LÀM CÁCH NÀO PHỐI-HỢP HÀNH-ĐỘNG
VỚI Ở TRONG NƯỚC

Nguyễn Ngọc Bích

Hơn ai hết, người CSVN hiểu rất rõ là sự tồn vong của chế-độ tùy-thuộc vào sự độc-chiếm và độc-quyền thơng tin đối với 82 triệu dân ở quốc-nội. Họ khơng kiểm-sốt được khối người Việt hải-ngoại và họ rất lo sợ chúng ta ở ngồi này sẽ là những thành-tố châm ngịi cho cuộc cách mạng Việt Nam thực-sự dựa lên trên một mơ-hình xã-hội cấp-tiến hơn, hiện-đại hơn, ăn khớp với đà văn-minh của nhân-loại hơn.
Chính vì lý-do đĩ mà những nỗ lực chọc thủng bức tường vơ hình mà người CS dựng lên để quây 82 triệu dân vào một cái rọ, bao vây đồng-bào ta ở trong một thế-giới tràn ngập thơng tin một chiều, bị người CS xem là những việc làm thù địch đối với họ—bởi những nỗ lực như vậy là nhằm phá vỡ sự bưng bít thơng tin mà bấy lâu nay họ xem là ngĩn nghề của họ.

Duy-trì độc-quyền thơng tin bằng mọi giá

Phải hiểu như thế mới nắm bắt được lối hành-xử của người CS trong lãnh-vực thơng tin, tuyên-truyền của họ trong những thập niên qua, nhất là từ khi họ chiếm xong miền Nam. Khi họ cịn tồn-quyền, như ở miền Bắc trước năm 75, họ chỉ cần vài ba tờ báo ở Hà-nội và trên tồn-quốc (ngồi hai tờ Nhân Dân và Quân Đội Nhân Dân, trước 75 chỉ cĩ thêm tờ Hà Nội Mới) và một tờ ở mỗi tỉnh. Vào Nam, gặp một xã-hội cĩ chữ và quen cĩ nhiều báo hơn, lúc đầu Hà-nội cũng chỉ tính cĩ đơi ba tờ như Sài Gịn Giải Phĩng và Tia Sáng (tờ sau này được ít năm cũng bị cho ngủm). Nhưng áp-lực của người dân với một cuộc sống đa dạng và phong phú hơn, nhất là của kinh tế năng động của miền Nam, cuối cùng cũng đã bắt họ phải cho ra thêm báo.
Song rất điển-hình với lối hành-xử truyền-thống của họ, người CS cĩ thể bị áp-lực nhưng bao giờ cũng tìm cách biến một nguy-cơ thành một cơ-hội. Họ tìm cách đáp-ứng, giải tỏa những áp-lực kia bằng cách ra những tờ báo cĩ lợi cho họ. Xã-hội cần thêm báo ư? Đồng-ý, sẽ cĩ thêm báo nhưng sẽ là những báo như của cơng-an (Cơng An Nhân Dân, Cơng An Hà Nội, Cơng An TP Hồ Chí Minh, An Ninh Thế Giới...) nghĩa là cả một nền “báo cơng-an” khơng hề cĩ ở trong bất cứ một quốc gia tự do nào cũng như khơng cĩ ở miền Nam trước năm 75 hoặc ở trong cộng-đồng hải-ngoại.
Bằng cách này, họ tìm cách tràn ngập thơng tin, làm cho người dân bị bão-hịa thơng tin, nhưng là thơng tin một chiều. Chính vì thế nên sống chết đối với chế-độ là giữ được cái dạng độc-quyền thơng tin. Một người vừa mới về thăm Việt Nam sang trở lại cho tơi hay, ở giữa đường từ Cần-thơ đi Rạch-giá, cách Cần-thơ khoảng 25 cây số, cĩ một giàn ăng-ten rất cao lớn mà CS khơng để cho ai đến gần cả. Chụp hình cũng cấm, coi như là một bí-mật quân-sự. Hỏi ra thì mới biết đĩ là một giàn phá sĩng mới nhất của CS dựng lên để chặn những làn sĩng vào trong nước như của Đài ACTD, trước đây phủ khá kỹ miền Tây Nam-bộ, hay một vài đài quốc-tế khác.
Tĩm lại, chúng ta đứng trước một kẻ thù “hung hiểm”—dùng chữ của nhà thơ Nguyễn Chí Thiện. Trong khi khơng ít người trong chúng ta ở ngồi này chỉ chống Cộng bằng miệng, rất ít hoặc khơng cĩ hành-động đi kèm theo, thì người CS cĩ chủ-trương, cĩ chương-trình, cĩ xây dựng những cơ-sở vật-chất để thắng chúng ta trên mặt trận thơng tin, tuyên-truyền. Đĩ là những nghị-quyết như NQ 36, những cuộc họp hàng năm ở Bộ Ngoại-giao và Bộ Cơng-an để thống nhất hành-độngï, những quyết-định như chi tiền 700 triệu đơ-la để thực-hiện cho bằng được Nghị-quyết nĩi trên, và mượn ngay kỹ-thuật của một nước như Thụy-điển để làm những giàn phá sĩng chống các đài ở hải-ngoại nhắm vào Việt Nam. Trước đây, chẳng hạn, Đài ACTD chỉ bị phá sĩng mạnh nhất là chung quanh Hà-nội và Sài-gịn (TP-HCM) cịn ở trên cao-nguyên hay miền Đồng bằng sơng Cửu Long, người dân nghe được khá dễ dàng. Nghĩa là ngồi này, ta phá thủng được vùng trời để đưa tin vào trong nước, đến hàng triệu thính-giả mỗi ngày. Giờ đây, nếu ta khơng khéo, khơng giỏi hơn, khơng thơng minh hơn, cĩ kỹ-thuật hơn thì cĩ thể đối-phương lại tìm cách bít bùng trở lại được vùng trời bị toạc ra đĩ.

Chia để trị

Người CS một khi lên cầm quyền thì trở lại hành-xử khơng khác gì chế-độ thực-dân mà họ đã lật đổ. Cĩ khác chăng là chế-độ thực-dân trước đây là do người nước ngồi áp đặt lên đầu, lên cổ dân ta. Giờ đây, sự áp đặt ách đơ-hộ mới là do người cùng màu da, cùng tiếng nĩi, người gọi là “đồng-bào” của chúng ta. Chính vì thế mà Jean Lacouture đã gọi chế-độ này là “autocolonialisme,” một nền thuộc-địa do người bản-xứ thực-hiện lên trên đầu, trên cổ chính dân mình. Và nếu cĩ khác chăng thì chỉ là một chế-độ tinh vi, ác độc hơn.
Phải mất nhiều năm người ta mới nhìn ra sự thật này. Phải gần cuối đời, những người như ơng Nguyễn Văn Trấn (“Bảy Trấn”) hay Trung-tướng Trần Độ mới trơng ra là dưới chế-độ ưu-việt mà họ bỏ gần cả đời ra phục-vụ, chế-độ gọi là “dân chủ gấp triệu lần dân chủ” Tây-phương, người dân mất hết tự do. Khơng cần phải nĩi nhiều, chỉ cần lấy vài thứ tự do như tự do báo chí, tự do ngơn luận hay tự do tín ngưỡng là ta đủ thấy là nước CH-XHCN Việt Nam trong thế-kỷ 21 thua xa chế-độ thực-dân Pháp của những năm 30 thế-kỷ trước.
Bít bùng thơng tin khơng chưa đủ, người CS cịn làm mọi cách để cho người dân khơng cĩ cách tập hợp lại, phối-hợp hành-động với nhau để de dọa nền an-ninh nội-chính của họ. Ta cĩ thể nhìn vào những lối họ đàn áp nơng-dân Thái-bình (năm 1997), người Thượng ở Cao-nguyên (năm 2001 và năm 2004), các tơn-giáo giáo-hội như Giáo-hội PGVN TN, Giáo-hội Tin lành Mennonite ở ngay Sài-gịn và tín-đồ Hịa Hảo gần đây để thấy ngay là họ rất sợ những biểu-hiện tập-hợp tự-phát và đồng-bộ. Thậm chí những vụ khiếu kiện về đất đai của nơng-dân khắp nước, phần lớn là của phụ nữ, cũng bị đàn áp và một người giúp những người đàn bà đáng thương này, như anh Nguyễn Khắc Tồn, lập-tức bị cơ-lập, vu-cáo rồi bắt bỏ tù nhiều năm.
Đối với các tiếng nĩi và thành-phần dân-chủ ở trong nước cũng vậy. Một người đơn độc như nhà thơ Bùi Giáng trước kia, nhà thơ Nguyễn Đức Sơn ở Lâm-đồng, người CS đã và sẽ tơ vẽ họ như những người điên. Vả những người như thế, nếu tiếng nĩi cĩ sức thuyết phục của sự thật trần truồng—để trở thành những giai-thoại văn-chương hay chính-trị—họ cũng khơng thể đe dọa chế-độ được tới một mảy may. Giờ đây, người CS cũng để cho một người như Dương Thu Hương làm cơng việc đĩ: chị tha hồ can đảm, tha hồ nĩi mạnh miệng, thậm chí tha hồ nĩi đúng nữa, ngày nào chị cịn đứng một mình thì người CS coi chị như pha. Họ cịn để cho chị đi Pháp, đi Ý nhận giải thưởng văn-chương, ăn nĩi vung vít nhưng họ biết là họ cĩ thể kiểm-sốt được chị khi chị về trong nước, cơ-lập được chị, khơng cho chị cĩ diễn-đàn, tĩm lại khĩa miệng được chị khi chị ở trong vịng kiềm-tỏa của họ. Và hiển-nhiên, họ cĩ thể xem được là thành cơng ngày nào người dân hoặc khơng biết gì về chị, hoặc biết thì cũng cho chị là người điên, người đơn độc, một thứ Đơn Ki-hơ-tê đâm thương vào những cánh cối xay của thời-đại chúng ta.
Chính vì thế mà một chuyên-gia như Zachary Abuza ở Mỹ hay một tác-giả Việt Nam mới đây phân-tích trên Talawas đều cho răèng phong trào ly khai hay phong trào dân-chủ ở trong nước tuy cĩ nhưng khơng hữu hiệu, thậm chí lại cịn giúp người CS nĩi được là họ tơn trọng hay ít nhất cũng để yên các tiếng nĩi đối-lập, các tiếng nĩi khác với tiếng nĩi của chính-quyền. (Đã đành chúng ta ở ngồi này khơng dễ bị người CS đánh lừa nhưng tơi nĩi ở đây là muốn nĩi đến những người bàng-quan ít biết cặn kẽ về Việt Nam, như đa-phần dư-luâän thế-giới, thì sẽ tưởng, sẽ nghĩ là Hà-nội nĩi đúng.)
Tĩm lại, ngày nào mà các tiếng nĩi dân-chủ, các tiếng nĩi đối-lập cịn lẻ loi, lác đác, vơ-tổ-chức, thậm chí lại cịn chia rẽ nhau như mấy sự trao đổi gần đây giữa hai ơng Hồng Tiến và Nguyễn Thanh Giang, thì người CS rất an tâm nêáu khơng muốn nĩi là họ cười thầm trong bụng.
Là người giỏi về tổ-chức, người CS chỉ biết nể, sợ và trọng những lực-lượng nào cĩ tổ-chức, dù ít người như Mạng Lưới Nhân Quyền này, vì họ biết là cĩ tổ-chức là cĩ sức mạnh. Chính kinh-nghiệm của họ, của người CS, cũng dạy cho họ là cĩ nhiều người mà hỗn tạp thì khơng đi đến đâu cả, ơng nĩi gà bà nĩi vịt, chưa kể là cịn đánh nhau, xâu xé nhau đơi khi. Ngược lại, ngay từ đầu, người CS học được bài học tổ-chức: tổ-chức là sức mạnh nên dù ít người, họ vẫn khơng sợ, họ vẫn len lỏi được vào hàng ngũ đối-phương, phá-hoại từ bên trong, cĩ kế-hoạch, v.v. Ngay đến ngày hơm nay, chúng ta vẫn cĩ thể nĩi được rằng người CS tồn tại được mặc dù họ vẫn chỉ là thiểu-số, một thiểu-số rất nhỏ, đơi ba người nhưng cĩ vây cánh, cĩ phương-tiện trong tay, huy-đơäng được những lực-lượng đàn áp.

Ngồi lại với nhau, một nhu-cầu thiết-yếu, một khâu bất khả khuyết

Thách-thức đối với những thành-phần dân-chủ trong và ngồi nước, do đĩ, là chúng ta phải giải-quyết được bài tốn: cách nào ngồi lại được với nhau, phối-hợp được tiếng nĩi và cơng việc, chương-trình của chúng ta. Bằng khơng, mọi việc làm của chúng ta cũng vơ ích, dù cĩ thể rất anh-hùng.
Chính vì thế mà ngay từ ngày cịn sống, nhà báo Như Phong Lê Văn Tiến đã hơn một lần bàn bạc và nhắc nhở các thành-phần dân-chủ ở trong nước mấy điều căn-bản sau:
Một, chính các thành-phần dân-chủ hay đối-lập ở trong nước phải biết về nhau. Khơng thể kéo dài tình-trạng mấy người ở Hà-nội chỉ biết chuyện Hà-nội, mấy người hoạt-động ở Sài-gịn hay miền Nam lại chỉ biết chuyện miền Nam, chưa kể nhĩm Đà-lạt hay Huế lại được coi là những nhĩm riêng biệt nữa v.v. Lấy tỷ dụ: Trong nhiều năm, chuyện oan-vu “xét lại chống Đảng” chỉ là một vấn-đề của miền Bắc và các oan-trái mà các giáo-hội gặp phải được (hay bị) xem là một vấn-đề của riêng miền Nam, người miền Bắc khơng hiểu gì, khơng biết gì.
Hai, biết về nhau khơng chưa đủ, phải hỗ-trợ cho tiếng nĩi của nhau. Một trường-hợp điển-hình là các tơn-giáo, giáo-hội thường chỉ biết chuyện của giáo-hội nhà, khơng biết gì lắm về các giáo-hội bạn. Vì thế nên liên-tơn là cần thiết và ta khơng thể để cho CS tiếp-tục “chia để trị” bằng cách khơng cho các tơn-giáo, giáo-hội phối-hợp với nhau, bằng cách tách các giáo-hội ra thành những khối riêng biệt, cơ-lập khơng nĩi chuyện được với nhau.
Ba, biết về nhau, hỗ-trợ cho nhau cũng chưa đủ, phải tổ-chức được với nhau. Cĩ lẽ do sự thúc đẩy từ hải-ngoại, khi Hội Nhân-dân Ủng-hộ Chính-quyền chống Tham-nhũng ra đời, lần đầu tiên ta thấy một tập-thể người đứng tên chung xin thành-lập và cĩ hai người phát ngơn, một ở miền Bắc là cựu-Đại-tá Phạm Quế Dương và một ở miền Nam là G.S. Trần Khuê. Chính-quyền rất sợ điều này nên khi hai vị này phát biểu (qua điện-thoại) ở Hội-nghị Diên Hồng Hải-ngoại Bảo-tồn Đất Tổ lần 1 (tháng 12 năm 2002), lập-tức họ bị bắt.
Bốn, nếu Bắc-Nam nối lại được đối-thoại giữa các thành-phần dân-tộc với nhau sau bao năm bị chia cắt và bị chính-quyền cố “chia để trị” thì cịn một nấc nữa phải vượt qua, đĩ là liên-kết trong – ngồi. Nĩi cách khác, các thành-phần dân-chủ hải-ngoại (ở Mỹ, Pháp, Đức, Úc v.v., thậm chí cả ở Nga, Ba-lan, Tiệp...), thứ nhất cần phải nĩi chuyện được với nhau để thống nhất tư tưởng và cĩ chương-trình hành-động cụ-thể, sau nữa là cần nĩi chuyện được và phối-hợp được cơng-tác với các thành-phần dân-chủ ở trong nước. Làm được chuyện này, người CS sẽ rất phiền—như ta thấy bằng-chứng Tổng-cục II rất lo ngại những sự mĩc nối giữa nhĩm Thơng Luận ở Pháp (sau này là Tập hợp Dân-chủ Đa nguyên) và các thành-phần dân-chủ ở trong nước hoặc Hà-nội rất bực tức về những liên-lạc giữa Phịng Thơng tin Phật-giáo ở Paris với các thành-phần lãnh-đạo của Giáo-hội PGVN-TN ở trong nước.
Dựa trên bốn tiêu-chuẩn trên, chúng ta, hay nĩi đúng hơn là phong trào dân-chủ Việt Nam, đã làm được đến đâu? Tơi thiết nghĩ là câu trả lời chính-xác của mỗi chúng ta, kể cả trách-nhiệm của mỗi chúng ta ở trong đĩ, về những tiêu-chuẩn trên sẽ là sự đánh giá chính-xác nhất về sức mạnh của phong trào dân-chủ Việt Nam trong lúc này.

Nguyễn Ngọc Bích
Đại-hội Thế-giới kỳ 7 của Mạng Lưới Nhân Quyền Việt Nam
(2 tới 4 tháng 9, 2005, Quận Cam, California)






LÀM CÁCH NÀO PHỐI-HỢP HÀNH-ĐỘNG
VỚI Ở TRONG NƯỚC
Nguyễn Ngọc Bích

Hơn ai hết, người CSVN hiểu rất rõ là sự tồn vong của chế-độ tùy-thuộc vào sự độc-chiếm và độc-quyền thơng tin đối với 82 triệu dân ở quốc-nội. Họ khơng kiểm-sốt được khối người Việt hải-ngoại và họ rất lo sợ chúng ta ở ngồi này sẽ là những thành-tố châm ngịi cho cuộc cách mạng Việt Nam thực-sự dựa lên trên một mơ-hình xã-hội cấp-tiến hơn, hiện-đại hơn, ăn khớp với đà văn-minh của nhân-loại hơn.
Chính vì lý-do đĩ mà những nỗ lực chọc thủng bức tường vơ hình mà người CS dựng lên để quây 82 triệu dân vào một cái rọ, bao vây đồng-bào ta ở trong một thế-giới tràn ngập thơng tin một chiều, bị người CS xem là những việc làm thù địch đối với họ—bởi những nỗ lực như vậy là nhằm phá vỡ sự bưng bít thơng tin mà bấy lâu nay họ xem là ngĩn nghề của họ.

Duy-trì độc-quyền thơng tin bằng mọi giá

Phải hiểu như thế mới nắm bắt được lối hành-xử của người CS trong lãnh-vực thơng tin, tuyên-truyền của họ trong những thập niên qua, nhất là từ khi họ chiếm xong miền Nam. Khi họ cịn tồn-quyền, như ở miền Bắc trước năm 75, họ chỉ cần vài ba tờ báo ở Hà-nội và trên tồn-quốc (ngồi hai tờ Nhân Dân và Quân Đội Nhân Dân, trước 75 chỉ cĩ thêm tờ Hà Nội Mới) và một tờ ở mỗi tỉnh. Vào Nam, gặp một xã-hội cĩ chữ và quen cĩ nhiều báo hơn, lúc đầu Hà-nội cũng chỉ tính cĩ đơi ba tờ như Sài Gịn Giải Phĩng và Tia Sáng (tờ sau này được ít năm cũng bị cho ngủm). Nhưng áp-lực của người dân với một cuộc sống đa dạng và phong phú hơn, nhất là của kinh tế năng động của miền Nam, cuối cùng cũng đã bắt họ phải cho ra thêm báo.
Song rất điển-hình với lối hành-xử truyền-thống của họ, người CS cĩ thể bị áp-lực nhưng bao giờ cũng tìm cách biến một nguy-cơ thành một cơ-hội. Họ tìm cách đáp-ứng, giải tỏa những áp-lực kia bằng cách ra những tờ báo cĩ lợi cho họ. Xã-hội cần thêm báo ư? Đồng-ý, sẽ cĩ thêm báo nhưng sẽ là những báo như của cơng-an (Cơng An Nhân Dân, Cơng An Hà Nội, Cơng An TP Hồ Chí Minh, An Ninh Thế Giới...) nghĩa là cả một nền “báo cơng-an” khơng hề cĩ ở trong bất cứ một quốc gia tự do nào cũng như khơng cĩ ở miền Nam trước năm 75 hoặc ở trong cộng-đồng hải-ngoại.
Bằng cách này, họ tìm cách tràn ngập thơng tin, làm cho người dân bị bão-hịa thơng tin, nhưng là thơng tin một chiều. Chính vì thế nên sống chết đối với chế-độ là giữ được cái dạng độc-quyền thơng tin. Một người vừa mới về thăm Việt Nam sang trở lại cho tơi hay, ở giữa đường từ Cần-thơ đi Rạch-giá, cách Cần-thơ khoảng 25 cây số, cĩ một giàn ăng-ten rất cao lớn mà CS khơng để cho ai đến gần cả. Chụp hình cũng cấm, coi như là một bí-mật quân-sự. Hỏi ra thì mới biết đĩ là một giàn phá sĩng mới nhất của CS dựng lên để chặn những làn sĩng vào trong nước như của Đài ACTD, trước đây phủ khá kỹ miền Tây Nam-bộ, hay một vài đài quốc-tế khác.
Tĩm lại, chúng ta đứng trước một kẻ thù “hung hiểm”—dùng chữ của nhà thơ Nguyễn Chí Thiện. Trong khi khơng ít người trong chúng ta ở ngồi này chỉ chống Cộng bằng miệng, rất ít hoặc khơng cĩ hành-động đi kèm theo, thì người CS cĩ chủ-trương, cĩ chương-trình, cĩ xây dựng những cơ-sở vật-chất để thắng chúng ta trên mặt trận thơng tin, tuyên-truyền. Đĩ là những nghị-quyết như NQ 36, những cuộc họp hàng năm ở Bộ Ngoại-giao và Bộ Cơng-an để thống nhất hành-động, những quyết-định như chi tiền 700 triệu đơ-la để thực-hiện cho bằng được Nghị-quyết nĩi trên, và mượn ngay kỹ-thuật của một nước như Thụy-điển để làm những giàn phá sĩng chống các đài ở hải-ngoại nhắm vào Việt Nam. Trước đây, chẳng hạn, Đài ACTD chỉ bị phá sĩng mạnh nhất là chung quanh Hà-nội và Sài-gịn (TP-HCM) cịn ở trên cao-nguyên hay miền Đồng bằng sơng Cửu Long, người dân nghe được khá dễ dàng. Nghĩa là ngồi này, ta phá thủng được vùng trời để đưa tin vào trong nước, đến hàng triệu thính-giả mỗi ngày. Giờ đây, nếu ta khơng khéo, khơng giỏi hơn, khơng thơng minh hơn, cĩ kỹ-thuật hơn thì cĩ thể đối-phương lại tìm cách bít bùng trở lại được vùng trời bị toạc ra đĩ.

Chia để trị

Người CS một khi lên cầm quyền thì trở lại hành-xử khơng khác gì chế-độ thực-dân mà họ đã lật đổ. Cĩ khác chăng là chế-độ thực-dân trước đây là do người nước ngồi áp đặt lên đầu, lên cổ dân ta. Giờ đây, sự áp đặt ách đơ-hộ mới là do người cùng màu da, cùng tiếng nĩi, người gọi là “đồng-bào” của chúng ta. Chính vì thế mà Jean Lacouture đã gọi chế-độ này là “autocolonialisme,” một nền thuộc-địa do người bản-xứ thực-hiện lên trên đầu, trên cổ chính dân mình. Và nếu cĩ khác chăng thì chỉ là một chế-độ tinh vi, ác độc hơn.
Phải mất nhiều năm người ta mới nhìn ra sự thật này. Phải gần cuối đời, những người như ơng Nguyễn Văn Trấn (“Bảy Trấn”) hay Trung-tướng Trần Độ mới trơng ra là dưới chế-độ ưu-việt mà họ bỏ gần cả đời ra phục-vụ, chế-độ gọi là “dân chủ gấp triệu lần dân chủ” Tây-phương, người dân mất hết tự do. Khơng cần phải nĩi nhiều, chỉ cần lấy vài thứ tự do như tự do báo chí, tự do ngơn luận hay tự do tín ngưỡng là ta đủ thấy là nước CH-XHCN Việt Nam trong thế-kỷ 21 thua xa chế-độ thực-dân Pháp của những năm 30 thế-kỷ trước.
Bít bùng thơng tin khơng chưa đủ, người CS cịn làm mọi cách để cho người dân khơng cĩ cách tập hợp lại, phối-hợp hành-động với nhau để de dọa nền an-ninh nội-chính của họ. Ta cĩ thể nhìn vào những lối họ đàn áp nơng-dân Thái-bình (năm 1997), người Thượng ở Cao-nguyên (năm 2001 và năm 2004), các tơn-giáo giáo-hội như Giáo-hội PGVN TN, Giáo-hội Tin lành Mennonite ở ngay Sài-gịn và tín-đồ Hịa Hảo gần đây để thấy ngay là họ rất sợ những biểu-hiện tập-hợp tự-phát và đồng-bộ. Thậm chí những vụ khiếu kiện về đất đai của nơng-dân khắp nước, phần lớn là của phụ nữ, cũng bị đàn áp và một người giúp những người đàn bà đáng thương này, như anh Nguyễn Khắc Tồn, lập-tức bị cơ-lập, vu-cáo rồi bắt bỏ tù nhiều năm.
Đối với các tiếng nĩi và thành-phần dân-chủ ở trong nước cũng vậy. Một người đơn độc như nhà thơ Bùi Giáng trước kia, nhà thơ Nguyễn Đức Sơn ở Lâm-đồng, người CS đã và sẽ tơ vẽ họ như những người điên. Vả những người như thế, nếu tiếng nĩi cĩ sức thuyết phục của sự thật trần truồng—để trở thành những giai-thoại văn-chương hay chính-trị—họ cũng khơng thể đe dọa chế-độ được tới một mảy may. Giờ đây, người CS cũng để cho một người như Dương Thu Hương làm cơng việc đĩ: chị tha hồ can đảm, tha hồ nĩi mạnh miệng, thậm chí tha hồ nĩi đúng nữa, ngày nào chị cịn đứng một mình thì người CS coi chị như pha. Họ cịn để cho chị đi Pháp, đi Ý nhận giải thưởng văn-chương, ăn nĩi vung vít nhưng họ biết là họ cĩ thể kiểm-sốt được chị khi chị về trong nước, cơ-lập được chị, khơng cho chị cĩ diễn-đàn, tĩm lại khĩa miệng được chị khi chị ở trong vịng kiềm-tỏa của họ. Và hiển-nhiên, họ cĩ thể xem được là thành cơng ngày nào người dân hoặc khơng biết gì về chị, hoặc biết thì cũng cho chị là người điên, người đơn độc, một thứ Đơn Ki-hơ-tê đâm thương vào những cánh cối xay của thời-đại chúng ta.
Chính vì thế mà một chuyên-gia như Zachary Abuza ở Mỹ hay một tác-giả Việt Nam mới đây phân-tích trên Talawas đều cho răèng phong trào ly khai hay phong trào dân-chủ ở trong nước tuy cĩ nhưng khơng hữu hiệu, thậm chí lại cịn giúp người CS nĩi được là họ tơn trọng hay ít nhất cũng để yên các tiếng nĩi đối-lập, các tiếng nĩi khác với tiếng nĩi của chính-quyền. (Đã đành chúng ta ở ngồi này khơng dễ bị người CS đánh lừa nhưng tơi nĩi ở đây là muốn nĩi đến những người bàng-quan ít biết cặn kẽ về Việt Nam, như đa-phần dư-luâän thế-giới, thì sẽ tưởng, sẽ nghĩ là Hà-nội nĩi đúng.)
Tĩm lại, ngày nào mà các tiếng nĩi dân-chủ, các tiếng nĩi đối-lập cịn lẻ loi, lác đác, vơ-tổ-chức, thậm chí lại cịn chia rẽ nhau như mấy sự trao đổi gần đây giữa hai ơng Hồng Tiến và Nguyễn Thanh Giang, thì người CS rất an tâm nêáu khơng muốn nĩi là họ cười thầm trong bụng.
Là người giỏi về tổ-chức, người CS chỉ biết nể, sợ và trọng những lực-lượng nào cĩ tổ-chức, dù ít người như Mạng Lưới Nhân Quyền này, vì họ biết là cĩ tổ-chức là cĩ sức mạnh. Chính kinh-nghiệm của họ, của người CS, cũng dạy cho họ là cĩ nhiều người mà hỗn tạp thì khơng đi đến đâu cả, ơng nĩi gà bà nĩi vịt, chưa kể là cịn đánh nhau, xâu xé nhau đơi khi. Ngược lại, ngay từ đầu, người CS học được bài học tổ-chức: tổ-chức là sức mạnh nên dù ít người, họ vẫn khơng sợ, họ vẫn len lỏi được vào hàng ngũ đối-phương, phá-hoại từ bên trong, cĩ kế-hoạch, v.v. Ngay đến ngày hơm nay, chúng ta vẫn cĩ thể nĩi được rằng người CS tồn tại được mặc dù họ vẫn chỉ là thiểu-số, một thiểu-số rất nhỏ, đơi ba người nhưng cĩ vây cánh, cĩ phương-tiện trong tay, huy-đơäng được những lực-lượng đàn áp.

Ngồi lại với nhau, một nhu-cầu thiết-yếu, một khâu bất khả khuyết

Thách-thức đối với những thành-phần dân-chủ trong và ngồi nước, do đĩ, là chúng ta phải giải-quyết được bài tốn: cách nào ngồi lại được với nhau, phối-hợp được tiếng nĩi và cơng việc, chương-trình của chúng ta. Bằng khơng, mọi việc làm của chúng ta cũng vơ ích, dù cĩ thể rất anh-hùng.
Chính vì thế mà ngay từ ngày cịn sống, nhà báo Như Phong Lê Văn Tiến đã hơn một lần bàn bạc và nhắc nhở các thành-phần dân-chủ ở trong nước mấy điều căn-bản sau:
Một, chính các thành-phần dân-chủ hay đối-lập ở trong nước phải biết về nhau. Khơng thể kéo dài tình-trạng mấy người ở Hà-nội chỉ biết chuyện Hà-nội, mấy người hoạt-động ở Sài-gịn hay miền Nam lại chỉ biết chuyện miền Nam, chưa kể nhĩm Đà-lạt hay Huế lại được coi là những nhĩm riêng biệt nữa v.v. Lấy tỷ dụ: Trong nhiều năm, chuyện oan-vu “xét lại chống Đảng” chỉ là một vấn-đề của miền Bắc và các oan-trái mà các giáo-hội gặp phải được (hay bị) xem là một vấn-đề của riêng miền Nam, người miền Bắc khơng hiểu gì, khơng biết gì.
Hai, biết về nhau khơng chưa đủ, phải hỗ-trợ cho tiếng nĩi của nhau. Một trường-hợp điển-hình là các tơn-giáo, giáo-hội thường chỉ biết chuyện của giáo-hội nhà, khơng biết gì lắm về các giáo-hội bạn. Vì thế nên liên-tơn là cần thiết và ta khơng thể để cho CS tiếp-tục “chia để trị” bằng cách khơng cho các tơn-giáo, giáo-hội phối-hợp với nhau, bằng cách tách các giáo-hội ra thành những khối riêng biệt, cơ-lập khơng nĩi chuyện được với nhau.
Ba, biết về nhau, hỗ-trợ cho nhau cũng chưa đủ, phải tổ-chức được với nhau. Cĩ lẽ do sự thúc đẩy từ hải-ngoại, khi Hội Nhân-dân Ủng-hộ Chính-quyền chống Tham-nhũng ra đời, lần đầu tiên ta thấy một tập-thể người đứng tên chung xin thành-lập và cĩ hai người phát ngơn, một ở miền Bắc là cựu-Đại-tá Phạm Quế Dương và một ở miền Nam là G.S. Trần Khuê. Chính-quyền rất sợ điều này nên khi hai vị này phát biểu (qua điện-thoại) ở Hội-nghị Diên Hồng Hải-ngoại Bảo-tồn Đất Tổ lần 1 (tháng 12 năm 2002), lập-tức họ bị bắt.
Bốn, nếu Bắc-Nam nối lại được đối-thoại giữa các thành-phần dân-tộc với nhau sau bao năm bị chia cắt và bị chính-quyền cố “chia để trị” thì cịn một nấc nữa phải vượt qua, đĩ là liên-kết trong – ngồi. Nĩi cách khác, các thành-phần dân-chủ hải-ngoại (ở Mỹ, Pháp, Đức, Úc v.v., thậm chí cả ở Nga, Ba-lan, Tiệp...), thứ nhất cần phải nĩi chuyện được với nhau để thống nhất tư tưởng và cĩ chương-trình hành-động cụ-thể, sau nữa là cần nĩi chuyện được và phối-hợp được cơng-tác với các thành-phần dân-chủ ở trong nước. Làm được chuyện này, người CS sẽ rất phiền—như ta thấy bằng-chứng Tổng-cục II rất lo ngại những sự mĩc nối giữa nhĩm Thơng Luận ở Pháp (sau này là Tập hợp Dân-chủ Đa nguyên) và các thành-phần dân-chủ ở trong nước hoặc Hà-nội rất bực tức về những liên-lạc giữa Phịng Thơng tin Phật-giáo ở Paris với các thành-phần lãnh-đạo của Giáo-hội PGVN-TN ở trong nước.
Dựa trên bốn tiêu-chuẩn trên, chúng ta, hay nĩi đúng hơn là phong trào dân-chủ Việt Nam, đã làm được đến đâu? Tơi thiết nghĩ là câu trả lời chính-xác của mỗi chúng ta, kể cả trách-nhiệm của mỗi chúng ta ở trong đĩ, về những tiêu-chuẩn trên sẽ là sự đánh giá chính-xác nhất về sức mạnh của phong trào dân-chủ Việt Nam trong lúc này.

Nguyễn Ngọc Bích
Đại-hội Thế-giới kỳ 7 của Mạng Lưới Nhân Quyền Việt Nam
(2 tới 4 tháng 9, 2005, Quận Cam, California)






LÀM CÁCH NÀO PHỐI-HỢP HÀNH-ĐỘNG
VỚI Ở TRONG NƯỚC
Nguyễn Ngọc Bích

Hơn ai hết, người CSVN hiểu rất rõ là sự tồn vong của chế-độ tùy-thuộc vào sự độc-chiếm và độc-quyền thông tin đối với 82 triệu dân ở quốc-nội. Họ không kiểm-soát được khối người Việt hải-ngoại và họ rất lo sợ chúng ta ở ngoài này sẽ là những thành-tố châm ngòi cho cuộc cách mạng Việt Nam thực-sự dựa lên trên một mô-hình xã-hội cấp-tiến hơn, hiện-đại hơn, ăn khớp với đà văn-minh của nhân-loại hơn.
Chính vì lý-do đó mà những nỗ lực chọc thủng bức tường vô hình mà người CS dựng lên để quây 82 triệu dân vào một cái rọ, bao vây đồng-bào ta ở trong một thế-giới tràn ngập thông tin một chiều, bị người CS xem là những việc làm thù địch đối với họ—bởi những nỗ lực như vậy là nhằm phá vỡ sự bưng bít thông tin mà bấy lâu nay họ xem là ngón nghề của họ.

Duy-trì độc-quyền thông tin bằng mọi giá

Phải hiểu như thế mới nắm bắt được lối hành-xử của người CS trong lãnh-vực thông tin, tuyên-truyền của họ trong những thập niên qua, nhất là từ khi họ chiếm xong miền Nam. Khi họ còn toàn-quyền, như ở miền Bắc trước năm 75, họ chỉ cần vài ba tờ báo ở Hà-nội và trên toàn-quốc (ngoài hai tờ Nhân Dân và Quân Đội Nhân Dân, trước 75 chỉ có thêm tờ Hà Nội Mới) và một tờ ở mỗi tỉnh. Vào Nam, gặp một xã-hội có chữ và quen có nhiều báo hơn, lúc đầu Hà-nội cũng chỉ tính có đôi ba tờ như Sài Gòn Giải Phóng và Tia Sáng (tờ sau này được ít năm cũng bị cho ngủm). Nhưng áp-lực của người dân với một cuộc sống đa dạng và phong phú hơn, nhất là của kinh tế năng động của miền Nam, cuối cùng cũng đã bắt họ phải cho ra thêm báo.
Song rất điển-hình với lối hành-xử truyền-thống của họ, người CS có thể bị áp-lực nhưng bao giờ cũng tìm cách biến một nguy-cơ thành một cơ-hội. Họ tìm cách đáp-ứng, giải tỏa những áp-lực kia bằng cách ra những tờ báo có lợi cho họ. Xã-hội cần thêm báo ư? Đồng-ý, sẽ có thêm báo nhưng sẽ là những báo như của công-an (Công An Nhân Dân, Công An Hà Nội, Công An TP Hồ Chí Minh, An Ninh Thế Giới...) nghĩa là cả một nền “báo công-an” không hề có ở trong bất cứ một quốc gia tự do nào cũng như không có ở miền Nam trước năm 75 hoặc ở trong cộng-đồng hải-ngoại.
Bằng cách này, họ tìm cách tràn ngập thông tin, làm cho người dân bị bão-hòa thông tin, nhưng là thông tin một chiều. Chính vì thế nên sống chết đối với chế-độ là giữ được cái dạng độc-quyền thông tin. Một người vừa mới về thăm Việt Nam sang trở lại cho tôi hay, ở giữa đường từ Cần-thơ đi Rạch-giá, cách Cần-thơ khoảng 25 cây số, có một giàn ăng-ten rất cao lớn mà CS không để cho ai đến gần cả. Chụp hình cũng cấm, coi như là một bí-mật quân-sự. Hỏi ra thì mới biết đó là một giàn phá sóng mới nhất của CS dựng lên để chặn những làn sóng vào trong nước như của Đài ACTD, trước đây phủ khá kỹ miền Tây Nam-bộ, hay một vài đài quốc-tế khác.
Tóm lại, chúng ta đứng trước một kẻ thù “hung hiểm”—dùng chữ của nhà thơ Nguyễn Chí Thiện. Trong khi không ít người trong chúng ta ở ngoài này chỉ chống Cộng bằng miệng, rất ít hoặc không có hành-động đi kèm theo, thì người CS có chủ-trương, có chương-trình, có xây dựng những cơ-sở vật-chất để thắng chúng ta trên mặt trận thông tin, tuyên-truyền. Đó là những nghị-quyết như NQ 36, những cuộc họp hàng năm ở Bộ Ngoại-giao và Bộ Công-an để thống nhất hành-độngï, những quyết-định như chi tiền 700 triệu đô-la để thực-hiện cho bằng được Nghị-quyết nói trên, và mượn ngay kỹ-thuật của một nước như Thụy-điển để làm những giàn phá sóng chống các đài ở hải-ngoại nhắm vào Việt Nam. Trước đây, chẳng hạn, Đài ACTD chỉ bị phá sóng mạnh nhất là chung quanh Hà-nội và Sài-gòn (TP-HCM) còn ở trên cao-nguyên hay miền Đồng bằng sông Cửu Long, người dân nghe được khá dễ dàng. Nghĩa là ngoài này, ta phá thủng được vùng trời để đưa tin vào trong nước, đến hàng triệu thính-giả mỗi ngày. Giờ đây, nếu ta không khéo, không giỏi hơn, không thông minh hơn, có kỹ-thuật hơn thì có thể đối-phương lại tìm cách bít bùng trở lại được vùng trời bị toạc ra đó.

Chia để trị

Người CS một khi lên cầm quyền thì trở lại hành-xử không khác gì chế-độ thực-dân mà họ đã lật đổ. Có khác chăng là chế-độ thực-dân trước đây là do người nước ngoài áp đặt lên đầu, lên cổ dân ta. Giờ đây, sự áp đặt ách đô-hộ mới là do người cùng màu da, cùng tiếng nói, người gọi là “đồng-bào” của chúng ta. Chính vì thế mà Jean Lacouture đã gọi chế-độ này là “autocolonialisme,” một nền thuộc-địa do người bản-xứ thực-hiện lên trên đầu, trên cổ chính dân mình. Và nếu có khác chăng thì chỉ là một chế-độ tinh vi, ác độc hơn.
Phải mất nhiều năm người ta mới nhìn ra sự thật này. Phải gần cuối đời, những người như ông Nguyễn Văn Trấn (“Bảy Trấn”) hay Trung-tướng Trần Độ mới trông ra là dưới chế-độ ưu-việt mà họ bỏ gần cả đời ra phục-vụ, chế-độ gọi là “dân chủ gấp triệu lần dân chủ” Tây-phương, người dân mất hết tự do. Không cần phải nói nhiều, chỉ cần lấy vài thứ tự do như tự do báo chí, tự do ngôn luận hay tự do tín ngưỡng là ta đủ thấy là nước CH-XHCN Việt Nam trong thế-kỷ 21 thua xa chế-độ thực-dân Pháp của những năm 30 thế-kỷ trước.
Bít bùng thông tin không chưa đủ, người CS còn làm mọi cách để cho người dân không có cách tập hợp lại, phối-hợp hành-động với nhau để de dọa nền an-ninh nội-chính của họ. Ta có thể nhìn vào những lối họ đàn áp nông-dân Thái-bình (năm 1997), người Thượng ở Cao-nguyên (năm 2001 và năm 2004), các tôn-giáo giáo-hội như Giáo-hội PGVN TN, Giáo-hội Tin lành Mennonite ở ngay Sài-gòn và tín-đồ Hòa Hảo gần đây để thấy ngay là họ rất sợ những biểu-hiện tập-hợp tự-phát và đồng-bộ. Thậm chí những vụ khiếu kiện về đất đai của nông-dân khắp nước, phần lớn là của phụ nữ, cũng bị đàn áp và một người giúp những người đàn bà đáng thương này, như anh Nguyễn Khắc Toàn, lập-tức bị cô-lập, vu-cáo rồi bắt bỏ tù nhiều năm.
Đối với các tiếng nói và thành-phần dân-chủ ở trong nước cũng vậy. Một người đơn độc như nhà thơ Bùi Giáng trước kia, nhà thơ Nguyễn Đức Sơn ở Lâm-đồng, người CS đã và sẽ tô vẽ họ như những người điên. Vả những người như thế, nếu tiếng nói có sức thuyết phục của sự thật trần truồng—để trở thành những giai-thoại văn-chương hay chính-trị—họ cũng không thể đe dọa chế-độ được tới một mảy may. Giờ đây, người CS cũng để cho một người như Dương Thu Hương làm công việc đó: chị tha hồ can đảm, tha hồ nói mạnh miệng, thậm chí tha hồ nói đúng nữa, ngày nào chị còn đứng một mình thì người CS coi chị như pha. Họ còn để cho chị đi Pháp, đi Ý nhận giải thưởng văn-chương, ăn nói vung vít nhưng họ biết là họ có thể kiểm-soát được chị khi chị về trong nước, cô-lập được chị, không cho chị có diễn-đàn, tóm lại khóa miệng được chị khi chị ở trong vòng kiềm-tỏa của họ. Và hiển-nhiên, họ có thể xem được là thành công ngày nào người dân hoặc không biết gì về chị, hoặc biết thì cũng cho chị là người điên, người đơn độc, một thứ Đôn Ki-hô-tê đâm thương vào những cánh cối xay của thời-đại chúng ta.
Chính vì thế mà một chuyên-gia như Zachary Abuza ở Mỹ hay một tác-giả Việt Nam mới đây phân-tích trên Talawas đều cho răèng phong trào ly khai hay phong trào dân-chủ ở trong nước tuy có nhưng không hữu hiệu, thậm chí lại còn giúp người CS nói được là họ tôn trọng hay ít nhất cũng để yên các tiếng nói đối-lập, các tiếng nói khác với tiếng nói của chính-quyền. (Đã đành chúng ta ở ngoài này không dễ bị người CS đánh lừa nhưng tôi nói ở đây là muốn nói đến những người bàng-quan ít biết cặn kẽ về Việt Nam, như đa-phần dư-luâän thế-giới, thì sẽ tưởng, sẽ nghĩ là Hà-nội nói đúng.)
Tóm lại, ngày nào mà các tiếng nói dân-chủ, các tiếng nói đối-lập còn lẻ loi, lác đác, vô-tổ-chức, thậm chí lại còn chia rẽ nhau như mấy sự trao đổi gần đây giữa hai ông Hoàng Tiến và Nguyễn Thanh Giang, thì người CS rất an tâm nêáu không muốn nói là họ cười thầm trong bụng.
Là người giỏi về tổ-chức, người CS chỉ biết nể, sợ và trọng những lực-lượng nào có tổ-chức, dù ít người như Mạng Lưới Nhân Quyền này, vì họ biết là có tổ-chức là có sức mạnh. Chính kinh-nghiệm của họ, của người CS, cũng dạy cho họ là có nhiều người mà hỗn tạp thì không đi đến đâu cả, ông nói gà bà nói vịt, chưa kể là còn đánh nhau, xâu xé nhau đôi khi. Ngược lại, ngay từ đầu, người CS học được bài học tổ-chức: tổ-chức là sức mạnh nên dù ít người, họ vẫn không sợ, họ vẫn len lỏi được vào hàng ngũ đối-phương, phá-hoại từ bên trong, có kế-hoạch, v.v. Ngay đến ngày hôm nay, chúng ta vẫn có thể nói được rằng người CS tồn tại được mặc dù họ vẫn chỉ là thiểu-số, một thiểu-số rất nhỏ, đôi ba người nhưng có vây cánh, có phương-tiện trong tay, huy-đôäng được những lực-lượng đàn áp.

Ngồi lại với nhau, một nhu-cầu thiết-yếu, một khâu bất khả khuyết

Thách-thức đối với những thành-phần dân-chủ trong và ngoài nước, do đó, là chúng ta phải giải-quyết được bài toán: cách nào ngồi lại được với nhau, phối-hợp được tiếng nói và công việc, chương-trình của chúng ta. Bằng không, mọi việc làm của chúng ta cũng vô ích, dù có thể rất anh-hùng.
Chính vì thế mà ngay từ ngày còn sống, nhà báo Như Phong Lê Văn Tiến đã hơn một lần bàn bạc và nhắc nhở các thành-phần dân-chủ ở trong nước mấy điều căn-bản sau:
Một, chính các thành-phần dân-chủ hay đối-lập ở trong nước phải biết về nhau. Không thể kéo dài tình-trạng mấy người ở Hà-nội chỉ biết chuyện Hà-nội, mấy người hoạt-động ở Sài-gòn hay miền Nam lại chỉ biết chuyện miền Nam, chưa kể nhóm Đà-lạt hay Huế lại được coi là những nhóm riêng biệt nữa v.v. Lấy tỷ dụ: Trong nhiều năm, chuyện oan-vu “xét lại chống Đảng” chỉ là một vấn-đề của miền Bắc và các oan-trái mà các giáo-hội gặp phải được (hay bị) xem là một vấn-đề của riêng miền Nam, người miền Bắc không hiểu gì, không biết gì.
Hai, biết về nhau không chưa đủ, phải hỗ-trợ cho tiếng nói của nhau. Một trường-hợp điển-hình là các tôn-giáo, giáo-hội thường chỉ biết chuyện của giáo-hội nhà, không biết gì lắm về các giáo-hội bạn. Vì thế nên liên-tôn là cần thiết và ta không thể để cho CS tiếp-tục “chia để trị” bằng cách không cho các tôn-giáo, giáo-hội phối-hợp với nhau, bằng cách tách các giáo-hội ra thành những khối riêng biệt, cô-lập không nói chuyện được với nhau.
Ba, biết về nhau, hỗ-trợ cho nhau cũng chưa đủ, phải tổ-chức được với nhau. Có lẽ do sự thúc đẩy từ hải-ngoại, khi Hội Nhân-dân Ủng-hộ Chính-quyền chống Tham-nhũng ra đời, lần đầu tiên ta thấy một tập-thể người đứng tên chung xin thành-lập và có hai người phát ngôn, một ở miền Bắc là cựu-Đại-tá Phạm Quế Dương và một ở miền Nam là G.S. Trần Khuê. Chính-quyền rất sợ điều này nên khi hai vị này phát biểu (qua điện-thoại) ở Hội-nghị Diên Hồng Hải-ngoại Bảo-toàn Đất Tổ lần 1 (tháng 12 năm 2002), lập-tức họ bị bắt.
Bốn, nếu Bắc-Nam nối lại được đối-thoại giữa các thành-phần dân-tộc với nhau sau bao năm bị chia cắt và bị chính-quyền cố “chia để trị” thì còn một nấc nữa phải vượt qua, đó là liên-kết trong – ngoài. Nói cách khác, các thành-phần dân-chủ hải-ngoại (ở Mỹ, Pháp, Đức, Úc v.v., thậm chí cả ở Nga, Ba-lan, Tiệp...), thứ nhất cần phải nói chuyện được với nhau để thống nhất tư tưởng và có chương-trình hành-động cụ-thể, sau nữa là cần nói chuyện được và phối-hợp được công-tác với các thành-phần dân-chủ ở trong nước. Làm được chuyện này, người CS sẽ rất phiền—như ta thấy bằng-chứng Tổng-cục II rất lo ngại những sự móc nối giữa nhóm Thông Luận ở Pháp (sau này là Tập hợp Dân-chủ Đa nguyên) và các thành-phần dân-chủ ở trong nước hoặc Hà-nội rất bực tức về những liên-lạc giữa Phòng Thông tin Phật-giáo ở Paris với các thành-phần lãnh-đạo của Giáo-hội PGVN-TN ở trong nước.
Dựa trên bốn tiêu-chuẩn trên, chúng ta, hay nói đúng hơn là phong trào dân-chủ Việt Nam, đã làm được đến đâu? Tôi thiết nghĩ là câu trả lời chính-xác của mỗi chúng ta, kể cả trách-nhiệm của mỗi chúng ta ở trong đó, về những tiêu-chuẩn trên sẽ là sự đánh giá chính-xác nhất về sức mạnh của phong trào dân-chủ Việt Nam trong lúc này.

Nguyễn Ngọc Bích
Đại-hội Thế-giới kỳ 7 của Mạng Lưới Nhân Quyền Việt Nam
(2 tới 4 tháng 9, 2005, Quận Cam, California)