Xe, pháo, mã

Phước An

Ba đứa chúng nó tự phong cho mình là ba chàng Ngự Lâm Pháo Thủ, nhưng bà con làng trên, xóm dưới chỉ thân mật gọi đùa chúng là bộ ba xe, pháo, mã..

Xe, pháo, mã

Chúng nó không phải là bạn nối khố từ lúc nhỏ, chỉ làm bạn với nhau từ tuổi mười bốn, mười lăm, theo gia đình từ thành phố về quê kiếm đất làm nông, thằng Mã từ Ðà Lạt xuống, thằng Pháo từ Sài Gòn ra, còn thằng Xe từ xứ Huế vô, nhưng rất hợp và thân nhau như anh em một nhà. Không như bọn trẻ mới lớn vùng quê này, tập hút thuốc, uống rượu, theo gái, ba thằng Xe, pháo, mã. học đàn, tập làm thơ, viết văn dù học vấn cả ba chưa đứa nào qua hết lớp mười hai, cuối tuần chúng còn đạp xe cộc cạch hàng mười mấy cây số để học Anh văn, thứ ngôn ngữ mà thời điểm đó, nhà nước còn cấm vì cho là thứ tiếng thực dân mới, đế quốc Mỹ. Hết văn đến võ, ba đứa thi nhau học võ, tập tạ dù ăn sắn khoai nhiều hơn cơm gạo. Ði đâu hay làm gì, dân làng cũng thấy ba đứa đi chung, làm chung nên mới đặt tên, gọi chúng là xe, pháo, mã. nhiều hơn gọi tên thật của chúng. Ba đứa cùng học đàn miễn phí tại nhà anh Giai mù, lính Tâm Lý Chiến, bù lại chúng nó cùng giúp vợ con anh Giai trong việc ruộng rẫy. Không nhà nào có sách vở mà không bị ba đứa tụi nó năn nỉ, làm phiền để mượn sách, bất cứ loại sách gì. Còn việc ruộng rẫy của ba nhà, chúng nó đều làm chung, hết cuốc đất nhà này, lại quay qua trồng khoai nhà khác. Những lúc rảnh rỗi, chúng nó bàn luận, mơ mộng cao vời việc văn võ song toàn, tu thân, tề gia, trị quốc, bình thiên hạ bất cứ nơi nào, khi ngủ chúng cũng mang theo vào giấc ngủ những anh hùng đông tây, bóng dáng các nhân vật của các nhà văn cả tư bản lẫn cộng sản. Cha mẹ thấy ba đứa thân nhau qúa, rù rì chuyện trò, cười rúc rích đêm ngày đâm lo ngại, sợ chúng biến thành “Bê–Ðê”, nên kiếm cách tách rời, la mắng, nhưng vài ngày sau lại thấy chúng nó trốn gặp nhau đành thôi. Bọn con gái, con trai trong làng xã chê ba đứa là dở hơi, không thèm chơi với chúng, dù ba đứa đẹp trai, trắng trẻo, biết nhiều, đàn hay, hát giỏi hơn bọn con trai cùng lứa. Ðến tuổi trưởng thành, Xe, Pháo, Mã. ba đứa đèo nhau trên xe đạp cùng đi kiếm bạn gái cho mỗi đứa, nhưng chỉ có thằng Pháo to con là kiếm được vợ.

Ngày mộng mơ chưa hết, đêm chiến tranh đã đến. Cả ba đứa đều nhận được giấy đăng ký nghĩa vụ quân sự, rồi khám sức khỏe. Thật khó quên ngày ba đứa trần truồng, sắp hàng cùng đám con trai tồng ngồng của xã, trong phòng xã đội. Ðứa nào mặt cũng đỏ gay bẻn lẻn, im thin thít, cúi xuống chổng mông, quay qua, nhích lại những động tác thật khó coi, để cho một nữ bộ đội “sồn sồn” tay cầm thước nâng nâng mấy thằng nhỏ khám xét. Cả bộ ba Xe, Pháo, Mã. đều trúng tuyển nghĩa vụ quân sự, đi Campuchia làm nghĩa vụ quốc tế.

Từ trước đến nay, bất cứ việc gì cả ba cũng đồng lòng một ý, nhưng lần này thì lại khác. Thằng Xe khuyên hai thằng kia cùng đi trốn, nó đưa ra nhiều lý lẽ vô lý của cái gọi là nghĩa vụ quốc tế, của các nước anh em cộng sản, môi hở răng lạnh. Kể cả dẫn chứng hậu qủa là lớp thanh niên đàn anh đi qua Campuchia trước, kẻ chết nhưng không, người về cụt chân vì mìn Cóc và bao nhiêu là mất tích. Thằng Mã ruột ngay nhất định không theo, quyết đi cho biết đó biết đây, thỏa chí tang bồng, với lại chán cảnh cuốc đất, bốc khoai hàng ngày, thà da ngựa bọc thây chứ không chịu trốn chui chỗ này, trốn nhủi nơi khác, nhục nhã. Thằng Pháo mới cưới vợ kẹt gí ở giữa, nữa muốn đi, nữa muốn trốn.

Ủy ban nhân dân xã qua kinh nghiệm những đợt tiển quân đợt trước, như đã đoán được ý trốn nghĩa vụ quân sự của đám thanh niên trong xã, nên đã ra một lịnh chết người là thanh niên nào trốn, sẽ tịch thu ruộng rẫy của gia đình người đó. Số là từ khi các Hợp Tác Xã Nông Nghiệp tan hàng, rã gánh, tất cả ruộng rẫy được chia bình quân theo đầu người của mỗi hộ gia đình. Các hộ nông dân nhận đất làm ăn khoán, mặc làm sao thì làm, cuối vụ nộp đủ chỉ tiêu là được, cứ như nông dân mướn ruộng đất của nhà nước vậy. Nông dân sống nhờ đất, nay nghe lịnh lấy lại đất thì chỉ có từ bị thương tới chết.

Ðêm trước ngày lên đường, sau bữa tiệc chia tay, thằng Xe biến mất khỏi thôn xã dưới những cặp mắt canh chừng của du kích, xã đội. Thằng Pháo sợ mất đất, hết còn phân vân, đành để vợ trẻ ở lại làm dâu nuôi cha mẹ gìa. Tàn tiệc nó khóc sướt, say mèm, phải dìu mới về với vợ được. Thằng Mã uống say, đá chân vào tường, lần đầu tiên bất cần đời, chửi tục một câu trước bàn dân thiên hạ rồi lững thững về nhà dưới trời đầy sao.

Trời sáng, trước sân ủy ban xã hai chiếc xe treo đầy biểu ngữ, cờ quạt đỏ rực bị bao vây bởi người đi kẻ tiễn.Thằng Mã lên xe ngồi, không ló đầu nhìn ra cửa xe, không nói một lời tiễn biệt. Thằng Pháo bịn rịn chia tay vợ trẻ, cha mẹ gìa ở nhà rồi lật đật chạy ra ủy ban thiếu điều trễ xe. Còn thằng Xe thì vẫn mất tăm, bị tụi du kích, xã đội lùng kiếm, chửi rủa vang trời. Từ thằng tép riu du kích cho đến ông chủ tịch xã, ai cũng chửi thằng Xe thấy vậy mà tệ qúa, thà nó chịu tiễn lên tới huyện rồi trốn mấy lần cũng được, đằng này nó làm xã nhà mất bằng khen đạt chỉ tiêu của trên giao.

Từ đó ba thằng Xe, Pháo, Mã. không còn kỷ niệm chung nào thời mới lớn đầy mộng mơ nữa.

Trong ba thằng ra đi, thằng Mã là thằng về làng trước nhất. Qua Campuchia để được từng trải kinh nghiệm trận mạc, nhưng thằng Mã chưa một lần được đánh trận. Chỉ đóng quân ru rú một chỗ, thỉnh thoảng theo đám bộ đội đàn anh xuống làng chơi bời, chọc gái. Có lần trên đường đi chơi về bị bọn tàn quân Pôn–Pốt phục bắn, cả đám ôm súng bỏ chạy có cờ. Ðám tàn quân Pôn–Pốt chỉ có dám đánh lén, chứ nghe bộ đội Việt Nam hành quân tới đâu là chúng trốn tới đó, ngay cả bộ đội và người dân Campuchia cũng sợ bộ đội Việt Nam. Vì vậy thằng Mã chưa được đánh trận nào mà phải trở về Việt Nam, không phải hết chiến tranh hay mãn hạn gì, mà là một lần đóng quân, ngủ trong rừng, nửa đêm nó mò ra đi tiểu đạp trúng mìn Cóc, bỏ một bàn chân phải lại đất Campuchia. Sau nhiều tháng điều trị, nó về làng không kèn, không trống với một mảnh bằng thương binh, cùng bàn chân gỗ, kèm cây nạng nhôm. Mộng phỉ chí dọc ngang không thành, thằng Mã đâm hận đời sinh ra rượu chè say sưa. Hễ chỗ nào có sòng nhậu là nó lết cái chân gỗ đến xin giúp vui, nhậu ké. Cũng như lần tiệc rượu tiễn chân ngày lên đường, mỗi khi nhậu say nó đứng lên đá chân vào tường chửi đổng, nhưng lần ra đi nó đá chân thật, còn bây gìơ đá chân vào tường là bàn chân gỉa của nó kêu lên cái “cốc”, rồi xoay ngược mũi chân ra sau làm cả bàn nhậu cười ré lên. Nó đau lòng vì tiếng cười nên hay sinh sự, riết không ai dám nhậu với nó nữa. Sau này người ta thường thấy thằng Mã tháo bàn chân gỗ, đặt lên mặt bàn ngồi nhậu, chuyện trò với bàn chân.

Thằng Pháo đóng quân ở Campuchia, nhận được thư trước của vợ báo là có thai, chưa kịp gởi thư mừng hồi đáp thì thư sau của vợ tin rằng hư thai. Vợ thằng Pháo có thai mấy tháng, ngày ngày lội sình, lội nước qúa thắt lưng làm ruộng, bị nhiễm trùng nên con chết trong bụng mà không hay, đến khi đau bụng qúa chở đến nhà thương, mới biết là con mình chết đã lâu. Nhà thương trục cái thai ra, đó là một thằng bé tí xíu, nằm còng queo, nhăn nheo chết đã đen thui, đen thủi. Vợ thằng Pháo đem con về chôn dưới gốc cây chùm ruột, cạnh cửa sổ phòng ngủ của hai vợ chồng, làm cái mộ thật nhỏ, không tên không tuổi, phải nhìn kỷ mới thấy được. Từ đó vợ thằng Pháo cứ bịnh hoài lại vừa làm dâu không chồng, không con hơn ba năm. Thằng Pháo mãn hạn về, không một thương tích, chỉ có bịnh sốt rét lâu lâu tái phát. Thật kỳ cục khi hai vợ chồng đều bịnh, nhưng cứ sinh con năm một, năm đứa, đứa thôi nôi lôi đứa đầy tháng. Nhà nó trở nên nghèo nhất làng nghèo. Nhân lúc xã đang phát động phong trào kế hoạch hóa gia đình, đàn ông cắt thiến, đàn bà cột treo thì được bồi dưỡng bốn chục ký lúa và thưỡng hai chục ngàn đồng, hai vợ chồng thằng Pháo bàn tính để nó đi thiến kiếm tiền, kiếm lúa nuôi con. Từ ngày thằng Pháo bị thiến, đâm đổi tính thất thường, la con mắng vợ. Rồi một ngày nó nằm lăn ra bịnh liệt giường, chằng có thuốc men gì, bụng và chân cứ mỗi ngày mỗi sưng to ra. Qúa đau đớn nó chỉ mong chết sớm cho đỡ khổ gia đình, nhưng gia đình, bà con xóm giềng không chịu nên mới khiên nó vào chùa nằm chữa thuốc Nam miễn phí. Thằng Pháo thoát chết nhờ gặp thầy, hợp thuốc nhưng chân tay yếu ớt không còn làm việc nặng được. Ðể tạ ơn chùa, công thầy cứu mạng, nó xin ở lại trong chùa làm công qủa.

Thằng Xe lên thành phố, trốn trong nhà ông em của ông ngoại nó. Trong nhà ông em của ông ngoại nó có một góc xép trên nóc cầu tiêu, chiều ngang một mét, chiều dài hai mét, cao một mét. Cái hốc này dùng để chứa đồ linh tinh, phế thải, nay được sắp xếp đồ đạc chung quanh để trống ở giữa làm ổ ngủ cho nó, vào ổ chỉ có ngồi hoặc nằm chứ không đứng được. Cái cửa để chui vào, chui ra ổ là một bao trái bông gòn khô, còn nguyên vỏ và hột, không hiểu sao ở thành phố mà cũng có trái bông gòn khô. Vách che cái ổ ngủ của nó là những bao áo quần cũ, nồi niêu, thùng hộp, sắt thép lỉnh kỉnh bụi bặm chẳng ai muốn dính tay vào. Nó phải tập leo lên, tụt xuống cho thật nhanh và luôn quanh quẩn gần đó như chuột ăn quanh miệng hang, để chui vào nếu có công an xét nhà đột xuất. Bạn của nó và kẻ thù của thằng Xe lúc đó chính là những con chuột nhắt tinh ranh. Ban ngày thằng Xe loay hoay tìm bắt, làm quen với những con chuột nhắt chạy quanh ổ nằm, nhưng chưa lần nào bắt được chuột vì sợ làm sập ổ nằm. Còn ban đêm thì đám chuột rình mò, chờ nó ngủ say là xông vào cắn ngón chân, có lẽ vì nó đã chiếm chỗ của những con chuột này chăng. Sau này phần để tránh chuột cắn ngón chân, phần để kiếm ăn, ban đêm nó mượn xe đạp trong nhà, ra bến xe hay nhà ga làm nghề đạp xe thồ hoặc làm nghề bốc vác, còn ban ngày chui vào ổ ngủ vùi.

Lòng hồ Trị An

Năm sau thằng Xe theo đám bạn cũng trốn nghĩa vụ, vào vùng đang xây đập thủy điện Trị An, làm nghề cưa gỗ lậu ở lòng hồ. Một con đường đất bụi mịn như phấn đỏ, dầy cả gang tay vì xe tải qua lại nhiều. Theo con đường dài hàng mấy chục cây số, qua con sông La Ngà là làng cưa gỗ lậu ven rừng. Nói là làng nhưng chỉ hơn chục mái nhà tranh, đều là hàng quán, chủ chứa gái hết thời, và mươi căn láng bằng tre nứa để dân lậu ngủ khi chuẩn bị vào rừng hay khi từ rừng ra. Dân làng này là dân anh chị tứ chiến giang hồ, cánh chị em bán thân nuôi miệng, là hàng tá bọn con nít không quần và đám hạ dân cùi không sợ lở. Mười người dân ở đây thì mười một người bi sốt rét thâm niên. Có người mỗi ngày sốt nóng lạnh một lần, có người vài lần một ngày. Lại có người thì sốt cách nhật đều đều, ngày lên cơn, ngày không, tháng này qua năm nọ khỏi có thuốc chữa, rồi một hôm ngủ không thấy thức dậy. Sau cơn sốt họ trở dậy cưa gỗ, ăn nhậu, chơi gái, đánh bài, đánh lộn. Thằng Xe trước khi vào làng đã uống một nắm thuốc ngừa sốt rét, vậy mà chỉ tuần sau nó bị cái bịnh sốt cách nhật này, ai bị bịnh sốt cách nhật thì không dễ chết như những bịnh sốt khác, nhưng cũng khó mà chữa cho lành hẳn. Dân lậu làng này, người nào người nấy đều ốm dơ xương, mặt choắt, da vàng như nghệ, bụng ỏng vì sưng gan. Ðám công an, bộ đội cũng chừa cái làng này ra, không bao gìơ vào tra xét hộ khẩu, phần dân làng lậu này chả có cái gì ngoài cái liều mạng.

Cánh rừng hàng ngàn héc ta, sau này sẽ chìm sâu vào làn nước được các công ty, các ông chủ mới khai thác cây to, gỗ qúy, khai thác vô tội vạ ra khỏi lòng hồ, thoái mái khai thác vô tới rừng cấm. Ðám dân lậu cùng vào rừng cưa lậu gỗ Hương, gỗ Trắc với người của các quan, các công ty. Người của các quan và các công ty chở hàng đoàn xe gỗ ngang nhiên trên đường thì không sao, nhưng mấy khúc gỗ đèo trên chiếc xe đạp thồ của dân thì phải đi lén lút trong rừng để tránh kiểm lâm kiếm ăn. Có khi gạo cơm thức ăn mang vào rừng hàng nữa tháng trời, tìm cây, cưa kéo, chịu cho muỗi vắt hút máu, gánh bao gian lao mới đem ra bờ sông được mấy khúc gỗ, vậy mà bị kiễm lâm tịch thu thì trắng tay. Nhưng dân cưa gỗ lậu không còn đường nào để chọn, vả lại dân làng này rất kiên trì nên thua keo này, bày keo khác.

Có lần sốt nóng qúa cao, hai mắt thằng Xe sưng đỏ cả tháng trời, người ta nói nó bị đỏ mắt mà gặp đàn bà, con gái có kinh nên mới nổ mắt như vậy. Không biết thực hư thế nào nhưng nhỏ thuốc gì cũng không lành, ai chỉ nhỏ gì, nó đều thử, kể cả nhỏ trụ sinh vào mắt. Lần cuối nó nghe lời người ta nhỏ nước vôi vào mắt, thì nó hết còn thấy đường. Người ta khiêng nó vào bịnh viện, chỉ cứu được một con mắt, còn con mắt phải thì màng mây kéo che trắng dã phải móc ra. Bác sĩ nói nếu không chịu lấy con mắt hư ra, sẽ lây qua con mắt lành, nó đành chấp nhận trở thành thằng chột. Thằng Xe ở làng này, cưa gỗ lậu được mấy năm thì nước ngập nên bỏ nghề về quê.

Sau này ba thằng cũng thường họp mặt chuyện trò như thời mới lớn, nhưng không bao gìơ chúng nhắc đến chuyện ba chàng Ngự Lâm Pháo Thủ với mộng lấp biển, vá trời. Riêng dân làng vẫn gọi chúng là bộ ba xe, pháo, mã., dù bây gìơ chúng nó chỉ là Xe chột, Pháo liệt, Mã què.