San Jose, ngày 2 tháng 2 năm 2007.
Kính gửi quư thân hữu và chiến hữu.
V́ lư do chúng tôi là một trong số ít sĩ quan đă từng có liên hệ với lịch sử Nghĩa Trang Quân Đội Biên Ḥa nên xin có đôi lời thưa với quư vị.
Trước 1975, chúng tôi đóng góp vào dự án t́m đất và xây cất nghĩa trang.
Sau 1975, có t́m hiểu và tổ chức tảo mộ dưới h́nh thức thân hữu từ 1996.
V́ nhu cầu xây dựng Viện Bảo Tàng chúng tôi đă sưu tầm tài liệu, dựng mô h́nh nghĩa trang và viết một cuốn sách về nghĩa trang xuất bản năm 2002. Tựa đề “16 Ngàn Tử Sĩ Ở Lại Nghĩa Trang Quân Đội Biên Ḥa.”
Mới đây, nhân có thông cáo của chính phủ cộng sản Hà Nội, chúng tôi soạn 9 bài tiểu luận liên quan đến Nghĩa Trang Quân Đội nói về các diễn tiến lịch sử của dự án này.
Sau cùng, c̣n một câu hỏi nêu lên là: Tương lai chính phủ cộng sản Việt Nam sẽ làm ǵ và chúng ta phải làm ǵ, nếu chúng ta c̣n thực sự quan tâm đến mộ phần anh em chiến hữu tại Biên Ḥa?
Hiện nay, cá nhân tôi đă nhận được ư kiến đóng góp của 45 thân hữu gửi trực tiếp. Đọc trên các báo, nhất là trên Internet qua VOA, BBC, RFA và nhiều điện báo khác ghi nhận trên 600 ư kiến.
Trong số đó có cả các ư kiến viết rất bậy bạ và quan điểm chống đối nhau đă dùng các lời lẽ rất đáng tiếc trên Internet. Những người góp ư kiến ở khắp nơi trên thế giới và các miền tại Việt Nam. Phần lớn ư kiến đưa lên các chương tŕnh phát thanh chính thức đáng được lưu ư v́ đă có chọn lọc. Sau cùng có thể chia ra hai khuynh hướng.
Lạc quan: Cho là cộng sản Việt Nam sẽ dùng câu chuyện nghĩa trang để ḥa giải. Sẽ cho thăm viếng tự do, sẽ cho phép tu sửa, sẽ cho phái đoàn thăm viếng v.v... và sẽ không phá bỏ. Lẽ dĩ nhiên họ sẽ xử dụng phần đất chung quanh vào công việc phát triển kinh tế.
Bi quan: Đa số trên 50% cho là không tin cộng sản được. Chắc chắn cộng sản sẽ cho giải tỏa để lấy đất dùng vào việc phát triển kinh tế.
Thưa quư vị,
Cá nhân chúng tôi có thỉnh ư một vài niên trưởng cao niên trong quân đội và đồng thời nói chuyện với các bạn trong gia đ́nh Quốc Gia Nghĩa Tử đă có thân nhân, phụ huynh chôn cất tại Nghĩa Trang Quân Đội.
Sau cùng, chúng tôi dự trù sẽ có các công việc cụ thể phải thực hiện thay v́ chỉ ngồi than thở, chờ đợi. Tuy nhiên, trước khi viết ra một bài cuối cùng, bài thứ 10 về đề tài kể trên, xin thỉnh ư quư vị. Xin quư vị suy nghĩ hộ.
Thứ nhất: Dự đoán chính quyền Việt Nam sẽ làm ǵ?
Thứ hai: Chúng ta nên làm ǵ?
* * *
Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu đă nói một câu rất b́nh dân nhưng đă được mọi người ghi nhớ, chiêm nghiệm và khen ngợi.
“Đừng nghe những ǵ cộng sản nói,
Hăy nh́n kỹ những ǵ cộng sản làm.”
Bây giờ chúng ta có nên áp dụng câu đó hay không?
Chúng ta không nghe cộng sản v́ cho rằng chúng nói dối, chúng sẽ tàn phá Nghĩa Trang Biên Ḥa. Và chúng ta ngồi đó chờ đợi để có dịp nh́n kỹ những ǵ cộng sản làm, như vậy có đúng không?
Đối với một số anh em, có thể sẵn sàng ngồi chờ để nh́n kỹ những ǵ cộng sản sẽ làm, nhưng đối với các bạn Quốc Gia Nghĩa Tử, mồ mả ông cha ở đó, nếu không làm được ǵ th́ ít nhất cũng phải lên tiếng. Hay là nên ngồi lại nh́n kỹ những ǵ cộng sản làm.
Và đối với chúng tôi, đă một thời gián tiếp làm công việc chung sự, nay vạn nhất phải bỏ đi, có lẽ cũng phải làm một chuyện ǵ coi cho được. Chắc là chúng tôi không ngồi bàn suông để rồi nh́n kỹ những ǵ cộng sản làm.
Và chúng tôi xin thỉnh ư quư vị trước khi bắt đầu.
Trân trọng,
Vũ Văn Lộc,
Giám đốc IRCC, Inc.
NGHĨA TRANG QUÂN ĐỘI TẠI BIÊN H̉A
32 NĂM SAU CUỘC CHIẾN
Nhớ pho tượng lính, nhớ nhà Hàng Xanh. (Du Tử Lê)
Bài 1: Nghĩa Trang Quân Đội, chuyện kể từ đầu.
(Thông cáo của chính phủ cộng sản Hà Nội.)
Bài 2: Lịch sử Nghĩa Trang Quân Đội tại Biên Ḥa.
Bài 3: Ai là người sáng lập Nghĩa Trang Quân Đội tại Biên Ḥa.
Bài 4: Nghĩa Trang Quân Đội tại Biên Ḥa đă được xây cất ra sao.
Bài 5: Thăm viếng Nghĩa Trang Biên Ḥa sau 75 và tảo mộ.
Bài 6: Các công tŕnh kiến tạo và Nghĩa Dũng Đài.
Bài 7: Từ nghĩa trang xưa, viết về những mặt trận sau cuộc chiến.
Bài 8: Ai đă bảo toàn nghĩa trang trong 30 năm qua.
Bài 9: “Cho tôi xin một mộ phần.” (Nam Lộc)
Trước năm 1975, toàn thể miền Nam có trên 50 nghĩa trang quân đội. Tiểu khu nào cũng có một khu mai táng tử sĩ Việt Nam Cộng Ḥa nhưng khi nói đến nghĩa trang quân đội, tất cả đều nghĩ đến nghĩa trang Biên Ḥa. Có lúc được gọi tên đầy đủ là Nghĩa Trang Quân Đội Biên Ḥa. Nói chuyện với người Mỹ thường phải dịch là nghĩa trang của quân đội VNCH tại Biên Ḥa mới thật rơ ràng. Bởi v́ không có “quân đội Biên Ḥa.”
Sau tháng 4-1975, ai cũng tưởng là khu nghĩa trang này đă bị cày nát san bằng. Đi xe trên xa lộ Biên Ḥa, bức tượng Thương Tiếc h́nh người lính ngồi nghỉ chân không c̣n nữa. Ai nấy đều nói rằng: Thôi rồi, chúng nó phá hết rồi. Nh́n vào trong chỉ thấy cây cỏ um tùm, nhà dân xây cất che khuất cả một vùng phía bên này sông Đồng Nai. Những tử sĩ Cộng Ḥa nằm trong ḷng đất lạnh tưởng chừng bị quên lăng.
Đó là sự nhận xét của đa số quân dân miền Nam không có dịp đi sâu vào khu nghĩa trang. Tuy nhiên, đối với thân nhân các tử sĩ, và đặc biệt đối với một số các anh em HO vừa được trả tự do trước khi đi Mỹ có lên thăm th́ câu chuyện nghĩa trang có phần rơ ràng hơn.
Sau đây là bản tin đầu tiên chúng tôi đưa ra đầu năm 2007 nhân dịp chính quyền cộng sản Việt Nam có chỉ thị trực tiếp về vấn đề này. Bản tin như sau:
TIN MỚI NHẤT 2007
VỀ NGHĨA TRANG QUÂN ĐỘI BIÊN H̉A
Lời nói đầu: Lần đầu tiên, chính quyền cộng sản Hà Nội mới có thông cáo chính thức liên quan đến Nghĩa Trang Quân Đội Biên Ḥa phổ biến đầu năm 2007. Được biết, nghĩa trang này được Công Binh QLVNCH khởi công từ năm 1965 đêẩ dành mai táng cho 30 ngàn tử sĩ. Sau các trận Mậu Thân 68 qua đến Mùa Hè 72 rồi các trận đánh dành dân lấn đất kỳ hiệp định Paris, nghĩa trang này đă chôn cất 16 ngàn tử sĩ. Một nửa đă có các tấm Ciment và mộ bia. C̣n một nửa mới đắp đất. Đó là tính đến ngày 30 tháng 4-1975.
Sau đó khi cộng sản chiếm miền Nam, tượng Tiếc Thương bị giật xập, một số mộ bị phá phách nhưng thật sự không có chiến dịch ủi quang hay phá xập toàn diện. Cho đến nay, các kiến trúc chính thức gồm Cổng Tam Quan, Đền Liệt Sĩ và Nghĩa Dũng Đài vẫn c̣n y nguyên. Từ xa lộ Biên Ḥa nh́n vào chỉ thấy cây cối um tùm và nhà dân che khuất nên nhiều người tưởng nghĩa trang không c̣n nữa.
Vào thời kỳ 75-85 có các đơn vị cộng sản và dân chúng vào lấy các tấm Ciment, lấy đất nên nhiều khu nghĩa trang bị hư hại. Dân chúng và bộ đội lấn đất làm nhà ở ṿng ngoài nơi chưa có các ngôi mộ.
Cơ quan IRCC, Inc. với các nhân viên tự nguyện về thăm gia đ́nh tại Việt Nam có dịp lên viếng thăm nghĩa trang hàng năm đă có dịp tảo mộ và ghi lại các h́nh ảnh. Sau đó nhờ các thương phế binh tổ chức tảo mộ hàng năm. T́nh trạng hiện nay đă có nhiều ngôi mộ có thân nhân cải táng hay tu sửa. Số c̣n lại ước chừng từ 8 ngàn đến 10 ngàn ngôi mộ.
Ngay từ khi chiếm miền Nam, chính phủ cộng sản xếp khu nghĩa trang và doanh trại Liên Đội Chung Sự là khu vực quân sự thuộc Bộ Quốc Pḥng. Bộ Quốc Pḥng giao cho Quân Khu 7 quản trị, có một đơn vị đóng doanh trại cạnh Nghĩa Trang Biên Ḥa. Việc kiểm soát rất tùy tiện. Lúc dễ lúc khó. Tuy nhiên nói chung, thân nhân vẫn được vào t́m mộ thân nhân để chăm sóc. Một số đă bốc mộ đem về quê.
Ngày xưa trước khi thành lập Việt Nam Cộng Ḥa, phần đất bên này sông Đồng Nai gồm quận Dĩ An vốn thuộc về tỉnh B́nh Dương. Tổ chức Việt cộng nằm vùng cũng theo ranh giới đó hoạt động. Tỉnh ủy B́nh Dương chỉ huy du kích Dĩ An. Sau này quận Dĩ An được chính phủ Việt Nam Cộng Ḥa sáp nhập vào tỉnh Biên Ḥa khu nghĩa trang lại nằm cạnh xa lộ Biên Ḥa nên mới có tên Nghĩa Trang Biên Ḥa.
Bây giờ chính phủ cộng sản cho lệnh giao khu nghĩa trang từ Bộ Quốc Pḥng cho bên chính quyền dân sự th́ vẫn theo ranh giới hành chánh cũ từ hồi nằm vùng. Tỉnh B́nh Dương nhận công tác quản trị nghĩa trang và sẽ dân sự hóa. Họ gọi là khu nghĩa trang B́nh An, thuộc quận Lái Thiêu, tỉnh Bỉnh Dương.
Hiện nay vẫn c̣n sớm để t́m hiểu dự tính tương lai của cộng sản Việt Nam đối với nghĩa trang này. Dân sự hóa có nghĩa được hiểu là được thăm viếng, cải táng, tảo mộ như các nghĩa trang thường dân. Các khu chưa xử dụng có thể được phép mai táng dân chúng hoặc sẽ dùng vào việc xây cất cơ sở v.v... Đối với các công tŕnh kiến trúc lịch sử như Đền Liệt Sĩ, Nghĩa Dũng Đài cộng sản sẽ làm ǵ, tương lai mới biết được. Chúng tôi sẽ có dịp đi vào các chi tiết về toàn bộ hồ sơ này. Sau đây là nguyên văn thông cáo của chính phủ Việt Nam do thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng kư cuối năm 2006:
QUYẾT ĐỊNH
Về việc bàn giao đất khu vực nghĩa địa B́nh An, Huyện Dĩ An, Tỉnh B́nh Dương
Căn cứ Luật Tổ Chức Chính Phủ ngày 25 Tháng Mười Hai năm 2001;
Căn cứ Luật Đất Đai ngày 26 Tháng Mười Một năm 2003;
Xét đề nghị của Bộ Quốc Pḥng, Bộ Ngoại Giao, Ủy Ban Nhân Dân thành phố Hồ Chí Minh và Ủy Ban Nhân Dân tỉnh B́nh Dương,
QUYẾT ĐỊNH:
Điều 1: Đồng ư chuyển mục đích sử dụng 58 hecta đất khu nghĩa địa B́nh An, huyện Dĩ An, tỉnh B́nh Dương do Quân Khu 7, Bộ Quốc Pḥng quản lư sang sử dụng vào mục đích dân sự để phát triển kinh tế-xă hội tỉnh B́nh Dương.
Điều 2: Giao chủ tịch Ủy Ban Nhân Dân tỉnh B́nh Dương:
Ra quyết định thu hồi đất (trong Tháng Mười Hai năm 2006) và thực hiện việc quản lư sử dụng diện tích đất nêu tại điều 1 quyết định này theo đúng quy định của pháp luật. Chỉ đạo việc quản lư khu nghĩa địa B́nh An b́nh thường như các nghĩa địa khác theo quy định của pháp luật.
Điều 3: Giao Ủy Ban Nhân Dân thành phố Hồ Chí Minh chủ tŕ thống nhất với Bộ Quốc Pḥng về địa điểm, diện tích đất và quyết định giao đất cho các đơn vị quân đội đang đóng quân tại khu vực nghĩa địa B́nh An, huyện Dĩ An, tỉnh B́nh Dương (thuộc Quân Khu 7 Bộ Quốc Pḥng) để sử dụng xây dựng doanh trại và các công tŕnh quốc pḥng tại nơi đóng quân mới.
Điều 4: Bộ Quốc Pḥng (Quân Khu 7) thực hiện việc di chuyển các đơn vị quân đội đang đóng quân trên khu vực đất nghĩa địa B́nh An, huyện Dĩ An, tỉnh B́nh Dương đến nơi ở mới để bàn giao toàn bộ diện tích đất nêu tại điều 1 quyết định này cho tỉnh B́nh Dương và các hồ sơ kèm theo. Việc này hoàn tất trong Tháng Bảy năm 2007.
Điều 5: Bộ Quốc Pḥng, Ủy Ban Nhân Dân thành phố Hồ Chí Minh và Ủy Ban Nhân Dân tỉnh B́nh Dương điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất thuộc thẩm quyền quản lư, tŕnh chính phủ phê duyệt.
Điều 6: Giao Bộ Tài Chính đề xuất việc hỗ trợ kinh phí để Bộ Quốc Pḥng thực hiện các nội dung nêu tại điều 3 và điều 4 quyết định này, tŕnh thủ tướng chính phủ xem xét, quyết định.
Điều 7: Yêu cầu các bộ liên quan, Ủy Ban Nhân Dân thành phố Hồ Chí Minh và Ủy Ban Nhân Dân tỉnh B́nh Dương khẩn trương và phối hợp chặt chẽ để triển khai thực hiện nội dung của quyết định này. Báo cáo kết quả thực hiện lên thủ tướng chính phủ trước ngày 30 Tháng Bảy năm 2007.
Điều 8: Quyết định này có hiệu lực thi hành kể từ ngày kư.
Bộ trưởng các bộ: Quốc Pḥng, Tài Chính, Tài Nguyên-Môi Trường, chủ tịch Ủy Ban Nhân Dân thành phố Hồ Chí Minh, chủ tịch Ủy Ban Nhân Dân tỉnh B́nh Dương và thủ trưởng các cơ quan liên quan chịu trách nhiệm thi hành quyết định này.
Bài số 2
LỊCH SỬ NGHĨA TRANG QUÂN ĐỘI BIÊN H̉A
- Trước năm 1965, các tử sĩ QLVNCH được chôn cất tại các nghĩa trang tiểu khu. Tại Sài G̣n-Gia Định chôn tại Nghĩa Trang Mạc Đĩnh Chi hoặc Nghĩa Trang Quân Đội G̣ Vấp.
- Từ năm 1965, Nghĩa Trang Quân Đội tại Biên Ḥa được thành lập dự trù chỗ cho 30,000 mộ phần. Qua các trận Mậu Thân 1968, mùa hè 1972 đă chôn trên 10,000 tử sĩ. Tính đến 1975 đă có 16,000 tử sĩ chôn tại đây.
- Lúc mới thành lập gọi là Nghĩa Trang Quân Đội nhưng sau đó dự trù sẽ hoàn tất để thành Nghĩa Trang Quốc Gia. Sẽ là nơi chôn cất không riêng tướng lănh, sĩ quan và chiến binh mà dành làm nơi yên nghỉ cho các thành viên chính phủ hành pháp, lập pháp và tư pháp.
- Phần bang đất làm đường, tượng Thương Tiếc, Cổng Tam Quan, Đền Tử Sĩ đă hoàn tất trước năm 1970.
- Nghĩa Dũng Đài với ngọn tháp cao đă làm xong, Vành Khăn Tang vĩ đại chung quanh gần đến giai đoạn cuối vào tháng 4-1975.
- Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu lên thăm công tŕnh xây cất vào tháng 11-1974 đă nói rằng đây là công tŕnh ông để lại cho quân đội.
- Dự trù hoàn tất để khánh thành đợt đầu vào ngày Quân Lực 19 tháng 6-1975. Tuy nhiên không thực hiện được.
- Sau ngày 30 tháng 4-1975, Nghĩa Trang Quân Đội bị phá hoại dưới nhiều h́nh thức nhưng nói chung vẫn c̣n tồn tại trong hoang phế.
- Bắt đầu từ năm 1980 mới có các thân nhân lên thăm mộ, đặc biệt là những người chuẩn bị vượt biên.
- Qua thập niên 90, các chiến binh cải tạo được tự do bắt đầu trở lại thăm viếng bạn đồng ngũ, và lên từ giă trước khi HO qua Hoa Kỳ.
- Việt kiều bắt đầu trở về thăm viếng các mộ phần.
- Nhiều gia đ́nh bốc mộ hoặc sửa sang lại phần mộ.
- Có tin đồn về việc chính quyền giải tỏa để làm khu kỹ nghệ do các công ty Đài Loan và Đại Hàn. Tuy nhiên các dự án này không thực hiện.
- Cũng từ thập niên 90 chính quyền cộng sản bắt đầu công tác xây cất nghĩa trang liệt sĩ tại các địa phương miền Nam, từ Trường Sơn đến Duyên Hải. Nhưng họ vẫn làm ngơ đối với các nghĩa trang quân đội cũ kể cả nghĩa trang Biên Ḥa.
- Năm 1994 cơ quan IRCC, Inc. cho người về thăm lại Nghĩa Trang Quân Đội và ghi nhận phần lớn c̣n tồn tại nhưng rất hoang phế. Một trung tá Công Binh đă đi một ṿng đem về các báo cáo sơ khởi.
- Chương tŕnh dự án tảo mộ hàng năm bắt đầu từ cuối năm 1997 với các điểm chính như sau: Làm dưới h́nh thức thân hữu gia đ́nh từng toán nhỏ. Giúp phương tiện cho anh em thương phế binh Sài G̣n thực hiện. Khích lệ Việt kiều về thăm và sửa sang phần mộ thân nhân.
- Phần mộ vô danh được làm cỏ, sơn quét lại, dựng mộ bia. Cổng Tam Quan và Đền Liệt Sĩ cũng đă được dọn dẹp. Tuy nhiên chỉ làm từng phần và làm nhiều lần.
- Chương tŕnh tảo mộ đă hoàn tất qua các năm Mậu Dần (98), Kỷ Măo (99), Canh Th́n (00), Tân Tỵ (01), Nhâm Ngọ (02) và tiếp tục cho đến năm 2006 vừa qua. Những năm sau này khó khăn hơn nhưng thật ra đối với người lạ ghé qua thường trở ngại. Các thân nhân thật sự có người nhà chôn cất tại đây th́ họ biết cách giao thiệp hàng năm nên không gặp rắc rối.
- Các thân nhân của tử sĩ c̣n tại Việt Nam đă bắt đầu trở lại thăm viếng và sửa sang phần mộ trong các dịp lễ tôn giáo, thanh minh, Tết hàng năm. Việc này đă tạo thành một dịch vụ cho số dân địa phương.
Bài số 3
AI SÁNG LẬP NGHĨA TRANG QUÂN ĐỘI BIÊN H̉A
Qua một vài bài báo có người nói nghĩa trang là một công tŕnh được bàn thảo từ thời tổng thống Ngô Đ́nh Diệm. Tuy nhiên sau nhiều năm sưu tầm hồ sơ, chúng tôi không t́m thấy hoặc là chưa t́m thấy các chỉ dấu rơ rệt về tin tức kể trên.
Sau này, có người nói là do sáng kiến của Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu. Quả thực khi dự án từ Cục Quân Nhu phối hợp với Công Binh tŕnh lên Tổng Tham Mưu, Tổng Cục Tiếp Vận rồi lên Bộ Quốc Pḥng lên thủ tướng rồi phải tŕnh lên tổng thống quyết định. Dự án liên quan đến đất đai và nhiều lănh vực khác trở thành một đề tài Liên Bộ. Từ Bộ Quốc Pḥng, qua Bộ Công Chánh, Bộ Nội Vụ và liên quan cả đến Bộ Giáo Dục và Y Tế.
Tuy nhiên, một lần nữa, sáng kiến lập Nghĩa Trang Quân Đội cũng không phải xuất phát từ Tổng Thống Thiệu hay Phủ Tổng Thống. Chính những người tử sĩ đă phát sinh ra Nghĩa Trang Quân Đội.
Kể từ 1964 trở đi, Nghĩa Trang Quân Đội ở G̣ Vấp vừa chật hẹp, vừa không đủ chỗ. Chiến tranh gia tăng, phần lớn sĩ quan của khu vực thủ đô đều chôn ở Nghĩa Trang Mạc Đĩnh Chi, Sài G̣n. Nơi đây đất cũng bắt đầu khan hiếm và rất tốn kém. Nhu cầu chôn cất tử sĩ, không phân biệt cấp bậc tại một nghĩa trang rộng lớn đă được nghĩ tới v́ các chiến sĩ các cấp hy sinh tại mặt trận đặt ra vấn đề.
Đơn vị Chung Sự cần phải có cơ sở hoạt động. Từ cấp dưới tŕnh lên Cục Quân Nhu, lên Tổng Tham Mưu, Tổng Cục Tiếp Vận. Các sĩ quan Quân Nhu, Công Binh, Địa Ốc Tổng Tham Mưu bay trực thăng trên không phận Thủ Đức, B́nh Dương, Biên Ḥa, tay cầm bản đồ không phải nghiên cứu địa thế hành quân mà đi t́m khu đất thật đẹp để làm nơi an nghỉ nh́n thu cho chiến hữu.
V́ vậy nên Nghĩa Trang Quân Đội Biên Ḥa là sáng kiến của những người đă vĩnh viễn nằm xuống.
Thanh Nam đă viết vần thơ sau đây cho các tử sĩ Việt Nam Cộng Ḥa, sau 30 tháng 4-1975.
... Ta như người lính thua trận
Nằm giữa sa trường nát gió mưa
Khép mắt cố quên đời chiến sĩ
Làm thân cây cỏ gục ven bờ
Chợt nghe từ đáy hồn thương tích
Vẳng tiếng kèn, truy điệu mộng xưa...
Bây giờ thi sĩ cũng đă trở thành cây cỏ gục ven bờ, v́ vậy phải ghi lại rằng chính người chiến sĩ đă chết là những người có sáng kiến thành lập Nghĩa Trang Quân Đội. Nơi yên nghỉ ngàn thu của chính anh em tử sĩ.
Bài số 4
XÂY CẤT NGHĨA TRANG QUÂN ĐỘI TẠI BIÊN H̉A
Sau khi tŕnh tới tŕnh lui nhiều lần, sau cùng mô h́nh xây cất và đất đai xây cất nghĩa trang được Phủ Tổng Thống chấp thuận.
Khu đất rộng 125 mẫu Tây ở phía tay trái xa lộ Sài G̣n ố Biên Ḥa được dành riêng. Toàn thể khu nghĩa trang làm thành h́nh con ong vĩ đại nằm quay đầu ra xa lộ.
Giữa lưng con ong là Nghĩa Dũng Đài cao 43 thước. Đầu ong là đền thờ chiến sĩ, cũng có lúc gọi là Đền Tử Sĩ hay Đền Liệt Sĩ. Phía dưới chân đền là Cổng Tam Quan nối thẳng một đường dài ra xa lộ. Con đường này làm thành cây kim nhọn của con ong và đầu kim là bức tượng Thương Tiếc ngay cạnh xa lộ.
Từ chân Nghĩa Dũng Đài trên lưng ong chia làm h́nh nan quạt hướng ra 4 phía và làm thành lưới nhện. Phần đuôi ong hẹp, phần dưới dài ra như quả trứng. Các ngôi mộ giống nhau chia thành từng khu. Khu quốc gia dành cho các vị lănh đạo, khu tướng lănh, khu cấp tá, cấp úy và binh sĩ.
Vào một ngày đầu Xuân năm 1965, Thiếu tướng Đồng Văn Khuyên từ Bộ Tổng Tham Mưu gọi điện thoại cho Đại tá Nguyễn Thiện Nghị, Liên đoàn trưởng Liên đoàn 30 Công Binh Kiến Tạo đóng tại Hóc Môn.
Sau đó chiếc xe ủi đất đầu tiên của Tiểu đoàn 54 Công Binh bắt đầu công tác.
Rồi doanh trại của Liên Đội Chung Sự và khu nhà xác được thiết dựng năm 1966 để nhận những di hài tử sĩ đầu tiên.
Nghĩa trang được xây dựng trong chiến tranh với sự phối hợp giữa Quân Nhu và Công Binh. Công Binh tiếp tục làm đường, phân lô, xây Cổng Tam Quan, xây Đền Liệt Sĩ, đúc các tấm Ciment và làm mộ bia.
Quân Nhu nhận tử sĩ từ các mặt trận chở về ngày đêm để chôn cất. Trận Mậu Thân, trận Mùa Hè, trận Hạ Lào, trận Campuchia. Tử sĩ của các đơn vị tổng trừ bị đem về từ 4 quân khu. Tử sĩ của quân khu thủ đô và các tiểu khu lân cận. Tử sĩ của các quân chủng, nữ quân nhân, thiếu sinh quân, tất cả đều nằm trong ḷng đất Biên Ḥa.
Tử sĩ chôn từ trung tâm Nghĩa Dũng Đài lần lượt ra các khu bên ngoài. Đă có trên 10 tướng lănh nằm tại Nghĩa Trang Biên Ḥa kể cả các vị đại tá vinh thăng sau khi tử trận.
Người có cấp bậc cao cấp nhất là cố Đại tướng Đỗ Cao Trí. Hiện nay ngôi mộ này đă được gia đ́nh cải táng nhưng vị trí cũ vẫn c̣n di tích. Gia đ́nh tướng Không quân Tư lệnh Quân đoàn 4 Cần Thơ có sửa sang phần mộ của Thiếu Tướng Ánh nhưng vẫn để nguyên tại chỗ.
Bài số 5
THĂM VIẾNG VÀ
TẢO MỘ NGHĨA TRANG BIÊN H̉A SAU 1975
Một sĩ quan vô danh đă lên thăm nghĩa trang ngay sau 30 tháng 4-1975 rồi ông c̣n trở lại sau 8 năm cải tạo đă gửi báo cáo về San Jose. Báo cáo ghi rằng, năm 75 có 8 vị tướng lănh: Các ông Trí, Hiếu, Ánh, Soạn, Đồng, Phước, và hai vị nữa. Đại tá Phước, Quân đoàn 4 chôn ở khu tướng lănh v́ được truy thăng. Gia đ́nh đă chuẩn bị bốc mộ năm 1980 nhưng cho biết ông về báo mộng yêu cầu nằm lại với anh em nên bây giờ gia đ́nh chỉ lên chăm sóc hàng năm.
Cũng trong báo cáo của vị sĩ quan tự coi là lính già giữ mộ cho biết trên con đường chính giữa, gần Nghĩa Dũng Đài có ngôi mộ đề là Vô Danh số 1. Bia đă bị lật nghiêng, khi thấy công an và lính cộng sản vắng mặt, các cựu chiến binh Cộng Ḥa đă t́m cách chôn trở lại vào vị trí cũ.
Đại tá Lê Đ́nh Luân, gốc Thừa Thiên, nguyên Chỉ huy trưởng đơn vị Quân Báo 101 Bộ Tổng Tham Mưu, 17 năm tù cải tạo khi ra tù đă luẩn quẩn nhiều ngày tại Nghĩa Trang Quân Đội.
Ông Luân là người đă đem bản báo cáo đầy đủ về Nghĩa Trang Quân Đội đến San Jose vào năm 1998.
Đặc biệt tất cả các thương phế binh Đặc Khu Sài G̣n, Gia Định đều nghe nói đến Thượng sĩ Công binh Nhảy dù Trần Văn Tảo. Ông Tảo là trưởng toán công tác tảo mộ tại Nghĩa Trang Quân Đội của chúng tôi suốt 10 năm từ 1994 đến 2004.
Vào những năm dễ dàng, toán công tác của ông từ 15 đến 20 người thuê xe lên làm cỏ từng vùng. Những lúc khó khăn th́ đi từng nhóm lẻ tẻ. Ông thông thạo địa thế, quen biết với đám dân địa phương và các thành phần an ninh trật tự. Năm nào ông cũng tổ chức nhiều lần, quay phim, chụp h́nh đầy đủ. Hoạt động với tính các dân địa phương, tảo mộ gia đ́nh nên hoàn toàn thành công tốt đẹp.
Với các tài liệu sưu tầm của Công Binh và của các toán tảo mộ báo cáo liên tục nhiều năm, cơ quan IRCC, Inc. đă hoàn tất được bốn di sản đáng lưu ư.
1). Một mô h́nh Nghĩa Trang Quân Đội rất tinh xảo và đầy đủ để trưng bày tại Viện Bảo Tàng Thuyền Nhân và Việt Nam Cộng Ḥa.
2). Bia Chiến Sĩ Vô Danh đă được đem về từ Nghĩa Trang Quân Đội Biên Ḥa qua Hoa Kỳ. Đây là bia nguyên thủy và duy nhất. Tấm bia này đă bị vùi dập và không thể được bảo vệ tại nghĩa trang nên buộc ḷng phải cho vượt biên.
Chúng tôi ghi nhận công tŕnh đóng góp của Thượng sĩ Công binh Nhảy dù Trần Văn Tảo. Suốt 10 năm qua ông mới qua đời năm 2006 tại Việt Nam.
3). Một bộ phim và h́nh tảo mộ nghĩa trang trong nhiều năm liên tiếp.
4). Tác phẩm viết đầy đủ nhất về Nghĩa Trang Quân Đội Biên Ḥa, tựa đề “16 Ngàn Tử Sĩ Ở Lại.”
Nghĩa Trang Quân Đội tại Biên Ḥa có khá nhiều công tŕnh xây cất đáng kể. Trước hết là bức tượng Thương Tiếc, người lính Việt Nam Cộng Ḥa ngồi nghỉ chân trên bệ đá, súng để ngang trên đùi, nét mặt buồn và rất Việt Nam. Câu chuyện về bức tượng này đă được kể lại nhiều lần. Sau ngày 30 tháng 4, tượng này bị cộng sản lật đồ. Phóng viên ngoại quốc có chụp được h́nh. Tin sau cùng cho biết bức tượng đă đưa vào kho tại quận Dĩ An và sau cùng có thể bị nấu ra lấy đồng và không c̣n vết tích.
Một ngày nào đó có được tài liệu về dấu vết pho tượng này, chúng tôi sẽ loan báo sau. Tác giả của pho tượng này là điêu khắc gia Nguyễn Thiên Thu, lấy h́nh người mẫu là một binh sĩ nhảy dù. Hiện nay ông Thu, nguyên là một sĩ quan Quân Nhu, theo đặc san của ngành này cho biết, đă trở về Việt Nam để t́m cách thực hiện lại bức tượng Thương Tiếc.
Ngoài bức tượng kể trên, trên đường vào nghĩa trang đi theo con đường chánh xuyên tâm, lên dốc cao, phải qua Cổng Tam Quan, một công tŕnh xây cất giản dị, bề thế và rất chân phương. Giữa cảnh hoang tàn rêu phong hiện nay, Cổng Tam Quan vẫn giữ được đường nét vững vàng và gần như c̣n nguyên vẹn.
Qua Cổng Tam Quan, con đường dẫn đến ngôi Đền Tử Sĩ trên một ngọn đồi nhỏ có 4 lối lên bốn phía. Đây là nơi để linh cữu các vị tướng lănh trước khi chôn cất. Đây cũng là nơi khi tổng thống, thủ tướng hay các giới chức cao cấp chủ tọa các buổi lễ chiêu hồn tử sĩ.
Tháng 3-1975, Thủ tướng Trần Thiện Khiêm lên thăm viếng và làm lễ đặt ṿng hoa. Không ai biết rằng đây là lần sau cùng.
Cũng tại đây và tại Vành Khăn Tang của Nghĩa Dũng Đài là nơi các toán quân danh dự canh gác theo nghi lễ. Các quân nhân từ các quân binh chủng mặc sắc phục được điều động về theo đơn xin và có đủ điều kiện. Vóc dáng trẻ trung, khỏe mạnh, cao lớn, đoàn quân này được huấn luyện để canh gác và biểu diễn các thao tác nghi lễ như các đoàn quân danh dự tại nghĩa trang Arlington Hoa Kỳ.
Sau Đền Liệt Sĩ sẽ phải đi một đoạn rất dài mới đến đỉnh một giải đất cao, chính giữa trung tâm là Nghĩa Dũng Đài. Đây là một công tŕnh quan trọng nhất mà Công Binh Việt Nam đă thực hiện.
Cục Công Binh sau khi khởi công xây cất nghĩa trang, song song với việc bang đất, giúp Cục Quân Nhu chôn cất th́ bắt đầu nhận công tác từ Bộ Tổng Tham Mưu, Tổng Cục Tiếp Vận để xây cất Nghĩa Dũng Đài vào tháng 11-1967. Một kỳ thi được thực hiện phối hợp giữa Công Binh và Trường Đại Học Kiến Trúc Sài G̣n. 54 đồ án dự tuyển. Ban chấm thi gồm Đại Học Kiến Trúc, Tổng Cục Tiếp Vận, Chiến Tranh Chính Trị, Cục Quân Nhu, Cục Công Binh và sau cùng chọn được một đồ án đem ra thực hiện.
Trên nền đất phẳng, Công Binh cho đổ 10,000 thước khối đất làm thành một ngọn đồi nhân tạo. Đại đội xe Benne phải làm việc gần hai tháng.
Trên ngọn đồi nhỏ này Công Binh xây bệ tṛn với chính giữa là ngọn kiếm hướng mũi lên trời. Cây kiếm có thân bốn cánh h́nh chữ thập cao 43 thước. Chân của chữ thập đường kính 6 thước rưỡi và trên mũi nhọn là ba thước rưỡi. Có bậc thang để leo lên đỉnh và đứng trên này sẽ nh́n thấy thành phố Sài G̣n.
Cây kiếm đúc bằng Ciment cốt sắt từng tảng trồng lên nhau chịu được sức gió trên 120km/giờ. Phía dưới bệ đài xây Ciment ṿng chung quanh thành một vành khăn được gọi tên rất xúc động là Vành Khăn Tang. Trên Vành Khăn này dự trù sẽ có các công tŕnh điêu khắc về các chiến công của Quân Đội Việt Nam qua các thời đại. Từ thời Hùng Vương lập quốc đến các vị anh hùng chống xâm lăng phương Bắc rồi đến các chiến công của Việt Nam Cộng Ḥa. Tất cả công tŕnh xây cất Nghĩa Trang Quân Đội gần như hoàn tất và riêng Nghĩa Dũng Đài th́ đă xong phần kiến trúc căn bản.
Cho đến ngày 30 tháng 4-1975, những đơn vị kiến tạo của TĐ54 Công Binh vẫn c̣n hiện diện tại công trường. Một toán đặc phái công tác về sửa chữa Dinh Độc Lập vẫn c̣n thấy các vị cao cấp ra vào trước khi Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu rời Việt Nam.
Ngoài sự hy sinh đổ máu của Công Binh Chiến Đấu, thêm bao nhiêu công thự, cầu đường cho Công Binh Kiến Tạo góp phần trên toàn thể miền Nam th́ công trường Dinh Độc Lập và công trường Nghĩa Trang Quân Đội là các di sản hănh diện của ngành Công Binh Quân Lực Việt Nam Cộng Ḥa.
Sau hơn 30 năm, cả hai công tŕnh này và đặc biệt là Nghĩa Dũng Đài vẫn tồn tại và hy vọng sẽ tồn tại vĩnh viễn. Nghĩa Dũng Đài suốt 30 năm qua đă được bảo vệ bởi 16 ngàn tử sĩ ở lại Nghĩa Trang Quân Đội.
Dù sau này, chính quyền cộng sản Hà Nội có bất cứ hành động nào th́ các di sản anh hùng này vẫn phải tồn tại và ghi vào lịch sử. Trong tương lai rất gần, có thể chỉ trong ṿng 5 năm, khu vực Nghĩa Trang Quân Đội Biên Ḥa sẽ trở thành một nơi thăm viếng không chính thức của khách du lịch gốc Việt.
Dù không có thân nhân trực hệ hy sinh nằm tại đây, nhưng nếu nghĩ rằng, những tử sĩ này là ông bà, cha mẹ, chú bác, anh em của chúng ta, chuyến trở về thăm viếng sẽ có nhiều ư nghĩa.
Đứng trên khu vực dưới chân Nghĩa Dũng Đài nh́n xuống cả cánh đồng mộ chí bát ngát c̣n ít nhất là 8,000 tử sĩ nằm lại. Xa xa là Đền Tử Sĩ. Quanh cảnh càng tiêu điều, càng hoang vu lại càng thêm xúc động.
Mặc dù các phần đất bao quanh khu Nghĩa Trang bát ngát chưa được xử dụng nhưng sau này vật đổi sao rời, có thể là khu cư xá hay công nghệ, nhưng chúng ta vẫn kỳ vọng các ngôi mộ nằm chung quanh Nghĩa Dũng Đài vẫn c̣n ở lại để bảo vệ ngọn kiếm 46 thước cao vươn lên trời xanh.
Dinh Độc Lập dù sao cũng là di tích c̣n lại từ thời Pháp thuộc. Nhưng Nghĩa Dũng Đài, một công tŕnh rất quan trọng và tiêu biểu của Công Binh Việt Nam sẽ vẫn c̣n măi với lịch sử.
Lịch sử luôn luôn suôi chiều, không thể chính quyền nào đi ngược lại được dù là chính quyền cộng sản Hà Nội khi mà nhân loại đă bước vào buổi b́nh minh của thế kỷ 21.
Hiện nay tại hải ngoại không một gia đ́nh nào là không có liên hệ đến thuyền nhân và chiến sĩ Việt Nam Cộng Ḥa. Mỗi năm đă có cả trăm ngàn người về thăm thân quyến và quê hương. Chỉ cần một phần mười lên thăm Nghĩa Trang Quân Đội. Hăy t́m đường đi vào đứng một lần dưới Nghĩa Dũng Đài. Dù trên ngọn kiếm có lá cờ đỏ hay không có cờ đỏ. Lá cờ vàng vẫn măi trong tim chúng ta. Du khách gốc Việt bốn phương t́m về lịch sử, phải đứng dưới Nghĩa Dũng Đài ít nhất một lần. Việc thăm viếng sẽ mở ra dịch vụ, sẽ nảy sinh ra người hướng dẫn. Với những hành động đơn giản nhưng vô cùng cao quư. Nghĩa Dũng Đài măi măi sẽ vẫn c̣n là của chúng ta.
Điều ghi nhớ sau cùng là hăy hành động v́ tâm linh, hăy thật ḷng nghĩ đến những người nằm trong ḷng đất lạnh là thân quyến của chúng ta. Hăy đem theo một nén hương ḷng và đừng để công việc thăm viếng chỉ là ngụy trang của một hành vi chính trị. Không cần phải làm thành phái đoàn ồn ào, khua chiêng đánh trống. Chỉ cần bước những bước cô đơn về thăm ngôi mồ vô chủ của người lính vô danh là đă quá đủ rồi.
Đối với các cựu chiến binh Việt Nam Cộng Ḥa, đừng tưởng rằng ta không có người thân nằm tại đây. Hăy t́m t́m đến, mở đường trên cây lá che phủ trên từng mộ bia sẽ t́m thấy anh em. Thấy tên chiến hữu tưởng đă đi đâu, ai ngờ vẫn nằm ở đây.
Gần 10 ngàn tử sĩ nằm chờ các bạn đă hơn 30 năm rồi.
Được như vậy th́ chuyến về quê năm nay mới thực sự có ư nghĩa và đó là giải pháp để bảo vệ sự tồn tại của Nghĩa Trang Quân Đội Biên Ḥa.
Trong loạt bài về câu chuyện Nghĩa Trang Quân Đội hơn 30 năm sau, chúng ta có thể tự hỏi rằng: Tại sao nơi yên nghỉ của 16 ngàn chiến sĩ Cộng Ḥa lại không bị tàn phá? Không lẽ người cộng sản nhân đạo và không biết oán thù. Ai đă bảo toàn Nghĩa Trang Quân Đội tại Biên Ḥa tồn tại đến ngày nay?
* * *
V́ nhu cầu ghi dấu lịch sử cho Viện Bảo Tàng Thuyền Nhân và Việt Nam Cộng Ḥa tại San Jose nên chúng tôi đă theo dơi các diễn biến từng năm và hy vọng rằng có được câu trả lời. Nhận định có thể chủ quan, cường điệu và pha một chút lăng mạn. Nhưng vẫn xin được ghi lại.
Trước hết, chúng tôi nghĩ rằng, sự tồn tại của Nghĩa Trang Biên Ḥa sau 30 năm mang nặng một giá trị tâm linh rất quan trọng. Trong chiến tranh Việt Nam, Quân Lực Việt Nam Cộng Ḥa hoàn toàn tự vệ đă đứng vững trong trận Mậu Thân, tồn tại sau Mùa Hè Đỏ Lửa, giữ được pḥng tuyến trong trận giành dân giữ đất trước hiệp định Paris. Sau cùng ḥa đàm Paris kư kết, đồng minh bỏ rơi chúng ta và miền Nam thất thủ. Chiến tranh chấm dứt. Nhưng thật ra cuộc chiến vẫn c̣n. Một cuộc chiến hoàn toàn mới. Những người chạy thoát năm 75 đă bỏ lại cả chiến hữu và quê hương. Tuy là t́m đường sống, nhưng định mệnh đă tạo thành một đầu cầu xây dựng hậu phương hải ngoại để yểm trợ cho những người ở lại.
Xa cách một đại dương nhưng một bên là tự do no ấm. Một bên là đói khổ tù đày. Những tấm h́nh màu gửi về miền Nam kèm theo những món quà cho quê hương đă mở ra một mặt trận mới. Cuộc chiến tháo củi xổ lồng bằng những chuyến vượt biên, vượt biển. Con đường đi đến tự do và hạnh phúc năm ăn năm thua đă đưa một triệu người vượt biển Đông và tổn thất hàng trăm ngàn người trên biển cả.
Lần này, mặt trận có toàn dân miền Nam tham dự, không phải là người chiến sĩ cầm vũ khí. Tổn thất đau thương là một nghĩa trang mới của dân Việt nằm dưới đáy biển Nam Hải. Những người đến bến tự do dù là di tản hay thuyền nhân đều tiếp tục hướng về quê hương qua t́nh cốt nhục.
Rồi đến những món quà đầu tiên chuyển qua Hồng Thập Tự gửi cho trại tù miền Bắc và những lá thư kêu gọi từ dân biểu gửi lên chính phủ Hoa Kỳ.
Trong khi đó, hàng trăm ngàn tù cải tạo tham dự một cuộc chiến tranh mới, câm nín, chịu đựng để tồn tại. Cuộc chiến không tiếng súng kết thúc cuối thập niên 80 và những người tù không án đầu tiên tới San Francisco đầu năm 1990. Năm 75 xếp hàng tŕnh diện vào tù là chiến bại. Năm 85 tồn tại để ra đi là chiến thắng. Thắng cả kẻ thù và thắng cả số trời. Về phần lịch sử 20 năm vượt biên phải chờ đến 1995 mới chấm dứt. Một triệu thuyền nhân đến bờ tự do cũng là chiến thắng.
Như vậy là sau 20 năm, những trận đánh âm thầm của từng cá nhân, từng gia đ́nh đă tiếp diễn. Không có lănh đạo, không có chỉ huy, chỉ một ḷng kiên tŕ trong t́nh cốt nhục gia đ́nh. Người miền Nam đă chiến thắng. Người lính tù binh chiến thắng là c̣n sống ra khỏi nhà tù. Người dân chiến thắng v́ c̣n sống mà đến với đất tự do. Như vậy có phải là đă suy diễn chủ quan, cường điệu và lăng mạn chăng? Tuy rằng trong sự lăng mạn, chúng ta đă bỏ lại một số chiến hữu tù tội c̣n nằm trong nấm mồ hoang tại núi rừng Bắc Việt cạnh các trại tập trung từ Việt Bắc xuống Thanh Hóa. Tuy rằng trong sự lăng mạn, chúng ta đă có một nghĩa địa dưới ḷng đại dương. Và vẫn c̣n một nghĩa trang xưa trong ḷng mỗi người dân lưu vong.
Cũng từ những suy diễn chủ quan và cường điệu đó, xin trở lại câu chuyện Nghĩa Trang Biên Ḥa để trả lời câu hỏi v́ sao vẫn tồn tại và ai là người đă bảo toàn. Đó là đề tài của bài thứ 8.
Bài số 8
AI ĐĂ BẢO TOÀN NGHĨA TRANG TRONG 30 NĂM QUA?
Sau 30 tháng 4-1975, miền Bắc chiếm đóng miền Nam. Ngành nào theo ngành đó, binh chủng nào theo binh chủng đó. Tự do chiếm giữ các tài sản công thự của chính quyền Việt Nam Cộng Ḥa. Cái ǵ của Quân Đội Việt Nam Cộng Ḥa th́ quân đội nhân dân Việt cộng vào chiếm. Bộ y tế cộng sản lănh các nhà thương và cơ sở y tế. Giáo dục theo giáo dục. Thành ủy chiếm ṭa thị chính. Phía quân đội cũng như thế. Duy có hai nơi không đơn vị và thủ trưởng nào vào nhận lănh, v́ vậy vẫn c̣n cho đến ngày nay. Đó là Dinh Độc Lập và Nghĩa Trang Quân Đội Biên Ḥa. Trung ương đảng ở Hà Nội không muốn vào chiếm đóng Dinh Độc Lập. Cơ sở đứng đầu chính phủ cộng sản miền Nam cũng không cảm thấy đủ tư cách tranh lấy một dinh thự nổi tiếng ở Đông Nam Á. V́ vậy, Dinh Độc Lập bỏ trống trở thành di tích lịch sử, một thứ viện bảo tàng rất vô duyên. Nghĩa Trang Biên Ḥa ở cùng một hoàn cảnh. Sau này chính quyền cộng sản đă t́m một khu đất gần xa lộ Biên Ḥa để xây dựng nghĩa trang liệt sĩ cho chiến binh của họ. Chúng ta cũng thừa hiểu rằng, với những lư do rất tế nhị, Hà Nội không thể chôn cất người liệt sĩ cộng sản trên phần đất bao la c̣n lại của Nghĩa Trang Quân Đội Cộng Ḥa.
Đó là lư do tiên khởi v́ sao Nghĩa Trang Biên Ḥa vẫn c̣n lại ngay sau 30 tháng 4-1975. Cộng sản say men chiến thắng chưa nghĩ đến vấn đề này. Và chính người miền Nam, sau cơn hồng thủy, nào là di tản, nào là cải tạo, vượt biên, chưa định tâm để nghĩ đến nghĩa trang. Tất cả đă tưởng là không c̣n nữa. San bằng hết rồi. Chúng ta đă quên luôn 16 ngàn tử sĩ bỏ lại Nghĩa Trang Biên Ḥa.
Từ 1980, chính thân nhân của tử sĩ, trong t́nh cốt nhục lại một lần nữa mở cuộc chiến mới. Không cần lănh đạo, không cần chỉ huy, không cần lư luận. Những người vợ đi t́m mộ chồng, người con đi t́m mộ cha, gia đ́nh đi t́m mộ của người thân yêu. Một lần không được th́ hai lần. Ngày qua ngày, con đường nghĩa trang xưa mở ra những lối ṃn. Xe ôm đi tảo mộ. Đi xe ngựa lên tảo mộ.
Từ Cà Mau, gia đ́nh vợ con hạ sĩ Dương Chu đă gồng gánh lên ngủ đường để cải táng đem di hài người lính Cộng Ḥa về chôn ở Đầm Dơi. Nơi đầm lầy mỗi lần lên Cà Mau phải đi tàu mất nửa ngày. Cứ như thế gần 8,000 gia đ́nh đă thăm viếng và cải táng người thân trong suốt 30 năm dài.
Họ không quên người đă chết, họ đến với nghĩa trang và họ đă làm cho nghĩa trang tồn tại.
Bây giờ vẫn c̣n gần 10,000 ngôi mộ. Có gia đ́nh thân nhân kiên quyết không bốc mộ, để người chiến sĩ ở lại chiến trường. Cũng có khi thân nhân chẳng c̣n ai. Bia mộ có tên mà trở thành vô danh. Cũng có gia đ́nh nghèo khổ không có phương tiện. Nhưng hàng ngày, hàng năm vẫn c̣n những người trở lại thăm viếng. Họ ở cùng khắp trên đất nước và họ ở cùng khắp trên địa cầu. Rất kiên tŕ và âm thầm, qua t́nh cốt nhục gia đ́nh, những người c̣n lại không cầm vũ khí đă tiếp tục giữ măi pḥng tuyến cuối cùng trong ḷng địch.
Đó là câu trả lời, v́ đâu Nghĩa Trang Biên Ḥa vẫn c̣n tồn tại và ai là người đă bảo toàn.
Ngày xưa, trong những năm tháng cuối cùng của cuộc chiến, tiền đồn Tống Lê Chân trong ḷng địch bị vây hăm suốt bao năm. Sống được là nhờ tiếp tế. Sống được là nhờ không bị bỏ quên. Nghĩa Trang Biên Ḥa cũng vậy, sẽ tồn tại muôn đời nếu được tiếp tế, nếu được thăm viếng, nếu không bị bỏ quên.
Nếu c̣n nhớ để tiếp tế thăm viếng th́ cần phải có tấm ḷng tâm huyết trong t́nh cốt nhục, trong nghĩa huynh đệ chi binh thật sự chứ không phải bằng tuyên truyền, chiến tranh tâm lư hay các hành vi chính trị để biểu diễn trong một giai đoạn. Nếu 30 năm qua không có những bà mẹ lên thăm mộ con, không có những người vợ lên thăm chồng, không c̣n đàn con thăm cha, cộng sản phá nát nghĩa trang cũng không ai hay, th́ ngày nay c̣n ǵ nữa mà tranh đấu. Suy nghĩ như vậy có phải là cường điệu, chủ quan và lăng măn không?
Du Tử Lê nhớ trăng Sài G̣n đă viết lên những lời ai oán: “Đêm về nhớ nghĩa trang xưa, nhớ pho tượng lính buồn se bụi đường.” Trong khi đó, các bạn và tôi khi nhớ về đêm Sài G̣n, chúng ta nhớ đến chuyện ǵ?
Bài số 9
“CHO TÔI XIN MỘT MỘ PHẦN”
Nghĩa Trang Quân Đội quả thật đă là một tiền đồn Tống Lê Chân nằm trong vùng hậu địch suốt 30 năm qua với Nghĩa Dũng Đài 43 thước cao như là một sự thách thức không phải chỉ với con người mà với cả tạo hóa.
Nếu những người tỵ nạn Việt Nam trên thế giới vĩnh viễn không thay đổi căn cước tỵ nạn th́ những người chiến sĩ nằm dưới mộ sâu cũng không bao giờ đổi thay được lư lịch. Dù đă có bao nhiêu đổi thay trên mặt đất.
Có anh bạn hỏi thăm, ông nói đồn Tống Lê Chân là chỗ nào vậy? Một trăm bảy mươi cây số phía Tây Bắc Sài G̣n có một tiền đồn được đặt tên là Tống Lê Chân. Biệt kích Mỹ đóng quân cấp đại đội mang ám số A334. Chuyển qua Biệt Động Quân Việt Nam thành A156. Khi Mỹ c̣n hỏa lực mạnh, trực thăng hàng đàn, tiền đồn giữa đất địch nhưng vẫn c̣n sống được. Chuyển qua Biệt Động Quân Việt Nam, phương tiện thiếu thốn, cả tiền đồn và gia binh bị vây hăm từ 1969 đến 1973. Quân đoàn không đủ phương tiện yểm trợ. Tổng Tham Mưu phải trực tiếp tiếp tế. Tất cả đều bằng trực thăng cảm tử và tiếp tế thả dù. Cả trại đều trở thành chiến sĩ. Người lính đă đành, vợ con cũng phải tham chiến. Hơn ba năm dài.
Địch vây kín từ lạch nước cho đến hơi thở. Những người bệnh, những thương binh, những sản phụ, và những trẻ em đau ốm. Những đứa bé sinh ra và những bà mẹ chết đi. Sống trong trại mà chết cũng chôn trong trại. Những đứa bé học a b c vỡ ḷng dưới hầm. Nhưng suốt ba năm, Sài G̣n tuy bất lực không mở được đường cứu Tống Lê Chân nhưng vẫn không quên Tống Lê Chân.
Tháng 4-1974, Tống Lê Chân triệt thoái gần như tất cả. Với áp lực của thế giới tự do, cộng sản mở một hành lang cho Tống Lê Chân về với Sài G̣n.
Năm 1954, Điện Biên Phủ trở thành địa ngục trong 55 ngày rồi thất thủ.
Hai mươi năm sau, đơn vị A156 của Biệt Động Quân tại Tống Lê Chân thoát hiểm nhờ ở sự chịu đựng để tồn tại suốt 3 năm và sau cùng dư luận thế giới đă mở được hành lang di tản.
Bây giờ việc bảo toàn Nghĩa Trang Biên Ḥa chắc phải cần đến dư luận thế giới. Thế giới bây giờ là chính chúng ta. Mỹ cũng là ta, Úc cũng là ta, mà Tây bây giờ cũng là ta. Nhưng mà ta phải thật sự có một tấm ḷng chứ không phải mở một mặt trận chính trị vô tội vạ để hy sinh người khác. Thậm chí đ̣i hy sinh cả các tử sĩ để anh em lại có thể chết thêm một lần nữa.
Chúng ta thật sự cần có tấm ḷng của một người vợ đă chôn chồng nằm ở Nghĩa Trang Biên Ḥa, của người con có cha nằm ở Nghĩa Trang Biên Ḥa, của người anh có em nằm ở Nghĩa Trang Biên Ḥa. Mỗi năm dù khó hay dễ, chúng ta vẫn về dọn cỏ, tảo mộ thắp hương. Như vậy suy nghĩ của chúng ta sẽ hoàn toàn khác hẳn với các biện pháp chính trị của một số các nhà đấu tranh hải ngoại. Qua t́nh cốt nhục chính gia đ́nh người chết đă giữ cho nghĩa trang tồn tại đến hôm nay. Họ sẽ tiếp tục giữ cho được Nghĩa Trang Quân Đội đến ngày mai.
Nhạc sĩ Nam Lộc đă viết lời cho một bài ca như sau: “Xin cho tôi được một mộ phần, bên ngàn chiến hữu của tôi.”
Ngày xưa, khi lên thăm Nghĩa Trang Quân Đội, tôi đi với Đại tá Đỗ Tùng. Ông Tùng có sáng kiến là xin với xếp Quân nhu Nguyễn Tử Đóa một lô để sẽ xử dụng về sau. Tôi nói với anh Đóa là chúng tôi xin hai lô. Câu chuyện chẳng giống ai từ Mậu Thân đến nay đă gần 40 năm. Mộ của ông Đại tá Nguyễn Tử Đóa nằm đội tuyết ở miền Trung Mỹ.
Mộ Đại Tá Tùng bây giờ nằm lạc lơng ở Nghĩa Trang Hollywood, cạnh các tài tử điện ảnh vai phụ ăn lương công nhật.
Này bác Đỗ Tùng ơi, bây giờ cộng sản nó dân sự hóa nghĩa trang hay là ta về mua hai lô cũ để giữ trọn lời nguyền. Thiên hạ có tiền, về mua biệt thự ở khu Việt Kiều, ḿnh tiền không có, nếu có về ta lại phải hát bài ca cay đắng: “Xin cho tôi có một mộ phần, bên ngàn chiến hữu của tôi.”
Suy nghĩ như vậy có phải là cường điệu và lăng mạn hay không? Những anh bạn Công Binh đă từng xây Dinh Độc Lập và kiến trúc nghĩa trang. Bây giờ số không được vào sống trong Dinh Độc Lập th́ nên về nằm ở cạnh Nghĩa Dũng Đài. Ngẫm nghĩ lại cái anh nào đặt tên Vành Đai Chiến Công là cái Vành Khăn Tang thật hay biết chừng nào.
Nếu ta trở về nằm bên cạnh gần 10 ngàn lính Tổng Trừ Bị, Dù và TQLC lại có bộ đội canh gác bên ngoài th́ không c̣n sợ thằng nào pháo kích nữa.
Yên giấc ngàn thu, lăng mạn biết là chừng nào.
Nhưng xét ra đem thân già về nằm chờ hồi chuông báo tử tại Sài G̣n để dọn nhà vào nghĩa trang xưa, xem ra cũng có phần bất tiện.
Thôi đành lên kế hoạch đốt thành tro ở Hoa Kỳ, đưa thằng cháu bỏ túi quần về Việt Nam leo lên Nghĩa Dũng Đài thả cho cát bụi trở về cát bụi trên cái không phận có cả ngàn chiến hữu đă nằm chờ 30 năm.
Chuyện tử sinh xem chừng vừa nhẹ nhàng mà lại vừa lăng mạn biết chừng nào.
Viết xong cuối năm Bính Tuất
Giao Chỉ, San Jose