Dân Chủ Hóa Và NGO 
 

Trần Khải 
 

Một cách chính thức, Việt Nam vẫn chưa có bộ Luật về Quyền Lập Hội. Thậm chí ngay tới chuyện tụ tập quá 5 người cũng cần phải nộp đơn trứơc với đầy đủ lý do, thì những gì nằm ngoài ý múôn nhà nứơc kể như rất khó thực hiện. Nhưng nhiều nhà họat động tin vào tiến trình hình thành một xã hội dân sự, còn gọi là xã hội công dân, có thể từ từ dân chủ hóa đất nứơc. Điều này khả thể hay không? Và các nhà nứơc độc đảng tòan trị - như Trung Quốc và Việt Nam - tất nhiên cũng đã biết diễn biến đó, và họ có thể sử dụng chiêu thức "gậy ông đập lưng ông" để dùng các xã hội dân sự củng cố vững bền thêm cho chế độ độc đảng hay không? Thậm chí, họ có thể gài công an vào các hội đoàn xã hội dân sự chứ? 
 
Trong tạp chí YaleGlobal của Đại Học Yale, ấn bản ngày 1-8-2006, nhà nghiên cứu Paul Mooney, trong bài "How To Deal With NGOs - Part I, China" (Cách Đối Phó Với các Hội NGO - Phần I, Trung Quốc) viết rằng các hội đòan NGO quốc nội và quốc tế bị Đảng Cộng Sản Trung Quốc theo dõi sát nhất trong năm qua, chỉ vì sợ các hội này thúc đẩy các cuộc cách mạng màu sắc như ở Georgia, Ukraine và Kyrgyzstan. 
 
NGO là viết tắt nhóm chữ "non-governmental organizations" - thường dịch là các tổ chức ngoài chính phủ, có người còn dịch là các tổ chức phi chính phủ. Nghĩa là, các hội này nằm ngòai bàn tay chi phối của đảng và nhà nứơc, cho dù họat động phải theo luật pháp các nứơc địa phương. 
 
Chúng ta cũng từng nhiều phen thấy báo Công An của nhà nứơc CSVN nhiều lần lên án một hội nhân quyền hải ngọai nhận tiền tài trợ của cơ quan Hoa Kỳ NED nhằm thúc đẩy dân chủ cho Việt Nam, và quy chụp đó là bàn tay tình báo CIA quậy phá. Thực sự có phải tất cả các NGO đều có mục tiêu đấu tranh dân chủ hay không? Không phải thế. Bạn cứ nhìn về ngay Quận Cam ở California này, và sẽ thấy nhiều hội đòan ngoài chính phủ của người dân, trong đó có những hội đã nhận tài trợ của Quận, hay tiểu bang, và có khi cả tiền từ liên bang. Có hội thì giúp người già, có hội giúp thiếu nữ gặp nạn có bầu ngoài ý muốn, có hội hướng dẫn trẻ em xa rời băng đảng... Và có những hội thì hòan tòan họat động từ tiền riêng, không cần trợ giúp gì. 
 
Nói cụ thể nhất, là chuyện mà cả thế giới đều thấy: như hội từ thiện hay quỹ học bổng của Bill Gates, nhà tỉ phú tin học. Hội từ thiện ngoài chính phủ có tên gọi Bill and Melinda Gates Foundation với mục tiêu xóa đói toàn cầu trứơc giờ vẫn không cần tài trợ của chính phủ nào, vì tiền quỹ của hội từ thiện này đã có sẵn là 29 tỉ đô la, và sau khi tỉ phú Warren Buffett mới đây tặng thêm cho hội này 37 tỉ đô thì cộng lại hội này đã có nhiều tiền hơn tổng sản lượng quốc gia của rất nhiều qúôc gia. 
 
Như thế, các hội NGO thực tế đã giúp rất nhiều nứơc trên thế giới, chứ không phải chỉ quan tâm chuyện lật đổ chế độ này, hay chính thể kia. Và ngay như các hội từ thiện của Việt Kiều về nứơc làm việc, trên các mặt y tế hay giáo dục, tất cả đều thật tâm múôn làm cho đất nứơc bớt nghèo đi, dân thêm nhiều việc làm hơn, dựng nhiều lớp tình thương hơn cho trẻ em, cố vấn cụ thể hơn cho các phụ nữ quê nhà về hiểm họa buôn người, và vân vân. 
 
Nhưng vì bản chất của các nhà nứơc cộng sản lúc nào cũng nghi kỵ, và cũng vì các trường hợp chính phủ độc tài ở ba nứơc kế cận Nga bị sụp đổ gần đây mà các hội NGO bị quy tội đã hỗ trợ cho các tiến trình cách mạng kiểu mới đó… Như "Rose Revolution" (Cách Mạng Hoa Hồng) ở Georgia năm 2003, rồi "Orange Revolution" (Cách Mạng Cam) ở Ukraine năm 2004, và rồi "Lemon Revolution" (Cách Mạng Chanh, còn được gọi với tên khác là Tulip Revolution) ở Kyrgyzstan hồi tháng 3-2006. 
 
Cách mạng không phải bao giờ cũng thành công dù là có hợp lòng dân, và ngay cả khi thành công cũng chưa chắc đã tòan thắng tòan diện cho dân chủ. Nhưng dù thất bại đi nữa, hay có lùi bước nào đi nữa, thì mầm ý thức dân chủ cũng đã hình thành và đã có cơ hội bộc phát mạnh mẽ. Ít nhất đó là điều mà các chế độ tòan trị sợ nhất. 
 
Trên tạp chí Foreign Policy, số ngày 18-10-2005, tác giả Yongding cho biết Trung Quốc đã theo dõi sát các diễn biến quanh nứơc Nga đó. Yongding ghi lại từ tạp chí Open, xuất bản ở Hồng Kông, bản phúc trình của Chủ Tịch Hồ Cẩm Đào, nhan đề "Nhập Trận Cuộc Chiến Nhân Dân Không Khói Súng" dùng hứơng dẫn cách đàn áp từ trong trứng nứơc các họat động dân chủ. Theo chỉ thị đó, kiểm duyệt thông tin xiết chặt hơn. Cán bộ đóng cửa hay hạn chế nhiều diễn đàn trên mạng Internet, và quy định nghiêm ngặt hơn về cách đăng ký mở trang web. Những cúôn sách tìm hiểu sâu về các bất công kinh tế trong nứơc, thí dụ như cúôn mới đây "An Investigation of China's Peasantry" (Một Khảo Sát Về Giai Cấp Nông Dân Trung Quốc) đã bị thu hồi ra khỏi các kệ sách ở các tiệm. Chiến dịch bố ráp này được CSTQ gọi là neijin waisong (xiết bên trong, thả lỏng bên ngòai). 
 
Yongding cũng ghi theo báo Hồng Kông rằng dấu hiệu lộ nhất về nỗi lo của Bắc Kinh là việc xiết chặt các hội NGO, vì xem đây như là bàn tay nhám nhúa của CIA. Một bán nguyệt san của Ban Khoa Giáo Trung Ương CSTQ đã nhắc tới "ngân sách thường niên 1 tỉ đô để dân chủ hóa tòan cầu" của Hoa Kỳ, và kể tội thẳng các NGO như International Republican Institute, the National Endowment for Democracy (NED), the US Institute of Peace, và Open Society Institute chỉ nhằm "tẩy não" dân chúng địa phương và huấn luyện các nhà họat động dân chủ. 
 
Người ký bút hiệu Yongding không lộ tên thật, chỉ cho biết nguyên là sinh viên tốt nghiệp ở University of Southern California. 
 
Tuy nhiên, nhìn kỹ lại một số hội NGO tại Việt Nam và Trung Quốc, một số chuyên viên cũng thấy một độc chiêu khác được đưa ra: nhà nứơc cài người vào các hội NGO và lèo lái theo mục tiêu hợp ý chế độ hơn. 
 
Trường hợp cụ thể, như nhà nghiên cứu Mark Falcoff trong bản nghiên cứu trên viện American Enterprise Institute cho thấy rằng thực tế nhiều hội NGO, tuy còn lãnh tiền tài trợ từ Mỹ hay Liên Au, đang họat động ở các nứơc độc tài nhưng không thực sự còn là "ngoài chính phủ" nữa, vì đã bị gài đi theo chiều khác. Thí dụ, Falcoff kể tên hội Federation of Cuban Women (Liên Đòan Phụ Nữ Cuba) bây giờ đã biến thành cơ quan tuyên truyền cho chính phủ Fidel Castro. Ong nói nhiều hội NGO trên thế giới còn được tài trợ của Mỹ, Liên Au, nhưng không hòan tòan làm theo mục tiêu ở hội trung ương. 
 
Hay như trường hợp nổi bật nhất, vì cũng là trừơng hợp lộ liễu nhất, là hội The China Society for Human Rights Studies (CSHRS, Hội Trung Quốc Nghiên Cứu Nhân Quyền), một tổ chức được chứng nhận là hội phi chính phủ NGO tại Hội Nghị Vienna 1993, đã bị World Tibet Network (WTN) lên án là không thực sự phi chính phủ gì hết, mà thực ra lại là công cụ để giúp Bắc Kinh đàn áp nhân quyền. 
 
Một cách chính thức, hội CSHRS thành lập vào tháng 1-1993, là "một hội tòan quốc gồm các tổ chức, học viện, nhà nghiên cứu và chuyên gia Trung Quốc chuyên về nghiên cứu nhân quyền."  
 
Hội này thành lập có vẻ khẩn cấp, vì lập hội tháng 1, thì tháng 6-1993 liền dự hội nghị NGO ở Vienna liền. Nhưng WTN trưng chứng cớ rằng trong 10 đại biểu CSHRS dự hội nghị thì có Tian Jin là một cán bộ CS trung kiên và bảo thủ trong chính phủ CSTQ. 
 
Thế thì NGO chỗ nào? Vì trên nguyên tắc, khi cán bộ chính phủ vào ngồi, thì danh nghĩa "phi chính phủ" cần đi ra chứ…  
 
Trường hợp Việt Nam mình rồi cũng vậy. Hà Nội vẫn ưa thích học võ Tàu.Có những hội NGO thật, và có những hội NGO không đúng danh nghĩa.  
 
Tương tự, rồi cuộc chiến dân chủ sau này cũng vậy, sẽ có những nhà dân chủ thật, và rồi có cả các nhà dân chủ giả… Nhưng thật hay giả rồi sẽ không quan trọng, nếu thật sự đất nứơc có được một hệ thống pháp trị nơi đó các sinh họat đa nguyên, đa đảng được tôn trọng; nơi các quyền phân lập minh bạch, và quan tòa không sợ bị bất kỳ ai hù dọa; nơi từng người dân một được tôn trọng các quyền căn bản, như tự do ngôn luận, tự do lập hội, tự do báo chí, tự do tôn giáo…  
 
Vì chỉ cần đất nứơc mình có một ngày, hay chỉ một giờ, được đứng trứơc ánh sáng rực rỡ của hòan tòan tự do dân chủ, rồi sẽ không còn ai cam tâm đóng trò tiếp tay cho một chế độ bức hiếp người như thế. Ai mà nỡ nào chận đường tiến của dân tộc như thế nữa.