Tạp Ghi: Nhà Tù
Huy Phương
Hai mươi lăm năm trước, sáng hai mươi ba Tết, tôi bước chân ra khỏi nhà tù “cải tạo” Hàm Tân, đi một mạch ra đường Quốc Lộ 1, mà không dám quay đầu nh́n lại. Hai mươi lăm năm nay, nhiều đêm tôi nằm mộng ḿnh đang ở trong nhà tù với một niềm khổ đau tuyệt vọng. Thức giấc, trở về với thực tại, không hiểu v́ sao tôi không có cảm giác mừng rỡ thoát cơn ác mộng mà cảm thấy buồn rầu. Tôi đă bỏ phí nhiều năm trong nhà tù một cách vô bổ, tiêu hao sức lực và làm đần độn đầu óc. Những ǵ mà kẻ thù hy vọng sẽ “cải tạo” chỉ là những thứ hoài công, hoặc chúng giả dối để rêu rao mục đích “cải tạo” nhưng chủ đích là giam cầm đối thủ để rảnh tay đàn áp quần chúng bên ngoài nhà tù. Mô h́nh nhà tù của Bắc Việt là mô h́nh nhà tù rẻ mạt nhất thế giới, ở đó tù tự kiếm tranh tre dựng lấy nhà giam ḿnh, tự cuốc đất trồng khoai, làm gạch, nuôi heo để kiếm miếng ăn, không như các nhà tù ở các nước văn minh phải có đủ phương tiện ăn ở cho người tù bị giam giữ.
Một nhà b́nh luận thời cuộc tại hải ngoại, đă có lần nữa đùa nữa thật nói với tôi: “Nếu ngay khi Hoa Kỳ lật đổ Saddam Hussein, tất cả sĩ quan chế độ cũ đều được vào nhà tù “cải tạo” th́ t́nh h́nh không diễn biến như ngày hôm nay”. Nhưng giam tù không là một giải pháp tốt đẹp để những nhà cầm quyền chọn lựa để đối xử với đối lập chính trị hay những kẻ tội phạm.
Một xă hội tốt đẹp chắc chắn không phải là một chế độ có quá nhiều nhà tù. Ngay nay nước Mỹ có 300 triệu dân nhưng có đến gần 2,2 triệu người tù (2,200,000) theo con số của Văn Pḥng Thống Kê Tư Pháp (Tháng Mười, 2006). Đông nhất là tại các trại tù liên bang với 173,959 người, Cali có 164,487 tù nhân và con số của Texas là 166,911 (theo con số thống kê cách đây vài năm). Con số này tăng khoảng 7.7% mỗi năm và cứ 100 người ra tù lại có người 67 người phạm pháp trở lại nhà tù. Chúng ta cũng nên nh́n qua tỷ lệ tù nhân theo mỗi sắc dân; trên nước Mỹ, da trắng chiếm 70% dân số, có 35% trong số tù nhân bị giam giữ, da đen 12% dân số nhưng có đến 47%, hispanic chiếm 4% dân số có 10% trong khi Á châu chiếm 4% dân số chỉ có 1% trong số tù nhân. Mặc dù chính phủ đă có nhiều phương cách bài trừ ma túy, con số tù nhân bị giam giữ liên quan đến ma túy đă tăng từ 8% năm 1980 lên đến 23% trong năm 1998. Tỷ lệ tù nhân của Mỹ trên dân số là 737/100,000, Nga Sô là 611/100,000, trong khi ở các quốc gia kỹ nghệ hóa Tây Phương, tỷ lệ này chỉ có 100/100,000. Hoa Kỳ chiếm 5% dân số thế giới, nhưng có 25% số tù nhân của cả thế giới.
Ethan Nadelmann thuộc một cơ quan nghiên cứu tệ nạn ma túy đă nói rằng: “Chúng ta đứng hạng nhất thế giới về thành tích bỏ tù các công dân của chúng ta”. Trong khi ngân sách giáo dục, thuốc men cho người già bị cắt giảm, trên đường phố c̣n nhiều kẻ không nhà, th́ chính phủ liên bang phải bỏ ra mỗi năm 13 tỷ đô, các tiểu bang và địa phương 24.9 tỷ để nuôi tù, và con số này càng ngày càng tăng nhanh. Tổng cộng ngân sách là 37.9 tỷ, trong khi đó ngân sách giáo dục cao nhất là 57.3 tỷ. Riêng tiểu bang Cali đă chi phí 2.1 tỷ mỗi năm cho các hoạt động nhà tù và hiện nay đang tiến hành việc bỏ ra gần 4 tỷ đồng nữa để chỉnh trang và xây thêm nhiều nhà tù.
Tại nhà tù liên bang, chính phủ phải tốn phí $20,027.00 mỗi năm cho một tù nhân, trong khi một người lao động tay chân có mức lương thấp ở Mỹ chỉ đạt đến con số $12,900 một năm (lương căn bản $ 6.25). Nhà tù đă quá tốn phí cho người đóng thuế mà không cải tạo ǵ được xă hội.
Theo như tập hồi kư “I Cried but You Don't Listen” (Tôi Khóc Nhưng Chẳng Ai Nghe) của Dwight Abbott, một người tù hiện đang chịu bốn bản án chung thân trong nhà tù Sallinas Valley States Prison của Calfornia, mà dịch giả Nguyễn Ngọc Minh đă dịch lại bài Điểm Sách đăng trên nhật báo Người Việt, th́ chế độ nhà tù, mở đầu là các nhà tù của thiếu niên phạm pháp đă xô đẩy những con người càng ngày càng đi sâu vào tội lỗi, không hề có lối thoát. Chính trong hệ thống nhà tù tại Hoa Kỳ đầy rẫy những bạo lực, bất công và ác nghiệt đă khiến cho một thiếu niên, v́ hoàn cảnh gia đ́nh bị gởi tới một trung tâm cải huấn thiếu niên đă trở thành một tội phạm nặng tội hơn. Tại đây, ông tưởng sẽ dược săn sóc, giáo dục nhưng trái lại, bị hiếp dâm vào ngay đêm thứ ba bởi một vị cố vấn luật pháp, điều này đă tạo nên ḷng căm thù, nổi loạn và xô đẩy ông trở thành một người tù có bốn bản án chung thân.
Tác Giả Dwight Abbott muốn được người ta hiểu ông như một con người b́nh thường, ông cũng có t́nh yêu, t́nh bạn, biết điều tốt xấu, nhưng chính hệ thống nhà tù ở đây với bao nhiêu điều bao che, xấu xa đă không nâng ông dậy mà c̣n đưa ông vào con đường tội lỗi. Jean Valjean, nhân vật trong “Les Misérables” của văn hào Victor Hugo, một người nghèo khó, đă bị xă hội đưa đẩy tới con đường tội lỗi, và sau đó hệ thống nhà tù đă làm cho ông trở thành một con người khác, chai đá và đầy ḷng thù hận.
Đó là chưa nói đến chế độ tư pháp ở bất cứ nước nào cũng đều có thể có những vụ xử oan ức, có người đă bị nằm tù oan vài ba mươi năm, khi ra tù th́ đă già. Dù có được bồi thường bao nhiêu tiền cũng không thể lấy lại tuổi thanh xuân và xóa hết dấu ấn phai đậm oán hận trong ḷng. Mặt khác những thành kiến xă hội đối với những người tù hay đă ra tù vẫn con thiếu bao dung và khắc nghiệt, khiến xô đẩy họ càng ngày càng khó hoàn lương và càng ngày càng xa với cộng đồng, nơi mà họ đang sống hay từ đó họ lớn lên.
Nhà tù không những không xây dựng, cải tạo ǵ được cho con người, mà con xô đẩy những người tù vào sâu thêm trong ṿng tội lỗi, tạo cho họ ḷng căm thù tột độ đối với cuộc đời, nói riêng là đối với hệ thống nhà tù và những kẻ cầm cân pháp luật.Theo thống kê của Bộ Tư Pháp Mỹ, con số tù nhân càng ngày càng tăng không giảm, mà có đến 67% người ra tù (đă được phóng thích) lại trở vào tù lần thứ hai. Như vậy th́ c̣n mong ǵ cải tạo được xă hội mỗi ngày một tốt đẹp hơn và những danh từ “cải tạo”, “cải huấn”, “house of correction” đều là những chữ nghĩa không hồn.
Chính phủ đă làm ǵ khi tội ác, cướp bóc, hiếp dâm càng ngày càng gia tăng trong xă hội? Người ta nói là cần thêm ngân sách hai, ba tỷ đồng để tuyển thêm cảnh sát, xây thêm nhà tù – không nghe ai nói xă hội có nhiều tội ác nên cần xây thêm trường, tuyển thêm nhiều giáo viên, mở thêm nhiều trường dạy nghề miễn phí hay xây thêm nhiều nhà tạm trú cho dân không nhà, trợ cấp thêm cho người neo đơn, thất nghiệp. Cũng không nghe ai nói chận đứng những tṛ chơi game, phim ảnh bạo lực, bắn giết, khiêu dâm hiện đang đầy dẫy trên thị trường.
“Bỏ tù” phải chăng là vũ khí duy nhất để cai trị?