Bài phỏng vấn cô Mai Khanh, chủ bút tuần báo Việt Tide, về chuyến đi tìm hiểu vấn đề người lao động Việt Nam bị chà đạp nhân phẩm tại Ðài Loan.

Văn Giang thực hiện

 

 Trích tuần báo Việt Tide, số 201, phát hành ngày 20 - 5 - 2005

"....Việc bảo vệ nhân phẩm của người Việt Nam, dù là ở nơi đâu, phải là bổn phận của mọi người trong chúng ta....

Nếu 30 năm trước đã có những người đứng ra kêu gọi sự cứu giúp dành cho những người liều mình vượt biên vượt biển tìm tự do thì ngày nay chúng ta, những người đang sống trong các xã hội tự do dân chủ, biết tôn trọng phẩm giá con người, phải cùng nhau lên tiếng đòi chấm dứt cảnh sống nô lệ tủi nhục của đồng bào chúng ta vì cảnh đói nghèo cơ cực phải chấp nhận hy sinh ra đi kiếm ăn nơi xứ người..."

(Kathleen Mai Khanh Nguyễn)

 

Trong những ngày gần đây, thính giả của đài Little Sài Gòn Radio ở khắp mọi nơi đã vô cùng xúc động khi theo dõi các bản tường trình từ Ðài Loan của phái đoàn Little Sài Gòn Radio gồm có xướng ngôn viên Ðinh Quang Anh Thái, tổng quản trị Kathleen Mai Khanh Nguyễn và luật sư Nguyễn Hoàng Dũng về tình trạng bị chà đạp nhân phẩm, sống trong cảnh cơ cực tủi hổ  của nhiều người lao động Việt Nam sang làm việc tại đất nước này cũng như của các cô dâu Việt Nam lấy chồng Ðài Loan.

Dưới đây, chúng tôi xin mời quý vị theo dõi cuộc nói chuyện với cô Mai Khanh về những thảm trạng đau lòng đã được chứng kiến trong các cuộc tiếp xúc với người lao động Việt Nam tại Ðài Loan và nhu cầu phải cùng nhau gióng lên tiếng chuông kêu gọi các đoàn thể và đồng bào ở khắp mọi nơi trên thế giới tìm cách chấm dứt tình trạng bi đát này.

 

Văn Giang: Chào cô Mai Khanh. Trong những ngày vừa qua thính giả của đài Little Sài Gòn Radio đã rất đau xót khi được nghe những bài tường thuật về đời sống cơ cực, nhân phẩm bị xúc phạm của những người lao động Việt Nam tại Ðài Loan. Trước hết, cô có thể cho biết thêm về mục đích của chuyến đi vừa qua của phái đoàn Little Sài Gòn tại đảo quốc này không ?

Mai Khanh: Dạ, trước nhất về câu chuyện của những người công nhân cũng như của các cô dâu Việt Nam ở Ðài Loan thì cha Hùng đã tới Hoa Kỳ để kêu gọi đài Little Sài Gòn Radio và tuần báo Việt Tide cũng như đồng bào mình cùng giúp một tay vào nỗ lực giúp đỡ họ. Vì lý do đó, năm ngoái đài Little Sài Gòn cũng đã phát động một chiến dịch hỗ trợ cho mục tiêu này. Năm nay, trong thời gian từ ngày 13 đến ngày 15 tháng 5 tại Ðài Loan có một cuộc họp quốc tế của các tổ chức thiện nguyện phi chính phủ mang tên “International Workshop for Asian NGOs on Female Immigrants and Migrants”, bàn về những vấn đề của người phụ nữ Á Châu đi lao động ở Ðài Loan mà trong đó vấn đề của người phụ nữ Viêät Nam được coi là “nhức nhối” nhất. Khanh đến để tham dự cuộc họp này vì đây là việc rất đáng lưu ý. Thêm vào đó, Khanh cũng muốn có dịp đến thăm và quan sát các hoạt động cứu trợ của cha Hùng để xem những thành quả cụ thể do thính giả Little Saigon Radio và độc giả tuần báo Việt Tide đóng góp vào năm ngoái cũng như coi mình có thể đóng góp thêm gì được nữa.

Văn Giang: Như vậy là bên cạnh cuộc họp về người nữ lao động nước ngoài ở Ðài Loan, cô cũng có ý muốn tìm hiểu tại chỗ những vấn đề mà linh mục Hùng đã trình bày liên quan đến người lao động Việt Nam ở đây. Thế thì khi đến nơi, chứng kiến tận mắt những thảm cảnh đã được nói đến, thì cô có cảm tưởng như thế nào?

Mai Khanh:  Khanh thấy nhân phẩm con người bị chà đạp đến mức độ không thể tưởng tượng nỗi.... Trên thế giới này, ai cũng biết là có bao nhiêu nỗi bất công, những chuyện vô cùng đau thương.... Nhưng điều đó cũng không làm cho mình có thể chuẩn bị được tinh thần, không thể ngờ được là  đồng bào của mình phải chịu đựng những hoàn cảnh tệ hại đến như vậy.

Văn Giang: Khi gặp được những nạn nhân này, cô nghĩ sao về cá nhân linh mục Hùng cũng như cái "shelter", nơi tạm trú ông thành lập cho họ?

Mai Khanh: Khanh có thể nói rằng những người lao động, những cô gái Việt Nam đi làm người ở tại Ðài Loan coi cha Hùng như một vị cứu tinh. Tại vì từ những người đã chết vì tai nạn lao động, những người mất chân tay trong khi làm việc, sang đến những cô gái bị cảnh ô nhục đến nỗi chỉ còn muốn tự tử chết thì cha Hùng chính là cái phao cuối cùng trên biển cả sóng gió cho họ. Cha Hùng đã làm được rất nhiều chuyện để giúp họ bớt đi phần nào sự đau khổ của cuộc đời rất nghiệt ngã.

Văn Giang: Cô có thể mô tả nơi tạm trú đó như thế nào chăng? Có bao nhiêu người đến ở được? Cha Hùng giúp cho họ được những điều gì?

Mai Khanh: Năm ngoái khi đài Little Sài Gòn vận động giúp cho các công tác từ thiện của cha Hùng thì ông cho biết khi về có thuê được lầu 2 của một trường học trẻ em. Trong căn lầu 2 này có hai phòng, dùng làm phòng làm việc, có cái bếp. Sau này khi có nhiều người đến thì họ cho mình lên sân thượng để ăn uống. Còn cái “shelter” thì cách văn phòng một cái ngõ. Ở đây có hai phòng ngủ. Mỗi phòng có chừng 6,7 feet bề ngang và khoảng 10 feet bề dọc, một phòng tắm, và khoảnh bếp, các cô dùng phòng tắm làm chỗ giặt giũ. Phòng rất hẹp, các cô phải nằm dưới đất, tràn ra cả phòng khách. Cả chục cô nằm san sát nhau dưới sàn. Cứ 2 cái chiếu thì 3 người nằm, người nằm giữa sẽ bị đau lưng lắm. Nhưng nếu không nằm vậy thì không đủ chỗ.  Muỗi vo ve bay cả đêm, không có mùng, trời thì oi bứt.  Khanh có ngủ laị với các chị em taị shelter này.  Sáng dậy phải  hai cô xài phòng tắm một lượt không thôi không đủ giờ, phòng tắm rất nhỏ gồm chung toilet, chậu rửa mặt, bồn tắm.  Các cô thường khi trốn ra khỏi nhà chủ, mất hết đồ đạc cá nhân  của mình, chỉ có  bộ đồ trên người. Hôm đó Khanh thấy có cô  lục đục kiếm quần áo của những người từ thiện cho, cái thì rộng, cái thì chật.  Ðồ lót thì chắc chắn là không có trong đống quần áo đó rồi.  Trước khi rời Ðài Loan tụi này cũng đã rủ mấy cô ra phố để lo những đồ lặt vặt như vậy không đáng nói nhưng rất cần thiết cho các cô.

Văn Giang: Họ ở đó đến bao giờ và linh mục Hùng giúp đỡ gì cho họ?

Mai Khanh: Tùy theo từng hoàn cảnh, có những cô ở đó đến cả 6, 7 tháng rồi. Có người bị đứt bàn tay, có người bị mù mắt, có người bị hãm hiếp.... Tùy theo phiên tòa xử sớm hay muộn mà họ rời shelter để ra ngoài kiếm việc khác hay trở về nước. Ngày cuối cùng phái đoàn ở Ðài Loan, có cô mới đến vì bị chủ đánh đập quá tàn tệ. Cô chạy ra được và may có người đưa đến shelter. Cũng có cô học tiếng Anh, tiếng Hoa rất khá, có bằng đại học ở Việt Nam, ở đây chờ ra tòa để xem có được bồi thường cho bàn tay bị đứt cụt hay không.

Văn Giang: Theo cô thì những nạn nhân này, sau khi đã trải qua những tình huống thê thảm mà chúng ta ở trong một xứ sở văn minh biết tôn trọng con người không thể chấp nhận được, họ có còn muốn được ở lại Ðài Loan hay không hay muốn về nước?

Mai Khanh: Có đến 99 phần trăm là ngườiâ nào cũng muốn ở lại hết. Mặc dù họ rất khổ. Người ta vẫn nói người mình cần cù, chăm chỉ mà (cười buồn). Họ nói với Khanh “chị ơi, cực bao nhiêu cũng chịu được hết nhưng nhục quá không được.” Nhiều cô đã qua những lần bị hãm hiếp nhưng vẫn muốn ở lại...

Văn Giang: Tại sao....?

Mai Khanh: Tại vì ở nhà quê của họ không có cách nào kiếm ra tiền. Họ có những món nợ không thể nào trả hết được nếu về Việt Nam làm việc. Ở Việt Nam miếng cơm còn không có đủ nữa huống gì là trả nợ. Trước khi những cô này đi làm việc ở Ðài Loan thì đã phải trả cho môi giới số tiền từ 1000 đến 2000 đô la Mỹ. Họ biết rằng phải làm từ 1 đến 2 năm trời mới trả được hết nợ đó. Nên người nào cũng nói rằng dù khổ cách mấy cũng phải ráng mà làm. Và đó cũng là một nỗi thê thảm của vấn đề.

Văn Giang: Cô có thể kể ra một số trường hợp điển hình hay gây ấn tượng nhất cho cô trong những lần tiếp xúc ở Ðài Loan hay không?

Mai Khanh: Thí dụ như có cô tên là Thủy, quê ở Hải Dương, sang làm nghề "ô sin" tức là người ở. Cô xinh xắn và vô tư lắm. Khi được hỏi làm việc đến mấy giờ thì được ngủ và giờ giấc làm việc trong ngày ra sao thì cô kể rằng cô đi ngủ vào lúc 3 giờ sáng mà 5 giờ sáng đã phải thức dậy. Hôm nào thằng bé cô trông nom mà dậy trễ thì cô được ngủ đến 7 giờ sáng. Vì không ngủ đủ nên nhiều khi đầu óc cô cứ mê muội đi. Cơm thì không đủ ăn. Bữa tối chỉ được một chén cơm, bữa trưa chỉ được cho ăn gói mì. Cô cười vô tư nói “mỗi ngày có một chén cơm, sức em ăn không đủ no nhưng em không dám nói”. Cô bị chủ đánh liên tục lên đầu đến đau nhức mà không được thuốc uống. Càng bị đánh thì càng quên những gì chủ dặn nên tiếp tục bị đánh tàn tệ hơn. Cô phải xin chủ đánh thì xin đánh vào thân, vào bụng.  Sau cùng, chịu đựng không nổi cô bỏ trốn và may tìm được đến chỗ tạm trú của cha Hùng. Khi gặp cô, Khanh thấy người cô bầm tím. Có điều rất thươnng tâm là khi ra đi cô cũng đã nhớ hai đứa nhỏ cô đã lo lắng chăm sóc, cô chào mấy đứa nhỏ vì chúng cũng trạc tuổi hai con của cô ở nhà.  Một người thật chất phác, chỉ biết phục tùng chủ, chịu đựng, không thù hận. Khanh chắc rằng khi trông hai đứa nhỏ này, cô cũng nhớ đến con của cô ở chốn quê hương. Khanh cũng đã giúp cô gọi điện thoại bằng thẻ về gia đình ở Việt Nam, sau khi nói chuyện với bố, mặt cô sung sướng hớn hở, hơn chín tháng nay em không được nói chuyện với gia đình. ”.  Còn có cô kể,  một hôm đói quá, cô đánh liều ăn lén nửa chén cơm thừa của chủ, không may bị bắt gặp. Chủ đánh đập, bắt quỳ xuống đất xin lỗi và bắt hứa là không bao giờ dám tái phạm.  Còn có cô kể vì chủ không muốn đổ thức ăn hư, nên thường xuyên bắt cô ăn những thức ăn hư hôi thối, và canh chừng cô ăn cho hết không được đổ. Cô kể ăn xong chỉ muốn ọe ra. Ở thời đại này, Ðài Loan được coi như vùng Silicon Valley thứ hai trên thế giới, thức ăn không phải là thứ thiếu thốn ở đây, tại sao người Việt Nam chúng ta lại bị đối đãi  dã man như vậy. 

Văn Giang: Ðó là một trường hợp. Tuy là bị hành hạ nhưng chắc là chưa đến nỗi thê thảm như các trường hợp khác mà cô đã chứng kiến phải không?

Mai Khanh: Có một cô kể lại là trước khi giao đến một chủ mới là bị tên môi giới người Ðài Loan cưỡng hiếp. Cô đã bị nhục rất nhiều lần vì cứ khoảng 2 tuần lễ lại bị đổi sang một nhà khác và mỗi lần đổi thì bị đem ra chợ trao cho khách như một món hàng. Khi gặp Khanh, cô cho hay là chồng của cô ở nhà nghe phong phanh việc này và hăm sẽ bỏ cô, thậm chí không chịu trông nom đến đứa con 7 tuổi  vì cho rằng vợ mình đã làm nhục gia đình. Cô có nhờ cha Hùng liên lạc về nhà để giải thích nhưng không biết có giúp gì được không. Lần sau cùng, cô bị đuổi về Việt Nam. Khi đến phi trường cô xé vé máy bay để ở lại. Cảnh sát định đưa cô về lại cho tên môi giới nhưng cô nói với họ là nếu trả cô lại cho tên này thì cô sẽ tự tử ngay lập tức. Sau cùng thì cảnh sát Ðài Loan đưa cô về shelter của cha Hùng. Trong bữa ăn trưa trước giờ phái đoàn rời Ðài Loan, các chị em đã dành tiền của bữa ăn chiều mua thêm thức ăn làm chả giò để đãi phái đoàn. Trong bữa ăn,  cô không ăn được vì nghĩ đến con của mình ở nhà thèm một miếng nem rán mà không có. 

Văn Giang: Người môi giới đó là người Ðài Loan hay là người gốc Việt?

Mai Khanh: Y là người Ðài Loan và ngay trước khi Khanh về lại Mỹ thì có tin cho hay y đã bị cảnh sát Ðài Loan bắt giữ. Các cô cho hay trong hai năm qua đã có hàng trăm cô gái Việt Nam sang Ðài Loan bị y làm nhục. Y không có vợ Việt Nam nhưng có một cô thông dịch viên cũng bị bắt cùng lúc về tội đồng lõa. Hôm đó phái đoàn cũng muốn xuống đến chứng kiến vụ bắt giữ nhưng vì cảnh sát đang điều tra nên sợ rằng nếu vì lý do gì cản trở cuộc điều tra mà cảnh sát không bắt được tên này thì mình cũng áy náy. Nhưng cũng may sau cùng thì có tin cho hay tên môi giới đã bị bắt.

Văn Giang: Cô có biết tại sao đến giờ này, sau một thời gian dài làm những việc tồi tệ như vậy mà tên môi giới này mới bị bắt không?

Mai Khanh: Các cô kể lại rằng mặc dù bị đánh đập quá dã man, các cô rất sợ bị trả về Việt Nam, nên cũng không dám làm gì. Rất nhiều trường hợp bị trả về Việt Nam, và nếu bị trả về thì coi như nợ ngập đầu không có tiền trả. Có những trường hợp các chị em đến báo với cảnh sát thì bị đuổi về, không can thiệp. Chính cha Hùng đã vận động những luật sư Ðài Loan đệ đơn tố cáo nên cảnh sát mới có biện pháp.

Văn Giang: Chính quyền Việt Nam nghe nói cũng có văn phòng ở Ðài Bắc để giúp người lao động tại Ðài Loan. Cô có nghe gì về văn phòng này không?

Mai Khanh: Ðáng lý ra thì phái đoàn cũng sẽ đến văn phòng này để phỏng vấn do một tên là Trần Ðông Huy làm trưởng phòng. Một cô công nhân kể lại là khi họ gọi vì cần giúp đỡ thì chẳng ai nhấc phôn. Hoặc nhấc lên rồi cúp. Khi nói chuyện được thì cũng chẳng nhận được sự giúp đỡ nào. Một cô thiện nguyện viên ở Mỹ có chồng làm việc ở Ðài Loan đến xin liên lạc với các cô lao động thì bị ông này dùng những danh từ rất khiếm nhã và còn dọa đánh. Phái đoàn có hỏi những người trong phái đoàn bên Việt Nam ở cuộc họp thì được trả lời rằng “ít người mà nhiều việc quá”. Nhưng rõ ràng là những cá nhân như thế này rất là vô trách nhiệm. Người dân Việt Nam khi ra nước ngoài chẳng có được sự che chở gì của nhà nước cả.

Văn Giang: Cô nghĩ sao về lời phê bình rằng đây là những người ham tiền vì "đã biết những vấn đề này rồi sao vẫn cứ đi" ?

Mai Khanh: Nói rằng họ ham tiền chẳng khác nào mình phán "đói sao không nấu cháo thịt mà ăn " vậy. Ai muốn xa con nhỏ của mình, xa chồng mình, ai muốn xa vợ mới cưới của mình, ai muốn xa bố mẹ mình. Những người này là thành phần nghèo khổ trong nước và họ hy sinh ra đi không chỉ để kiếm tiền để gia đình có miếng ăn mà còn cho con cái có cơ hội được đi học, để tương lai của chúng hy vọng khá hơn đời của cha mẹ, chúng đỡ khổ hơn. Họ ra đi vì chẳng còn có đường nào khác hơn. Khi đời sống quá cơ cực thì đây là lối thoát sau cùng.

Cũng như ngày xưa người ta hỏi “bao nhiêu hiểm nguy trên biển mà người Việt Nam ùn ùn xuống tàu vượt biên?”

Văn Giang: Theo cô thì các tổ chức và cá nhân đồng bào chúng ta ở hải ngoại có thể làm được gì để giúp xóa bỏ tình trạng đàn áp nhân phẩm của người lao động Việt Nam ở nước ngoài?

Mai Khanh: Khanh nghĩ việc bảo vệ nhân phẩm của người Việt Nam, dù là ở nơi đâu, phải là bổn phận của mọi người trong chúng ta. Thật khó có thể tưởng tượng được ở thế kỷ thứ hai mươi mốt mà còn có những thảm cảnh như vậy. Chúng ta có thể vận động để chính quyền Hoa Kỳ, chính quyền Ðài Loan, chính quyền Việt Nam hiện nay phải nhìn vào tình trạng này để có biện pháp giải quyết tới nơi tới chốn.

Nếu 30 năm trước đã có những người đứng ra kêu gọi sự cứu giúp dành cho những người liều mình vượt biên vượt biển tìm tự do thì ngày nay chúng ta, những người đang sống trong các xã hội tự do dân chủ, biết tôn trọng phẩm giá con người, phải cùng nhau lên tiếng đòi chấm dứt cảnh sống nô lệ tủi nhục của đồng bào chúng ta vì cảnh đói nghèo cơ cực phải chấp nhận hy sinh ra đi kiếm ăn nơi xứ người.

Văn Giang: Mấy tuần trước đây cô đã cùng với một phái đoàn quay trở lại thăm các trại tị nạn ở Nam Dương và Mã Lai, sau đó là chuyến đi Ðài Loan. Cảm nghĩ của cô sau hai chuyến đi này như thế nào?

Mai Khanh: Chuyến đi về biển Ðông rất xúc động vì nhìn thấy đồng bào mình đã hy sinh rất nhiều để đi tìm tự do. Nhưng tất cả những cái đó như một trang sách đã đóng lại. Mình đang sống trong một thế giới tự do dân chủ và những điều mình được hưởng đôi khi lại quá thờ ơ không nghĩ đến. Chuyến đi Ðài Loan cho Khanh thấy là một thảm kịch mới của người dân Việt Nam mình đang diễn ra và nếu không lên tiếng ngay bây giờ thì biết đến bao giờ mới có hy vọng chấm dứt?

Văn Giang: Xin cám ơn Mai Khanh đã dành cho cuộc nói chuyện này.