Tranh Đấu cho Nhân Quyền và Dân chủ ở Việt Nam

đang đặt lại vấn đề tính chính thống (1)

của chính quyền Hà Nội.

 

Trần Thanh Hiệp

 

Trong những ngày gần đây, nhiều tin tức trái ngược nhau đã được loan đi về tình trạng nhân quyền ở Việt Nam. Một đằng, không ít người tranh đấu ôn hòa cho dân chủ bị mời lên công an thẩm vấn . Nhưng đằng khác người ta được báo tin là hai ba tổ chức chính trị đã tuyên bố tự ý cho ra đời không xin phép Nhà nước hoặc là chính đảng hoặc là liên đảng có tên gọi là Liên minh các lực lượng dân chủ, nhân quyền. Phải chăng tình hình nhân quyền ở Việt Nam, nay đang có những chuyển biến theo chiều hướng dân chủ hóa? Biên tập viên Nguyễn An của Đài Á Châu Tự Do đã cùng với Luật sư Trần Thanh Hiệp, chủ tịch Trung Tâm Việt Nam về Nhân Quyền, trụ sở đặt tại Paris, trao đổi để tìm hiểu thực chất của tình hình mới này trong chương trình phát thanh 21giờ ngày 4-11, 6giờ30 sáng 5-11 và 21giò tối 5-11-2006. Dưới đây là bản chuyển ngữ của cuộc trao đổi nói trên.   Luật sư Trần Thanh Hiệp đã thêm vào bản chuyển ngữ này một số  ghi chú về mấy ý kiến ông chưa có dịp  quảng diễn khi trả lời biên tập viên Nguyễn An của Đài ACTD.  Xin nhắc lại rằng ý kiến của luật sư Hiệp không nhất thiết phản ánh chủ trương của đài Á Châu Tự Do.

 

I. Tình hình mới về nhân quyền ở Việt Nam

A.C.T.D.: Mặc dù vẫn còn những chuyện công an mời đến trụ sở  thẩm vấn cũng như ập vào nhà riêng hay văn phòng làm việc của những nhân vật công khai tranh đấu cho dân chủ tại Hà Nội hay Sài Gòn, nhưng nhiều người vẫn muốn coi tình hình hiện nay như những chỉ dấu của diễn biến có ý  nghĩa một Mùa Xuân chính trị ở Việt Nam .Luật sư nhận xét ra sao về cảm tưởng này?Phải chăng tình hình nhân quyền ở Việt nam đã được cải thiện?

 

T.T.H: Những hiện tượng vừa được nêu lên như ra báo hay lập hội, lập chính đảng, dựng nghiệp đoàn độc lập (2) không xin phép là những điều chưa từng xảy ra dưới chế độ xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam từ trên nửa thế kỷ nay. Cũng như việc công an chế độ ấy đã giảm bớt cường độ hung bạo của đàn áp đối lập. Tuy nhiên, theo tôi, không nên vội vàng dựa vào mấy chỉ dấu ấy để nói rằng nhà cầm quyền HàNội đã chịu cải thiện tình hình nhân quyền ở Việt Nam để mở đường cho dân chủ. Không, nhân quyền ở Việt Nam vẫn chưa ra khỏi tình trạng rất xấu khiến cho Nhà nước xã hội chủ nghĩa đã bị ghi vào sổ đen vi phạm nhân quyền. Chính sách đàn áp nhân quyền lâu đời của Hà Nội chưa hề thay đổi trong thực chất mà chỉ có những điều chỉnh làm cho cách áp dụng việc đàn áp trở thành mềm dẻo hơn. Và nhất là không gây khó khăn cho Hà Nội về mặt ngoại giao mà thôi. 

 

A.C.T.D.: Ông vừa dùng chữ “điều chỉnh” trong khi người dân trong thực tế đã  sử dụng một số nhân quyền cho đến nay  vẫn bị cấm tuyệt đối như ra báo, lập hội, lập đảng. Vậy thì  cũng  nói đựơc là đã có tiến bố chứ?

 

T.T.H: Tôi nghĩ rằng không nên dùng chữ tiến bộ bởi lẽ chữ này thiếu chính xác. Vì tiến bộ là một khái niệm khá phức tạp, phải dựa vào nhiều cơ sở cả vật chất lẫn tinh thần thì mới xác định được là đã có hay chưa có tiến bộ. Dưới cách nhìn vấn đề như thế, tôi cho rằng chỉ nên nói là đã có một số chuyển biến đáng chú ý. Trước hết về phía nhà cầm quyền thì phải nói là bắt không được nên tha làm phúc. Cung cách công an hàng ngày sách nhiễu thô bạo những nhà tranh đấu tôn giáo, văn hóa, chính trị ở ngoài Bắc cũng như ở trong Nam cho thấy rằng chính quyền xã hội chủ nghĩa vẫn không chịu chấp nhận sự có mặt của bất cứ một hình thức đối lập nào, dù ôn hòa. Như vậy sao có thể nói là đã có những tiến bộ được? Còn về phía dân chủ thì vì bị dồn vào chân tường, những nhà tranh đấu dân chủ chỉ còn cách quay lại giành thắng lợi bằng mọi giá và trong thực tế họ đã giành được một vài thắng lợi như ra được báo in, báo trên mạng lưới internet, lập được chính đảng, dựng được mghiệp đoàn độc lập không xin phép. Tuy nhà cầm quyền Hà Nội không, hay chưa, ra mặt đối phó nhưng ngấm ngần vẫn tìm cách bao vây, ngăn chặn không cho những sinh hoạt tự do này phát triển trong không gian cũng như trong thời gian. Nói cách khác, cuộc tranh chấp giữa độc tài và dân chủ vẫn đương diễn ra tuy chỉ với một cường độ căng thẳng vừa phải. Nhưng cũng rất thương tâm nếu ta nghe những ngưoi trong cuộc bị đàn áp kể lại như Mục sư Nguyễn Hồng Quang, nhà thơ Trần Khải Thanh Thủy, Kỹ sư Đỗ Nam Hải, Luật sư Nguyễn Văn Đài v.v…(3)

 

A.C.T.D. Vậy thì một sự lạc quan vừa phải khi thấy ngọn gió đầu của một mùa xuân dân chủ đã bắt đầu thổi vào Việt Nam thì cũng có lý đấy chứ?

 

T.T.H. Khách quan nhận định thì tôi muốn đưa ra hai nhận xét. Một, cuộc đối đầu hiện nay giữa nhà nước xã hội chủ nghĩa và các nhà tranh đấu dân chủ đã tạo ra một tình trạng chính trị và pháp lý mới ở Việt Nam. Hai, tình trạng mới này, trước mắt có vẻ như thuận lợi cho sự phát triển của dân chủ, nhưng có những lý do để lo ngại rằng trong tương lai, nguy cơ của đe dọa đàn áp ở nhiều mức độ đàn áp khác nhau vẫn đâu đó.

 

A.C.T.D.:  Dẫu sao luật sư cũng công nhận cái tính chất “mới” của tình trạng hiện nay. Vậy ông có thể phân tích thêm về cái mới ấy không?

 

T.T.H: Về mặt chính trị, Đảng cầm quyền không còn đủ sức mạnh để bóp nghẹt dân chủ từ trong trứng nước. Dân chủ đã nẩy mầm, do đó lần đầu tiên tính toàn trị của đảng này đang gặp những thách đố trực diện chưa từng thấy. Có thể nói đó là những triệu chứng của một nền chính thống chính trị bắt đầu bị lung lay. Về mặt pháp lý, hệ thống quy phạm của pháp luật quốc nội cũng đang mất địa vị độc tôn. Hậu quả trước mắt là nó đang gặp sự cạnh tranh của hệ thống quy phạm quốc tế, vốn là chỗ dựa của những nhà tranh đấu dân chủ và của một cách giải thích khác của chính luật quốc nội đương có hiệu lực (4).   

 

A.C.T.D.: Cái mới đã có, nhưng liệu có phát triển đựơc không? tức liệu có vượt qua đựơc thử thách ban đầu là tình trạng sách nhiễu không? Liệu họ sẽ bị đàn áp thẳng tay không? Hiện đã có những luồng dư luận theo đó nhà cầm quyền Hà Nội sau Hội nghị APEC sẽ xuống tay đàn áp. Luật sư có  cho rằng  mối quan ngại này sẽ thành sự thực không?

 

T.T.H: Tôi không tin rằng sau Hội nghị APEC, Hà Nội sẽ dễ dàng leo thang đàn áp vì Hà Nội vẫn còn phải tiếp tục đối phó vói nhiều khó khăn đủ loại trên bình diện quốc tế, nhất là trong quan hệ bang giao với Hoa Kỳ. Nhưng tôi lo ngại vì cuộc đối đầu giữa đôc tài với dân chủ ở Việt Nam giống như một cuộc chiến tranh bất cân xứng. Nếu phe dân chủ không mau chóng lớn mạnh để tạo ra một thế quân bình tương đối thuận lợi cho việc giải quyết cuộc tranh chấp theo chiều hướng dân chủ thì độc tài toàn trị ở Việt Nam hiện nay vẫn còn đó.

 

A.C.T.D.: Xin cảm ơn Luật sư Hiệp và xin hẹn đến buổi phát thanh sau tiếp tục cuộc trao đổi này.

 

II. Tránh sa lầy tranh chấp chính trị

A.C.T.D.: Kỳ trứơc, luật sư nói rằng ở Việt Nam hiện đang diễn ra một tình trạng pháp lý chính trị mới về nhân quyền. Nhưng mới như thế nào và liệu đó có phải là những báo hiệu của sự ra đời của dân chủ hay không?  

 

T.T.H.: Hiện thời hãy còn quá sớm để nói bắt đầu có dân chủ ở Việt Nam. Nhưng tình hình thực tế thì không còn giống hẳn như trước nữa. Một số nhân vật tranh đấu ôn hòa đòi dân chủ đã tự ý hành sử những quyền chính tri, dân sự mà pháp luật hiện hành của chế độ xã hội chủ nghĩa cấm. Họ đã chấp nhận tự đặt mình vào tình trạng bất hợp pháp (5) và đương nhiên là họ bị nhà cầm quyền ngăn cản. Có điều phản ứng của nhà cầm quyền đã không khốc liệt như những năm trước. Tôi đã từng nói hai bên đang quần thảo trong những cuộc “cận chiến”. Nhìn về tương lai thì tình hình này có thể tốt nếu nó mở đường cho dân chủ. Nhưng cũng có thể rất xấu nếu nó lại là bậc thấp của thang đàn áp để nhà cầm quyền Hà Nội leo cao hơn. Cho nên tôi gọi đó là tình trạng sa lầy.

 

A.C.T.D.: Tại sao lại sa lầy ?

 

T.T.H.: Tại vì ở phía chính quyền thì chính sách vẫn là đàn áp dù rằng vì khó khăn ngọai giao phải tự chế không dám đi tới mức độ khốc liệt. Còn về phía tranh đấu dân chủ thì quyền hưởng dụng không được toàn vẹn. Trong thực tế, có thể nói đó là hình ảnh cài răng lược giữa độc tài và dân chủ, giữa hợp pháp và bất hợp pháp. Nếu tình trạng cài răng lược này cứ kéo dài thì không có lợi gì cho dân chủ cả. Vì như thế có nghĩa là vấn đề chính quyền đàn áp dân chủ đã được bình thường hóa và những người tranh đấu cho dân chủ bị sa lầy trong đàn áp. Trừ phi họ đủ khả năng để mau chóng lớn mạnh như chuyện cổ tích Phù Đổng Thiên Vương để giành lại ưu thế vẫn ở trong tay chính quyền. Nhưng không phải là phép lạ hay điều dễ làm.

 

A.C.T.D.: Nếu đúng vậy thì có nhiều phần là phải chờ đợi một đợt đàn áp có quy mô lớn hơn những biện pháp sách nhiễu hiện nay. Luật sư nghĩ sao về những lời kể lại theo đó trong lúc thẩm vấn những người yểm trợ tranh đấu dân chủ, công an đã từng hăm dọa rằng sau Hội nghị APEC, họ sẽ đập tan Khối dân chủ 8406 và Liên Minh Dân chủ Nhân quyền là hai cơ cấu (nhóm ?) tranh đấu dân chủ vừa được lập ra mà không xin phép?

 

T.T.H.: Đó cũng là một giả thuyết ta nên xem xét.

 

A.C.T.D.: Vâng, đó chỉ là một giả thuyết, nhưng theo  Luật sư thì giả thuyết này có xảy ra hay không ?

 

T.T.H.: Tôi nghĩ rằng đứng về mặt lý thuyết mà bàn thì việc gì cũng có thể xảy ra. Tuy nhiên trong hiện tình thì nhà cầm quyền Hà Nội khó có thể trở lại mức độ đàn áp ngày xưa. Vì họ không còn ở thế tuyệt đối chủ động như trước nữa. Dù tổ chức thành công thượng đỉnh APEC và được gia nhập Tổ chức Thương Mại Thế giới WTO, nhưng Hà Nội, trên bình diện ngoại giao, vẫn còn nhiều khó khăn, không thể xuống tay đàn áp nhân quyền. Hà Nội dù sao vẫn phải e dè phản ứng của Liên Hiệp châu Âu và nhất là của Hoa Kỳ mà Hạ viện cuối tháng 9 vừa qua đã ra nghị quyết HR415 kêu gọi chính quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam tôn trọng quyền tư hữu tài sản của dân chúng, đồng thời nêu vấn để hoàn trả tài sản của dân chúng bị chính quyền cưỡng đoạt sau biến cố 1975 ở miền Nam. Liệu nghị quyết này trong tương lai có thể dẫn tới một đạo luật giống như luật về Tự do Tôn giáo của Hoa Kỳ mà Hà Nội đã không lường trước được những tai hại hay không? Hà Nội chắc đã phải rút kinh nghiệm rồi.

 

A.C.T.D.:  Cứ như Luật sư nói thì không thể tránh được tình trạng sa lầy. Nhưng chính quyền vẫn còn đủ thế mạnh để truy tố đối lập và tuyên những bản án với hình phạt nặng để trừng trị dựa trên những tội danh  nặng như “khủng bố”, « gián điệp », «âm mưu  lật đổ chính quyền nhân dân » v.v…Thái độ cứng rắn này là để cho chính quyền đơn phương rút chân ra khỏi sa lầy và tái lập tình trạng cũ.

 

T.T.H.: Dĩ nhiên, nhà cầm quyền Hà Nội nếu muốn áp dụng kỹ thuật đàn áp cũ là dùng tòa án làm công cụ đàn áp thì vẫn làm được. Nhưng vấn đề chính là ở nơi Hà Nội không có điều kiện thực tế để muốn như vậy nữa. Một mặt, những liên lạc giữa người dân ở trong nước với người Việt ở ngoài nước không thể xếp bừa bãi vào loại hoạt động gián điệp hay lật đổ chính quyền. Hà Nội hiểu rõ điều này lắm nên chắc họ sẽ tránh không đi vào vết xe đổ. Mặt khác, lập trường rõ rệt của tất cả những người công khai tranh đấu cho dân chủ là đòi tự do, nhân quyền trong khuôn khổ pháp luật quốc tế và quốc nội. Qua nội dung những văn bản họ phổ biến, tuy không mấy thân thiện với chính quyền xã hội chủ nghĩa, nhưng không hề có cơ sở nào để giải thích hoặc, hơn nữa, khẳng định rằng họ mưu tính chuyên lật đổ chính quyền. Hà Nội có thể cứ truy tố họ dưới tội danh này rồi cứ tuyên án phạt tù thật nặng, nhưng như vậy là lại tự để lộ bộ mặt đàn áp nhân quyền của mình.   

 

A.C.T.D.: Vậy theo Luật sư có cách nào ra khỏi sa lầy hay không ?

 

T.T.H.: Theo tôi có hai giải pháp, hoặc chính trị hoặc pháp lý. Đơn giản và dễ dàng là giải pháp chính trị. Hà Nội chỉ cần chấm dứt việc theo đuổi chính sách phi nhân quyền, chấp nhận đa nguyên đa đảng là dân chủ được mở đường. Nếu họ vẫn còn muốn kéo dài thêm một thời gian nữa nền độc tài đảng trị để chuyển dần sang dân chủ thì hãy bắt đầu ngay bằng việc tạo ra một khung pháp lý, trong đó các quy phạm của luật quốc tế về nhân quyền được hội nhập vào luật quốc nội để ban hành ngay các quyền tự do dân chủ

 

A.C.T.D.: Xin cảm ơn Luật sư Hiệp và xin hẹn sẽ tiếp tục cuộc trao đổi trong một buổi phát thanh sau.

 

III. Hậu quả chính trị và pháp lý của cuộc tranh đấu cho nhân quyền và dân chủ đang diễn ra ở Việt Nam

A.C.T.D.: Luật sư đã đưa ra những nhận định theo đó ở trong nước hiện nay hợp pháp xen lẫn với bất hợp pháp. Nhưng trong thực tế thì hàng ngày mọi người đều thấy công an vẫn tiếp tục xét hỏi, điều tra, bắt giữ những nhân vật tranh đấu dân chủ. Tức là trật tự pháp lý vẫn được duy trì, nói cách khác, lằn ranh giữa hợp pháp và bất hợp pháp vẫn còn đó.

 

T.T.H.: Bề ngoài thì đơn giản như vậy nhưng bên trong tình hình phức tạp hơn. Ý nghĩa pháp lý của việc các nhà tranh đấu dân chủ tự ý ra báo, tự ý lập đảng, dựng nghiệp dơàn độc lập không xin phép nhà cầm quyền, là một tình trạng trong đó hai loại quy phạm được đưa ra để trực diện chống lại nhau. Một đằng, những người tranh đấu cho dân chủ công khai viện dẫn luật quốc tế cũng như có cách giải thích riêng luật quốc nội, khác với với chính quyền, để hành sử các quyền tự do dân chủ. Đằng khác, công an đã nhân danh pháp chế xã hội chủ nghĩa và dùng bạo lực ép những người tranh đấu dân chủ phải khép mình trong khuôn khổ pháp chế ấy. Không còn đủ quyền uy, phải sử dụng quyền lực để cưỡng hành, nhà cầm quyền Hà Nội, lần đầu tiên từ sau 1975 đến nay, đang trải qua một cuộc khủng hoảng pháp lý, tuy còn ở giai đoạn khởi đầu nhưng chưa thấy khả thế kết thúc một cách bình thường. Chỉ thấy có sự hăm dọa của công an là sẽ có đàn áp khốc liệt trong tương lai để đập tan mọi chống đối. Liệu khủng hoảng pháp lý có dẫn tới khủng hoảng chính trị, kinh tế hay không, đó là nghi vấn của thời sự.

 

A.C.T.D.: Tại sao ông  gọi là khủng hoảng pháp lý có thể dẫn tới khủng hỏang chính trị.

 

T.T.H.: Dưới ánh sáng của luật học thì một chính quyền không thể chỉ dùng bạo lực để ép buộc dân phải tuân lệnh, xưa nay vốn vậy, ngay cả ở Việt Nam dưới thời quân chủ. Sự tuân phục của dân phải mang tính chất tự nguyện thực sự. Và nhờ có sự tự nguyện đó người cai trị mới có tính chính thống (6) để cầm quyền. Những thách đố về mặt quy phạm pháp lý, đã và đang diễn ra ở trong nước, là những chỉ dấu báo hiệu rằng bất phục tùng đã xuất hiện để đặt lại vấn đề chính thống. Phải giải quyết sự bất phục tùng ấy theo chiều hướng nào, trên cơ sở nào, qua một trình tự nào, đó là phần việc của chính tri. Tôi cho rằng lịch sử đang diễn biến theo lô gích một xã hội muốn ra khỏi bế tắc không chuyển hóa được, từ độc-tài-toàn-trị-độc-đảng sang dân-chủ-tự-do-đa-nguyên-đa-đảng. Như vậy, trách nhiệm lịch sử theo tôi, nằm ở khâu lãnh đạo chứ không phải ở khâu công an.

 

A.C.T.D.: Tình hình mới mà Luật sư vừa phác họa ra như thế là một thực trạng về nhân quyền hay là về chính trị? Có thể giải quyết khó khăn ở địa hạt nhân quyền không cần bước vào địa hạt chính trị không?

 

T.T.H.: Nhân quyền và chính trị là hai mặt của một vấn đề, nhân quyền là cứu cánh của chính trị dân chủ, trong khi chính trị dân chủ là phương tiện thực hiện nhân quyền. Mối tương quan mật thiết chính trị, nhân quyền này là đặc tính của văn minh thời đại. Nhà cầm quyền Hà Nội, từ hai thập niên rồi, đã thử nghiệm phương thức ưu tiên phát triển kinh tế, coi chính trị và nhân quyền là thứ yếu và lệ thuộc phát triển kinh tế. Phương thức này đã gặp phải hai khó khăn không khắc phục được. Thứ nhất, muốn hội nhập được vào sinh hoạt thế giới thì không thể không đạt tiêu chuẩn tôn trọng nhân quyền. Thứ hai, nhân dân, qua mọi tầng lớp, đã thiết tha biểu lộ nguyện vọng muốn thấy các yêu sách về nhân quyền của mình phải được khẩn cấp thỏa mãn.

 

A.C.T.D. Vậy thì theo ông phải làm sao?

 

T.T.H. Tôi tự hỏi phải chăng đã đến lúc nhà cầm quyền Hà Nội nên xét lại đường lối hai thập niên đổi mới chỉ nhằm phục vụ quyền lợi của Đảng, chứ không lý gì đến quyền lợi của dân. Và tôi nghĩ rằng tình trạng căng thẳng xã hội ở trong nước đang còn ở mức độ có thể giải tỏa một cách ôn hòa và dĩ nhiên, trước khi quá muộn. Chắc nhà cầm quyền Hà Nội, để cân nhắc lợi hại, không thể không biết đến những tiền lệ quốc tế thường được các cơ quan truyền thông đại chúng gọi tên là cách mạng màu (7). Bài học thời đại về nhân quyền này cả chính quyền lẫn đối lập đều thấu hiểu. Chỉ còn vấn đề là nó sẽ được thực hành như thế nào cho có lợi cho đất nước mà thôi.  

 

A.C.T.D.: Xin cảm ơn Luật sư Hiệp

 

Ghi chú

[1]. Cụm từ « tính chính thống » đã được dùng để dịch những chữ tiếng Pháp légitimité, tiếng Đức legitimitat, tiếng Anh legitimacy, tiếng Tây Ban Nha legitimidat, tiếng Ý legitimita (trước đây người ta dịch là sự chính thống, bây giờ người ta còn dịch là tính chính đáng nữa, dưới đây sẽ nói rõ tại sao lại chỉ dùng tính chính thống). Tất nhiên, muốn tìm hiểu nội dung cụm từ này cần qui chiếu vào những ngoại ngữ kể trên  Trong khuôn khổ ghi chú này chỉ xin nêu lên một ít điều với hy vọng giúp trả lời một cách đại cương câu hỏi « tính chính thống » là gì? Câu hỏi này sẽ được giải đáp trên hai bình diện từ ngữ và khái niệm. Về mặt từ ngữ, xin giới hạn vào hai chữ tiếng Pháp légitimité và tiếng Anh legitimacy. Về mặt khái niệm thì xin đối chiếu quan điểm của phương Đông với quan điểm của phương Tây về tính chính thống.

 

Tự điển Tàu dịch chữ tiếng Anh Legitimacy là chính thống tính, sang tiếng hán việt thành tính chính thống và dịch chữ tiếng Pháp légitimité là tính hợp pháp, tính chính thống. Từ điển Việt Nam dịch chữ légitimité là tính chính đáng và dành chính thống cho chữ orthodoxe. Cũng vẫn theo tự điển Việt Nam thì chữ tiếng Anh legitimacy có nghĩa là tính hợp pháp, tính chính đáng. Không rõ vì lý do nào mà tự điển của ta khi dịch những chữ légitimité, legitimacy lại đặc biệt khác tự điển của Tàu như vậy (cần chú ý rằng chữ đáng cũng là chữ Hán). Nhưng điểm đáng nói là một mặt, chữ chính đáng không đủ rộng để phản ánh được nội dung của hai chữ légitimité và legitimacy và mặt khác, khái niệm phương Tây về legitimacy và légitimité phân biệt tính hợp pháp (légalité) với tính chính thống (légitimité) trong khi tự điển của ta không phân biệt như thế. Do đó tưởng nên dùng tính chính thống thay vì tính chính đáng.

 

Một chính quyền phải có những điều kiện nào để được coi là có tinh chính thống? Có hai loại điều kiện : pháp lý và chính trị . Điều kiện pháp lý là phải hợp pháp tức là phù hợp với pháp luật. Nhưng không phải là bất cứ loại pháp luật nào mà phải là loại pháp luật xuất phát từ ý chí chung của tòan dân (volonté générale) Nếu không như thế thì chính quyền nào cũng đều có tính chính thống, kể cả chính quyền độc tài. Vì vậy lại còn phải thỏa mãn những điều kiện chính trị theo đó chinh quyền ấy được toàn dân tự nguyện tuân lệnh, không phải dùng bạo lực khủng bố để ép buộc dân phải theo. Một chính quyền không hội đủ hai loại điều kiện đó thì không được kể như có tính chính thống.

 

Dân tộc Việt Nam đã trải qua hai kinh nghiệm về tính chính thống, một ở dưới thời quân chủ và một ở dưới thời độc tài toàn trị. Thời xưa tuy ở dưới chế độ quân chủ nhưng muốn cầm quyền thì đối với dân vua phải được coi là chính thống. Và tính chính thống được quy định vừa bởi huyết thống vừa bởi khả năng chăm lo cho dân. « Chính giả chính dã » câu nói này của Khổng Tử để khẳng định rằng làm chính trị thì phải lo cho có được chính thống. Vua phải ra vua, quan phải ra quan, cha phải ra cha, con phải ra con, đó là ý nghĩa câu « Quân quân Thần thần, Phụ phụ, Tử tử », những điều kiện để kiến tạo một xã hội thanh bình thịnh trị. Vua trái đạo vua, không lo cho dân, không được dân tín nhiệm nữa thì mất chính thống và mất ngôi vua. Kẻ cướp ngôi dù cầm được quyền cũng vẫn không được nhìn nhận là chính thống.

 

Dưới thời cộng sản, thời cách mạng vô sản, vấn đề chính thống đã bị đảo lộn, chính tà lẫn lộn, đúng hơn chỉ là tà trong sự chờ đợi tà trở thành chính. Những người cộng sản cướp quyền, tự đặt mình lên thế lãnh đạo tối cao rồi dùng bạo lực, gian dối để áp đặt chế độ toàn trị. Thời thế thay đổi, dân chúng đang có cơ đặt lại vấn đề chính thống. Nhiều hành động bất phục tùng đã xảy ra hàng ngày và ở khắp nơi trong nước.

 

Ngươi dân Việt Nam hiện nay đang sắp sửa thực hành một thí nghiệm mới về chính thống, đó là thí nghiệm chính thống dân chủ (légitimité démocratique, democratic legitimacy). Trong viễn tượng mới này, chính quyền sẽ phải thực sự hợp pháp nghĩa là phải nhận được ủy nhiệm của toàn dân để cầm quyền, phải tôn trọng pháp luật do toàn dân làm ra và phải trả lại quyền hành khi mãn nhiệm kỳ để toàn dân chọn những người cầm quyền mới. Nói cách khác, chủ quyền quốc gia, bị Đảng cộng sản sang đoạt từ hơn nửa thế kỷ, phải được trả lại cho toàn dân và toàn dân, muốn được coi là chủ tập thể của đất nước, phải được thực sự hành sử chủ quyền ấy, theo tiêu chuẩn chính thống của chính trị học và luật học phương Tây, thể hiện qua cơ chế dân chủ đa nguyên, đa đảng, nghiêm chỉnh tôn trọng dân quyền, nhân quyền.

 

[2] Xin xem Tuyên cáo thành lập Công Đoàn Độc Lập ở trong nước, bài tường thuật về Hội nghị ở Ba Lan về Quyền Lao Động ở Việt Nam, có đăng trên Viễn Tượng Việt Nam só 7 này.

 

[3] Xin xem trên số báo Viễn Tượng Việt Nam số 7 này Báo cáo về tình trạng nhân quyền ở Việt Nam, trong tháng 10-2006 vừa qua, của Ủy Ban Nhân Quyền Việt Nam mới được thành lập ở trong nước.

 

[4] Những nhà tranh đấu cho nhân quyền và dân chủ ở Việt Nam đều tuyên bố rằng họ tri tình không tuân hành luật lệ đang được chính quyền tại chức dùng để đàn áp họ vì những luật lệ này đã đi ngược lại Hiến pháp 1992 mà đã chính quyền này đã ban hành, sửa đổi và bổ sung

 

[5] Nói bất hợp pháp là nói trái với luật của chế độ độc tài đảng trị đương hành ở Việt Nam. Nhưng không bất hợp pháp dưới ánh sáng của luật quốc tế về nhân quyền mà chính quyền xã hội chủ nghĩa đã tham gia từ năm 1982 nhưng không chịu áp dụng. Mặt khác những nhà tranh đầu cho nhân quyền, dân chủ cũng có cách giải thích pháp luật của chế độ để chứng minh rẳng việc họ hành sử các quyền tự do mà pháp luật này đã công nhận là hợp pháp.

 

[6] Xin xem ghi chú [1]

 

[7] Cách mạng màu là một cụm từ đã được các cơ quan truyền thông đại chúng quốc tế dùng để gọi tên những cuộc nổi dậy ôn hòa (không phải là những cuộc bạo loạn) của dân chúng – như ở Ukraina, Georgia v.v…để đòi lại chủ quyền quốc gia nơi tay các chính quyền độc tài. Khi nổi dậy, dân chúng đã tập họp dưới những biểu tượng đơn giản mang màu sắc thay vì trưng ra cờ quạt.