh còn sống, Trung cộng cũng đã chiếm quần đảo Hoàng sa của Việt-Nam mà Hồ và Cộng đảng vẫn phải tán thành!

Với tham vọng đó, vụ Hoa-kỳ rút khỏi đông nam Á sau khi thất bại tại Việt-Nam, đã cho Trung cộng một cơ hội hiếm có để nhẩy vào thay thế, đóng vai cường quốc Á châu. Trong vị thế này Trung cộng sẽ đe dọa nặng nề Ðài loan, kèn cựa với Nhật bản, khống chế con đường hằng hải huyết mạch ở biển đông -mà Trung cộng gọi là biển Trung hoa- đồng thời cũng là khu vực giàu tài nguyên đang có tranh chấp giữa nhiều nước.

Chính trong bối cảnh đó mà Mỹ và Việt cộng đã sáp lại gần nhau hơn.

2) Phản ứng của Hoa kỳ và đồng minh trong vùng.

Khi ý đồ của Trung cộng ngày càng lộ rõ thì thế giới bên ngoài cùng đều phản ứng, tuy với mức độ khác nhau. Ðó là mối lo không những của các nước ở Á châu mà còn cả của Hoa kỳ. Hậu quả là cả Mỹ và các nước trong vùng, đặc biệt là Nhật bản, Ðài loan, đều đã phải chuẩn bị, tăng cường khả năng quốc phòng.

-   Ðài loan thì lâu nay vẫn là thùng thuốc súng trong khu vực. Trung cộng vẫn coi Ðài loan là một phần lãnh thổ của mình, và lúc nào cũng hăm dọa sẽ có biện pháp mạnh đối với hòn đảo rất trù phú nhưng vẫn đứng ngoài vòng kiềm toả của Trung cộng.

-   Còn Nhật thì là cựu thù cuả Trung quốc, đồng thời cũng là đồng minh thân thiết nhất cuả Mỹ tại Á châu, do đó là một trở ngại rất lớn cho sự phát triển, xưng hùng cuả Trung cộng.

-   Riêng về Hoa kỳ thì nhiều chuyên gia thời cuộc và bình luận gia chính trị đã nhiều lần xa gần nói đến mối lo Trung cộng, cả về 2 phương diện kinh tế lẫn quân sự.

Gần đây giáo sư Carlyle A. Thayer, thuộc viện đại học quốc phòng Úc, một chuyên gia nổi tiếng về Việt-Nam và Á châu, cũng đã viết một bản nghiên cứu về địa lý chính trị cuả vùng này, trong đó nói nhiều đến Việt-Nam, cũng với những nhận định tương tự, về sự đang lên cuả Trung cộng, về ảnh hưởng của nó đối với các nước trong vùng, đặc biệt là Việt-Nam, và về những phản ứng của các nước liên hệ.

Mới nhất là sự lên tiếng của chính bộ Quốc phòng Mỹ, xác nhận trong một bản tường trình rằng sự gia tăng tiềm năng quân sự của Trung cộng, đang làm cho Mỹ phải quan tâm.

Hầu như không ai còn nghi ngờ gì về mục tiêu tối hậu cuả Trung cộng, mà chủ yếu là trở thành một cường quốc trong vùng, để: kềm giữ Ðài loan, ganh đua với Nhật, lấn chiếm lân bang, giành giật vùng thềm lục địa giầu tài nguyên, và khống chế con đường hàng hải huyết mạch trên biển đông.

3)   Phản ứng của nhà nước Việt cộng.

Cuộc công du của thủ tướng Vc Phan văn Khải đã xảy ra trong tình huống nói trên. Ðây là một bước tiến khá bất ngờ, mạnh dạn. Ai cũng thấy qua cuộc viếng thăm này, Vc và Mỹ đã sáp lại gần nhau hơn trước rất nhiều, tuy còn hơi sớm để bảo 2 bên đã trở thành đồng minh.

Yếu tố nào đã làm cho Mỹ và nhất là Việt cộng phải đảo ngược lập trường như vậy?

Nếu nhìn về quá khứ thù hận giữa đôi bên Vc/Mỹ, nếu nhìn vào sự tranh chấp gay gắt trong nội bộ Cộng đảng từ bao năm nay, và nếu nhìn vào ảnh hưởng quá nặng nề của Trung cộng đè lên nước xã hội anh em, đến nỗi Vc phải nhục nhã dâng đất hiến biển, mở tung biên giới cho chúng mà vẫn chưa êm, thì cuộc công du của Khải phải kể là một biến cố lớn lao, có tính cách quyết định. Rõ ràng là chỉ có 2 yếu tố chính, cho cả 2 bên, đã dẫn đến sự thay đổi đó: đó là sự phát triển kinh tế của Vc/Mỹ, và sự bành trướng quân sự của Trung cộng. Mỹ thì không muốn thấy Trung cộng trở thành một cường quốc khuynh đảo trong vùng, và Vc thì cần Mỹ để phát triển kinh tế, gia nhập WTO, đồng thời để che chở cho khỏi bị lân bang khổng lồ phương Bắc lấn ép quá đáng. Dĩ nhiên đây không phải là một cuộc hôn nhân lý tưởng. Hai bên đều gượng ép. Nhưng mỗi bên -cộng sản và tư bản- đều cần nhau.

                    III/ Nội dung họp và thái độ của hai bên đối tác

1)   Nội dung cuộc gặp gỡ giữa hai bên.

Theo lịch thăm viếng của Phan văn Khải và phái đoàn, chúng ta thấy cuộc công du của Khải nhằm nhiều mục đích, từ kinh tế đến chính trị quân sự, và gặp nhiều thành phần, từ chính quyền đến tư nhân. Nhưng tựu trung thì mấy mục đích chính là: nâng mối bang giao và mậu dịch giữa 2 nước lên một mức cao hơn; xin Mỹ ủng hộ Việt cộng gia nhập WTO; tăng cường hợp tác an ninh giữa 2 nước; và chiêu dụ sự hợp tác của khối người Việt Quốc gia hải ngoại. (Chi tiết sẽ được đề cập bên dưới)

Về phía Mỹ, mục đích cuộc tiếp đón Phan văn Khải nói chung cũng tương tự, nhưng có thêm vấn đề đòi hỏi tự do tôn giáo cho Việt-Nam.

Ðó chỉ là những mục đích được tiết lộ ra ngoài. Chắc chắn còn có những điều rất tế nhị, không thể nói thẳng ra, một cách chính thức, như vấn đề bảo vệ Việt-Nam chống Trung cộng, hoặc vấn đề “tự do dân chủ tại Việt-Nam” v.v. (Nếu có đề cập đến những vấn đề này thì Khải cũng chỉ nói đến một cách không chính thức rằng cùng với đổi mới về kinh tế, cũng sẽ có đổi mới về chính trị).

2) Các kết quả đạt được.                                                                            

Theo thông cáo của tòa Bạch ốc ngày 21-6-2005 thì hai bên đối tác đã thảo luận và đạt được

kết qủa mong muốn về các vấn đề nêu ra. (Dĩ nhiên không có vấn đề kêu gọi người Việt hải ngoại về hợp tác). Trong các kết qủa này quan trọng nhất là lời hứa cuả tổng thống Bush, sẽ ủng hộ đơn xin gia nhập WTO cuả Việt cộng, và sự đồng thuận cuả hai bên về sự hợp tác an ninh, quốc phòng.

-  Về vụ gia nhập WTO cuả Việt cộng, Tổng thống Bush nói Mỹ mong muốn và ủng hộ đơn xin của Việt cộng. Tuy nhiên không thấy hai bên nói gì về các chi tiết của sự ủng hộ, đặc biệt là về những điều kiện mà Việt cộng phải vượt qua để được chấp nhận vào WTO. Ngoài ra cũng không thấy nói gì về việc Mỹ cho Việt cộng được hưởng vĩnh viễn quy chế tối huệ quốc.

-   Về vấn đề an ninh, cũng theo thông cáo của tòa Bạch ốc thì ông Bush đã nói trong cuộc họp báo: “Chúng tôi đã thảo luận về các vấn đề an ninh và về sự mong muốn phối hợp của đôi bên trong cuộc chiến chống khủng bố” (We talked about security issues and a mutual desire to coordinate in the war on terror”.

Thủ tướng Việt cộng thì đề cập đến vấn đề tế nhị này một cách kín đáo hơn:.. “Về các vấn đề quốc tế, Tổng thống và tôi đã trao đổi quan điểm về những diễn biến mới xẩy ra trong vùng Á châu và Thái bình dương, mà cả đôi bên đều cùng quan tâm”...(On international issues, Mr. President and I exchanged views on the recent developments in Asia and the Pacific, which we are both concerned about).

Tưởng cũng nên nói thêm là tuy trong cuộc họp báo ở tòa Bạch ốc Phan văn Khải tỏ ra dè dặt về điểm này, nhưng trong cuộc phỏng vấn của báo The Washington Post ngày 16-6-2005, đương sự đã nói rõ hơn về tầm quan trọng của nó: “Trong các lãnh vực quyết định như quốc phòng và an ninh, chúng tôi cũng đã thỏa thuận với Hoa-kỳ để tham dự vào chương trình IMET -Huấn luyện Quân sự Quốc tế”...(In crucial areas such as defense and security, we also have agreed with the U.S. to implement IMET –International Military Education Training)

-   Sau nữa là kết qủa về vấn đề tự do tôn giáo ở Việt-Nam. Về điểm này Phan văn Khải gần như không đề cập gì tới mà chỉ gián tiếp nói:...“Và họ -dân VN- đang làm việc rất cực nhọc để hoàn thành cái mục tiêu xây dựng Việt-Nam thành một nước hùng mạnh, với dân giàu và xã hội dân chủ tiến bộ”. (And they are now working very hard to achieve the goal of building Vietnam into a strong country with wealthy people and a democratic and advanced society).

Riêng ông Bush thì lại tuyên bố rất rõ là: “Chúng tôi đã ký một thỏa ước quan trọng để cho người dân Việt-Nam được dễ dàng hơn trong sự tự do tôn giáo”. (We signed a landmark agreement that will make it easier for people to workship freely in Viet nam).

          3) Thái độ của hai bên đối tác.

-   Về phía Việt cộng. Nhân danh là một Thủ tướng, cầm đầu một phái đoàn đông đến 200 người rầm rộ sang thăm viếng một kẻ cựu thù mà mình đã “chiến thắng vẻ vang”, rõ ràng Phan văn Khải đã có một thái độ rất tự cao tự mãn. Thậm chí đương sự còn định tiếp xúc với cả cộng đồng người Việt Quốc gia tỵ nạn cộng sản để chiêu dụ họ đi theo Việt cộng.

Nhưng đó chỉ là bề ngoài, vì thật ra thì đây chỉ là một vụ đi cầu xin. Ðã thế, sự ‘hồ hởi’ ban đầu về sau còn bị xẹp dần, chủ yếu vì bị cái không khí chống đối của người Việt hải ngoại bao trùm.

-   Về phía Mỹ, cuộc đón tiếp Phan văn Khải nói chung đã diễn ra bình thường như các cuộc đón tiếp bất cứ một thủ tướng nào khác. Nhưng vì Khải là thủ tướng của một nước cựu thù nghịch, lại là giới chức cao cấp nhất của Việt cộng đến thăm Mỹ nên đã được các giới lưu ý nhiều hơn, đặc biệt là giới truyền thông, cho nên có vẻ ồn ào hơn.

-        Chính vì tính cách đặc biệt đó của cuộc viếng thăm mà tùy theo nhãn quan chính trị, có

người cho rằng chỉ riêng việc tổng thống Mỹ đón tiếp Khải đã khoác cho Việt cộng một hào quang rồi, trong khi Vc vẫn là một chính thể cực kỳ độc tài, tham nhũng.

Mặt khác lại có người cho rằng Mỹ đã coi thường Vc, không dành cho Khải một cuộc tiếp đón mà theo nghi lễ phải long trọng hơn, như bắn 21 phát thần công, quốc yến, đọc diễn văn trước lưỡng viện quốc hội v.v. Nhưng thật ra thì các nghi thức này thường chỉ dành cho hàng quốc trưởng thôi, nên ngay như các ông thủ tướng Tony Blair, John Howard dù là đồng minh thân cận nhất cuả Mỹ cũng không có các nghi lễ đó.

IV. Ði dây hay kéo cánh?                                                           

Sau khi đã duyệt qua những nét chính của vấn đề, bây giờ người viết xin đề cập đến điểm mà chúng ta muốn tìm hiểu: cuộc thăm viếng Hoa kỳ của Phan văn Khải có ý nghĩa gì? Thuần túy chỉ là một chuyến công du để vân động cho các mục đích chung của Cộng đảng hay chính là một sự kéo cánh cho phe nhóm mình?

Các dữ kiện và chỉ dấu dưới đây sẽ để lộ cho ta thấy khá rõ ý nghĩa đó.

1)   Dữ  kiện về sự kéo cánh.

-   Ở trên người viết đã trình bày về sự chia rẽ, kéo bè kéo cánh của giới lãnh đạo Việt cộng. Ðây là sự kiện không ai chối cãi được. Và hệ quả của nó đương nhiên là sự xây dựng thế đứng của các phe, để giành giựt quyền lực. Vậy cuộc thăm viếng Mỹ của Phan văn Khải cũng của như Nông đức Mạnh và Trần đức Lương đều không đi ra ngoài mục đích đó, mặc dầu mục đích bề ngoài đều cùng như nhau, là tăng cường ngoại giao, xin giúp gia nhập WTO...

-   Riêng cuộc công du huê dạng, có vẻ trình diễn, của Phan văn Khải với một phái đoàn đông đảo bất thường, làm cho người ta nghĩ rằng Khải đã ra đi với một thế mạnh trong tay. Từ đó nhiều người cho rằng phe Phan văn Khải đã nắm vững được tình hình, và được Mỹ tích cực yểm trợ trong ván bài tranh giành quyền lực. Cho nên, đặc biệt, khác với các cuộc công du của Nông đức Mạnh và Trần đức Lương, Phan văn Khải đã có một bước tiến thật quan trọng, có tính cách quyết định, đó là sự hợp tác về quốc phòng và an ninh với Mỹ.

-   Cho đến nay Trung cộng (cũng như Nga xô trước kia) và khối Tây Âu vẫn gần với Việt cộng hơn Mỹ rất nhiều, có thể nói trên mọi phương diện. Nhưng trong các cuộc vận động lần này của Nông đức Mạnh và Trần đức Lương không thấy ai nói đến về sự hợp tác quốc phòng của hai nơi này, nhất là Trung cộng, với Việt-cộng. Cho nên điều mà Khải đạt được phải coi là tối quan trọng, nếu sự hợp tác đó thực sự là nghiêm chỉnh. Và như vậy thì sự thắng lợi đã về phía Khải.

          2) Các chỉ dấu trái ngược nhau.

Nhưng mấy sự kiện kể trên chưa đủ để chứng minh rằng quả là sự chia rẽ và tranh giành quyền lực trong nội bộ Cộng đảng đã đi đến một khúc quanh quyết định. Có khá nhiều chỉ dấu cho thấy như vậy, chẳng hạn:

-   Khi họp báo với tổng thống Bush, Phan văn Khải đã phải cầm tờ giấy ghi những gì cần phải nói, để đọc cho khỏi sai với những gì đã định trước. Ðiều này không những cho người ta thấy cái yếu kém của một người mang danh thủ tướng của một nước, mà còn cho người ta cái cảm tưởng là Phan văn Khải không phải là người chủ động trong cuộc sáp lại với Mỹ, mà chỉ là người thừa hành chỉ thị của bộ chính trị Cộng đảng.

-   Khi vừa đi Mỹ về, Phan văn Khải đã vội đi Trung cộng ngay, trên danh nghiã là để họp bàn về các vấn đề khu vực sông Mekong, nhưng trong hậu trường có thể là để báo cáo về kết qủa chuyến đi Mỹ, đồng thời cũng để vuốt ve hưá hẹn choTrung cộng khỏi tức giận.

-   Sau cuộc viếng thăm, ký kết, hứa hẹn với Mỹ thì ở Saigon tòa tổng lãnh sự Mỹ đã mời một số những nhà đối lập và tranh đấu cho dân chủ đến dự buổi tiếp tân mừng ngày lễ Ðộc lập 4/7 của Mỹ, để chứng tỏ đã có một thái độ mới mẻ hơn của nhà cầm quyền, nói khác đi, của chính phủ Phan văn Khải.

-   Song cũng ngay trong thời điểm đó Việt cộng lại cho hàng trăm công an đến quấy nhiễu,

phá nhà thờ của một họ đạo Tin lành tại quận II Saigon, và trước đó đã yêu cầu Nam dương và Mã lai đập bỏ hai tượng đài tưởng niệm thuyền nhân bị chết khi vượt biển tìm tự do.

-   Nhưng quan trọng nhất phải kể đến cái kết quả cuộc họp của trung ương Cộng đảng kỳ 12 (vừa chấm dứt hôm 13-7-2005) theo đó, chủ trương đường lối của Vc sẽ không thay đổi ngoại trừ về hình thức tổ chức và phương thức điều hành. Còn về chính sách thì chỉ là các khẩu hiệu được nêu ra mà không có biện pháp thực thi. Ðây là nhận xét mà nhiều người trong nước vạch ra, khi góp ý về các bản dự thảo tiền đại hội X.

Trong khi đó hội nghị lại không thể, như thường lệ, đưa ra được một danh sách những người sẽ được đề cử vào các chức vụ then chốt của Cộng đảng cũng như nhà nước. Ðó chính dấu hiệu của một sự tranh chấp vô cùng gay go, không thể dàn xếp được.

          3) Một dự đoán cho tương lai.

Trước những dữ kiện rõ ràng về sự chia rẽ và kéo cánh, trước những chỉ dấu trái ngược nhau về thực tế, và trước những ẩn số về các đòn phép còn chưa tung ra của các đối thủ trong cuộc, khó có ai dám cả quyết con đường sắp tới của Cộng đảng và Việt-Nam sẽ ra sao.

Có 3 giả thuyết thường được đề cập tới.

-   Thứ nhất: Mỹ sẽ lại bị lừa một lần nữa. Phan văn Khải chỉ lợi dụng Mỹ để được vào WTO. Rồi sau đâu lại vào đấy. Như các vụ tìm tù binh và người mất tích, Mỹ chịu lập bang giao, bỏ cấm vận, ký thương ước, hy vọng để Vc sốt sắng tiếp tay, nhưng kết quả thì gần như tay trắng. Cũng như vụ nhân quyền và tự do tôn giáo. Chúng bắt người để khi cần trao đổi thì thả ra. Nhưng thả rồi lại bắt, hứa rồi lại lờ đi. Khi bị thúc bách thì bảo vì khác biệt văn hóa và truyền thống nên phải giải quyết từ từ...Vụ WTO có thể cũng sẽ vậy. Vào xong rồi thì cù nhầy, như Trung cộng đã làm. Lỡ rồi, đành chịu.

-  Thứ hai: Phan văn Khải thắng rồi, Vc sẽ đổi mới và đám thủ cựu sẽ biến khỏi chính trường. Những người tin ở giả thuyết này cho rằng Mỹ đã nắm được Vc rồi nên mới có vụ Phan văn Khải đi Mỹ dềnh dang như thế, và Khải mới dám tiến mạnh đến sự hợp tác quân sự như thế. Vụ mời những người đối lập và tranh đấu cho tự do nhân quyền đến dự tiếp tân tại tòa Tổng lãnh sự Mỹ tại Saigon cũng là một biểu diễn ngoạn mục. Rồi phe thủ cựu sẽ phải bó tay. Trung cộng cũng sẽ chẳng làm gì hơn được, vì không dám chọi với Mỹ.

-   Thứ ba: Phe đổi mới sẽ thắng, nhưng còn rất nhiều khó khăn. Trung cộng không dễ gì buông tha, bỏ cuộc, với tất cả những gì chúng đã gây dựng được ở Việt-Nam. Phe thủ cựu cũng không kém. Ðây là cả một khối quyền lực độc tài tham nhũng cấu kết với nhau. Buông ra sẽ mất hết lợi quyền, mất hết của cải vơ vét được. Và nguy nhất là có thể mất ngay chính mạng sống của mình. Ðang cưỡi cọp, tụt xuống là sẽ mất mạng. Cho nên sẽ phải cầm cự đến cùng - đến một tương lai không còn xa nữa.

                    V/ Ðôi lời kết luận

Chiếu theo những gì đã xảy ra, người viết tin rằng giả thuyết thứ ba có triển vọng đúng nhất. Nhưng, vì Mỹ đã đi sâu vào vấn đề Việt-Nam rồi, còn Trung cộng và đám tay sai thủ cựu không thể dễ dàng bỏ cuộc, nên hầu như chắc chắn sự giải quyết chung cuộc sẽ không xuông xẻ êm thắm theo con đường mà một số người vẫn cổ động là “dân chủ hoá”, mà phải qua một biện pháp mạnh, dứt khoát. Ðó là một cuộc biến động, do những người dân tộc yêu nước chủ động, để lật hẳn đám thủ cựu, và cũng để chôn vùi luôn cả cái hồn lẫn cái xác cộng sản.

Ðối với khối 3 triệu người Việt tỵ nạn hải ngoại, rất tiếc chúng ta đã không vận dụng được hết sức mạnh tinh thần và vật chất to lớn của mình vào cuộc đấu, ít ra cũng để yểm trợ hữu hiệu những thành phần mà chúng ta nghĩ rằng sẽ đem lại tự do dân chủ cho đồng bào. Lý do là chúng ta không đoàn kết được thành một khối, không có một tiếng nói được lắng nghe, không có được một sức mạnh để người ta phải nể. Ðó là một thiệt thòi to lớn cho dân tộc. Vô hình chung chúng ta đã để cho bạo quyền cộng sản và các thế lực bên ngoài một lần nữa định đoạt vận mệnh nước ta, để đồng bào quốc nội bị rơi vào cái thế một mặt phải độc lực đương cự với cộng sản, một mặt phải cố thoát khỏi các ảnh hưởng bất lợi từ bên ngoài, mà kinh nghiệm đã chứng tỏ là rất đắt giá. Nhưng dù sao tôi tin là cuối cùng dân tộc ta sẽ thắng./.    22/7/2005