Cái chết của cô Terri Schiavo &

những hệ lụy chính trị

 

 

 

Trần Bình Nam

 

 

Cô Terri Schiavo, người Mỹ, 41 tuổi, qua đời tại một dưỡng viện ở Floria hôm 31 tháng 3 năm 2005 giữa sự kiện tụng giữa chồng cô, ông Michael Schiavo và cha mẹ cô, ông bà Schindlers. Cô Terri chỉ là một phụ nữ bình thường như trăm ngàn phụ nữ khác, nhưng sự qua đời của cô đã khơi dậy những tranh cãi không dứt về sự sống và sự chết, về biên giới của sự phân quyền trung ương và địa phương trong một thể chế chính trị liên bang và dân chủ, ít nhất là tại Hoa Kỳ.

Cô Terri bị bệnh bulimia, một thứ bệnh muốn ăn và ăn bất cứ thức ăn gì, no thì tìm cách cho nôn ra để ăn nữa. Do sự bất cẩn của bác sĩ chữa trị không cảnh giác cô về sự lựa chọn thức ăn, sự ăn uống này làm cơ thể cô thiếu chất kali (potassium). Lấy chồng được sáu năm, năm 1990, do thiếu chất kali tim cô ngừng đập trong năm phút làm cho não bộ của cô bị tê liệt vì thiếu máu. Cô  rơi vào tình trạng sống vô thức như cây cỏ, một tình trạng giới y khoa gọi là Persistant Vegetative State viết tắt là PVS. Để duy trì cô ở tình trạng sống vô thức cần phải có ống dẫn chất thức ăn vào cơ thể của cô (như cây cỏ sống cần có đất và có nước). Cô Terri không để lại di chúc nói nếu cô rơi vào tình trạng sống vô thức thì thân nhân phải làm gì. Ngưng dẫn thức ăn để cô chết hay dẫn thức ăn để duy trì sự sống vô thức cho đến khi cô qua đời. Chồng cô nói cô có trối lại rằng nếu cô rơi vào tình trạng vô thức thì hãy để cô chết. Nhưng bố mẹ cô không tin có lời trối trăn này và - do đức tin - ông bà chủ trương rằng dù có lời trối trăn đó ông bà vẫn muốn duy trì sự sống vô thức của con gái bằng mọi giá. 

         Tuy nhiên trong thời gian đầu ông Schiavo đồng ý với nhạc phụ mẫu   duy trì sự sống vô thức của cô bằng ống dẫn thức ăn. Phí tổn do một triệu đồng bồi thường của hãng bảo hiểm.

Nếu cô Terri qua đời trong vài năm như đa số trường hợp tương tự thì đã không có vấn đề gì. Vấn đề là tình trạng của cô kéo dài quá lâu, chồng cô theo luật của Florida có quyền lấy vợ khác, đã lấy vợ và có hai con (mặc dù vẫn là người trông nom cô Terri theo luật, chứ không phải là bố mẹ cô). Năm 1998  ông Schiavo cho rằng vợ mình chịu đựng 8 năm như vậy là quá đủ quyết định ngưng dẫn thức ăn, nhưng ông bà Schindlers không thuận. Việc ra tòa và ông Schiavo lấy chứng ở lời trối trăn của cô để xin tòa án tiểu ban cho phép ngưng dẫn thức ăn để cô Terri chết theo ý muốn của cô. Tòa thuận, nhưng cha mẹ cô Terri kháng cáo và nhì nhằng bảy năm cho đến ngày 18/3/2005 tòa Florida phán lần thứ ba y theo yêu cầu của ông Michael Schiavo. Trước đó đã hai lần tòa án xử y yêu cầu của ông Shiavo nhưng một lần tòa trên can thiệp, một lần ông thống đốc Jeff Bush can thiệp nên đã hai lần phải nối lại ống dẫn thức ăn. Lần phán ngày 18/3/2005 là hết thủ tục tố tụng thuộc thẩm quyền của tiểu bang. Ống dẫn thức ăn cho cô Terri được gỡ bỏ ngay trong ngày.

         Bố mẹ cô Terri không chịu thua cho rằng con người và luật trần gian không có quyền chấm dứt sự sống của con gái họ, dù chỉ là sự sống vô thức, nên đã kêu gọi quốc hội chính phủ liên bang can thiệp. Và trong vòng ba ngày quốc hội Hoa Kỳ và tổng thống Bush, dù đang mùa lễ Phục sinh, đã trở về thủ đô để biểu quyết thông qua và ký ban hành một luật cho phép bố mẹ cô Terri đưa nội vụ ra trước tòa án liên bang. Đây là một trong rất ít trường hợp lẻ loi chính phủ liên bang dẫm chân lên một vấn đề thuộc quyền của tiểu bang. Nhưng tòa liên bang không xử cho rằng tòa tiểu bang đã làm quá đầy đủ. Vụ án lên Tối cao Pháp viện Hoa Kỳ và tòa này cũng phán quyết không xử. Sau 13 ngày không được dẫn thức ăn, cô Terri qua đời sau 15 năm sống trong tình trạng vô thức.

         Cô Terri qua đời, xác được hỏa thiêu và an táng tại bang Pennsylvania, sinh quán của cô, nhưng nó mở ra một cuộc tranh cãi về nhiều vấn đề.

Trước hết là sự sống và sự chết. Thế nào là sự sống? Và ai có quyền quyết định về sống chết. Vấn đề này nếu chỉ giới hạn trong lĩnh vực khoa học đã là một vấn đề bàn cãi chưa dứt, huống hồ trong lĩnh vực tôn giáo và lòng tin. Ngoài ra còn vấn đề phân quyền tiểu bang, liên bang. Những chuyện vốn thuộc thẩm quyền của tiểu bang, như chuyện gia đình của cô Terri Schiavo liên bang có nên can thiệp hay không? Sự phân quyền đến đâu thì hết giới hạn? Nhân vụ cô Terri Schiavo, những vấn đề này ắt sẽ được mổ xẻ và bàn cãi nữa.

Hơn 80% dân chúng Hoa Kỳ cho rằng quyết định can thiệp của chính phủ liên bang có tính cách chính trị và đã dẫm chân lên nguyên tắc phân quyền xâm phạm đến quyền của tiểu bang. Kết quả là chính phủ liên bang sẽ dè đặt hơn khi quyết định can thiệp vào việc tiểu bang.

Vấn đề sống và chết như lúc nào thì sự sống bắt đầu, khi nào thì sự sống xem như chấm dứt, trời hay con người ai có quyền chấm dứt sự sống kẻ khác dù đó là kẻ giết người thì chắc chẳng bao giờ chấm dứt. Nhưng ít nhất phản ứng của tư pháp trong vụ cô Terri Schiavo là không phán, không bàn, không xử gì nữa khi hành pháp và quốc hội vượt rào xâm lo vào việc của địa phương cho thấy nền dân chủ tam quyền hành pháp, lập pháp, tư pháp độc lập và kiểm soát lẫn nhau để tránh nạn độc tài đã vận hành một các hoàn hảo.

 

 

Trần Bình Nam

April 9, 2005