Không chống Nhà nước dân chủ, không phá rối trật tự dân chủ

 

Nguyễn Khanh và Ls Trần Thanh Hiệp

 

Từ ngày 10-05 cho đến ngày 15-05 nhà cầm quyền Hà Nội sẽ đem ra xử 6 nhân vật bất đồng chính kiến với chế độ. Đó là các ông Lê Nguyên Sang, Huỳnh Nguyên Đạo, Nguyễn Bắc Truyển thuộc thành phần lãnh đạo của Đảng Dân Chủ Nhân Dân và luât gia Trần Quốc Hiền. Ngoài ra còn có Ls Nguyễn Văn Đài và Ls Lê Thị Công Nhân cũng bị truy tố về tội Chống Nhà nước chiếu điều 88 của Bộ luật Hình sự. Riêng ông Trần Quốc Hiền bị truy tố dưới tội danh Phá rối an ninh. Sau đây BTV Nguyễn Khanh của Đài Á Châu Tự Do trao đổi với Luật sư Trần Thanh Hiệp, chủ tịch Trung Tâm Việt Nam về Nhân quyền, trụ sở đặt tạ Paris, về tội trạng của các bị cáo. Dưới đây là bản ghi âm cuộc trao đổi giữa Nguyễn Khanh và Ls Trần Thanh Hiệp được phát sóng trong chương trình buổi sáng, hồi 6g30 giờ  Việt Nam. Xin đựơc nhắc rằng ý kiến của luật sư Hiệp không nhất thiết phản ánh quan điểm của đài Á Châu Tự Do. 

 

A.C.T.D.: Trong vụ án Nguyễn Văn Lý, tòa án nhân dân Huế-Thừa Thiên đã tuyên phạt ba trong năm bị cáo tổng cộng 19 năm tù. Trong 3 vụ mới, sắp được xét xử trong những ngày sắp tới, có nhiều mầu sắc chính trị hơn là tôn giáo, Luật sư có nghĩ rằng những bản án sẽ tuyên có thể nặng hơn nữa không?

 

T.T.H.: Nặng hay nhẹ theo tôi không do việc truy tố định đoạt mà phải tùy thuộc vào sự kiện các bị cáo bị đưa ra tòa có tội hay không có tội. Nếu không có tội thì làm sao có thể áp dụng hình phạt được mà nói là nặng hay nhẹ? Sứ mạng của tòa án khi xét xử chính là để tìm xem người bị xử có tội hay không có tội, chứ không phải để đương nhiên bắt người bị xử chịu hình phạt dù rất nhẹ. 

 

A.C.T.D.: Theo ông, 3 nhà tranh đấu dân chủ thuộc thành phần lãnh đạo Đảng Dân Chủ Nhân Dân, luật gia Trần Quốc Hiền,  hai luật sư Nguyễn Văn Đài và Lê Thị Công Nhân có tội không? Ông có giữ nguyên quan điểm ông đã nêu lên trong vụ án cha Lý rằng các bị cáo sắp xử trước tòa án không có tội hay không?

 

T.T.H.: Trước khi tòa án xử, mà nói rằng các bị cáo không có tội thì không phải là phát biểu một ý kiến riêng chủ quan của mình, mà đó là nói lên một sự thật, vì theo nguyên tắc cơ bản của pháp luật nếu chưa có bản án có hiệu lực pháp luật kết tội nhất định thì phải coi là vô tội. Nói cách khác, xét xử chính là để tìm ra sự thật về tội trạng. Tòa án không phải là công cụ đàn áp của chính quyền. Tôi mong rằng cảnh tượng xét xử kiểu bịt miệng của tòa án nhân dân Huế-Thừa Thiên không thể được tái diễn trong những vụ xử sắp tới. Đừng tiếp tục khinh miệt những tiêu chuẩn văn minh của nguyên tắc xét cử công bằng, đừng khiêu khích lương tâm nhân loại nữa. Các nhà lãnh đạo của Đảng Dân Chủ Nhân Dân và các luật gia bị truy tố về những hoạt động nhân quyền, dân chủ phải được tòa án, ngay từ giây phút thụ lý hồ sơ để xét xử họ, đối xử như những người vô tội. Tôn trọng quyền công dân của họ và phải coi họ bình đẳng với các cơ quan công tố là những nghĩa vụ pháp lý nhà cầm quyền Hà Nội đã cam kết phải thực hiện từ năm 1982. Nhìn vấn đề như thế thì phải nói rằng những bị cáo sắp xử  là vô tội.

 

A.C.T.D.: Nhưng đối với phía công tố của nhà cầm quyền Hà Nội thì các bị cáo đều có tội cả. Vậy thì biết dựa vào đâu mà xác quyết rằng có tội hay vô tội?

 

T.T.H.: Thì phải dựa vào pháp luật và nhất là cuộc tranh luận bình đẳng trước tòa án giữa công tố và quyền bào chữa. Pháp luật không nên hiểu theo nghĩa hẹp là công cụ đàn áp dưới hình thức pháp lý của độc tài, mà phải hiểu theo nghĩa rộng, là những qui phạm của cả luật quốc tế về nhân quyền lẫn luật quốc nội. Luật quốc tế về nhân quyền là luật quốc tế mà nhà cầm quyền Hà Nội đã tự nguyện tham gia từ năm 1982. Luật quốc nội, trong hai vụ án sắp xử là luật Hình sự để định tội và luật Tố tụng Hình sự là cách điều tra, cách xét xử cho công bằng. Từ hơn 20 năm nay, chế độ cộng sản ở Việt Nam đã phải từ bỏ con đường chuyên chính và những năm 2000 đã long trọng ghi vào Hiến pháp là chọn con đường dân chủ. Vì vậy mà cuối năm ngoái chế độ ấy đã được khuyến khích để hội nhập vào cộng đồng nhân loại dân chủ. Nhưng rõ ràng là họ vẫn chưa có bước đi dân chủ, như mọi người đã thấy tại phiên xử ngày 30-03 vừa qua trong vụ án cha Lý. Còn việc tranh luận trước tòa án thì những người bị truy tố phải có cơ hội và điều kiện thực tế và thuận tiện để tổ chức việc bào chữa theo đúng tiêu chuẩn quốc tế xét xử công bằng. Xử án không phải là bố trí để gài bẫy bị cáo, đặt bị cáo vào tình thế bị bó tay, không còn khả thế tự vệ. Bị cáo phải được tự do hành sử quyền bào chữa, không phải để gỡ tội, cũng không phải để cầu xin khoan hồng. Cơ quan công tố có nghĩa vụ phải trưng bằng cớ phạm tội, thay vì bắt bị cáo phải chứng minh mình vô tội. Đó là cách xét xử phổ biến của thời đại văn minh hiện nay.

 

A.C.T.D.: Luật sư đánh giá như thế nào hai tội danh “Chống Nhà nước” và “Phá rối an ninh” đã được dùng làm cơ sở pháp lý để truy tố và đưa ra tòa 3 nhà tranh đấu dân chủ vào ngày 10-05 sắp tới đây ?

T.T.H.: Tôi xin tóm tắt ý kiến của tôi vào ba điểm. Thứ nhất, hai tội phạm nói trên không phải là tự nhiên có mà là do xã hội đặt ra. Như  Bộ luật hình sự của Hà Nội đã định nghĩa tội phạm là những “hành vi nguy hiểm cho xã hội được quy định trong Bộ luật hình sự”. Để bảo vệ trật tự cộng sản, nhà cầm quyền Hà Nội đã ban hành Bộ luật hình sự trong đó có dự liệu tội “Chống Nhà nước xã hội chủ nghĩa” và tội “Phá rối an ninh”. Bộ luật Hình sự này đã ra đời năm 1985 là thời cực thịnh của chuyên chính cộng sản. 14 năm sau, năm 1999 tuy nó có được sửa đổi và bổ sung nhưng phần gọi là “Các tội xâm phạm an ninh quốc gia” thì vẫn giữ nguyên. Tội “Chống Nhà nước” trước đây, trong Bộ luật năm 1985 để ở điều 82 thì năm 1999 đã để nơi điều 88. Cũng vậy, Bộ luật cũ ghi tội “Phá rối an ninh” nơi điều 89, còn Bộ luật mới thì để tội này nơi điều 87. Tức là phải hiểu chống Nhà nước là chống Nhà nước cộng sản và phá rối an ninh là gây bất ổn cho trật tự cộng sản.

 

A.C.T.D.: Tức là dù có thay đổi một số điều khoản, nhưng những gì liên quan đến tội chống nhà nứơc và phá rối an ninh thì vẫn giữ nguyên, chỉ đổi chỗ thôi? Vậy hai điểm sau trong ý kiến của lụât sư là gì?

 

T.T.H.: Thứ hai, tội phạm nào cũng gồm có hành vi cấu thành tội phạm, ý định phạm tội rõ rệt và cơ sở pháp lý. Sự truy tố nào mà không dựa được vào ba thành tố trên thì phải coi là không xác đáng. Thứ ba, theo Hiến pháp đương hành là HP năm 1992 được sửa dổi và bổ sung năm 2001 thì Nhà nước CHXHCNVN là Nhà nước “của dân, do dân, vì dân” và là một Nhà nước “dân chủ”. Những hành vi của ba bị cáo bị chỉ trích phạm tội, theo như lời tường thuật của báo chí trích dẫn bản cáo trạng, thì chỉ là những hành vi vận động dân chủ. Mặt khác đó cũng không phải là những hành vi chống dân chủ. Sau hết các bị cáo không hề có ý định chống Nhà nước dân chủ. Trái lại họ chủ trương tiến tới một Nhà nước dân chủ bằng cách vận động thực hiện một sinh hoạt dân chủ. Nếu căn cứ vào tin tức hiện có thì Bác sĩ Lê Nguyên Sang, Ký giả Hùynh Nguyên Đạo và Luật sư Nguyễn Bắc Truyển không phạm tội “Chống Nhà nước được”.

 

A.C.T.D.: Vậy ông kỳ vọng gì ở phiên toà sắp tới?

 

T.T.H.: Tôi chờ đợi một phiên tòa trong đó cơ quan công tố của chế độ trưng đủ bằng cớ họ quả thật họ phạm tội chống Nhà nước dân chủ và các bị cáo, với quyền tự do bào chữa đầy đủ sẽ phản bác lời buộc tội vô căn cứ của công tố. Nếu không có được một phiên tòa như thế thì chỉ là đàn áp kiểu bịt miệng chớ không có xét xử công bằng

 

A.C.T.D.: Xin cảm ơn Luật sư Hiệp, và xin chúc ông đạt đựơc điều mong ước.

 

MC cuối bài: Quý thính giả vừa nghe cụôc trao đổi về tội Chống Nhà nước và tội Phá rối an ninh giữa ban Việt ngữ đài Á Châu Tự do và lụât sư Trần Thanh Hiệp, chủ tịch trung tâm Việt Nam về nhân quyền có trụ sở tại Paris. Xin đựợc nhắc lại rằng ý kiến của luật sư Hiệp không nhất thiết phản ánh quan điểm của đài Á Châu Tự Do.

 

Nên hoãn xử vụ Nguyễn Văn Đài và Lê Thị Công Nhân

 

Như đã được ghi vào lịch xét xử, tòa án nhân dân thành phố Hà Nội sẽ xử vụ hai luật sư Nguyễn Văn Đài và Lê Thị Công Nhân bị truy tố về tội Chống Nhà nước vào phiên tòa ngày 11-05 sắp tới. Nhưng thân nhân của hai luật sư vừa lên tiếng trong một lá đơn gửi cho các nhà lãnh đạo cũng như các cơ quan công tố khiếu nại rằng quyền bào chữa của hai luật sư này đã bị xâm phạm nghiêm trọng. Dp đó thân nhân của hai luật sư đã yêu cầu hoãn phiên xử ngày 11-05 lại môt ngày k ác do tòa án định để hai luật sư và người bào chữa của họ có đủ thời giờ nghiên cứu hồ sơ và tổ chức việc bào chữa. Hiện chưa thấy có quyết định của tòa án. BTV Nguyễn An của Đài A.C.T.D. tham khảo ý kiến Luật sư Trần Thanh Hiệp, chủ tịch Trung Tâm Việt Nam về nhân quyền, trụ sở đặt tại Paris về tính xác đáng của thỉnh cầu hoãn xử này.D ư ới đ ây l à b ản ghi âm cu ộc dà ối tho ại gi ữa ông Nguy ễn Khanh c ủa đ ài Á Ch âu T ự Do v à Ls Tr ần Thanh Hi ệp đ ư ợc ph át s óng ng ày

 

A.C.T.D.: Kính chào luật sư Trần Thanh Hiệp. Trong một buổi phát thanh trước đây, luật sư có tuyên bố ông rất quan tâm đến vụ Nguyễn Văn Đài và Lê Thị Công Nhân. Bây giờ đã có quyết định chính thức là vụ này sẽ được đem ra xử ngày 11-05. Vậy ông đã yên tâm chưa hay vẫn còn quan tâm?

 

T.T.H.: Thưa ông Nguyễn An, điều đáng quan tâm không phải là vụ Nguyễn Văn Đài và Lê Thị Công Nhân có được đem ra xử hay không mà nó sẽ được đem ra xét xử như thế nào để có thể nói là xét xử công bằng, nghĩa là không để lọt tội phạm và người phạm tội, không làm oan người vô tội, như đã được ghi nơi điều 22 của Bộ luật Tố tụng hình sự của Hà Nội. Theo tin tức mà tôi nhận được thì hồ sơ của hai đồng nghiệp của tôi đã không bảo đảm cho họ được xét xử công bằng và tôi sợ rằng họ sẽ bị làm tội oan. Thành ra tôi chẳng những không yên tâm mà còn đặc biệt quan tâm.

 

A.C.T.D.: Những tin tức mà Luật sư nói có phải là đơn của thân nhân của hai luật sư bị cáo yêu cầu tòa án hoãn phiên xử ngày 11-05 không để luật sư có đủ thời giờ nghiên cứu hồ sơ và tổ chức việc bào chữa ? 

 

T.T.H.: Đó chỉ mới là một phần tin tức mà thôi. Mối quan tâm đặc biệt của tôi có những nguyên nhân sâu xa và xuất phát từ hai sự kiện. Sự kiện thứ nhất là nhà cầm quyền Hà Nội, để được quốc tế cho hội nhập vào sinh hoạt thế giới, đã bố trí từ mặt pháp lý đến mặt hành chính để bề ngoài tỏ ra tôn trọng nhân quyền nhưng bên trong lại chỉ tìm cách tiếp tục độc tà trong đó có chủ trương thuần dưỡng nghề luật sư ở Việt Nam, không cho nghề này được tiếp nối truyền thống hành sử quyền bào chữa bảo vệ tư do, chỉ cho nó giữ vai trò một nghiệp đoàn cung cấp dịch vụ pháp lý dưới sự kiểm soát chặt chễ của chính quyền mà thôi. Đó là lý do họ vội vã cho ra đời năm ngoái Luật luật sư. Khi nhận thấy có những cá nhân luật sư không chịu đi theo đường lối thuần dưỡng này, thì nhà cầm quyền Hà Nội lập tức xuống tay đánh phủ đầu, không ngần ngại thi hành thủ đọan đàn áp tàn bạo thời mật vụ toàn trị xít ta lin nít, như đối với nữ luật sư Bủi Thị Kim Thành, hay dùng luật hình sự thời chuyên chính cộng sản để bắt giam dưới những tội danh thuộc loại tội gọi là xâm phạm anh ninh quốc gia, như trường hợp các luật sư Lê Quốc Quân, Nguyễn Thị Thu Trang, Nguyễn Bắc Truyển, Nguyễn Văn Đài và Lê Thị Công Nhân. Sự kiện thứ hai là trong vụ Nguyễn Văn Đài và Lê Thị Công Nhân, cơ quan công tố đã dày xéo lên luật Tố tụng hình sự của chế độ để xác định kỳ được tội phạm của hai luật sư trẻ tuổi dám di chệch hướng độc tài để vận động dân chủ. Vì vậy hồ sơ v ụ án sắp xử này chứa đựng rất nhiều hà tì có nội dung bất hợp pháp. Một ý đồ duy trì độc tài bằng mọi giá như thế thật đáng quan ngại và là một đe dọa cho nền dân chủ đang thành hình ở Việt Nam.

 

A.C.T.D.: Theo ông, thân nhâncủa hai luật sư Nguyễn Văn Đài và Lê Thị Công Nhân đã khiếu nại những điều gì?

 

T.T.H.: Bà Vũ Minh Khánh, tức là bà Nguyễn Văn Đài, nhân danh cá nhân mình đồng thời người nói thay lời cho thân mẫu của Luật sư Lê Thị Công Nhân, đã liệt kê trong đơn khiếu nại của bà rằng có 12 điều của Bô luât Tố tụng hình sự đã bị vi phạm. Cho nên theo bà Khánh, quyền lợi hợp pháp của các bị cáo không thể được bảo đảm đúng mức. Thí dụ như không có người bào chữa từ khi bị khởi tố, không được thông báo về những quyết định của cơ quan điều tra, của Viện Kiểm sát, người bào chữa gặp nhiều trở ngại trong việc nghiên cứu hồ sơ v.v...nói tóm lại không có sự bình đẳng giữa bên công tố và bên bị cáo, nhân phẩm, danh dự của các bị cáo đã không được tôn trọng. Sau hết, nại lý do thời gian để luật sư Trần Lâm đọc hồ sơ bị giới hạn trong 07 ngày không đủ cho luật sư thực hiện đầy đủ quyền bào chữa nhất là Luật sư Trần Lâm lại bênh vực cho cả hai bị cáo Nguyễn Văn Đài và Lê Thị Công Nhân, các thân nhân của hai luật sư này đã xin tòa án hoãn xử trong ba tuần lễ. 

 

A.C.T.D.: Nếu có thể được, xin Luật sư cho biết nhận xét của ông về thỉnh cầu này của bà Nguyễn Văn Đài

 

T.T.H.: Phải công nhận rằng những lời khiếu nại của bà Nguyễn Văn Đài rất xác đáng, tuy hình thức trình bày không được chuyên môn lắm. Tôi ngạc nhiên khi thấy ý thức pháp trị của người dân trong nước đã có những tiến bộ đáng kể. Tôi ủng hộ mạnh mẽ thỉnh cầu hoãn xử của bà Nguyễn Văn Đài. Và tôi cũng xin nói thêm về lý do tại sao cần hoãn xử. Hồ sơ vụ Nguyễn Văn Đài và Lê Thị Công Nhân chứa đựng quá nhiều hà tì về hình thức không thể dùng làm cơ sở cho việc truy tố hai bị cáo nói gì tới việc làm chỗ dựa để tuyên án phạt tù họ. Xét xử là thực hiện công lý, không phải là đàn áp. Không thể có công lý nếu luật hình sự là bạo lực đàn áp nhằm bảo vệ trật tự độc tài, luật hình sự tố tụng, thay vì bảo vệ nhân quyền tự do cá nhân, lại tiếp tay áp đặt trật tự phi nhân quyền. Tòa án nhân dân Thành phố Hà Nội nên trả lại cho hai bị cáo Nguyễn Văn Đài và Lê Thị Công Nhân những quyền bào chữa đã bị cơ quan điều tra và Viện Kiểm sát tri tình tước đoạt. Ở đây chưa bàn tới nội dung tội phạm Chống Nhà nước, các tài liệu được thu thập làm tang vật có xuyên tạc sự thật không hay chỉ nói lên sự thật? Đòi bỏ điều 4 của Hiến Pháp 1992 có thể coi là một hành vi chống Nhà nước không? Luật sư Nguyễn Văn Đài giao thiệp với những ai ở hải ngoại và với mục đích nào v.v...? Đó là mấy trong nhiều câu hỏi hai đương sự phải có điều kiện trả lời ngay từ lúc còn ơ trong giai đoạn điều tra. Vì không có cơ hội này nên Luật sư Nguyễn Văn Đài đã trả lời tổng quát bằng thái độ không nhận tội. Tôi nghĩ rằng Luật sư Trần Lâm cần có đủ thời gian để nghiên cứu trên một ngàn bút lục tang vật, trao đổi với hai thân chủ của mình và nhất là được hành sử 10 quyền của bị cáo mà ông bào chữa, quyền dự liệu nơi điều 50 BLTTHS và 10 quyền mà điều 58 BLTTHS đã qui định, thì mọi vấn đề sẽ sáng tỏ để công lý được sáng tỏ. Bởi vậy tôi ủng hộ đơn của thân nhân hai đồng nghiệp Nguyễn Văn Đài và Lê Thị Công Nhân thỉnh cầu hoãn xử để luật sư Trần Lâm có đủ thời gian chuẩn bị đúng mức việc bào chữa cho hai bị cáo, Luật sư Nguyễn Văn Đài và Luật sư Lê Thị Công Nhân. Đã có quá nhiều vụ án đàn áp nhân quyền rồi mà đặc tính thiếu văn minh đã được kết tinh trong bức hình bịt miệng trong vụ án cha Lý. Mong rằng hình ảnh này đã chỉ còn là ấn tượng của một thời đã qua.

 

A.C.T.D.: Xin cảm ơn luật sư Hiệp