Tường tŕnh về cuộc gặp
gỡ giữa phái đoàn Dân biểu Hoa Kỳ Christopher H. Smith với linh mục Phêrô Phan
Văn Lợi chiều ngày 3-12-2005
Sáng ngày 1-12-2005, một nhân viên thuộc Sở ngoại vụ tỉnh Thừa
Thiên Huế, pḥng lễ tân - đối ngoại, tên là Nguyễn Quang Vịnh, khoảng 45 tuổi,
đến nhà tôi (linh mục Phêrô Phan Văn Lợi) tại số 16 kiệt 46 đường Trần Phú.
Gặp tôi đang đi trong sân, anh ta hỏi:
- Đây có phải nhà ông Lợi không?
- Đúng rồi, Lợi là tôi đây? Anh cần chuyện ǵ?
- Tôi ở sở Ngoại vụ, pḥng lễ tân, xin gặp ông có chút việc.
- Mời anh vào nhà.
Anh ta rút tấm danh thiếp trao cho tôi rồi vào đề ngay:
- Hai ngày nữa, 3-12, phái đoàn của dân biểu Christopher Smith sẽ
đến thăm ông lúc 13g45 phút. Chúng tôi có tờ chương tŕnh đây. Vậy ông có nhận
lời gặp họ không?
- Tôi đă được thông báo chuyện này rồi và đă chấp thuận gặp họ.
Cảm ơn Anh đă báo tin.
- Tôi sẽ đưa phái đoàn đến nhà rồi ra ngoài, để quư vị thoải mái
nói chuyện.
- Anh khỏi cần lưu ư như thế. Anh muốn ngồi tham dự cũng được. Sự
hiện diện của anh hay của một công an đối với tôi cũng từng ấy mà thôi. Tôi sẽ
nói thật và nói thẳng những ǵ cần nói cho phái đoàn Mỹ. Chính quyền biết lập
trường lâu nay của tôi rồi mà!!
Nh́n tờ chương tŕnh để trước mặt anh nhân viên đang ngồi đối
diện, tôi thoáng đọc được mấy hàng chữ: “Dùng cơm trưa tại Phật học viện Thừa
Thiên (chú thích: tức chùa Báo Quốc, nơi Ḥa thượng Thích Thiện Hạnh đang ở và
sẽ gặp phái đoàn). Gặp linh mục Nguyễn Văn Lư tại Ṭa Giám mục Huế lúc 13giờ.
Gặp Phan Văn Lợi tại nhà lúc 13g45”. Kiểu viết trổng như thế phải chăng phản
ảnh năo trạng trịch thượng của nhà nước Cộng sản VN tự coi ḿnh như kẻ có
quyền xác định bản chất, vai tṛ của các chức sắc tôn giáo?
Chiều ngày 3-12-2005, lúc 13g45, trong áo ḍng đen trang trọng, mở
rộng cánh cổng, tôi ngồi chờ phái đoàn. Nhưng măi đến 14 giờ, anh nhân viên lễ
tân nói trên cùng một người trẻ khác mặc áo sơ-mi trắng (mà tôi đoán là công
an) mới xuất hiện, tay xách một cái cặp to tướng và căng phồng lên. Anh ta đon
đả nói:
- Chào cha, cha có mạnh khoẻ không? Con xin lỗi cha chuyện phái
đoàn đến hơi trễ v́ bận bên cha Lư. Họ đang đi vào đường kiệt, sắp tới rồi!
- Không sao! Không sao!
Anh Vịnh vào nhà tôi và thản nhiên đặt cái cặp trên bàn giấy trong
pḥng riêng của tôi, sát ngay pḥng khách (chỉ có một tấm màn vải ngăn hai
pḥng). V́ để tâm đến chuyện đón phái đoàn nên tôi không lưu ư cử chỉ này.
Đoạn anh ta xin rút lui ra đứng ngoài đường cùng ông bạn, chờ cho xong việc.
Vừa lúc ấy th́ phái đoàn xuất hiện ở cổng, gồm có dân biểu
Christopher Smith, bà Eleanor J. Nagy người phụ tá, ông Robert Silberstein là
chuyên viên chính trị toà Tổng lănh sự Mỹ (ở Sài g̣n) và cô Trần Lan Hương là
chuyên viên kinh tế chính trị kiêm thông dịch viên, cũng thuộc ṭa Tổng lănh
sự.
Tôi chào đón phái đoàn bằng tiếng Anh và mời tất cả vào nhà.
Sau khi phân ngôi chủ khách, ông Smith giới thiệu ḿnh và bà Nagy
là người Công giáo, rất sùng kính Đức Mẹ Guadeloupe (Mêhicô) và Đức Mẹ
Medjugorje (Nam Tư cũ). Một bầu khí cởi mở tỏa lan ngay. Chuẩn bị làm việc,
tôi phân phát cho mỗi vị khách bản tŕnh bày mà tôi đă soạn sẵn bằng Anh ngữ
(có gởi riêng lên mạng). Cô Hương, ngồi đối diện với tôi, nói nhỏ điều ǵ đó
nhưng tôi không nghe, hỏi lại hai ba lần. Sau cùng cô phải viết lên giấy: “Mấy
anh (nhà nước) đang vào ngồi ở nhà dưới của cha đó!”. Tôi bèn nói to (bằng
tiếng Việt):
- Không có vấn đề ǵ đâu mà sợ. Mặc kệ họ! Họ muốn nghe th́ nghe.
(Rồi chuyển sang tiếng Anh) Tôi sẽ tŕnh bày vấn đề to tiếng, công khai, rơ
ràng cho quư vị.
Phái đoàn tỏ vẻ ái ngại cho tôi. Mặc! tôi bắt đầu đọc lướt bản
tŕnh bày, nhấn mạnh những chỗ cần nhấn mạnh. Hai đại diện chính quyền CS đều
nghe rơ và chắc hiểu (nếu họ biết tiếng Anh). Xong xuôi là đến phần trao đổi.
Ông Smith và ông Silberstein thay phiên nhau hỏi và tôi trả lời (xin ghi toát
lược):
- Hiện t́nh Giáo hội Công giáo tại Việt Nam như thế nào, tăng hay
giảm dân số?
- Theo thống kê do Văn pḥng thư kư Hội đồng Giám mục VN đưa ra
th́ suốt 45 năm qua, tỷ lệ người có đạo ngày càng giảm so với dân số cả nước:
vào năm 1960, tỷ lệ đó là 7,17%, cuối năm 2004 chỉ c̣n 7,04%.
- Dân số Công giáo thực sự là bao nhiêu?
- Có lẽ từ 6 đến 8 triệu.
- Tài sản của Giáo hội như thế nào?
- Sau năm 1975, tài sản của Giáo hội bị nhà nước tịch thu rất
nhiều: gồm 2 viện đại học là Thụ Nhân ở Đà Lạt và Minh Đức ở Sài g̣n, hàng
ngàn trường tiểu học và trung học, rất nhiều nhà dục anh, dưỡng lăo, bệnh xá,
rồi một số tu viện, học viện và chủng viện.
- Cho đến nay, họ có trả lại ǵ không?
- Hầu như không ǵ cả! Lấy thêm th́ có!
- T́nh trạng của cha bao lâu nay th́ sao?
- Tôi đă bị CS bỏ tù 7 năm, từ 1981 đến 1988. Một năm biệt giam
tại nhà lao Thừa Phủ. Ba năm tại nơi gọi là “trại cải tạo” Đồng Sơn, thuộc
tỉnh Đồng Hới, ba năm tại “trại cải tạo” B́nh Điền thuộc tỉnh Thừa Thiên.
- Cha bị biệt giam như thế nào?
- Nhốt trong một xà lim dài 2 mét, rộng 1 mét rưỡi, giữa bóng tối
hoàn toàn.
- Cha thấy chế độ nhà tù thế nào?
- Chỗ tồi tệ nhất trên hành tinh này là các nước cộng sản. Chỗ tồi
tệ nhất trong các nước cộng sản là nhà thù. Tôi thấy nhà tù Cộng sản rất vô
nhân đạo, rất tàn ác. Thế mà họ gọi là trại cải tạo. Thật hết sức mỉa mai!
- Họ có tra tấn cha không?
- Tôi không bị tra tấn, nhưng kiểu giam một ḿnh suốt một năm
trường cũng là một h́nh thức tra tấn, có thể điên lên được. Tuy vậy tôi đă
thấy nhiều bạn tù của tôi bị đánh đập, bị nhốt xà lim, cùm tay cùm chân hàng
tuần, hàng tháng, thậm chí hàng năm, với khẩu phần từ 9 đến 10 kg mỗi tháng.
Có người đă chết trong đó, như một vài sĩ quan Quân lực Việt Nam Cộng Hoà.
- Sau khi cha ra tù đến nay th́ sao?
- Tôi tiếp tục bị theo dơi, ngăn chận công việc mục vụ, và kể từ
năm 2001 đến nay th́ bị quản thúc tại gia. Cũng kể từ đó, công an cắt điện
thoại bàn của tôi và cho đến nay đă khóa của tôi 16 Sim Cards rồi. (Tôi quên
chuyện bị tịch thâu toàn bộ máy vi tính tháng 6-1998).
- Cha có khi nào thử đi ra ngoài không?
- Tôi đă có thử đi ra vài lần, thăm vài nhà hàng xóm, nhưng đều bị
công an chận lại. Nhiều người đến thăm tôi cũng bị chận lại. Có người vào thăm
được, đến khi ra th́ bị hù dọa, lục soát. Đặc biệt thời gian từ 2001 đến 2003.
- Chính phủ Hoa Kỳ đă yêu cầu Việt Nam phải đối xử với tôn giáo
cho đúng pháp luật!!
- Các ông muốn nói đến Pháp lệnh tôn giáo ư? Đối với chúng tôi, đó
là một cái bẫy, một cái lồng, một sợi xích năm ṿng. Nghĩa là nhà nước muốn
kiểm soát, giới hạn quy chế, nhân sự, sinh hoạt, tài chánh và liên lạc của các
tôn giáo. Chúng tôi, 4 anh em linh mục, đang tranh đấu để tiêu hủy nó!
- Rồi đây có thể sẽ có bộ Luật tôn giáo. Cha nghĩ thế nào? Đó có
phải là dấu hiệu cải thiện và hy vọng không?
- Bao lâu c̣n có chế độ cộng sản độc tài trên quê hương tôi, th́
mọi luật lệ về tôn giáo đều bất công, đều trói buộc, đều nhắm biến các giáo
hội thành công cụ. Chúng tôi không hề hy vọng ǵ ở chế độ độc tài độc đảng này
cả. Người Cộng sản luôn đóng kịch và nói dối. Chúng tôi đang đấu tranh để giải
thể chế độ họ dựng nên. Nó là một trong những chế độ tham nhũng nhất thế giới!
- Quư cha đấu tranh bằng cách nào?
- Như trong bản tŕnh bày, một trong những phương cách của chúng
tôi là kêu gọi tẩy chay bầu cử độc đảng và đ̣i hỏi bầu cử đa đảng. Chúng tôi
đă đưa ra lời kêu gọi như thế hôm tháng 10-2005.
- Nhà nước đă phản ứng ra sao?
- Hiện thời th́ họ giữ im lặng. Nhưng chắc họ đang chuẩn bị trả
thù.
- Quư cha có sợ bị họ trả thù không?
- Hoàn toàn không. Chúng tôi luôn sẵn sàng đón nhận tất cả: sách
nhiễu, quản chế, cầm tù, thậm chí kết án tử.
Cuối cùng, sau chừng một giờ, ông Smith nói:
- Bây giờ tôi đề nghị chúng ta cùng cầu nguyện để kết thúc cuộc
gặp gỡ này. Xin cha cầu cho chúng tôi được sáng suốt, thấy rơ mọi sự thật để
giúp đỡ hữu hiệu cho dân tộc và đất nước cha.
Thế là cả năm người im lặng cúi đầu trong giây lát. Riêng ḿnh tôi
cầu nguyện thành tiếng, cảm ơn Chúa v́ cuộc hội ngộ và xin Chúa chúc lành cho
chuyến đi của phái đoàn.
Đứng lên từ giă, ông Smith đề nghị chụp vài tấm h́nh kỷ niệm. Tôi
liền nói vui: “Đúng, chúng ta nên bất tử hóa giây phút lịch sử này” (We must
immortalize this historic moment!).
Trao lại cho anh Vịnh cái cặp anh ta đă để trên bàn làm việc của
ḿnh, tôi sực tỉnh và nói: “Có phải anh đă ghi âm lén không? Dầu sao, như đă
nói, đối với tôi cũng từng ấy thôi, chẳng có vấn đề ǵ!”
Ra tới ngưỡng cổng, ông Smith hỏi:
- Đây là rào chắn cản trở cha bao năm nay phải không? Hôm nay cha
vượt được chứ?
- Đúng là rào chắn. Hôm nay là trường hợp đặc biệt, chắc người ta
không dám chận lại.
Thế là tôi đưa được phái đoàn đi suốt đường kiệt, dài gần 100 mét,
ra tới đường lộ Trần Phú, dưới mưa bụi lất phất. Đây là đoạn đường dài nhất
tôi đi từ 5 năm nay. Trên đoạn đường này, tháng 1-1004, bốn thành viên phái
đoàn nghị sĩ Sam Brownback (trong đó có cha Trần Xuân Tâm) đă bị 20 công an
chặn lại khi họ chỉ c̣n cách nhà tôi 10 mét, lúc 10 giờ đêm.
Sau đó người nhà, hàng xóm và vài thân hữu tỏ vẻ lo lắng v́ cuộc
nói chuyện đă bị nghe lén và có thể đă bị ghi lén. Tôi liền trấn an:
- Chúng ta tranh đấu công khai và trực diện với Cộng sản. Chẳng có
chi phải sợ cả!!!
********************************************************
Bản tŕnh bày của Lm Phan Văn Lợi cho phái đoàn Dân biểu Christopher Smith
ngày 3-12-2005
*****************
Religious and Political Freedom in VietNam
Opinion, Tactic and Proposal
1- Opinion on religious freedom
According to my opinion, religious freedom doesn’t consist in
building the places of worship, in organising the ceremonies, in welcoming the
representatives of the religious supreme authority, in going abroad to study
or to participate in conferences, even in opening the seminaries or religious
institutes under the control of the government, as we have seen in Viet Nam.
All these liberties are external and secondary.
I think that religious freedom consist essentially:
- in the liberty of founding the religion or church or
congregation, without the permission or the sanction but only with the
recognition of the government, which must recognize this religion or church
after its registration.
- in the independence of the churches to establish, to set up
theirs structures; to recruit, to train their personnel; to ordain, to
promote, to transfer theirs clerics; to designate, to appoint theirs
hierarchies or leaders.
- in the spreading of the religion to the people, in the
participation of the churches in the life of the society, by these means or
activities:
. founding and managing the schools of all grades, from nursery to university.
. owning and managing press, radio, television, website, house of publication.
. founding and managing houses of charitable activities, such as infirmary and
hospital.
- in the recognition of religious national holidays.
For us, that is the real and fundamental religious freedom. Alas,
the churches in VN don’t enjoy these liberties.
2- Tactic or program of struggle for religious and political
freedom
Being simultaneously citizens and priests, sons of the nation Viet
Nam and sons of the Catholic Church, father Chân Tín, father Hữu Giải, father
Văn Lư and me, we fight simultaneously for religious freedom and for political
freedom, two faces of an unique reality: human right, human dignity.
- in the religious domain, we fight for the destruction of the the
Ordinance on Religion and Belief in November 2004 and the Implementing Decree
of this Ordinance in March 2005. By governing religious practice, by
establishing guidelines for religious denominations to register their
activities and seek official recognition, these legal texts, for us,
constitute a measure to repress the religion by law. They easily make illegal
all our activities and degenerate gradually our religion. According to the
Cardinal Phạm Minh Mẫn, the Ordinance on Religion and Belief is not for the
churches but for the communist party.
- in the political domain, we fight for rescinding the fourth
article in Vietnamese Constitution, because this article give the absolute and
eternal power to the communist party. We fight for dissolving the communist
and despotic regime, a nest of corruption and crime, a cause of regression and
degradation. To reach this objective, we are organising a campaign to unmask,
to expose, to lay bare the face of Ho Chi Minh, who is, under our eyes, a
great criminal, a source of suffering and disaster for our nation and our
people. We are organising also a campaign to boycott the one-party election
and to claim the poly-party election. Most recently, in October 17, 2005, we
made a call for this.
- in the social domain, we fight for claiming back the right of
education. Long since, by monopolizing the education, by confiscating all
teaching materials of the religions, by stuffing ours heads with materialistic
dialectics, the communist party have caused a lot of damage and disaster to
the mind and soul of our people, especially of the youngs. The communism, the
Marxism are the poison of the humanity!!!
3- Proposal to the US government
From George Washington to Abraham Lincoln, from Thomas Jefferson
to George W. Bush, democracy is the ideal of the people and the government of
the United States.
Therefore, we wish that in seeking the occasions for business in
our country, the US government would always push up the process of
democratization in VN. For us, the great benefit you can bring to our people
is the democratization rather than the capitalization. At the present time,
the process of capitalization is creating many red capitalists and innumerable
destitute people. Without the democratization, we haven’t for ever freedom of
speech, freedom of press, freedom of belief, religion, freedom of assembly,
association and other democratic freedoms. And therefore, no real economic
development.
The maintenance of designating Vietnam as a country of particular
concern is just and worthy of praise. We hope that many measures will be soon
applied to promote religious freedom and also political freedom in VN.
Peter Phan Văn Lợi, catholic priest
Hue, December 3, 2005
(Bản dịch tiếng Việt)
Tự do tôn giáo và tự do chính trị tại Việt Nam
Quan điểm, Sách lược và Đề nghị
1- Quan điểm về tự do tôn giáo
Theo quan điểm của tôi, tự do tôn giáo không hệ tại việc xây dựng
các nơi thờ phượng, tổ chức các nghi lễ, đón chào các đại diện của thẩm quyền
tôn giáo tối cao, ra ngoại quốc để học hành hay tham dự các hội nghị, thậm chí
là mở các chủng viện hay học viện tôn giáo dưới sự kiểm soát của chính quyền,
như chúng ta đă và đang thấy tại Việt Nam. Tất cả những tự do đó đều là ngoại
diện và phụ tùy.
Tôi thiết nghĩ rằng tự do tôn giáo chủ yếu hệ tại:
- sự tự do thành lập tôn giáo, giáo hội hay cộng đoàn, không với
sự cho phép hay chuẩn thuận mà chỉ với sự thừa nhận của chính quyền, vốn phải
thừa nhận tôn giáo hay giáo hội đó sau khi họ đă đăng kư.
- sự độc lập của các giáo hội trong việc thiết lập, dựng lên các
cơ cấu của ḿnh; tuyển mộ huấn luyện nhân sự của ḿnh; truyền chức, tấn phong,
thuyên chuyển giáo sĩ của ḿnh; bổ nhiệm, đề cử giáo phẩm hay lănh đạo của
ḿnh.
- việc truyền bá tôn giáo đến nhân dân, việc tham gia của các giáo
hội vào đời sống xă hội, bằng những phương tiện hay hoạt động sau đây:
. thành lập và điều hành các trường học đủ mọi cấp, từ nhà trẻ đến đại học.
. sở hữu và điều hành báo chí, phát thanh, truyền h́nh, trang mạng, nhà xuất
bản riêng.
. thành lập và điều hành các cơ sở hoạt động từ thiện, chẳng hạn trạm xá và
bệnh viện.
- việc thừa nhận các ngày lễ tôn giáo của quốc gia.
Đối với chúng tôi, đó mới là tự do tôn giáo đích thật và cơ bản.
Tiếc thay, các giáo hội tại VN không được hưởng những thứ tự do này.
2- Sách lược hay chương tŕnh đấu tranh cho tự do tôn giáo và tự
do chính trị.
Vừa là công dân và linh mục, vừa là con cái nước Việt và con cái
Giáo hội Công giáo, cha Chân Tín, cha Hữu Giải, cha Văn Lư và tôi, chúng tôi
đấu tranh đồng thời cho tự do tôn giáo và tự do chính trị, hai mặt của một
thực thể duy nhất: nhân quyền, nhân phẩm.
- trên lănh vực tôn giáo, chúng tôi đấu tranh tiêu hủy Pháp lệnh
Tôn giáo và Tín ngưỡng ra đời tháng 11-2004 và Nghị định áp dụng Pháp lệnh ra
đời tháng 3-2005. Bằng việc quản lư thực hành tôn giáo, bằng việc thiết lập
những hướng dẫn để các giáo phái đăng kư hoạt động của ḿnh và xin được sự
thừa nhận chính thức, các văn bản pháp luật này, đối với chúng tôi, làm thành
một biện pháp để đàn áp tôn giáo bằng pháp luật. Chúng dễ dàng bất hợp pháp
hóa mọi hoạt động của chúng tôi và làm biến thoái dần dần tôn giáo của chúng
tôi. Theo Đức Hồng Y Phạm Minh Mẫn, Pháp lệnh Tôn giáo và Tín ngưỡng không
dành cho các Giáo hội mà dành cho đảng Cộng sản.
- trên lănh vực chính trị, chúng tôi đấu tranh băi bỏ điều 4 Hiến
pháp Việt Nam, v́ điều này trao quyền tuyệt đối và vĩnh viễn cho đảng Cộng
sản. Chúng tôi đấu tranh giải thể chế độ cộng sản chuyên chế, một ổ tham nhũng
và tội ác, một nguyên nhân thoái hóa và băng hoại. Để đạt mục tiêu này, chúng
tôi đang mở một chiến dịch để vạch trần bộ mặt của Hồ Chí Minh, là một đại tội
đồ dưới mắt chúng tôi, một nguồn đau khổ và tai họa cho đất nước và dân tộc
chúng tôi. Chúng tôi đang tổ chức một chiến dịch tẩy chay bầu cử độc đảng và
đ̣i hỏi bầu cử đa đảng. Mới đây, ngày 17-10-2005, chúng tôi vừa ra lời kêu gọi
về chuyện này.
- trên lănh vực xă hội, chúng tôi đấu tranh đ̣i lại quyền giáo
dục. Từ lâu, qua việc độc quyền giáo dục, qua việc tịch thu mọi cơ sở giảng
dạy của các tôn giáo, qua việc nhồi sọ chúng tôi bằng chủ nghĩa biện chứng duy
vật, đảng cộng sản đă gây nên vô vàn thiệt hại và tai họa cho trí năo tâm hồn
của nhân dân chúng tôi, đặc biệt là giới trẻ. Chủ nghĩa cộng sản, chủ nghĩa
Mác-xít là độc dược của loài người!!!
3- Đề nghị với Chính phủ Hoa Kỳ
Từ George Washington tới Abraham Lincoln, từ Thomas Jefferson tới
George W. Bush, dân chủ là lư tưởng của nhân dân và chính phủ Hoa Kỳ.
V́ thế, chúng tôi mong ước rằng đang khi t́m kiếm những cơ hội làm
ăn tại quê hương chúng tôi, chính phủ Hoa Kỳ nên luôn thúc đẩy quá tŕnh dân
chủ hóa tại VN. Đối với chúng tôi, phúc lợi lớn lao mà quư vị có thể mang đến
cho nhân dân chúng tôi là việc dân chủ hóa hơn là tư bản hóa. Hiện nay, quá
tŕnh tư bản hóa đang tạo ra nhiều nhà tư bản đỏ và vô số người cơ cực. Không
có việc dân chủ hóa, chúng tôi măi măi không có tự do ngôn luận, tự do báo
chí, tự do tín ngưỡng tôn giáo, tự do hội họp lập hội và các tự do dân chủ
khác. Và v́ thế, không có phát triển kinh tế đích thực.
Việc tiếp tục chỉ định Việt Nam như một nước cần quan tâm đặc biệt
là điều đúng đắn và đáng khen ngợi. Chúng tôi hy vọng rằng nhiều biện pháp sẽ
sớm được áp dụng để cổ vơ tự do tôn giáo cũng như tự do chính trị tại Việt Nam
Phêrô Phan Văn Lợi, linh mục công giáo
Huế, ngày 3-12-2005
