Đặt lại cho đúng vấn đề chính thống dân chủ ở Việt Nam

:

Vì có 21 nguyên thủ quôc gia và thủ tướng chính phủ cùng với hàng ngàn người ngoại quốc và Việt kiều tới Việt Nam tham dự Thượng đỉnh APEC năm nay nhóm họp tại Hà Nội nên công an đã ráo riết họat động để cô lập những mhân vật bất đồng chính kiến với chế độ không cho họ có cơ hội tiếp xúc với người nước ngoài, đặc biệt là giới truyền thông. Theo nhiều nguồn tin từ trong nước, tại Hà Nội công an đã tới đóng chốt ngay trước nhà nhiều nhân vật đối kháng như nhà văn Hoàng Tiến, giáo sư Nguyễn Thanh Giang v.v..., cưỡng bức bác sĩ Phạm Hồng Sơn, và bạn của bác sỹ Sơn là bác sĩ Trần Quốc Trung phải rời khỏi nhà Bs Son và đưa họ về trụ sở công an Thụy Khuê để thẩm vấn và giam giữ. Ngoài ra công an còn bắt kỹ sư Bạch Ngọc Dương và đem ông xuống Hải Phòng. Tại Saigon, hai khuôn mặt đối kháng nổi tiếng là kỹ sư Đỗ Nam Hải, gíáo sư Nguyễn Chính Kết cũng nhận được giấy mời của công an buộc phải lên làm việc tại trụ sở công an ở Bình Thạnh vì đã có những liên hệ với giáo sư Trần Khuê v.v… Trong chương trình phát thanh ngà 28-11-2006 vào 6g30 sáng và 9 giờ tối, giờ VN, Luật sư Trần Thanh Hiệp, chủ tịch Trung Tâm Việt Nam về Nhân quyền, trụ sở đặt tại Paris đã đàm thoại với biên tập viên Nguyễn An của Đài Á Châu Tự Do về tinh hình nhân quyền hỉện nay ở Việt Nam mà Luật sư Hiệp gọi là tình trạng cài trăng lược giữa hợp pháp và bất hợp pháp. Dịp này Luật sư Hiệp cũng đặt vấn đề tính chính thống của chính quyền Hà Nội. Dưới đây là bản ghi âm của cuộc đàm thoại.

 

A.C.T.D.: Trong một buổi phát thanh trước, Luật sư có nói rằng tại Việt Nam hiện nay, đang có sự lẫn lộn giữa hợp pháp và bất hợp pháp. Liệu sự nhận định này của có thật chính xác hay không? Vì ai cũng nhận thấy rằng trật tự pháp lý vẫn còn được duy trì, công an của chế độ vẫn còn áp dụng được luật pháp, tình hình không rơi vào hỗn loạn. Tức là hợp pháp vẫn đàn áp được bất hợp pháp chứ không phải đã lẫn lộn với bất hợp pháp.

 

T.T.H.: Bề ngoài thì như vậy nhưng bên trong thì không phải vậy. Thật thế, một mặt, bất hợp pháp đã xuất hiện ở ngay trong hợp pháp. Công an khi áp dụng pháp luật của chế độ để sách nhiễu và thậm chí đánh đập, bắt giữ đối lập, đã công khai có những hành vi lạm quyền bất hợp pháp mà bộ luật hình sự đang có hiệu lực coi là những tội phạm chức vụ. Rồi vì tình thế đòi hỏi, công an đã nhân rộng những lạm quyền này ở nhiều nơi, dưới nhiều hình thức khác nhau, tạo ra hiện tượng bất hợp pháp lấn át hợp pháp. Mặt khác, những người bị đàn áp một cách bất hợp pháp mà không được Nhà nưiớc bảo vệ, đã phản ứng bằng hai bất hợp pháp khác, đó là công khai bất tuân lệnh và cứ làm những điều mà pháp luật của chế độ ngăn cấm. Họ ra báo không cần xin phép, lập hội không cần xin phép, lập nghiệp đoàn không cần xin phép v.v…Hiện giờ thì sự hỗn loạn mới chỉ diễn ra ở trên diện qui phạm trừu tượng và ở trong một phạm vi còn hạn chế. Nên bề ngòai thì như vẫn có trật tự nhưng trong thực chất thì trật tự này đang bị bên này bên kia xô đẩy, trong một cuộc giằng co chưa ngã ngũ dù chính quyền vẫn có ưu thế. Nếu tình trạng giằng co này kéo dài thì nó sẽ biến thành tình trạng sa lầy không cai trị được..    

 

A.C.T.D.: Nếu thế, theo lô gích của chính quyền thì sẽ phải leo thang đàn áp

 

T.T.H.: Nếu chính quyền chọn con đường leo thang đàn áp thì cũng có thể tái lập được trật tự nhưng cũng có thể làm lây lan ra cả xã hội cuộc giằng co giữa họp pháp và bất hợp pháp vì đã tạo cơ hội cho quần chúng nhập cuôc. Và đó sẽ là tình trạng khủng hoảng cả về pháp lý lẫn chính trị mà tôi có nói tới trong những dịp phát biểu trước. Tôi nghĩ là nếu không tìm cách kịp thời giải tỏa ổn thỏa và nghiêm chỉnh không khí giằng co và sa lầy hiện nay thì khó mà đoán trước được một cách thật đích xác rằng cuộc phiêu lưu này sẽ đi về đâu.

 

A.C.T.D.: Luật sư có nghĩ rằng có thể tái lập trật tự trong khuôn khổ pháp luật hiện hành được không?

 

T.T.H.: Tôi cho là không. Vì hệ thống pháp luật ấy chính là nguyên nhân trực tiếp của tình trạng căng thẳng hiện thời. Hơn nữa, sự diễn biến của tình trạng căng thẳng này đã tới độ không thể đảo ngược. Vậy phải có một hệ thống pháp luật mới trong đó mọi người đều có một đất sống khả kính chứ không phai chỉ là một tập thể nô lệ cho một đảng cầm quyền độc tài toàn trị.

 

A.C.T.D.: Nghĩa là theo Luật sư, chính quyền phải bỏ qua những chuyện đã xảy ra bằng cách ân xá cho những người đã công khai bất tuân lệnh và tri tình hành động một cách bất hợp pháp ?

 

T.T.H.: Tại sao lại phải đặt vấn đề ân xá ? Cả chính quyền lẫn đối lập đều có những hành vi bất hợp pháp, nguyên do chỉ vì hệ thống pháp luật đương hành không còn thích hợp với thời đại đã đổi mới, với lòng dân đã không còn muốn tiếp tục cam chịu sống đời sống phi nhân quyền phi dân quyền nữa. Nếu quả thật tình hình đã như vạy và nếu sự đàn áp không giúp cải thiện được thì tốt hơn hết là xây dựng lại một hệ thống pháp luật mới trên cơ sở mới mà tình thế đòi hỏi.

 

A.C.T.D.: Cơ sở nào, Luật sư có thể nói rõ hơn nữa không ?

 

T.T.H.: Đó là tính chính thống dân chủ của một chế độ đoạn tuyệt với đôc tài giả danh dân chủ để bước hẳn vào giai đoạn dân chủ đích thực

 

A.C.T.D.: Xin cảm ơn Luật sư Hiệp và xin hẹn vào buổi phát thanh sau sẽ bàn về cái ông gọi là chính thống dân chủ.

 

Xướng ngôn viên : Có thể tìm được một đường ra cho tình trạng đối đầu pháp lý chính trị căng thẳng hiện nay ở Việt Nam, Luật sư Trần Thanh Hiệp, chủ tịch Trung Tâm Việt Nam về Nhân quyền, trụ sở đặt tại Paris đã tuyên bố như vậy với biên tập viên Nguyễn An của Đài ACTD về hiện tình nhân quyền ở Viêt Nam khi ông đặt lại vấn đề tính chính thống của chính quyền Hà Nội.

 

A.C.T.D. : Luật sư có nói đại ý rằng hiện nay ở Việt Nam có những chỉ dấu cho thấy tính chính thống của chế độ xã hội chủ nghĩa đang là đối tượng của một cuộc tranh chấp không có tổ chức. Trước khi bàn vào chi tiết, xin Luật sư định nghĩa sơ qua chữ tính chính thống

 

T.T.H. : Chữ tính chính thống là một danh từ mới trong ngôn ngữ chính trị Việt Nam. Trước đây chỉ có tính tự chính thống là tiếng được dùng để chỉ dòng chính của nhà vua hoặc của một học thuyết, một tôn giáo. Tính chính thống là chữ tiếng Việt để dịch chữ tiếng Pháp légitimité hay chữ tiếng Anh legitimacy, thuật ngữ của luật học, chính trị học, xã hội học phương Tây và có nghĩa là đặc tính của một chính quyền, một chế độ chính trị được coi là chính đáng légitime, legitimate. Điều cần tìm hiểu là trên bình diện chính trị, theo quan điểm phương Tây, thế nào là chính đáng ? Tôi xin gác sang bên việc xem xét vấn đề này dưới thời quân chủ, lúc tư tưởng thần quyền còn chi phối nhân quyền trong xã hội. Tôi chỉ xin nhận diện hiện tượng chính đáng trong khuôn khổ những chế độ dân chủ. Muốn được coi là chính đáng, một chính quyền trước hết phải được thiết lập và làm nhiệm vụ cai trị một cách hợp pháp, nghĩa là phù hợp với pháp luật, sự biểu hiện của ý chí chung tức là ý chí của dân, chứ không phải là ý chí của một cá nhân, một Đảng. Đó là cách nhìn của học thuyết phương Tây. Trong thưc tế, có nhiều trường hợp cái gốc « dân » này lại đòi hỏi phải vượt lên trên pháp luật vì cần thoả mãn quyền lợi của dân. Bởi vậy để cho thật sự chính đáng, tính hợp pháp không thôi chưa đủ, còn phải có tính hơp lòng dân, hợp với quyền lợi của dân nữa. Và cả hai mặt hợp pháp và hợp lòng dân, hợp quyền lợi của dân của điều gọi là chính đáng đã họp thành khái niệm mà người có tên là « tính chính thống dân chủ». Khái niệm này hiện là tiêu chuẩn của thời đại để lượng giá xem một chế độ có đích thực là dân chủ hay không. Cơ sở để nhận biết tính chính thống là mức độ tự nguyện của dân nghe lệnh chính quyền khiến cho chính quyền không phải dùnh bạo lực để ép buộc dân phải theo.  

 

A.C.T.D. : Nếu có thể được, xin Luật sư khai triển thêm khái niệm chính tính thống dân chủ thông qua sinh hoạt chính trị dân chủ ở Việt Nam.

 

T.T.H. : Theo tôi, ở Việt Nam cho đến nay, khái niệm tính chính thống đã không có được một chỗ đứng đáng kể trong khoa học xã hội, nếu không muốn nói quá đáng rằng không hề được nghiên cứu. Nhưng trong thực tế lại có rất nhiều chất liệu để biện minh cho quan điểm theo đó ở Việt Nam kể từ 1945 đến nay, người ta đã chứng kiến hai hiện tượng « chính thống » và « bất chính thống ». Tất nhiên quan điểm trên không thể xuất phát từ tư tưởng Mác-Lê-nin mà sự áp đặt bằng bạo lực chế độ toàn trị ở Việt Nam tự nó đương nhiên đã có tinh chính thống rồi. Khoảng thời gian hậu chiến hơn 30 năm đã tu chỉnh lại sử quan sai lạc ấy để đặt lại vấn đề chính thống chính trị, trên cơ sở những sự kiện lịch sử khách quan chứ không phải toàn bộ hư cấu lịch sử rất chủ quan của ý thức hệ cộng sản.

 

Với cách nhìn vấn đề như thế thì chính quyền dân chủ tự do ở Miền Nam trước đây cũng như chế độ độc tài đảng trị ở Miền Bắc đêu có tính chính thống được một thời để rồi sau đó lại trở thành bất chính thống. Nền Cộng Hòa năm 1956 được khai sinh ở miền Nam để gieo mầm dân chủ trong tin tưởng và hy vọng của dân. Nhưng từ đầu thập niên 60 trở đi, một phần vì tham vọng quyền lực của bộ phận lãnh đạo, phần khác vì sự phá hoại có quy mô rồi sự đánh chiếm của độc tài miền Bắc nền dân chủ non yểu này đã không còn có khả thế tập hợp dân và tạo hoàn cảnh cho dân tham dự vào việc quản lý xã hội. Do đó, trong sự thờ ơ của dân, nền Cộng Hòa ở miền Nam đầu thập niên 1970 đã chỉ còn là một bộ máy quản trị một ngân sách chiến tranh. Còn nền Cộng Hòa dân chủ ở miền Bắc vào thời điểm năm 1946, cộng sản chưa ra mặt, tình hình quốc tế chưa sắp xếp xong lại thêm sự đe dọa người Pháp trở lại tái chiếm lãnh thổ nên các chính đảng va dân chúng tạm sống chung đã tạo ra một nền chính thống dân chủ thực tế. Nhưng chẳng mấy chốc nền dân chủ dự kiến này đã bị sang đoạt để nhường chỗ cho độc tài dưới nhiều tên gọi rất dân chủ, và với nhiều mức độ độc tài, từ hạn chế đến tuyệt đối rồi đổi mới, định hướng v.v…Nói tóm lại, đã trên một nửa thế kỷ mà mọi nhân quyền, dân quyền ở Việt Nam vẫn bị tịch thu, như những gì đang thực sự xảy ra hàng ngày ở trong Nam cũng như ở ngoài Bắc, mặc dù chính quyền xã hội chủ nghĩa đã lột xác cộng sản và đi vào con đường tư bản để được đứng ra tổ chức cuộc họp năm nay của Thượng đỉnh APEC. Người ta tự hỏi có nước nào trong 21 nước tới dự Thượng đỉnh này đối xử phi nhân quyền với dân như nước Việt Nam xã hội chủ nghĩa không. )Tôi không nói tới trườnh hợp Trung Cộng) ? Và bây giờ người ta đã hiểu rõ tại sao tất cả mọi tầng lớp dân chúng, đặc biệt tầng lớp lao động nghèo túng, đã phải đồng loạt lên tiếng đòi tự do, nhân quyền, nhân phẩm. Cho nên theo tôi, đất nước đang đi theo lô gích phải đặt lại vấn đề tính chính thống của chế độ đương quyền.

 

A.C.T.D. : Đặt lại như thế nào ?

 

T.T.H. : Đặt lại trên cơ sở khái niệm tính chính thống của một chế độ dân chủ để những người cầm quyền của chế độ ấy có danh nghĩa chính đáng được phép cầm quyền. Cụ thể, thứ nhất phải hợp pháp hóa lại bằng một bản Hiến pháp lương thiện, tất cả những hành vi phi pháp của cơ chế « Đảng cử dân bầu », thứ hai, phải chấm dứt tình trạng Đảng trị độc tôn đã kéo dài trên 60 năm rồi để trả lại cho toàn dân quyền làm chủ đất nước được thể chế hóa chứ không phải quyền làm chủ bằng khẩu hiệu suông.

 

A.C.T.D. : Xin cảm ơn Luật sư Hiệp