Sư Quảng Độ: Tiếng Kêu Dân Chủ Trầm Thống Của Việt Nam

Đào Văn Bình

      Ở vào thập niên 1980, cả thế giới đều xúc động trước hình ảnh của một tu sĩ nhỏ bé da đen Nam Phi đã dũng cảm đấu tranh chống lại Chủ Nghĩa Phân Biệt Chủng Tộc (Apartheid) của chính quyền thiểu số Da Trắng, đó là Giám Mục Desmond Tutu (sau trở thành Tổng Giám Mục của Cape Town). Tổng Giám Mục Tutu sinh năm 1931, là thành viên của Giáo Hội Anh (Anglican), kết hôn với Bà Leah Nomalizo Tutu năm 1955 và có bốn người con. TGM Tutu chủ trương bất bạo động. Mặc dù gắt gao lên án chể độ phân biệt chủng tộc của thiểu số người Da Trắng, nhưng đồng thời ông mạnh mẽ lên án chiến thuật khủng bố của vài nhóm da đen như Nghị Hội Tòan Quốc Phi Châu (African National Congress) và Chủ Nghĩa Cộng Sản. Dù chủ trương bất bạo động nhưng không phải ông chỉ cầu nguyện và thuyết giảng suông ở nhà thờ. Ông khẩn thiết kêu gọi thế giới và các công ty ngọai quốc giới hạn làm ăn buôn bán và đầu tư vào Nam Phi. Năm 1984 ông được Hàn Lâm Viện Thụy Điển trao tặng Giải Thưởng Nobel. Do sự đấu tranh kiên trì của quần chúng Da Đen, do sức ép cấm vận của Khối Thịnh Vựợng Anh, Liên Hiệp Quốc và nhất là Hoa Kỳ, chính quyền phân bịêt chủng tộc Da Trắng thóai lui vào cuối năm 1991. Từ đó TGM Tutu lãnh đạo Phái Bộ Sự Thật và Hòa Giải (The Truth and Reconciliation Mission). Do nỗ lực hòa giải với người Da Trắng, ông được trao Giải Thưởng Hòa Bình Sydney vào năm 1999. TMG Tutu là một tấm gương sáng đấu tranh cho dân quyền và quyền bình đẳng của người Da Đen tại lục địa Phi Châu trong tinh thần bất bạo động.

      Tại Á Châu, trong hậu bán Thế Kỷ 20 một số quốc gia, thật là rủi ro, sau khi vừa khỏi ách Thực Dân, lại rớt vào chế độ độc tài quân phiệt như Miến Điện. Riêng Việt Nam, sau chế độ thực dân lại là cuộc chiến tranh ý thức kéo dài hơn 20 năm. Thuờng thường sau một cuộc chiến tranh thảm khốc kéo dài hai thập kỷ, tổn thất trên 2 triệu sinh mạng, lịch sử thường chứng kiến một tiến trình hòa giải - để dân tộc đó hoặc cộng đồng đó không còn đổ máu thêm nữa, và nhất là cần tổng hợp trí tuệ của dân tộc để xây dựng quốc gia, phục hưng lại tinh thần, đạo đức và gia đình đã đổ vỡ và phát triển gấp gấp để theo kịp nhân lọai - vì mình đã tụt hậu ít ra trong 20 năm cuồng điên theo súng đạn. Thế nhưng không! Ở đây

không có sự hòa giải dân tộc mà là sự tòan thắng của ý thức hệ Mác-Lê, của nền độc trài tòan trị, của sự hủy diệt giai cấp và tham vọng “Dẫn Năm Châu Đến Đại Đồng” …từ đó biến đất nước Việt Nam một nhà tù khổng lồ theo kiểu mẫu của Trung Cộng và Liên Sô. Thế nhưng trong cái ngục tù bao la này, trong sự bức bách nghẹt thở, trong khỏang tối mênh mông đầy sợ hãi đã nổi bật lên hai khuôn mặt đấu tranh cho Dân Chủ và Tự Do của thời đại, đó là Bà San Suu Kyi của Miến Điện (11 năm) và Sư Quảng Độ của Việt Nam (30 năm).

      Có hai điểm giống nhau: TGM Tutu và Sư Quảng Độ đều là tu sĩ và cả hai đều chủ trương tinh thần bất bạo động. Thế nhưng hòan cảnh đấu tranh hòan tòan khác nhau. TGM Tutu đấu tranh trong lòng một quốc gia Nam Phi không phải là một nền độc tài tòan trị. Ở đây chỉ có sự sự thống trị và phân biệt đối xử khắc nghiệt giữa người Da Trắng và người Da Đen. Ở đây không có sự hủy diệt tôn giáo và chính quyền của TT. Botha và sau này là De Clerk vẫn tôn trọng những giá trị đạo đức và quyền tư hữu. Ở đây không có chuyện bỏ đói - để nhân dân biến thành những con chó của Pavlov. Ở đây không có chuyện cho công an làm sư giả, linh mục giả, vào kiểm sóat nhà thờ, chùa, thánh thất để khống chế và đàn áp tôn giáo và cũng không có chuyện một triệu người Da Đen phải vượt biển ra đi tìm lẽ sống. Ngòai ra TGM Tutu không bị chính quyền Da Trắng Nam Phi bỏ tù, không bị quản thúc tại gia, cho nên ông đã có cơ hội chu du khắp nơi để nói lên quan điểm của ông. Ngược lại Sư Quảng Độ đã bị bắt giam, lưu đày, quản thúc 30 năm, trong một chế độ mà tại lễ trao Giải Thưởng Nhân Quyền Quốc Tế Rafto tại Thụy Điển ngày 4-11-2006, Ô. Arne Ligedahl Lynngard – Chủ Tịch Hội Đồng Sáng Hội Rafto đã mô tả như sau: “Giống như Tiệp Khắc 30 năm trước, đa số người dân Vịêt sợ hãi khi phải nói lên ý kiến họ. Bộ máy công an đàn áp có mặt khắp nơi. Chỉ những ai thật sự dũng cảm mới dám cất lên tiếng nói. Đặc biệt khắc nghiệt cho giới trẻ và những ai có gáng nặng gia đình. Nếu họ có cử chỉ gì khiến công an giương mắt cú, tức khắc họ sẽ bị theo dõi, đe dọa, cô lập và sách nhịễu. Công an có đủ phương tiện ngăn cấm họ hành động.” (*). Chính vì những gian truân, nghiệt ngã và thống khổ này mà Rafto 2006 đã vinh danh Sư Quảng Độ như sau: “HT. Thích Quảng Độ, một sĩ phu lãnh đạo và là thế lực kết hợp nơi quê hương ngài. Là một tăng sĩ Phật Giáo, học giả và nhà văn, Hòa Thượng đem suốt đời mình phục vụ cho công lý thăng tiến, cũng như tiếp nối truyền thống Phật Giáo bất bạo động, khoan dung và từ bi. Thông qua các kiến nghị chính trị, HT. Thích Quảng Độ mời gọi nhà cầm quyền tham gia cuộc đối thọai nhằm cải cách dân chủ, tính đa nguyên, tự do tôn giáo, nhân quyền và hòa giải dân tộc. Đây là điều đã tạo nên sức mạnh và phương hướng cho phong trào dân chủ.” (*) Rất tiếc Sư Quảng Độ đã không được nhà cầm quyền Hà Nội cho đi và dù có cho đi cũng không cam kết cho Sư trở về nước - cho nên thế giới đã mất đi một dịp nhìn tận mắt con người phong sương, đạo hạnh, bằng xương bằng thịt đã dũng cảm đối đầu với một thế lực cường bạo, vô minh và ác độc nhất trong lịch sử lòai người. Thế nhưng Sư đã ủy quyền cho Ô. Võ Văn Ái - một người mà tôi nghĩ rằng thật xứng đáng đại diện cho Sư để nhận giải thưởng này. Chúng ta không cần nói nhiều về Ô. Võ Văn Ái mà chỉ cần trích dẫn lời giới thiệu của Ô. Arne Ligedahl Lynngard “Ông Võ Văn Ái là nhà hành động chính trị ưu tú, nhà báo, sử gia và thi sĩ sống lưu đày tại Paris. Ông không ngừng phát ngôn cho Dân Chủ qua các triều đại chính trị tại Việt Nam”. (*) Riêng cá nhân tôi, một cựu tù nhân chính trị 9 năm, được thả ra năm 1984 rồi Vượt Biển tìm tự do, và cả hằng trăm ngàn cựu tù nhân chính trị Việt Nam khác đã mang ơn ông về những nỗ lực của ông đưa bạo quyền VC ra trước diễn đàn Liên Hiệp Quốc qua chính sách tù cải tạo. Vào năm 1989, nhân ngày Quốc Tế Nhân Quyền, Hội Cựu Tù Nhân Chính Trị San Jose do tôi làm chủ tịch cùng một số hội đòan đã mời ông – với tư cách Chủ Tịch Ủy Ban Bảo Vệ Quyền Làm Người qua nói chuyện và tôi có vinh dự làm MC trong buổi lễ cảm động này. Và hôm nay trước diễn đàn của Rafto 2006, trước những cử tọa tiêu biểu cho trí thức và lương tâm của nhân lọai, ông đã đáp từ bằng một nhận định - có lẽ đúc kết bắng biển nước mắt của dân tộc Việt Nam. Tôi không biết lúc đó ông có khóc không? Hay nước mắt chúng ta đã cạn khô hết cả rồi ? Nhận định đó thật nghiệt ngã nhưng thật thực tiễn “Nhân dân Việt Nam đang đối diện với một hình thái chiến tranh mới – một cuộc chiến không thể thắng bằng sự can đảm và anh hùng mà thôi. Vì cuộc chiến hôm nay không là cuộc chiến chống đòan quân xâm lăng đến từ nước ngòai. Đây là cuộc Nội Xâm một cuộc chiến dấy lên giữa lòng đất nước, như nạn sư tử trùng. Đó là cuộc chiến tranh do Đảng Cộng Sản gây hấn nhân dân họ, một cuộc chiến áp đặt ý thức hệ ngọai lai vào não trạng Việt Nam, nhằm nắm giữ quyền bính bằng cách triệt tiêu mọi tiếng nói khác biệt với Chủ Nghĩa Cộng Sản. Chúng tôi không sợ hãi trước cuộc Nội Xâm này. Nhưng chúng tôi biết chúng tôi không thể thắng trận một mình như hai mươi thế kỷ trước đây. Trong thế giới tương duyên, tuơng sinh hôm nay, chúng tôi cần sức mạnh của một lực lượng liên kết quốc tế, của công luận thế giới, của cộng đồng dân chủ tòan cầu, hậu thuẫn chúng tôi tới thắng lợi.” (*)

      Theo sự nghiên cứu của các nhà khoa học tự nhiên, đàn ngỗng, khi đông về lạnh giá phải di chuyển về phương nam ấm áp, chúng thường bay theo đội hình chữ V. Sở dĩ bay theo đội hình này vì những con chim bay sau được hưởng sức nâng của con chim bay trước. Chính vì thế mà chúng thường reo hò (honk) để cổ vũ con chim đầu đàn. Khi con chim đầu đàn mệt mỏi, nó lui về phía sau để con chim khỏe mạnh tiến lên vị trí hướng đạo. Đặc biệt khi có những con chim bị đạn, cả đàn xà xuống bên cạnh và chúng nó chờ ở đó cho khi biết chắc bạn của nó không còn sức bay nữa, chúng nó mới lên đường. Tức là lòai ngỗng không bao giờ bỏ rơi đồng bạn. TGM Tutu, Sư Quảng Độ cũng như chúng ta đều là những người bằng xuơng bằng thịt. Ai cũng có những lúc yếu đuối, mệt mỏi và rất cần sự hỏi han, khích lệ. Giải Thưởng Rafto hay Nobel chẳng qua là những hình thức long trọng - trước hết để đánh động lương tâm thế giới sau đó để ghi nhận, chia xẻ, an ủi, vinh danh, những người vì nghĩa cả dám lìêu chết hy sinh. Và sau đó là để tạo lên một biểu tượng. Bất cứ cộng đồng, đòan thể, quốc gia nào cũng cần có những biểu tượng tốt đẹp để quần chúng hoặc đòan viên noi theo. Tôi không nghĩ rằng TGM Tutu hay Sư Quảng Độ lại có ý nghĩ hãnh diện để ôm ấp lấy nhũng hào quang này. Mà giải thưởng chẳng qua là một khích lệ để quý ngài có thêm sức mạnh tiếp tục cuộc đấu tranh còn dang dở. Ngòai ra, khi đấu tranh, chắc chắn TGM Tutu không hề có ý nghĩ dành ưu thế cho Giáo Hội Anglican của riêng ông sau này, trong khi cộng đồng Nam Phi còn có các giáo hội khác như Congregational, Methodist, Roman Catholic và Hindus. Ông cũng không hề có ý nghĩ trở thành Tổng Thống Nam Phi vì chức này sau đó được giao cho Ô.Nelson Mandela. Đối với Hòa Thượng Quảng Độ cũng vậy, tôi không bao giờ nghĩ rằng mục đích đấu tranh của Sư là riêng cho Phật Giáo. Chính sử trên 1000 năm của Phật Giáo đã chứng minh rằng chưa bao giờ Phật Gíao chủ trương chen lấn, khống chế hay dành lấy những quyền hành thế tục mà biểu tượng sáng chói nhất là Sư Vạn Hạnh. Sau khi cùng tướng Đào Cam Mộc đưa Lý Công Uẩn lên ngôi vua để thay thế Lê Ngọa Triều bạo ngược – tạo ra một triều đài huy hòang nhất trong lịch sử Việt Nam với chiến tích Phá Tống Bình Chiêm, Sư “ đã giữ thái độ xuất thế của mình, không muốn hòa mình trong vòng danh lợi, xong việc thì rút lui về chùa.” (Theo Việt Nam Phật Giáo Sử Luận của Nguyễn Lang). Giả sử sau này khi đất nước đi vào tiến trình Tự Do Dân Chủ, mọi tôn giáo tại Việt Nam chắc chắn phải được đối xử bình đẳng, đựợc tự do truyền đạo trong khuôn khổ luật pháp, trong tinh thần bao dung và hòa đồng, không xâm lấn vào quyền hành thế tục giống như các quốc gia Âu Châu, Úc Châu, Mỹ, Nhật và Canada và thậm chí cả Đài Loan và Singapor bây giờ cũng thế. Chính vì vậy mà cuộc đấu tranh của Sư Quảng Độ đã được các vị lãnh đạo các tôn giáo bạn tiếp trợ theo đúng tinh thần đồng đội của lòai ngỗng khi phải di chuyển về phương nam. Vào năm 1990 khi hằng trăm ngàn sinh viên Trung Hoa tụ họp tại Quảng Trừơng Thiên An Môn, dựng tuợng Nữ Thần Dân Chủ rồi bị tập đòan Giang Trạch Dân và Lý Bằng dùng xe tăng cày nát, tôi đã vừa khóc vừa sáng tác bài thơ Hoa Máu Tự Do để ca ngợi họ. Bài thơ được phổ biến rộng rãi ở Hải Ngọai. Rồi sau đó một hai năm, trong nước nổ ra biến cố Hòa Thượng Quảng Độ, một nhà báo rất nổi tiếng ở Hoa Thịnh Đốn đã trách cứ tôi tại sao không làm thơ ca ngợi và xót thương ngài ? Vì theo nhà báo này, biến cố lưu đày Sư Quảng Độ cũng trọng đại như biến cố Thiên An Môn. Vậy thi qua bài viết này, tôi đã phần nào trả xong món nợ đối với nhà báo nổi tiếng đó – món nợ đã đeo đuổi tôi suốt mười mấy năm qua.

      Hiện nay tình hình đấu tranh vì Dân Chủ và Tự Do cho Việt Nam đã chuyển sang chiều hướng mới mà theo Ô.Võ Văn Ái “ Tôi tin rằng Giải Rafto là bước ngoặt của phong trào dân chủ trên đất nứơc tôi.” (*) Phong trào đấu tranh trong nước mỗi ngày mỗi lan rộng và Sư không còn là một lãnh tụ cô đơn. Thế nhưng sự hiện hữu của Sư, tiếng nói của Sư, hành động của Sư vẫn là một biểu tượng và nhịp đập của cuộc đấu tranh. Thế giới đang nhìn và trông chờ vào Sư. Mới đây nhất, qua cuộc phỏng vấn của Ỷ Lan, Sư đã mạnh mẽ chỉ trích việc Bộ Ngọai Giao Hoa Kỳ rút tên CSVN ra khỏi danh sách Các Quốc Gia Cần Quan Tâm Đặc Biệt (CPC). Tôi hòan tòan đồng ý với nhận định này. Là người đã tích cực ủng hộ TT. George W. Bush trong hai kỳ tranh cử vừa qua, mà trong hai kỳ bầu cử đó, với tư cách Chủ Tịch BCH Tổng Hội Cựu TNCT/VN tôi đã đi nhiều nơi, tích cực vận động 32 Khu Hội Cựu TNCT, cộng đồng và thân hữu tại Hoa Kỳ dồn phiếu cho ứng cử viện George W. Bush. Thư cảm tạ của Bà Laura Bush, của Thống Tướng Colin Powell còn đây. Thế nhưng ngày hôm nay quyết định của Bộ Ngọai Giao Hoa Kỳ làm tôi thất vọng. Vậy thì tất cả các hội đòan, các cộng đồng người Việt tại Hoa Kỳ, song song với việc yểm trợ các nhà đấu tranh dân chủ trong nước, cần gửi thỉnh nguyện thư lên TT. Bush để xin một lời giải thích là tại Việt Nam thật sự có nhân quyền chưa? Hay WTO là cái license xí xóa tất cả những gì mà cộng sản đang làm cho nhân dân Việt Nam? Xóa sạch tất cả những tin tức về đàn áp trong nước của các hãng thông tấn ngọai quốc? Đó là việc làm cấp bách của cộng đồng hải ngọai trong những ngày sắp tới./.

Đào Văn Bình 
(Viết trong mùa Lễ Tạ Ơn 2006 tại Hoa Kỳ)

Chú Thích: Các dấu (*) là trích dẫn từ bản tường trình của Quê Mẹ