Khi Putin Giương Móng Vuốt

 

Huỳnh Cao
Kể từ khi được Tổng thống Nga Boris Yeltsin đề cử giữ chức Thủ tướng năm 1999, rồi Tổng thống Liên bang Nga năm 2000, sau vài lần công du ngoại quốc, báo chí mô tả Vladimir Putin như là một Tổng thống không biết cười. Xuất thân là một sĩ quan KGB (Cơ quan tình báo Trung ương Liên Xô), ông Putin luôn có gương mặt nghiêm nghị, sắc lạnh, người đối diện nhìn vào đôi mắt ông cảm thấy rờn rợn như bị soi mói. Vì là Tổng thống một nước lớn, ông Putin bắt buộc phải học phong cách tươi mát, vẫy tay chào quần chúng và nụ cười trước ống kính truyền hình, như lãnh đạo các nước Tây phương khác. Và từ đó mỗi khi xuất hiện trước đám đông hay trên truyền người ta thấy Tổng thống Putin cố sửa nhưng vẫn không tự nhiên. Tất cả những đặc tính của một sĩ quan tình báo dày dạn kinh nghiệm trong nghề không dễ dàng biến mất. Nó được dấu sâu bên trong con người Putin, khi có dịp là bung ra như một quán tính. Quả thế, mới đây người ta có dịp nhìn thấy ông Putin giương ra móng vuốt. Tuy bằng lời hoa mỹ nhưng sắc bén như nhát gươm không thể tàn nhẫn hơn: "Khi quyền lợi của họ bị đụng chạm tất cả tính nhân bản và dân chủ trong họ biến mất. Dường như đến đây, mọi thứ đều được cho phép, không còn hạn chế nào. Chúng ta biết điều gì đang xảy ra trên thế giới. Người bạn sói biết con mồi là ai, anh ta ăn mà không cần lắng nghe, và rõ ràng anh ta không định lắng nghe bất cứ ai". Những lời lẽ này Tổng thống Putin nhằm đáp trả những chỉ trích của phó Tổng thống Mỹ Dick Cheney ngày 4-5 tại Vilnius (thủ đô Lithuania), nhân hội nghị các nước vùng Baltic và Hắc Hải.

Ông Cheney nói rằng "Nga đã hạn chế những quyền tự do căn bản trong nước và sử dụng nguồn năng lượng của mình để bắt chẹt các nước khác, đi thụt lùi với dân chủ". Những điều phó Tổng thống Mỹ nêu ra đã phản ảnh thực tế tình hình Nga thời gian gần đây cho thấy Nga là nước "Dân chủ có điều khiển". Nữ ký giả Maria Lipman cũng là nhà nghiên cứu thuộc Center Cargegie Moscow nhận định rằng, ông Putin đã làm cho dân Nga không nhiều, chẳng qua là đời sống họ tương đối khá hơn thời ông Boris Yeltsin đôi chút nhờ giá dầu và khí đốt tăng cao trên thế giới. Nhưng cái giá nước Nga phải trả khá cao. Ông Putin đã xem thường luật pháp và nguyên tắc nhà nước pháp quyền. Ông ta làm suy yếu mọi cơ chế khác, từ nghị viện, tới các đảng phái và giới doanh thương.

Chế độ do Putin lãnh đạo thao túng mọi phương tiện truyền thông. Đánh vào tâm lý dân Nga muốn phục hồi niềm tự hào qúa khứ, lãnh đạo cần phải tập trung quyền lực tối cao, và Putin đang nỗ lực làm điều này. Bà Lipman khẳng quyết rằng ông Putin không phải là một nhà lãnh đạo dân chủ. Tam quyền phân lập gần như tan biến, làm đà cho tham nhũng hoành hành. Cuối tuần qua ông Putin đã giải nhiệm 13 giới chức cao cấp thuộc Cơ quan An ninh Liên bang (FSB), Hải quan, bộ Nội vụ, và trưởng văn phòng Công tố. Ông Putin đã đề cử một tướng gốc KGB cũ đứng đầu ngành hải quan. Các giới chức Hải quan thường xuyên gây khó khăn cho các doanh nghiệp nước ngoài hoạt động tại Nga. Tham nhũng cùng với nạn hàng giả và vi phạm tác quyền được coi là những trở ngại trong nỗ lực của Nga gia nhập WTO. Nhưng các nhà thương thuyết Nga thì cáo buộc Hoa Kỳ gây cản trở cho Nga gia nhập Tổ chức mậu dịch thế giới.

Theo bà Lipman, dưới thời Putin không ai còn tin vào lý tưởng gì cả, kể cả lý tưởng dân chủ. Sự thờ ơ lan rộng. Không mấy ai quan tâm đến chính trị vì thấy đã có lãnh đạo cao nhất quyết định rồi. Ông Putin tập cho mọi người trở lại thói uốn lưng trước lãnh đạo. Thông điệp ông Putin gửi cho dân Nga là: "Tôi sẽ tăng cường quyền lực nhà nước, ra mọi quyết định, và tôi sẽ là nhà lãnh đạo cứng rắn". Những quyết định chính trị tàn nhẫn đến lạnh lùng của Putin không thua gì Stalin trước đó. Điển hình qua vụ du kích Chechenya bắt con tin ở hí viện Dubrovka ngày 23-10-2002 đưa điều kiện trao đổi. Ông Putin mặt đầy sát khí ra lệnh phun hơi độc giải quyết nhanh gọn vấn đề. Kết quả là 900 người trong hí viện chết xỉu, 42 du kích bị bắn vào đầu, và 130 khán giả từ giả cõi đời vì hít hơi độc. Biến cố bắt con tin tại trường học Beslan ngày khai trường 1-9-2004, hơn 1.200 học sinh và cha mẹ bị du kích bắt giữ đòi trao đổi. Họ lầm khi nghĩ rằng Putin không dám hành động vì sinh mạng mấy trăm học sinh nhỏ. Sau 3 ngày lập kế koạch Putin ra lệnh đặc công và chiến xa tấn công vào trường học bất kể hàng ngàn sinh mạng trong đó. Trước đó, dân chúng và chính quyền thành phố đánh điện về Mạc Tư Khoa khẩn thiết nài xin Putin đừng ra lệnh tấn công. Tất cả họ đều lầm, không điều gì cản được Putin khi cần hành động. Kết quả, để giết chết 32 du kích phải đổi bằng sinh mạng 322 thường dân trong đó có 155 học sinh nhỏ. Sau vụ thảm sát các nhà hoạt động nhân quyền nhận định, chỉ có ông Putin lấy quyết định như thế, chứ không một lãnh đạo Tây phương nào dám làm để chứng tỏ uy quyền.

Còn nhà tỉ phú trẻ Mikhail Khodorkovski thơ ngây chính trị chống Putin bằng cách bỏ tiền ủng hộ các chính khách đối lập. Chủ nhân điện Cẩm Linh giải quyết gọn, ra lệnh bắt giam Khodorkovski vì tội trốn thuế, hiện đang bị tù đày tại Siberia. Và còn bao vụ khuất lấp khác chưa đưa ra ánh sáng... Dưới thời Tổng thống Boris Yeltsin đảng cộng sản Nga chiếm đa số tại viện Douma tiếng nói đối lập được chính phủ lắng nghe. Nhưng từ khi ông Putin lên nắm quyền có ai nghe thấy nhân vật cộng sản nào dám hó hé. Họ là gốc cộng sản, quá biết máu lạnh được trang bị cho các nhân viên mật vụ KGB ghế gớm như thế nào, nên đành nằm yên chờ Putin mãn nhiệm vào năm 2008. Ông Putin tuyên bố sẽ không sửa đổi hiến pháp để ra ứng cử nhiệm kỳ 3, nhưng từ đây tới đó chưa biết chính tình Nga diễn biến ra sao.

Mối bất đồng giữa Mỹ và Nga ngày càng đào sâu hơn vì vấn đề hạt nhân Iran. Nga vì quyền lợi cương quyết đỡ lưng cho Iran. Hoa Kỳ bày tỏ cương quyết "dùng mọi biện pháp kể cả quân sự" để buộc Iran từ bỏ ý định sở hữu vũ khí hạt nhân. Tổng thống Putin giả giọng đạo đức: "Những biện pháp vũ lực hiếm khi đem lại kết quả như mong đợi, và hậu quả thường khủng khiếp nhiều hơn mối đe dọa ban đầu". Rõ ràng đây là lời lẽ hoa mỹ gian dối. Ông Putin quên rằng chiến công đầu tiên trong chức vụ Thủ tướng của ông là xua quân tấn công Chechenya từ 1999, cuộc chiến dai dẳng còn kéo dài đến nay làm gần trăm ngàn người chết.

Tội ác mà lính Nga gieo lên đầu dân chúng Chechen kể sao cho xíết. Giáo sư Dmitri Furman, viện sĩ Hàn Lâm Khoa học Nga trong một bài viết đăng trên báo Niezawisimaja Gazieta ngày 27-03 đã nhận định, giới lãnh đạo Nga vẫn còn tâm thức toàn trị thời Liên Xô cũ, chưa sẵn sàng chấp nhận mô hình dân chủ. Nếu là dân chủ thì không thể có sự điều khiển. Dân chủ phải là một cơ chế, một mô hình mà người dân có quyền chọn lựa các lãnh đạo bằng phương pháp ôn hòa, công khai và tự do. Tâm lý chiến tranh lạnh còn thúc đẩy nhiều thế lực ở Nga đối đầu với với các nước Tây Phương ở bất cứ nơi nào có thể được.

 Hôm 13-05 Tổng thống Putin chống chế: "Nga không đi thụt lùi với dân chủ. Nga sẽ xây dựng mối quan hệ với các nước Tây Phương một cách chậm rãi kiên nhẫn và an toàn. Nhưng nhất định không cho phép trở lại thời kỳ chiến tranh lạnh". Putin nói, ông không "biện hộ" cho cách chọn lựa của ông dù một số nước Tây phương cho rằng Nga đang trở lại thời kỳ toàn trị quá khứ. Ông Putin tự mãn, "nước Nga có khả năng nhìn lại quá khứ của mình và không cần ai lên lớp". Theo các nhà quan sát, Tổng thống Putin phản ứng cay cú đối với phó Tổng thống Mỹ Cheney, vì ông chỉ trích Nga tại hội nghị các nước Baltic và Hắc Hải, thuộc vùng ảnh hưởng của Nga. Nga từng có phản ứng gay gắt trước hướng Đông tiến của NATO. Nga đã để lộ mặc cảm lãnh thổ và vùng ảnh hưởng của họ ngày càng bị thu hẹp. Vì thế người ta không lạ gì khi Nga tích cực đỡ lưng cho các nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ duy trì chế độ độc tài, điển hình như Tổng thống Belarus, Alexander Lukachenko, và Tổng thống Uzbekistan, Islam Karimov đã vung tay vấy máu dân của họ để cố giữ quyền lực.