trang lịch tháng mười hai


Ngô Du Đông
 

 

quà quê hương
cuốn lịch tường cuộn cong mười ba trang trĩu nặng
đôi lần lật qua hờ hững
dừng sững tháng mười hai

chao ơi quê nhà đây
núi xa mờ sương xám
chim bay lạc trời tây
trâu bò so đo chiều dài mặt đất
ruộng đồng kỷ hà đậm sắc
cô thôn xa nắng vàng hoe muốn tắt
khói bếp nhà ai vướng dưới ngọn tre
làm cay sè đôi mắt
thơm đâu đây mùi khoai cơm ngon lắm

dưới đỉnh cao trí tuệ
phá á âu cường địch diệt thế giới tiền đồn
làm đồng trống vườn không
triền miên đổi tiền cải tạo
hợp tác đến tiêu tan đền đài miếu mạo
với sức người sỏi đá
cũng thành bao mồ xanh bụng cá
ôi cường hào ác bá
có thua hồi trước chút gì

trang tháng mười hai
hết thời hợp tác
những đám kỷ hà hoa màu lúa bắp
có giáp hạt mùa sau
cơm áo đủ cơ hàn
thuốc thang cho người già cả
chữ nghĩa ê a cho đàn con trẻ
mở con đường về phố thị
tăng vụ thâm canh
phải là tề thiên đại thánh

mỗi mảnh ruộng có lớn hơn vài con bò
vẫn nhỏ lắm giấc mơ
mỗi tấm lịch có bao điều đặc sắc
lật hoài cũng bấy nhiêu tờ
rồi phải sang năm khác

________________________________________________
los angeles vào một ngày đầu năm xa xứ


(cảm ghi)
Quà đầu năm từ Việt Nam là tấm lịch treo tường 13 trang, gồm bìa và 12 tháng với các hình ảnh đặc biệt tiêu biểu việt nam hiện tại. Trong một trang có hình ảnh cánh đồng và ngôi làng nhỏ yên ấm thanh bình với núi rừng mờ xa xa, có trời xanh cao và vài con chim nhỏ, có vài con trâu bò bên mục tử, có khói nhẹ nhàng bay lên từ những mái tranh nghèo nhỏ lẩn sau mấy khóm tre, và dĩ nhiên là có các mảnh ruộng lúa hoa màu với nhiều màu sắc như bức tranh kỷ hà.

Bức tranh dễ tạo một chút xao xuyến trong lòng người xa quê đã lâu như tác giả, vốn từ nông thôn nơi có cùng những hình ảnh quen thân. Tuy nhiên, sau một hồi nhìn tranh miên man suy tưởng thì thấy thương dân chúng việt nam hiện tại. Sau bao nhiêu chiến tranh với các chiêu bài kháng Pháp, Nhật, Mỹ (diệt tiền đồn thế giới tự do), Tàu, Miên, và một chế độ tương đối tự do mà người ta gọi là "Ngụy ác ôn". Sau cải cách ruộng đất, chống nhân văn giai phẩm, cải tạo công thương nghiệp, kinh tế mới, đổi tiền, đánh tư sản mại bản, và nhất là hợp tác xã nông nghiệp, Việt Nam đã phải giải tán hợp tác xã, theo kinh tế thị trường, và mời đón tư bản.

Khi giải tán hợp tác xã thì ruộng đất được đo đạt lại để cấp lại cho dân dựa theo hộ khẩu đầu người. Vì dân đông mà ruộng ít nên mỗi nhà chỉ được một phần nhỏ bé, có vùng chỉ được 5, 3 sào để cày cấy sinh nhai.

Chỉ có ngần ấy mà phải chiến đấu và đổ ra bao nhiêu máu xương cả mấy mươi năm; và chỉ có ngần ấy mà phải lo cho cơm áo, thuốc men, lễ nghĩa, học hành, và xây dựng tương lai cho cả một gia đình?

Làm sao mà biết được mỗi nhà chỉ có vài sào? Nhờ vào màu sắc khác nhau của từng thửa ruộng do mỗi chủ tự do canh tác khác ngày khác loại lúa má hoa màu, và nhờ so mấy con bò đang ăn trên thửa ruộng đã gặt thì biết ra tỷ lệ và tầm cỡ.

Nhưng mà dân sẽ còn có được như vậy hay không? Được làm chủ nhân hay chỉ là tên cầy thuê cuốc mướn cho ông quản lý hay cho ngài lãnh đạo tối cao, theo khẩu hiệu "làm chủ, quản lý, lãnh đạo" hay "làm chủ tập thể"? Có mơ thấy ngày mai? Có lo mai này phải chia thửa ruộng đã nhỏ bé này thành những miếng nhỏ hơn cho anh em thằng Tèo cái Tí? Hay sợ có ngày sẽ bị người ta trưng thu làm sân cù cho lũ ngoại nhân hay bọn ăn trên ngồi trốc?

Thành quả “cách mạng” chỉ có vậy? “Giải phóng” để có ruộng đồng tổ tiên bị phá cõi bờ cho vào hợp tác xã, bị chia 5 xẻ 7 để phân cho kẻ khác hay sao? Đâu là đám Mương đám Ngang nhỏ nhoi vốn là hồi môn của bà nội và bà ngoại? Đâu là đám Lớn đám Dài là hương hỏa từ đường từ đời ông thủy tổ? Đâu là đám bà Trưởng mà cha mẹ cầm cố lấy tiền cho mấy anh mình đi học xa trên tỉnh với ước mong mai này khá hơn sẽ có tiền chuộc lại? Đâu là cái ao và giòng suối nhỏ nơi cùng thằng Long thằng Đạo thường ra câu cá rô mỗi chiều sau mùa gặt, mà có khi nhảy xuống tắm vui đến quên giờ về? Đâu là bờ ruộng mà thằng Bĩnh mù lẻ bò? Đâu là nền ngôi đình làng bị phá từ thời tiêu thổ 9 năm? Đâu là mồ tổ nhà thờ, lăng mộ cụ Tiên Chỉ, mồ anh Hai chị Ba? Nay thuộc về ai? Của ai?

Đã là lịch thì sẽ bị lật qua trang khác hay năm khác. Có thể sẽ mới tốt hơn. Mà cũng có thể lại tái tục chu kỳ đau khổ cũ, hoặc có thể còn tệ hơn?

Khói vươn lên nếp tranh cũng làm người xem tranh nghe thoảng thơm mùi cơm khoai chiều mà cũng làm đôi mắt cay sè, hoen mờ ngọn núi xa.