Việt Tide 289

Lại một chuyến đi!



Tuần trước, báo chí hải ngoại loan tin là vào dịp Tết Nguyên Đán năm nay, Thượng tọa Thích Nhất Hạnh sẽ cùng tăng đoàn Làng Mai sẽ về thăm Việt Nam lần nữa. Chuyến đi lần trước của Thượng tọa đă gây nhiều tranh căi, vậy không biết chuyến đi này sẽ ra sao.

Được biết, theo bản tin của tờ Việt Báo, mục đích của chuyến đi này là “tăng đoàn Làng Mai đang phối hợp cùng nhiều vị tôn đức trong và ngoài nước, sẽ tổ chức ba Đại Trai Đàn Giải Oan cho ṭan dân Việt tại Sài-g̣n, Huế, và Hà-nội, theo nghi thức chẩn tế của ba miền Nam, Trung, Bắc.”

Trên địa chỉ langmai.org, mục đích này được giải thích như sau “Quư đồng bào và liệt vị Phật tử chắc cũng thấy như chúng tôi rằng muốn có một tương lai cho đất nước và quê hương, chúng ta phải có khả năng nắm tay nhau cùng đi trong t́nh huynh đệ và nghĩa đồng bào. Điều này chỉ có thể thực hiện một khi ta chấp nhận được nhau và tha thứ cho nhau, và v́ thế chữa lành thương tích trong ḷng người, nói lên được niềm đau nỗi khổ và những oan khuất lâu nay là một điều thiết yếu. Đại Trai Đàn Chẩn Tế Giải Oan là để làm công việc ấy.”

Sau đó bản tin đă nhắc đến những người Việt chết oan uổng, và nhắc đến cả lời của bản nhạc của Trịnh Công Sơn, “Tôi có người yêu chết trận Pleime...” và đă kê ra những thống kê về số người Việt đă bỏ ḿnh trong cuộc chiến kể cả chiến binh và thường dân. Bản tin viết tiếp “Số lượng vũ khí lớn lao mà cả hai miền đă sử dụng để giết hại lẫn nhau cũng hoàn toàn do ngoại nhân cung cấp.. Không những người nước ngoài đă giết chóc, tra tấn, thủ tiêu và ép uổng chúng ta, mà chính chúng ta khi bị dồn vào thế chống đối và thù hận nhau cũng đă tra tấn, giết chóc, thủ tiêu và ép uổng lẫn nhau. Chiến trường Việt Nam trong cuộc chiến đă là những chiến trường đẫm máu nhất từ trước đến nay. Hàng triệu người đă trở thành thuyền nhân, gần nửa triệu đồng bào đă bị thiệt mạng trên biển cả. Hàng ngàn người đă chết oan ức dần ṃn trong những nơi giam hăm. Đất nước và dân tộc ta đă gánh chịu biết bao đau thương và oan khổ mà chưa có cơ hội nói lên được.”

Đọc đến đây chúng tôi xin thú thật là hơi rối trí. Không hiểu là từ sự chết chóc v́ “những người nước ngoài...dồn vào thế chống đối và thù hận nhau” mà sao lại có thể dẫn đến chuyện “hàng triệu người đă trở thành thuyền nhân, gần nửa triệu đồng bào bị thiệt mạng trên biển cả...” Phải chăng người nước ngoài đă “dụ dỗ” để “hàng triệu người Việt trở thành thuyền nhân” ư?

Không ai chối căi việc dân tộc Việt Nam đă trải qua gần một thế kỷ chiến tranh, loạn lạc và cảnh chết thảm cũng không thiếu, oan hồn đầy dẫy, việc cầu hồn giải oan là chuyện nên làm. Nhưng cũng đă đến lúc chúng ta phải nhắc lại một số những điều cho nó danh chính ngôn thuận.

Trước hết là cuộc nội chiến Việt Nam từ năm 1960 cho đến năm 1975 là do miền Bắc khởi xướng. Nếu không có những cố gắng cưỡng bách việc thống nhất đất nước của chính quyền Hà Nội th́ cùng lắm chúng ta ngày nay sẽ vẫn c̣n trong cảnh phân chia nam bắc như Nam Hàn và Bắc Hàn. Việc phân chia đó ở một khía cạnh nào đó cũng chẳng có ǵ là đáng buồn. Nếu v́ hoàn cảnh lịch sử, đất nước phải phân chia, th́ tại sao không chờ cho có một sự thống nhất ḥa b́nh như trường hợp của Đức Quốc, hay nếu không tại sao không chấp nhận tiếp tục phân chia. Và cũng xin đừng dùng luận điệu tuyên truyền nói đến “chiến tranh chống Mỹ cứu nước,” bởi nếu không có những cố gắng “giải phóng miền Nam” th́ làm ǵ có Mỹ để mà cứu nước cơ chứ.

Thứ nữa, trong bất cứ một cuộc chiến nào, nhưng đặc biệt trong một cuộc nội chiến, phe chiến thắng phải là phe đứng ra chấp nhận chủ ḥa. Cho đến nay, trừ những lời tuyên bố của ông Vơ Văn Kiệt khi ông không c̣n chức vụ và quyền lực nữa, chúng ta chưa bao giờ thấy chính quyền Hà Nội đưa ra một cử chỉ ḥa giải nào với những người miền Nam. Ngược lại, một trong những hành động đầu tiên của chính quyền là bắt hết cả triệu quân nhân, công chức của chế độ miền Nam, người nào không bỏ trốn kịp, đem nhốt hết vào tù. Cuộc “trả thù” đó đă không riêng ǵ với người sống mà c̣n cả với người chết. Nghĩa trang Quân đội ở Biên Ḥa bị bỏ phế, pho tượng người lính Cộng ḥa bị lật đổ. Mới đây có tin là chính quyền giờ đây đă dân sự hóa nghĩa trang này. Tại sao lại dân sự hóa khi thật ra, nếu là một cử chỉ ḥa giải th́ Hà Nội phải sửa sang lại nghĩa trang này và cho nó trở lại bản chất của nó, một nghĩa trang dành cho những người chiến sĩ của quân đội Việt Nam Cộng Ḥa.

Trong hoàn cảnh như ở Việt Nam, khi kẻ thắng nhất định trả thù, người thua cũng khó mà giữ ḷng “hỉ xả”.

Và trong hoàn cảnh ấy, một sự kêu gọi hỉ xả từ một “thành phần thứ ba” như trường hợp Thượng tọa Thích Nhất Hạnh đang làm, quả là một việc làm rất dễ đưa đến hiểu lầm, nếu không nói là có thể được một bên lợi dụng làm công cụ.

Lần trước, khi Thượng tọa Thích Nhất Hạnh về nước, thượng tọa đă có một sáng kiến là ḥa giải giữa giáo hội nhà nước và Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất. Lần đó, Thượng tọa Thích Viên Định, một trong ba phó viện trưởng của viện hóa đạo của Giáo Hội PGVNTN đă có những lời nhận xét gửi Thượng tọa như sau: “Vấn đề hợp nhất giáo hội, có lẽ Ngài không rơ nội t́nh trong nước nên mới có ư kiến như vậy. Nhưng, muốn ḥa giải, trước nhất, Ngài nên đứng giữa và phải tôn trọng cả hai bên, không nên bên trọng, bên khinh, một bên th́ nêu tên tuổi, chức vụ, giáo hội, c̣n bên kia th́ như quên lăng, các bên sẽ nghi ngờ việc làm của Ngài không phải ḥa hợp mà là sáp nhập. Cũng giống như nhà nước kêu gọi đoàn kết, nhưng thật ra là sáp nhập. V́ đoàn kết th́ các bên tôn trọng lẫn nhau, c̣n sáp nhập th́ gom lại một mối để điều khiển...Ngài nên vận động theo lời đề nghị ḥa hợp hai giáo hội của Ḥa Thượng Viện Trưởng Viện Hóa Đạo Thích Quảng Độ gần đây: “Muốn ḥa hợp phải để Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất phục hoạt như cũ, và Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam phải ra khỏi Mặt Trận Tổ Quốc. Khi ấy chư tăng sẽ ngồi lại với nhau, sắp xếp việc ḥa hợp, các thế lực bên ngoài không được can thiệp vào. Nói chung, muốn giải quyết việc ǵ phải có dân chủ, nhân quyền là điều tiên quyết”. Đó là một đề nghị dễ dàng, hợp t́nh, hợp lư nhất, không cần đề nghị nào khác”.

Thành ra nếu mục đích của chuyến đi của Thượng tọa Thích Nhất Hạnh là cầu hồn giải oan cho người quá cố th́ xin hoan nghênh, nhưng xin đừng đem chính trị của người sống can thiệp vào việc cầu hồn giải oan, bởi như vậy sẽ làm oan hồn thêm uất ức khó mà giải thoát lắm.

Toàn Chân

Việt Tide 289: Đinh Quang Anh Thái phỏng vấn Lê Nguyên Phương về chuyến đi của TT Nhất Hạnh

Lê Nguyên Phương: Chuyên gia Tâm Lư Giáo Dục, từng sinh hoạt trong các lănh vực thanh niên, văn hóa và chính trị trong cộng đồng, hiện đang tham gia hoạt động dân chủ trong nhiều chương tŕnh và mạng lưới khác nhau.

ĐQAT: Anh nghĩ ǵ về Trai Đàn Chẩn Tế B́nh Đẳng Giải Oan do Thiền Sư Thích Nhất Hạnh và Đạo Tràng Mai Thôn chủ xướng?

LNP: Đó là một chuyện mà đáng lẽ chúng ta cần phải làm lâu rồi. Những cái chết oan khiên của dân tộc này trong gần 100 năm qua, không chỉ có những “người yêu, chết trận Pleime...” “ở chiến khu D, chết trận Đông Xoài. . “ đâu. C̣n phải kể cả những người đă bị chôn sống mà chúng ta đă thấy khi “chiều đi qua Băi Dâu, hát trên những xác người,” những xác người “nằm trôi sông, phơi trên ruộng đồng” của vụ Tổng Công Kích Mậu Thân, của Mùa Hè Đỏ Lửa, của biến cố 75, trên đường vượt biên, vượt biển. Và c̣n phải kể vụ sát hại những người cách mạng quốc gia ở phố Ôn Như Hầu-Hà Nội , vụ Cải Cách Ruộng Đất, Nhân Văn Giai Phẩm, Xét Lại, đánh tư sản. Và cho công bằng, c̣n phải kể cả người dân Hà Nội trong những ngày B52 của Mỹ oanh tạc miền Bắc nữa chứ. Dân tộc này máu đă đổ nhiều rồi cho những tham vọng của siêu cường, cho điên cuồng ư thức hệ, và cho hận thù truyền đời của những cái chết của người thân hai bên bến bờ, những bến bờ chia cắt vẫn c̣n cho đến ngày hôm nay. Không cùng nhau làm một cuộc giải oan cho cả người chết lẫn người sống th́ c̣n đợi đến khi nào.

ĐQAT: Thế th́ Trai Đàn Chẩn Tế B́nh Đẳng Giải Oan đă đáp ứng được nhu cầu tâm linh của dân tộc này?

LNP: Đúng vậy, nhưng có một cái tiếc, thưa anh. Rất tiếc là sáng kiến của thầy Nhất Hạnh mặc dầu đă phản ánh được nhu cầu tâm linh của dân tộc này nhưng khi thực hiện lại chỉ bởi một hệ phái của cùng một tôn giáo là Phật Giáo. Nếu nói Phật Giáo th́ c̣n phải kể cả Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất và những tăng đoàn, hệ phái độc lập khác nữa chứ? Rồi ngoài Phật Giáo c̣n có Phật Giáo Ḥa Hảo, Cao Đài, Công Giáo, Tin Lành. Rồi những người lính c̣n sống của cả hai miền. Cả quốc nội lẫn hải ngoại. Và cái tiếc lớn nhật là phải chi đàn giải oan đó do chính một chính quyền do dân v́ dân thực hiện, với cái tâm chân thành sám hối tội lỗi của ḿnh và của người, với cái ư muốn giải oan giải thoát cho cả người sống lẫn người chết. Vong linh của người quá cố c̣n hiện hữu trong tâm thức của những người c̣n sống. Tâm của người sống nếu c̣n chia rẽ, hận thù, thủ đọan, tù hăm th́ thử hỏi người chết có được an lạc giải thoát bên kia thế giới hay không? Và nếu như thế th́ có đến cả trăm cái đàn giải oan cũng không chấm dứt những nỗi oan khiên c̣n tiếp diễn trên đất nước này. Chính quyền trong nước hiện nay đă ḥa giải với nhân dân, những người c̣n sống, của ḿnh hay chưa? Khoan nói tới 2-3 triệu người Việt hải ngoại mà hăy nói tới trên 80 triệu người trong nước. Trả lại quyền được chết siêu thoát cho những vong linh trong 100 năm qua, th́ cũng nên trả lại quyền được sống tự do cho 80 triệu người dân trong nước, phải không anh?

ĐQAT: Đó là đề nghị của anh cho Thiền Sư Thích Nhất Hạnh hay đ̣i hỏi đối với chính quyền Hà Nội hiện nay?

LNP: Chính quyền trong nước đă hiểu được là một người dân b́nh thuờng như tôi cũng có quyền đ̣i hỏi chính quyền làm theo nguyện vọng của nhân dân chưa anh? Nếu hiểu được và làm được với cái tâm cho thành th́ đă là một bước đến dân chủ rồi đó. Và đó mới là giải oan, giải phóng, giải thoát, giải nghiệp thật sự. Và khi đó trong ḷng mỗi người Việt Nam sẽ là một đàn giải oan chân chính để giải nghiệp dân tộc này ra khỏi cùm gông của tâm thức biên chấp, giải phóng nhân dân này ra khỏi bạo ngược độc tài, và giải thoát quốc gia này khỏi xiềng xích quá khứ để làm một “thăng long,” một “phi long tại thiên,” trong thiên niên kỷ này. Mong được như vậy lắm anh.
 

Thượng Tọa Thích Giác Đẳng, Vụ trưởng Vụ truyền thông Văn pḥng 2 Hải Ngoại, Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất:


"Mang lại linh quyền cho người chết và nhân quyền cho người sống vẫn là ước mơ của tất cả chúng ta"
* Việt Tide: Quan điểm của Thượng Tọa về chuyến đi Việt Nam của Ḥa Thượng Thích Nhất Hạnh và Tăng Đoàn Làng Mai như thế nào?
- Thượng Tọa Thích Giác Đẳng: Xin thưa rằng, hiện nay Ḥa Thượng Thích Nhất Hạnh không phải là một thành viên của Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất , do đó Ḥa Thượng không giữ một vai tṛ nào ở trong giáo hội cả. Chuyến đi của ḥa thượng Nhất Hạnh về Việt Nam là dựa trên chính quan điểm của Ḥa Thượng và Tăng Đoàn Làng Mai. Do vậy bản thân chúng tôi chỉ có thể đề cập đến một số vấn đề mang tính cách ư kiến chứ không có nói lên bất cứ một quan điểm chính thức nào của Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất.
Trước tiên là sự việc tại Việt Nam sẽ tổ chức một Đàn Chẩn Tế được Ḥa Thượng Nhất Hạnh gọi là Đàn Chẩn Tế B́nh Đẳng Giải Oan. Như chúng ta đă biết, Đàn Chẩn Tế là một Đàn cầu nguyện siêu độ cho những người đă mất. Trên một quan điểm tổng quát và thuần túy về tín ngưỡng th́ một Đàn Chẩn Tế B́nh Đẳng Giải Oan đó là một điều rất đáng khích lệ tại Việt Nam. Trong Đàn Chẩn Tế này người ta có ghi nhận lại sự chết chóc, mất mát của những thuyền nhân, của những người bỏ ḿnh ở trên biển cả, nạn nhân của hải tặc hay là chiến sĩ trận vong, đồng bào tử nạn, nạn nhân chiến tranh cùng với tất cả mọi phe phái.
Tuy nhiên vấn đề hiện nay nó không đơn giản. Sự việc tổ chức một Đàn Chẩn Tế cho cả nước Việt Nam th́ đó là điều đáng hoan nghênh. Nhưng trong giai đoạn hiện nay th́ có thể nói rằng đó là một giai đoạn cực kỳ phức tạp. Nó có một vài điểm mà có thể nói là không may cho chúng ta. Thí dụ như từ công việc này, qua cách giải thích của nhà cầm quyền Hà Nội, th́ người ta có thể nói rằng hiện nay ở Việt Nam có tự do tín ngưỡng và người ta có thể tổ chức được những sinh hoạt trước đây chưa từng có tại Việt Nam sau năm 1975.
Như chúng ta biết rằng, trong thời gian vừa qua nhà cầm quyền Hà Nội đă từng yêu cầu các quốc gia Đông Nam Á đục bỏ những bảng tưởng niệm các thuyền nhân Việt Nam tại Malaysia và Indonesia. Thế nhưng bây giờ lại có một cái Đàn Chẩn Tế để cầu nguyện cho các thuyền nhân, th́ việc đó có thể nói rằng rất là "khó có thể nghĩ ra".
Tuy nhiên chúng ta phải nhắc một điều rằng, cho dù là bất cứ điều ǵ xảy ra chung quanh Đàn Chẩn Tế này th́ điều cần nói trước nhất là hiện nay ở Việt Nam chỉ có một Giáo Hội Phật Giáo do nhà nước lập nên được quyền hoạt động mà thôi. Những giáo hội khác không được hoạt động mà cụ thể nhất là Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất đang bị đàn áp và điều đó không thể không nhắc đến. Nếu người ta nghĩ rằng sự việc này là một sự thay đổi chính sách của nhà cầm quyền đối với tôn giáo, đặc biệt là đối với Phật Giáo th́ việc này nó hơi sớm và hơi vội vă. Cũng rất có thể, cũng như chuyến đi trước đây của Ḥa Thượng Nhất Hạnh, nó tạo một sự tranh luận lớn. Vấn đề chính của bất cứ người Việt Nam trong nước hay ngoài nước đều phải đặt trọng tâm là: Dù tất cả những ǵ đang xảy ra, nhưng câu hỏi cần được đặt ra là ở Việt Nam bây giờ đang có một chế độ độc đảng hay là một thể chế dân chủ thực sự. Ở Việt Nam bây giờ người ta nói đến tôn giáo sinh hoạt ở trong chiều hướng tự do hay là nằm ở trong sự áp chế của nhà nước. Đó là những câu hỏi mà người ta phải trả lời một cách rất chân thực.
Thành ra, chúng tôi rất vui mừng khi thấy rằng những sinh hoạt tín ngưỡng, nhất là những lời cầu nguyện cho đồng bào Việt Nam ở tất cả mọi phe phía, những người đă nằm xuống trong chiến tranh và vượt biển t́m tự do được thực hiện. Nhưng mà thực sự không thể không lo ngại là điều đó có thể tạo nên sự nhận định không chính xác, v́ một số quần chúng cho rằng chính sách của nhà cầm quyền Hà Nội đă thay đổi và Việt Nam bây giờ đă có tự do tín ngưỡng. Một điều mà cho đến hôm nay chúng ta có thể nói rằng chưa xảy tại đất nước Việt Nam.
* Việt Tide: Thưa Thượng Tọa, nếu xét về phương diện ḥa hợp, ḥa giải dân tộc như chính quyền Việt Nam hiện nay vẫn hay kêu gọi th́ việc làm của Ḥa Thượng Thích Nhất Hạnh có làm cho tiến tŕnh hàn gắn những vết thương đau của dân tộc Việt Nam nhanh hơn hay không?
- Thượng Tọa Thích Giác Đẳng: Cá nhân chúng tôi không muốn có một sự phê phán nhắm vào bất cứ cá nhân nào. Nhưng mà tại giây phút này, khi chúng ta đang nói chuyện tại đây, mà nói rằng nhà cầm quyền Việt Nam có thiện chí thực sự trong việc ḥa giải những bất đồng của quá khứ th́ sự thực chúng tôi không nghĩ như vậy. Và chúng tôi cũng chưa thấy có một dấu hiệu ǵ khả dĩ cho thấy chúng ta có thể lạc quan về điều này.
* Việt Tide: Thượng Tọa có thể nêu một vài điều cụ thể?
- Thượng Tọa Thích Giác Đẳng: Lấy một ví dụ là trong khi hội nghị APEC 2006 diễn ra, khi mà cộng đồng quốc tế chú ư rất nhiều đến Việt Nam th́ Đại Lăo Ḥa Thượng Thích Huyền Quang từ B́nh Định được vào Sài G̣n trị bệnh và xem ra th́ sự đi lại của Ḥa Thượng Huyền Quang và Ḥa Thượng Quảng Độ đă bắt đầu dễ dăi trong thời gian này. Nhưng khi hội nghị APEC đi qua th́ t́nh trạng lại trở về như cũ. Đó là một ví dụ trong nhiều ví dụ điển h́nh cho thấy nhà cầm quyền Hà Nội hiện nay chỉ giải quyết vấn đề mang tính chất giai đoạn có lợi cho họ mà thôi. Khi mà chúng ta nói đến một sự hóa giải những mâu thuẫn hay dị biệt của bên này hay bên kia th́ điều đầu tiên là cần đến một thái độ rất là thành thực. Và cũng phải nói cho đến bây giờ th́ cộng đồng người Việt Nam ở Hải Ngoại vẫn c̣n bị manh mún, chia rẽ và chúng ta vẫn t́m thấy rất nhiều nỗ lực của nhà cầm quyền Việt Nam để phân hóa cộng đồng hơn là một nỗ lực hóa giải, thành ra chúng tôi không lạc quan về điều này.
* Việt Tide: Đức Tăng Thống Huyền Quang đă từng kêu gọi chính quyền Việt Nam hiện nay phục hồi lại "linh quyền cho người chết" và nhân quyền cho người sống, vậy tại sao chính quyền Hà Nội không đáp ứng lời kêu gọi này?
- Thượng Tọa Thích Giác Đẳng: Thật ra đó là cái khát vọng, mong mỏi của Đức Tăng Thống và cũng là của Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất và của nhiều người Việt Nam. Chúng ta mong muốn thấy rằng những người đă chết một cách oan uổng và đau thương trong chiến tranh cho dù họ ở bất cứ vùng đất nào, ở bất cứ danh nghĩa nào, th́ những người đó sẽ được những người c̣n sống như chúng ta nghĩ đến họ và làm một cái ǵ đó theo các tinh thần tôn giáo. Cái đó là chúng ta nói đến linh quyền cho người đă khuất. Và nhân quyền cho người sống th́ đó là một việc đương nhiên như chúng ta đă nói rất nhiều về vấn đề này. Nếu mà nói về nhân quyền cho người sống th́ chúng tôi nghĩ rằng chúng ta có thể chứng minh tại Việt Nam hiện nay là chế độ độc đảng và những tiếng nói v́ lương thức vẫn bị đàn áp và người dân chưa được cởi mở thực sự. Những ǵ đă và đang thay đổi ở đất nước Việt Nam hiện nay nó chỉ mang tính cách đưa đẩy theo hoàn cảnh kinh tế nhiều hơn là một chính sách mang tính cơ bản và lâu dài. Do vậy, việc mang lại linh quyền cho người chết và nhân quyền cho người sống nó vẫn là ước mơ của tất cả chúng ta.
* Việt Tide: Nhiều hành động cho thấy chính quyền Việt Nam hiện nay vẫn xem Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất là một "thế lực thù địch". Xin cho biết quan điểm của Thượng Tọa về vấn đề này như thế nào?
- Thượng Tọa Thích Giác Đẳng: Thật ra th́ không phải là chính quyền Việt Nam coi Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất là một "thế lực thù địch" mà có thể nói rằng ở tại Việt Nam hiện nay người ta chỉ cho phép duy nhất một Giáo Hội Phật Giáo tồn tại mà thôi. Cái vấn đề nó nằm ở đó. Nếu chính quyền thực sự tôn trọng tự do tín ngưỡng th́ họ đă không làm như vậy.
Lấy ví dụ chúng ta nói đạo Do Thái, đạo Tin Lành và Công Giáo La Mă đều có chung niềm tin ở kinh cựu ước. Thế bây giờ ta lấy lư do đó bắt ba tôn giáo kia nhập lại một và nằm trong sự quản chế của nhà cầm quyền th́ chúng ta có thể chấp nhận được không? Phật Giáo có nhiều phái khác nhau, có Nam Tông, Bắc Tông , Phật Giáo Khất Sĩ, có Phật Giáo h́nh thức này hay h́nh thức khác. Phật Giáo không thể phát triển trong sự kềm tỏa và chỉ đạo của nhà nước được. Và điều rất đáng buồn đó là trong khi Đạo Phật cần một cơ cấu lănh đạo mà do quần chúng tăng ni bầu lên từ những vị chân tu th́ hiện nay cơ cấu lănh đạo Phật Giáo là do nhà nước đề ra và phải có sự chấp thuận của nhà nước. Đó là một trong những nhiều thí dụ để thấy rằng nhà nước luôn luôn t́m cách đàn áp bất cứ một nỗ lực nào nhằm mang lại sự độc lập giữa tôn giáo và chính quyền.
Ở tất cả các quốc gia cộng sản, nhất là Trung Quốc và Việt Nam th́ họ không thể nào để cho tôn giáo độc lập với chính quyền. C̣n riêng về trường hợp của Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất th́ được xem như một tổ chức bị bức tử bởi nhà nước Việt Nam. Do vậy về sự việc này nó là một vấn đề mà ngày nào Giáo Hội được phục hoạt và hoạt động như một cơ cấu cấu độc lập thật sự th́ lúc đó mới khả dĩ cho chúng ta thấy rằng nó có những bước tương đối là tiến bộ cho nhân quyền và tự do tín ngưỡng tại Việt Nam. Cho đến hôm nay th́ chưa thấy có dầu hiệu ǵ như thế cả.
* Việt Tide: Thượng Tọa có hy vọng rằng điều đó có thể xảy ra trong tương lai không?
- Thượng Tọa Thích Giác Đẳng: Tất nhiên là trong nỗ lực vận động th́ mọi thành viên của Giáo Hội đều nuôi một hy vọng là việc làm của ḿnh sẽ có kết quả. Cả cá nhân chúng tôi cũng như tất cả Chư, Tăng, Đức trong Giáo Hội đều mong việc đó. Nhưng cũng có những người nói rằng ngày nào Việt Nam thực sự có dân chủ, có đa nguyên chính trị th́ ngày đó chúng ta mới có thể t́m thấy được các tổ chức tôn giáo không bị nhà nước khống chế. Những ư kiến đó không phải là không xác đáng khiến cho chúng ta phải suy nghĩ. C̣n hiện nay, nếu mà nói hy vọng th́ chúng tôi luôn luôn nuôi hy vọng. Và hy vọng th́ trong bất cứ hoàn cảnh nào chúng ta vẫn có thể nuôi nó được.
*Việt Tide: Xin chân thành cám ơn Thượng Tọa!
BOX 1:
"... Khi mà chúng ta nói đến một sự hóa giải những mâu thuẫn hay dị biệt của bên này hay bên kia th́ điều đầu tiên là cần đến một thái độ rất là thành thực"- Thượng Tọa Thích Giác Đẳng.