Ba Ly Cà Phê Thôi Nhỉ
Bác sĩ Nguyễn Ư Đức
Người Việt ta th́ nước trà hoặc miếng trầu là đầu câu chuyện.
Với các quốc gia Tây phương, mời nhau uống cà phê là tượng trưng cho ḷng hiếu
khách. Người ta rủ nhau ra quán làm ly cà phê để có cơ hội tâm sự, đấu láo cũng
như bàn bạc chuyện này chuyện nọ. Tại công sở khắp nơi, cà phê thường được pha
sẵn để mọi người dùng trong lúc làm việc cũng như vào giờ giải lao. Nhiều người
đă đồng nghĩa cà phê với t́nh bạn và sự thư giăn tâm hồn. C̣n đối với các bạn
học sinh sau nhiều giờ học, ít giờ ngủ th́ cà phê là ly thần dược giúp đầu óc
tỉnh táo. Cho nên vừa thức giấc vào buổi sáng mà thưởng thức ly cà phê mới pha
thơm phức; ăn bữa cơm trưa lại kèm theo chai nước coca lạnh hoặc thư giăn ở nhà
buổi tối với tách nước trà Mạn Hảo, th́ trong những nguồn lạc thú đó đều có
chung một chất: chất caffeine.
Từ lâu, Caffeine đă được coi như một thứ thuốc có tác dụng kích thích và là một
gia vị thực phẩm. Nước uống có chất caffeine đă được thông dụng từ nhiều ngàn
năm trên khắp trái đất.
Dù caffeine đă là một trong những chất được nghiên cứu rộng răi nhưng vẫn c̣n
nhiều quan điểm khác nhau cũng như ngộ nhận về chất có khả năng một phần nào ảnh
hưởng tới tâm tính con người này.
Nguốn gốc cà phê.
Theo huyền thoại, một chú chăn dê ở châu Phi thấy bầy dê của y sau khi ăn những
hạt cà phê th́ suốt đêm chạy nhẩy, đùa rỡn với nhau. Cậu bèn ăn thử và thấy
trong người tỉnh táo ra, có nhiều năng lực làm việc. Cậu ta mang về cho dân làng
dùng thử. Mọi người đều thích thú thưởng thức.
Cà phê được trồng đầu tiên ở Châu Phi cả nhiều ngàn năm về trước. Nơi đây dân
chúng dùng hạt cà phê như một thứ tiền tệ để mua bán và làm thực phẩm.
Vào thế kỷ thứ 11, cà phê rất phổ thông ở các xứ Ả Rập. Phụ nữ thường uống cà
phê để bớt đau bụng khi có kinh nguyệt. Dân Thổ Nhĩ Kỳ lại cho cà phê là loại
kích dục tốt. Nhiều tín đồ tôn giáo uống để được tỉnh táo mà cầu nguyện. Nhưng
các vị lănh đạo tôn giáo chính thống lại phản đối, cho cà phê là loại nước uống
độc hại. Kinh Coran nghiêm cấm và trừng phạt người nào uống nước có caffeine.
Mặc dù vậy, số người dùng cà phê vẫn gia tăng.
Cà phê xâm nhập Âu châu vào những năm 1600. Khi thấy dân Ả Rập uống nhiều cà phê
quá, giáo sĩ Công giáo phê b́nh cà phê như một thứ “nước uống quỷ quái” (Devil
Drink) để phản ứng cho việc Rượu Lễ của ḿnh bị người theo đạo Hồi gọi là “Nước
gây rồ dại” (Demonic Drink). Nhưng Giáo Hoàng Clement VIII lại thấy cà phê có
hương vị thơm ngon, ngài ca ngợi và phán:“ Cà phê ngon như vậy mà chỉ dành cho
dân ngoại đạo dùng là điều đáng tiếc” và cho phép con chiên được tự do uống.
Vào thế kỷ 17, bên Pháp, cà phê được đặt dưới sự kiểm soát cuả giới y học và
được giới thiệu là thuốc trị bách bệnh. Dân chúng rất ưa thích uống cà phê mặc
dù giới y học chống đối. Lư do là đă sẩy ra trường hợp uống quá nhiều cà phê đưa
đến triệu chứng ngộ độc như mất ngủ, tâm thần khích động, tim đập nhanh và loạn
nhịp, chân tay run rẩy, tai ù, hơi thở gấp rút, rối loạn tâm thần, kinh phong.
Các thảo mộc có caffeine
Caffeine có trong nhiều thảo mộc:
a-Cây cà phê, trồng nhiều ở các quốc gia vùng nhiệt đới. Hạt cây cà phê rang tới
khi nâu đậm sẽ cho một mùi rất thơm và số lượng caffeine là 1- 2 %.
b- Trà Xanh hoặc trà đen, trồng nhiều ở Đông Nam Á châu mà số lượng caffeine
nhiều ít tùy loại và tùy cách chế biến. Trung b́nh tỷ lệ caffeine trong trà
khoảng 4%. c- Cây Cola có nhiều ở Tây Phi Châu, Tây Ấn Độ với 3% caffeine
d- Cây cacao nguyên thủy ở Mexico, nhưng nay được trồng nhiều ở vùng nhiệt đới.
Hạt cacao cho một lượng caffeine nhỏ .
f- Cây Guarana là loại cây leo ở Ba Tây, cho lượng caffeine là 3. 5%
Có hai loại cà phê phổ thông trên thị trường:
Coffea Robusta (Cà phê Vối) được trồng ở vùng đất thấp so với mặt biển, nhiệt độ
ấm áp như tại các quốc gia miền Đông bán cầu. Loại này dễ trồng, ít tổn phí chăm
sóc, cho nhiều hoa lợi nên được sử dụng nhiều để chế biến cà phê bột tan ngay và
cà phê hộp. Cà phê này có nhiều caffeine gấp đôi loại Arabica. Coffea Arabica
(Cà phê Chè) mọc tốt ở địa thế cao, khí hậu không quá nóng hoặc quá lạnh, đất
ph́ nhiêu, ẩm nhưng không đọng nước. Cà phê này được coi như có phẩm chất đặc
biệt thơm ngon.
Tác dụng của caffeine
Caffeine là một hóa chất hữu cơ thuộc nhóm purines. Một giờ sau khi uống, lượng
caffeine từ hệ tiêu hóa nhập vào máu lên cao nhất. Sau đó caffeine được gan
chuyển hóa rồi được thải ra ngoài qua nước tiểu trong ṿng 24 giờ. Thời gian bán
hủy là từ 3-5 giờ nên caffeine không tích tụ trong cơ thể. Uống cà phê mà hút
thuốc lá th́ caffeine thải ra mau hơn.
Tác dụng chính của caffeine là kích thích hệ thần kinh trung ương, tăng sinh
hoạt trí tuệ, làm ta tỉnh táo nhất là khi con người mỏi mệt hoặc chán nản.
Năm 1970, bác sĩ J. Murdochitchie đă nghiên cứu rộng răi sự lợi hại cuả cà phê
và ghi trong tác phẩm The Pharmacological Basis of Therapeutics như sau: “Cà phê
kích thích phần vỏ năo. Sự kích thích này làm ta suy nghĩ sáng suốt và mau lẹ
hơn, làm cơ thể bớt ngây ngất, mệt mỏi, động tác chân tay bền bỉ hơn. Nếu uống
một hay hai ly cà phê, lực sĩ đua xe đạp thấy sức đạp xe tăng lên 7% và kéo dài
lâu hơn 40%.”
Trong Executive Fitness Newsletter ngày 13 tháng 10 năm 1984 có ghi caffeine là
chất kích thích thần kinh trung ương rất mạnh và đưa tới tăng nhịp tim, tăng
chuyển hóa căn bản, tăng dịch vị bao tử, gây khó ngủ; nếu tiêu thụ nhiều hơn th́
sẽ có trạng thái lo lắng, bồn chồn, nóng nẩy, nhức đầu chóng mặt, buồn nôn, ói
mửa. Caffeine cũng làm đường huyết lên cao nhưng vài phút sau lại giảm xuống
ngay; làm co cơ thịt trong thành động mạch, tăng sức bóp của tim, tăng máu từ
tim đưa ra, tăng huyết áp, tăng bài tiết nước tiểu. Ngoài ra caffeine làm tăng
sự dẻo dai của lực sĩ thể thao, v́ thế Ủy Ban Thế Vận kiểm soát coi họ có dùng
quá nhiều chất kích thích này.
Mỗi người có sức chịu đựng với lượng cà phê nhiều ít khác nhau. B́nh thường cơ
thể chịu được khoảng 200mg caffeine. Khi dùng trên 1000 mg th́ có người thấy mất
ngủ, hồi hộp, tim đập nhanh, thở hổn hển, ù tai, buồn tiểu, xót ruột. Tử vong có
thể xẩy ra khi dùng trên 10 gram (80-100 ly) caffeine.
Ảnh hưởng của caffeine với sức khỏe
Về ảnh hưởng của caffeine lên sức khỏe th́ ư kiến thuận nghịch vẫn c̣n nhiều.
Xin lần lượt t́m hiểu dẫn chứng của đôi bên.
1-Ư kiến thuận
Năm 1958, cơ quan Dược Phẩm và Thực Phẩm Hoa Kỳ đă xếp caffeine vào danh sách
các chất được coi như an toàn và không có nguy hại. Tới năm 1983, cơ quan tái
xác định quan điểm trên v́ có nhiều nghiên cứu mới nêu ra những điểm bất lợi của
caffeine. Hội Y Khoa Hoa Kỳ cũng có ư kiến tương tự: uống cà phê hay trà vừa
phải không có ảnh hưởng xấu cho sức khoẻ. Theo nhiều nhà chuyên môn, dùng không
quá 300mg caffeine mỗi ngày ( tương đương với ba ly cà phê ) th́ là mức độ trung
b́nh.
a-Trẻ em với cà phê
Nhiều bậc cha mẹ tỏ ư e ngại khi thấy con trẻ uống nhiều nước giải khát có
caffeine. Theo viện Y Tế Quốc Gia Hoa Kỳ th́ trẻ con và người lớn đều có khả
năng biến hoá caffeine như nhau và caffeine không có ảnh hưởng ǵ tới sự năng
động và sự tập trung cuả chúng. Tuy nhiên, caffeine là một chất có tác dụng như
dược phẩm nhẹ và tuỳ theo số lượng, có thể kích thích hệ thần kinh. Trung b́nh
các em có thể dùng từ 50-60 mg caffeine một ngày.
b-Caffeine với ung thư
Có một thời gian, caffeine và cà phê đă bị gán cho là có thể gây ra vài loại ung
thư như bao tử, miệng, gan, ruột già, vú. Nhưng các nghiên cứu mới đây đă gỡ nỗi
oan này cho caffeine. Tài liệu hướng dẫn về dinh dưỡng cuả Viện Ung Thư Hoa Kỳ
nhấn mạnh là không có bằng chứng nào về việc caffeine làm tăng nguy cơ ung thư
các loại. Nghiên cứu ở Nhật, Na Uy, Mỹ đều trấn an giới tiêu thụ là caffeine
không gây ung thư. Đồng thời nghiên cứu của bác sĩ Lee Wattenberg tại đại học
Minnesota lại cho là cà phê xanh có thể ngăn chặn ung thư ở các con vật trong
pḥng thí nghiệm và nghiên cứu ở Na uy cho là caffeine có thể ngừa ung thư ruột
già.
c-Caffeine và bệnh tim mạch
Nhiều người cho là cà phê làm tăng huyết áp nên sợ không giám uống. Cũng có
người nghĩ cà phê làm tim đập nhanh, có thể đưa tới suy tim. Sở dĩ họ tin như
vậy là v́ một nghiên cứu của đại học Y khoa John Hopkins vào năm 1985 cho hay
nếu uống trên năm ly cà phê mỗi ngày th́ nguy cơ bệnh tim tăng lên gấp ba lần so
với người không uống cà phê. Sự thực th́ caffeine dùng vừa phải ( một hay hai ly
một ngày ) không làm tăng huyết áp hoặc cơn đau tim, trừ khi một số người quá
nhậy cảm với caffeine th́ huyết áp có thể tăng lên chút ít nhưng kéo dài không
quá vài giờ đồng hồ. Nhiều nghiên cứu cho hay sự tăng huyết áp này cũng giống
như khi ta bước lên mươi bậc cầu thang. Mấy nghiên cứu ở Ư năm 1987 cho là đàn
bà uống cà phê mỗi ngày th́ huyết áp lại hơi xuống. Năm 1989, nghiên cứu của
Framingham Heart ở Massachusetts cho hay không có một liên hệ nhân quả nào giữa
caffeine và bệnh tim mạch. Ngay sau đó, tài liệu của đại học Harvard rồi đến Tạp
chí của Hội Y Khoa Hoa Kỳ, tạp chí The New England Journal of Medicine cũng hỗ
trợ kết quả trên và kết luận là dùng caffeine vừa phải không làm tăng nguy cơ
bệnh tim hay tai biến mạch máu năo.
Tuy nhiên, để an toàn, quư vị bị bệnh tim mạch nên tham khảo bác sĩ coi có nên
tiếp tục dùng caffeine và dùng bao nhiêu. Dùng quá nhiều có thể đưa tới rối loạn
nhịp tim ở một số cá nhân.
d-Caffeine và thai nghén.
Đă có nhiều nghiên cứu về ảnh hưởng của caffeine vào việc thai nghén và thai
nhi. Năm 1988, một ư kiến được nêu ra là hai ly cà phê mỗi ngày có thể làm giảm
khả năng sinh sản của nữ giới. Nhưng nhiều nghiên cứu khác vào năm 1990 của
Trung Tâm Kiểm Soát và Pḥng Ngừa Bệnh tại Hoa Kỳ và của Đại Học Harvard đều cho
là tiêu thụ caffeine vừa phải không có ảnh hưởng ǵ đến sự thụ thai, sự hư thai
hay trẻ em sinh thiếu kư. Nhưng giới chức y khoa cũng như Cơ Quan Thực Phẩm và
Dược Phẩm Hoa kỳ th́ cẩn thận hơn và vẫn khuyên các bà mẹ mang thai là không nên
uống qúa hai ly cà phê mỗi ngày, để tránh hậu quả không tốt.
Về việc nuôi con bằng sữa mẹ cũng vậy: caffeine có thể tràn vào sữa mẹ nhưng nếu
chỉ uống hai ba ly một ngày th́ cũng không ảnh hưởng ǵ tới em bé.
e-Caffeine và bệnh loăng xương.
V́ dùng nhiều caffeine có đôi chút ảnh hưởng tới sự tiêu thụ calcium trong cơ
thể, nên nhiều người cứ sợ caffeine cũng là nguy cơ gây bệnh loăng xương. Nhưng
những nghiên cứu gần đây đều không t́m ra liên hệ nhân quả cuả caffeine với
loăng xương. Như vậy xin qúy bà cứ yên tâm mà thưởng thức cà phê, nhưng không
nên dùng nhiều quá.
f-Caffeine với hiện tượng chệch múi giờ.
Caffeine giúp giải quyết khó khăn của nhiều người khi di chuyển qua nhiều múi
giờ khác nhau. Đó là hiện tượng jet lag chệch múi giờ. Một chuyên viên không
gian, Charles F. Ehert, cho là caffeine có thể điều chỉnh nhịp sinh học trong
người và làm giảm triệu chứng của chệch múi giờ như rối loạn giấc ngủ, mệt mỏi.
Theo ông ta, vào ngày khởi hành, nếu di chuyển về phía tây th́ nên uống ba ly cà
phê đặc vào buổi sáng; c̣n nếu bay về hướng đông th́ ngưng uống cà phê cho đến
buổi chiều.
Một nghiên cứu vào năm 1990 kết luận là các vị lăo trượng uống cà phê có đời
sống t́nh dục tốt hơn người không uống.
Tạp san của American Medical Association số tháng 6 năm 1999 công bố một kết quả
nghiên cứu cho hay uống 4 ly cà phê một ngày th́ đàn ông có khả năng giảm sạn
túi mật tới 45%. Với phân lượng 250 mg, Caffeine làm mạch máu co, giảm máu lưu
hành tới năo và thường được dùng để trị migraine headache.
V́ sự qúa thông dụng của caffeine, nên cơ quan Thực Phẩm và Dược Phẩm Hoa Kỳ và
nhiều nhà y khoa học đă dành nhiều th́ giờ theo dơi coi chất này có được an toàn
cho người tiêu thụ. Caffeine đă được cơ quan này đặt vào danh sách những chất an
toàn và tái xác nhận là nước giải khát có caffeine không có hại cho sức khỏe.
Và, với sự dè dặt thường lệ, các cơ quan y tế đều khuyến cáo mọi người nên uống
nước có caffeine vừa phải với sức chịu đựng của mỗi cá nhân.
Trong khi đó các nhà sản xuất cà phê vẫn t́m đủ mọi cách để thuyết phục dân
chúng về tính cách vô hại của caffeine. Nhưng giới tiêu thụ vẫn e ngại nên họ
đ̣i hỏi thực phẩm có caffeine đều phải ghi rơ trên nhăn hiệu. Và họ cũng đ̣i hỏi
loại cà phê không có caffeine. Cho nên decaffeined cà phê ra đời.
2. Ư kiến nghiêm khắc
Phe nh́n cà phê với đôi mắt nghiêm khắc th́ cho là caffeine đưa tới nghiền như
nghiền thuốc và có nhiều tác dụng không tốt cho cơ thể. Họ nêu ra những nghiên
cứu, nhận xét cho là uống nhiều caffeine gây cao huyết áp, là nguy cơ của cơn
suy tim, bao tử bị lở loét, phụ nữ sanh thiếu tháng và thai nhi thiếu kí, có thể
gây ra ung thư bọng đái, tụy tạng, vú ruột già, tử cung. Caffeine cũng được nói
là làm tăng các triệu chứng khó chịu trước mỗi chu kỳ kinh nguyệt như là mất
ngủ, lo âu, gắt gỏng, bất an, căng vú, làm tăng sự sản xuất kích thích tố
cortisol từ nang thượng thận, làm đàn bà giảm khả năng thụ thai, đàn ông sinh ra
tinh trùng bất thường
Năm 1988, Allen Wilcox Của Viện Nghiên Cứu Triangle Park, Nort Carolina, quan
sát 104 phụ nữ uống một ly cà phê mỗi ngày th́ quá nửa dễ dàng mang thai, so với
nhóm không uống. Trong khi đó nghiên cứu tại Đại Học Johns Hopkins cho hay uống
trên 300 mg caffeine mật ngày th́ hy vọng có thai giảm đi 17 %. V́ thế, Chuyên
viên Mark Klebanoff của Viện Nhi Đồng Hoa Kỳ trên Maryland khuyên là các bà muốn
có thai nên cắt giảm tiêu thụ cà phê, nhất là với quư vị nào đang có khó khăn
trong việc sinh đẻ. Tạp san New England Journal of Medicine năm 1999 đăng kết
quả một nghiên cứu cho hay phụ nữ có thai mà uống trên 6 ly cà phễ mỗi ngày th́
có thể bị hư thai.
Trong Tạp San Dịch Tễ Hoa Kỳ số tháng 10 năm 1990 có đăng kết quả nghiên cứu đầu
tiên về liên hệ giữa caffeine với gẫy xương hông. Theo đó, nếu uống trên ba ly
cà phê một ngày th́ nguy cơ gẫy xương tăng rất cao. Tạp san của American Medical
Association ngày 26-1-1994 công bố có sự liên hệ đáng kể giữa uống nhiều cà phê
với giảm tỷ trọng đặc của xương hông, cột sống phụ nữ. Bác sĩ Douglas P Kiel của
Đại Học Brown quan sát thói quen uống cà phê của 3170 người và thấy uống nhiều
cà phê tăng tỷ lệ gẫy xương hông tới 23%. Sự kiện này được giải thích là
caffeine rút calcium từ xương, và loại ra khỏi cơ thể qua nước tiểu, xương bị
loăng, ṛn dễ gẫy. Bên Mỹ hàng năm có cả 250,000 trường hợp gẫy xương hông.
Ngoài ra, tờ báo y học của Hội Thần Kinh Tâm Trí Hoa Kỳ kể lại trường hợp khá hi
hữu như sau: Một vị đại tá 37 tuổi than phiền với bác sĩ là từ hơn hai năm, ông
ta luôn luôn ở trong t́nh trạng lo âu, bồn chồn, không tập trung được trí nhớ,
đôi khi dễ cau có gắt gỏng với đồng bạn, hay đau bụng, ói mửa, đại tiện không
thông, đêm mất ngủ. Các thử nghiệm máu, nước tiểu đều không t́m ra bất thường
nào. Một bác sĩ thần kinh bèn hỏi, cho đầy đủ hồ sơ, là ông có uống nhiều cà phê
không. Vị đại tá nhận là mỗi ngày ông ta uống tới mươi ly cà phê, cộng thêm vài
lon coca cola, buổi tối uống thêm ly sữa nóng pha với chocolate. Ông ta nói v́
công việc nhiều quá nên cần uống cà phê để tỉnh táo làm việc.
Các bác sĩ bèn yêu cầu vị đại tá ngưng tất cả nước uống có caffeine, th́ các
triệu chứng trên giảm lần và hết hẳn.
Một vài thắc mắc về cà phê
a- Nhiều người than phiền tối trước uống cà phê làm họ ngủ không ngon giấc, mà
buổi sáng dậy cứ mệt mỏi, nhức đầu, phải uống một ly cà phê mơí làm việc được.
Một cách để giải thích là: Trong sự ngủ, chất êm dịu adenosine bám vào các tế
bào thần kinh, làm giảm hoạt động của chúng và giúp ta đi vào giấc ngủ. Khi uống
cà phê, th́ tế bào thần kinh tưởng caffeine là những phân tử adenosine, nên thu
hút chúng. Tế bào trở nên năng động, kích thích năo thùy tiết ra epinephrine.
Epinephrine làm tim đập nhanh, hơi thở dồn dập, con ngươi mở rộng, huyết áp
tăng, bắp thịt cương co, con người ở trong trạng thái năng động, tỉnh táo. Nhưng
khi epinephrine tan biến th́ các đáp ứng trên xẹp xuống, con người mệt mỏi. Muốn
có khí thế dũng mănh, nhiều người phải uống một ly cà phê để có phản ứng tỉnh
mạnh kể trên. Họ phụ thuộc vào cà phê như người hút thuốc lá ghiền nicotine.
b- Một thắc mắc nhiều người thường nêu ra là caffeine có thể gây ra phiền phức
th́ tại sao nước uống có chất này được bán khắp nơi? Câu trả lời rất giản dị.
Nước trà, cà phê đă trở nên gia đ́nh hoá và phân lượng caffeine trong các nước
uống này không cao đến độ có thể gây rủi ro. Ngoài ra đa số uống cà phê với
cream hay đuờng, uống sau khi ăn cơm, nên tác dụng của cà phê cũng giảm phần nào
Số lượng caffeine trong:
-Một ly cà phê 240 phân khối: Phin nhỏ giọt: 85 mg; Bột tan liền: 75 mg; Giảm
caffeine: 3 mg; Espresso 30 cc : 40 mg
-Trong 30 cc trà: Trà Mỹ: 40 mg; Trà nhập cảng: 60 mg; Bột tan ngay: 28 mg; Nước
trà lạnh vô chai: 25 mg; Nước giải khát: 24 mg; Nước ca cao 30 cc: 6 mg; Sữa súc
cù là 30c: 6 mg;
Ngoài ra, caffeine c̣n được dùng trong y học khi phối hợp với thuốc chống đau
Aspirin, Tylenol, Ergot alkaloid. Viên thuốc nhức đầu Anacin, Exedrin có 65 mg
caffeine. Vài loại thuốc viên có caffeine là Caffedrine Caplets, Enerjets, NoDoz
Maximum Strenght Caplets, Viravin.
c- Muốn cắt giảm cà phê.
Đang tiêu thụ nhiều cà phê mà muốn cắt giảm có thể làm như sau: * Ghi số cà phê
uống mỗi ngày cũng như các chất khác có caffeine; coi xem tác dụng của chúng
trên cơ thể như thế nào.
* Giới hạn mỗi ngày từ 200- 300mg caffeine;
* Thay thế cà phê với nước trà, cà phê hoặc nước khác không có caffeine;
* Tập luyện cơ thể hàng ngày;
* Ăn uống đầy đủ và đều đặn;
* Ngưng hút thuốc lá
* Yêu cầu người trong nhà hoặc cùng sở cắt giảm cho có đồng minh;
* Nên nhớ thêm rằng cà phê không giúp giải độc rượu sau khi quá chén. Kết luận:
Caffeine vẫn được coi như một dược phẩm có thể đưa tới tâm trạng phụ thuộc cho
người tiêu thụ.V́ là thuốc nên cà phê có tác dụng vừa xấu vừa tốt. Không tốt đối
với người qúa mẫn cảm trước các tác dụng phụ của caffeine cũng như quư vị có vài
bệnh kinh niên như cao huyết áp, rối loạn nhịp tim.V́ thế, uống vừa phải là giải
đáp cho một số người cần một chút sinh lực nhưng không muốn phụ thuộc vào cà
phê. Nếu chưa lệ thuộc vào cà phê th́ cũng chẳng nên thử và nếu đă kẹt với cà
phê th́ ta lại cứ ba ly mỗi ngày cho an toàn cơ thể.
Khỏi phải canh cánh e ngại ung thư, loét lở bao tử v́ uống quá nhiều cà phê.
Bác sĩ Nguyễn Ư Đức, Texas-Hoa Kỳ
