DC&PT - Thời Sự

VIỆT NAM 4 TUẦN QUA

(26.4 – 24.5.05)

LTS: Dưới đây là cuộc phỏng vấn TS Âu Dương Thệ của ông Quang Dũng đài Phục hưng Việt Nam đã được phát thanh ngày 25.5.05.

QUỐC HỘI HỌP VÀ CẮT ĐIỆN

Kì họp thứ 7 hiện nay của Quốc hội có gì đáng chú ý ?

            Từ 5.5. vừa qua Quốc hội (QH) khóa 11 đang họp kì họp thứ 7 tại Hà nội. Ngoài bản báo cáo của chính phủ về tình hình kinh tế xã hội, trọng tâm của kì họp này là bàn và thông qua nhiều dự luật, trong đó phần lớn liên quan tới các luật về kinh tế, tài chánh để giải quyết các khó khăn của VN xin gia nhập WTO.

            Trong số 11 dự luật (sửa đổi hoặc mới) dự tính thảo luận và thông qua trong kì họp này thì có tới 7 dự luật liên quan tới cải cách luật pháp để VN gia nhập WTO: Bộ luật dân sự, luật thương mại, luật hàng hải, luật dược, luật kí kết, gia nhập và thực hiện điều ước quốc tế, luật kiểm toán nhà nước, luật hải quan.. Ngoài ra còn có 8 trong số 12 dự luật cũng đựơc đưa ra thảo luận nhưng chưa biểu quyết cũng liên quan tới các lãnh vực WTO. [1]

            Điều đáng chú ý là trong buổi lễ khai mạc kì họp của QH các nhân vật đứng đầu đảng, nhà nước và QH đều hiện diện, chỉ có ngừơi đứng đầu chính phủ là TT Phan Văn Khải đã vắng. Vì ông đang đi thăm Úc và Tân tây lan. Phó TT thứ nhất Nguyễn Tấn Dũng đã thay Phan Văn Khải đọc báo cáo trước QH.

            Ngoài ra, còn một sự kiện khác đang làm nhân dân quan tâm, nhất là ngừơi dân ở Hà nội, là việc họ bị cắt điện trong những ngày vừa qua, khiến cho cuộc sống hàng ngày bị đảo lộn lớn. Vì nhà máy thủy điện Hoà bình, nhà máy thủy điện lớn nhất của VN, đã phải ngưng hoạt động một phần, do mức nước đã xuống dứơi cả mức báo động.

CỰU TBT LÊ KHẢ PHIÊU

TỐ CÁO NHÓM LÃNH ĐẠO BẤT LỰC TRONG VIỆC 

CHỐNG THAM NHŨNG VÀ PHÍ PHẠM TÀI SẢN QUỐC GIA

Trong khi QH đang họp vấn đề tham nhũng lại được hâm nóng trở lại. Các viện chức và đại biểu QH đã nói gì về tệ trạng tham nhũng?

            Như mọi ngừơi biết, bệnh tham nhũng, cắt sén và phí phạm tài sản của nhân dân do các ngừơi có quyền thế đã trở thành căn bệnh nặng nhất của chế độ. Cứ vào những dịp QH họp, tệ trạng số một này của xã hội độc tài toàn trị lại được  chính các ngừơi có quyền lực hâm nóng, làm như là họ sẽ thẳng tay ngay phát động chống tham nhũng. Nhưng khi QH họp xong thì chuyện đâu vẫn lại như đấy! Việc này chúng ta đã được nghe TT Phan Văn Khải tuyên bố trong kì họp thứ 6 của QH vào cuối năm qua. Việc này chúng tôi có tường thuật với Quí vị. Ông Khải đã tuyên bố sẽ thành lập sớm một cơ quan chống tham nhũng độc lập và có thực quyền. Nhưng sau cuộc họp của QH thì không còn nhắc tới việc này nữa.

            Chỉ riêng về những sự phí phạm tài sải của nhân dân do các cơ quan đảng, nhà nước và những ngừơi có quyền lực nhất ở trung ương và địa phương đáng làm cho mọi ngừơi kinh hãi. Trước ngày QH họp, ông Đỗ Trọng Ngoạn, Đại biểu Bắc giang đồng thời là quan chức trong ngành giám sát, đã cho biết về những con số thất thoát tài sản quốc gia:

             „Qua giám sát tôi biết! Tính sơ sơ năm 2002, thanh tra 17 dự án đã thất thoát 870 tỷ đồng, 2003 thanh tra 14 dự án thất thoát 1.200 tỷ. „ [2]

            Thế rồi ông Ngoạn tự đặt câu hỏi:

            „Hàng ngàn dự án thì thất thoát bao nhiêu? Báo cáo chuyện này của Chính phủ trước Quốc hội kỳ 6 hứa sẽ bổ sung thêm nhưng không thấy gì cả? Thì Chính phủ cần báo cáo quốc dân, đồng bào về cái này.“[3]

Nguồn tài chánh nào đang bị thất thoát, đục khoét, xà xẻo mạnh nhất?

            Trong những năm gần đây các công trình xây dựng các hạ tầng cơ sở đang mọc nhanh như nấm, như đường xá, cầu cống, nhà máy điện, nước uống, ống dẫn nước đang trải ra ở hầu hết các nơi, nhất là ở các thành phố và thị trấn đông dân. Hầu hết các công trình này đều do nguồn tài trợ OAD, tức là tiền cho vay và viện trợ của các nước ngoài và các tổ chức tài chánh quốc tế lớn, như Ngân hàng Thế giới, Ngân hàng Phát triển Á châu, Nhật, EU….

            Mấy năm gần đây số tài trợ ODA lên tới 2-3 tỉ Mĩ kim mỗi năm. Với sự tài trợ rộng rãi này các ngừơi có quyền lực trong các cơ quan nhà nước đã lợi dụng địa vị, bằng nhiều hình thức gian trá khác nhau và qua nhiều trung gian khác nhau ăn xén, xà xẻo tiền bạc dùng cho các công trình xây dựng này.

            Chỉ tính riêng bộ Xây dựng, theo Thứ trưởng Bộ Xây dựng Tống Văn Nga, tính đến nay, Bộ đã tiếp nhận và quản lý gần 50 dự án vốn vay và hỗ trợ kỹ thuật ODA của các nhà tài trợ song phương và đa phương. Nhưng nhìn chung, „hầu như dự án ODA nào cũng bị dây dưa, kéo dài, lãng phí, thất thoát, lựa chọn nhà thầu yếu kém... làm ảnh hưởng đến việc thực hiện chương trình, gây khó khăn cho các nhà tài trợ.“ [4]

Tại sao vẫn chưa có biện pháp mạnh trong việc chống tham nhũng?

            Trong khi tệ trạng tham nhũng bành trướng như vậy thì dư luận trong nước rất ngạc nhiên, tại sao dự luật chống tham nhũng chỉ mới được đưa ra thảo luận sơ bộ trong kì họp này của QH, chứ chưa có biểu quyết. Nghĩa là chưa biết bao giờ Luật chống tham nhũng mới sẽ ra đời. Ít ngày trước khi QH họp người ta còn lo ngại là liệu dự luật chống tham nhũng có được đưa ra thảo luận sơ khởi trong kì này hay không! Thế mà trong kì họp trước của QH chính TT Phan Văn Khải kêu gọi phải sớm có đạo luật chống tham nhũng!

            Trong những ngày tới dự luật chống tham nhũng chỉ được đưa ra thảo luận sơ bộ tại QH. Nội dung cụ thể nó như thế nào và bao giờ sẽ thành luật thì chỉ trời hoạ may mới biết. Tuy nhiên qua lời tuyên bố ngày 22.5 cựu Tổng bí thư (TBT) Lê Khả Phiêu đã cho mọi ngừơi biết nhiều uẩn khúc về những lí do, tại sao cho tới nay chế độ này không thể chống tham nhũng được. Trong bài phỏng vấn rất dài của báo Tuổi trẻ điện tử ngày 22.5 tướng Lê Khả Phiêu đã mô tả tệ trạng chống tham nhũng của chế độ độc tài toàn trị ở VN như một căn bệnh vì trong quá khứ không dùng thuốc đủ liều lựơng nên nay đang „bị tái phát“!

            Nguyên nhân chính của nó, theo ông Phiêu, là „Dân chủ trong Đảng chưa được phát huy mạnh mẽ thì không thể thúc đẩy được dân chủ trong xã hội. „[5]. Nói một cách khác, cựu TBT Lê Khả Phiêu muốn nói rằng, một khi ngay trong nhóm cầm đầu đảng đã không có dân chủ thì làm sao lại có thể có dân chủ đối với đảng viên và làm sao có thể có dân chủ với những ngừơi dân thấp cổ bé miệng được! Nghĩa là, bệnh tham nhũng bất trị của chế độ là một bằng chứng về nhà dột từ nóc của chế độ độc tài toàn trị!

Ông Lê Khả Phiêu còn nói như thế nào về tệ trạng tham nhũng?

            Đi vào các nguyên nhân cụ thể  đưa đến tình trạng tham nhũng bất trị như hiện nay, tướng Phiêu đã vạch ra các nguyên nhân lớn là:„Nội bộ Đảng vẫn còn mất đoàn kết“, „không dám nói thẳng, nói thật, mất dân chủ“. Cụ thể là, trong việc chống tham nhũng cũng như các tiêu cực khác trong đảng và trong xã hội, nhóm lãnh đạo chỉ làm một cách bất dắc dĩ và chiếu lệ khi có dư luận trong nhân dân và trong đảng bất bình. Ông Phiêu nêu rõ:

            „Thế nên vụ việc gì dư luận phản ứng mạnh thì mới buộc phải giải quyết. Rồi việc gì cơ quan nọ, cơ quan kia của Đảng đòi hỏi phải làm thì mới làm. Còn sự tự giác thật sự cao với việc chống tham nhũng là chưa có.„[6]       Ngoài sự thờ ơ và bất lực của nhóm lãnh đạo, tướng Phiêu còn công khai chỉ trích chính sách dùng người, tức là chính sách bổ nhiệm và sử dụng cán bộ của đảng làm không đúng, nhất là Ban Tổ chức Trung ương, đứng đầu ban này là Uỷ viên Bộ chính trị Trần Đình Hoan:

            “ Bổ nhiệm cán bộ hay giao cho ai giữ trọng trách nào đó là để họ phục vụ cách mạng, phục vụ dân, làm đầy tớ cho nhân dân. Nhưng thực tế họ có làm đúng như thế không? Hay là có chức, có quyền rồi  lại đi vòi vĩnh dân, ức hiếp dân, làm chuyện nọ, chuyện kia... „[7]

            Một khi lãnh đạo đã mất dân chủ, Ban Tổ chức chỉ tuyển chọn những ngừơi cùng vây cánh thì các hoạt động giám sát, thanh tra… cũng chỉ còn là chiếu lệ. Đó là kết luận của cựu TBT Lê Khả Phiêu khi phân tích những bế tắc trong việc chống tham nhũng:

            „Chúng ta chưa xây dựng được thiết chế để nhân dân tham gia giám sát đảng viên và giám sát Đảng. Xin hỏi bây giờ ai giám sát Đảng? Đảng tự giám sát mình như thế nào? Rồi toàn Đảng giám sát Trung ương, Trung ương giám sát Bộ Chính trị ra sao? „

Trong bài phỏng vấn nói trên cựu TBT Lê Khả Phiêu còn nói tới nguồn gốc của tham nhũng và các tệ tạng xã hội. Ông ta đã nói như thế nào?

            Đi xa hơn nữa, ông Phiêu còn nói rõ cả nguồn gốc của các tệ trạng hiện nay trong chế độ độc tài toàn trị. Theo ông, đó là „quan điểm quyền lực một chiều“:

            „ Đó là do còn quan điểm quyền lực một chiều. Đã có quyền thì không ai có thể nói ngược với mình được, nhất là nói về những cái sai của người cầm quyền….“[8]

            Theo Lê Khả Phiêu, nếu lãnh đạo quen hành xử quyền hành độc đoán thì sẽ tạo cho xã hội một nếp nghĩ, một thái độ ươn hèn „cấp trên nói coi đó như là chân lí“:

            „ Do chúng ta đã quen một nếp nghĩ, cấp trên nói coi đó như là chân lý. Nếu cứ theo nếp mãi như thế thì rõ ràng là không được vì dù bất kỳ ai, nắm cương vị gì cũng phải có những lúc có sai sót….“[9]

            Qua những cách nói này, mặc dù không nêu đích danh chế độ độc tài toàn trị, nhưng ngừơi ta cũng thấy cựu TBT Lê Khả Phiêu đã nhìn nhận một cách gián tiếp tham nhũng và các tệ trạng xã hội đang bành trướng ở VN là hậu quả của chế độ độc tài toàn trị.

            Ngừơi ta chưa rõ việc phê bình và tố cáo hiện nay của tướng Phiêu nhằm mục tiêu gì. Có phải ông ta đang liên minh với tứơng Võ Nguyên Giáp, Nguyễn Nam Khánh… để chống Lê Đức Anh, Đỗ Mừơi và Trần Đình Hoan trong ĐH 10 sắp tới ? Hay ông Phiêu cũng chỉ làm công việc tung bong bóng… để tìm cách trở lại giành quyền lực đã bị mất tại ĐH 9 (2001) ?

            Tuy vậy, nếu ngừơi ta có thể không đồng ý với toa thuốc trị bệnh của Lê Khả Phiêu là cứ duy trì chế độ độc tài, nhưng cách định bệnh về các tệ trạng tham nhũng của ông rất sát với thực tế. Ông đã xác nhận những điều sau đây:

-          Sự độc đoán và mất dân chủ ngay trong hành ngũ lãnh đạo của chế độ.

-          Sự phân hoá rất lớn trong nhóm lãnh đạo.

-          Các biện pháp giám sát, thanh tra chỉ là chiếu lệ và vô hiệu lực!

Vì thế trong cuộc phỏng vấn nói trên, ông Phiêu đã đưa ra kết luận:

            „Tôi luôn nghĩ rằng trong mọi trường hợp [bất lực trong việc chống tham nhũng] không phải là do dân ta, do mọi đảng viên yếu kém mà là do cán bộ, do công tác lãnh đạo của chúng ta mà có tình trạng đó.“[10]

CHÍNH SÁCH GIÁO DỤC MỘT CHIỀU

Chuyện gì đã gây chấn động dư luận trong lãnh vực giáo dục ở trong nứơc?

            Trong kì họp này QH cũng vừa thông qua Dự luật về cải tổ giáo dục. Phụ huynh ca thán chương trình học tập thiếu thực tế, từ chương, học phí quá cao, học quá tải trong các trừơng từ tiểu học, trung học tới đại học.

            Giữa lúc QH đang bàn về cải tổ giáo dục thì bài thi môn văn của cháu Nguyễn Phi Thanh, một nữ sinh THPT lớp 11 tham dự kì thi học sinh giỏi các lớp không chuyên của Hà nội được tổ chức vào ngày 18.3 vừa qua đã gây chấn động trong dư luận. Trong đề thi „ Em hãy giới thiệu vẻ đẹp của tác phẩm Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc“ của Nguyễn Đình Chiểu, cháu Thanh đã từ chối viết về đề tài này, nhưng lại phê bình những ngừơi ra đề thi và chính sách giáo dục. Tuy còn nhỏ, nhưng cháu nói rất rõ:

            „Em có thể chắc chắn rằng trong số 10 học sinh như em thì có 9 người cũng không thích tác phẩm này. Đơn giản bởi vì bọn em không sống trong thời chiến tranh, bọn em không thể rung động trước một bài tế khi mà thực sự bọn em đang sống trong thời bình. Bọn em không quay lưng với lịch sử, nhưng có nhiều cách để bọn em hiểu về lịch sử dân tộc hơn là phải học những bài tế khô khan, khó hiểu như thế này...“[11]

            Khi viết như thế cháu Thanh đã mường tượng cả những hậu quả bất lợi cho cháu trong việc học là sẽ bị điểm xấu và cả những nguy hiểm khác. Nhưng cháu đã không biết sợ. Cháu dám nói thẳng những suy nghĩ của cháu và của rất nhiều ngừơi trẻ khác về chính sách giáo dục nhồi sọ, một chiều của chế độ:

            „ Dường như học sinh bọn em chỉ có quyền thích, chỉ có quyền khen hay mà không có quyền nói lên chính kiến của mình, và việc phê bình văn học hình như chỉ là việc của các nhà phê bình. Phải chăng vì tư tưởng bảo thủ này mà suốt 63 năm qua, văn thơ của chúng ta chưa được "mới"? Nhìn ra, chỉ ra cái hay của một tác phẩm văn học đã khó, nhưng chỉ ra cái hạn chế, thiếu sót của tác phẩm ấy còn khó hơn nữa, vậy mà chưa bao giờ bọn em được tỏ rõ chính kiến của mình trong một bài thi cả, tất cả chỉ vì áp lực điểm số.“[12]

Trứơc thái độ thẳng thắn và thành thực của cháu Nguyễn Phi Thanh thì dư luận đã phản ứng ra làm sao ?

            Nhiều nhà giáo, nhà văn, phụ huynh và các chính học sinh, sinh viên đã có các phản ứng nhanh trong việc này. Chê cũng có, nhưng phần lớn tỏ ra có cảm tình với cháu và nhiều ngừơi còn ca tụng sự can đảm của cháu.

            Giáo sư, Nhà giáo Nhân dân Hoàng Như Mai, 86 tuổi đã 60 năm trong nghề, trong cuộc phỏng vấn của VN Express đã nhận xét về ý kiến của cháu Thanh:

            „Tôi đã đọc rất kỹ phần bài làm của học sinh Nguyễn Phi Thanh. Ấn tượng đầu tiên của tôi là em ấy rất dũng cảm, đã dám nói lên những điều nhức nhối nhất trong việc dạy và học văn trong nhà trường hiện nay…

            Bài làm này gây sốc nhưng chẳng phải là bài văn lạ. Mặt tích cực, đáng khen nhất của "bài làm lạc đề" là đã xới lại một thực trạng vốn đã tồn đọng quá lâu trong nền giáo dục của chúng ta“. [13]

            TS Lê Ngọc Trà (Viện trưởng Viện nghiên cứu giáo dục, Trường ĐH Sư phạm TP.HCM) cũng cảm phục sự dũng cảm của cháu Thanh:

            „Tôi cũng đặc biệt lưu ý đến bài viết của em Thanh: Đằng sau sự mạnh dạn bày tỏ ý kiến của mình còn cho thấy sự bức xúc về cách giảng dạy giáo điều theo kiểu tư duy một chiều, kìm hãm sự sáng tạo. Đây là một sự báo động không chỉ đối với ngành giáo dục mà cả toàn xã hội. „ [14]

Trong khi dư luận rộng rãi bênh vực cháu Thanh thì báo Công an Nhân dân của chế độ đã phản ứng như thế nào?

            Lo sợ rằng tiếng nói của giới trẻ, giáo chức, văn nghệ sĩ, chuyên viên và phụ huynh học sinh trong vụ này có thể nhanh chóng trở thành một vấn đề lớn. Nên nhóm lãnh đạo chế độ đã tìm cách dìm sớm vụ này ngay từ khi còn trong trứng nước. Trong bài „đáng khen hay đáng chê“ báo Công an Nhân dân (CAND) điện tử ngày 17.5 đã có phản ứng lên tiếng rất nhanh về việc này:

            „Dư luận đang ồn ào một cách không đáng có sự việc, một cô bé học lớp 11 đi thi học sinh giỏi văn, không bình gì về bài "Văn tế nghĩa sỹ Cần Giuộc" và nói không muốn làm bài này vì không hay, không hiểu... Đáng tiếc là chuyện nhỏ ấy lại được những người ưa đưa tin giật gân tô vẽ thêm để suy luận ra nhiều điều chẳng hay ho gì.“[15]

            Cơ quan báo chí của Bộ Công an lên giọng dạy bảo và răn đe:

            „Chúng ta đã lơi lỏng việc giáo dục, đến mức để ai đó “cổ suý” một cô bé lớp 11 đi thi lại dám lớn tiếng “nhắc nhở” một nền văn học cách mạng trong hơn nửa thế kỷ là ít có cái mới và không thích học, không quan tâm đến những bài văn mô tả sự hy sinh anh hùng của những bậc tiền bối! …“[16]

            Từ đó, bộ máy đàn áp của chế độ ra lệnh phải „uốn nắn“ những mầm non:

            „Đối với tuổi mới lớn, hãy đừng biến các em thành những “anh hùng”. Nên như bố mẹ em, rất cần thương yêu, vị tha và uốn nắn cho măng “mọc thẳng”.“ [17]

            Tự do tư tưởng là một trong những quyền căn bản của con người, đã được ghi nhận trong Tuyên ngôn Nhân quyền của Liên hiệp quốc và chính VN cũng là nước hội viên. Nhưng rõ ràng thái độ nói trên của bộ máy đàn áp đã nói rõ nhóm cầm đầu chế độ không bao giờ biết tôn trọng các quyền tự do căn bản của con người, nhất là đối với các thế hệ trẻ!

CHUNG QUANH CHUYẾN THĂM MĨ CỦA TT PHAN VĂN KHẢI

Dư  luận đang quan tâm về những vấn đề gì quanh chuyến thăm Mĩ sắp tới của TT Phan Văn Khải ?

            Hiện nay dư luận VN và quốc tế đang chú tâm theo dõi chuyến thăm Mĩ của TT Phan Văn Khải theo dự tính sẽ diễn ra vào cuối tháng sáu sắp tới. Người ta chú ý, bởi vì đây là lần đầu một nhân vật cao cấp của chế độ Hà nội thăm Mĩ, 30 năm sau khi chiến tranh giữa hai gên và 10 năm sau bình thường hoá quan hệ ngoại giao. Các tin tức ban đầu cho biết, phái đoàn của ông Khải rất hùng hậu, có thể lên tới cả trăm ngừơi. Ngoài các ngừơi đứng đầu các bộ thuộc các lãnh vực kinh tế, thương mại, đầu tư, tài chánh, du lịch, ngoại giao, có thể có cả Bộ trưởng Quốc phòng tướng Phạm Văn Trà cũng có mặt.

            Các vấn đề khác được dư luận quan tâm trong chuyến đi này là: Phe thân Bắc kinh trong Trung ương đảng CSVN sẽ có những phản ứng gì? Thái độ của Bắc kinh ra làm sao? Cộng đồng VN ở Mĩ sẽ phản ứng như thế nào?

Phe thân Bắc kinh trong TUĐ phản ứng như thế nào và thái độ của Bắc kinh ra làm sao?

            Ai theo dõi tình hình nội bộ trung ương ĐCSVN thì sẽ thấy, trong giới lãnh đạo Hà nội có một số ngừơi có cảm tình đặc biệt với Bắc kinh cả về đường lối và quyền lợi riêng. Thí dụ rõ ràng là chỉ mới đây ít ngày, chính tướng Lê Đức Anh, cựu Chủ tịch nước, tuy là ngừơi không còn giữ chức vụ gì nhưng ảnh hưởng còn rất lớn trong Bộ chính trị, giữa tháng 4 vừa qua trong cuộc hội thảo 30 năm sau 1975 đã công khai ca ngợi Mao Trạch Đông và Bắc kinh. Việc này chúng tôi đã trình bày với Quí thính giả vào kì trước. Mặt khác, các liên hệ kinh tế và thương mại giữa Trung hoa và VN đã gia tăng rất nhanh trong vài năm qua, nên Bắc kinh đang có những ảnh hưởng ngày càng lớn vào nội tình chính trị VN.

            Chính vì thế, trong những ngày vừa qua ngừơi ta ghi nhận hai sự kiện là: 1. Bộ trửơng ngọai giao Nguyễn Dy Niên công bố cùng một lúc về các chuyến đi của ba nhân vật đứng đầu chế độ là TBT Nông Đức Mạnh, CT nước Trần Đức Lương và TT Phan Văn Khải. Theo đó, trong những tuần lễ sắp tới Nông Đức Mạnh sẽ thăm Pháp, Trần Đức Lương sẽ thăm Trung hoa và Phan Văn Khải sẽ tới Hoa kì. Việc công bố cùng một lúc chuyến đi của ba nhân vật này ở ba nước đang có ảnh hửơng lớn tới VN, nhất là Trung hoa và Mĩ, đã cho thấy Hà nội muốn nói rằng, họ không ngả về bên nào cả, muốn làm đẹp lòng các bên. Nhưng mặt khác, điều này cũng còn có thể giải thích là Bắc kinh đã gây áp lực đòi Hà nội phải có quyết định như thế.[18] 2. Việc TT Phan Văn Khải xếp đặt chuyến đi thăm Úc vào đúng dịp Thứ trưởng Thứ nhất Bộ ngoại giao Mĩ Zoellick thăm VN vào đầu tháng 5 để mời chính thức ông Khải thăm Mĩ cũng có thể giải thích là, Hà nội muốn tránh sự nghi ngại quá lớn của Bắc kinh. Nhưng qua đó ngừơi ta lại càng thấy là Hà nội đang cần tới Hoa kì nhiều hơn!

Những vấn đề gì sẽ được hai bên đem ra thảo luận?

            Trong các cuộc thăm Hà nội  của Thứ trưởng Ngoại giao Zoellick vào đầu tháng 5 và của Thứ trưởng Ngoại giao Lê Văn Bằng ở Washington trong tháng 3 vừa qua để chuẩn bị cho chuyến đi Mĩ của TT Phan Văn Khải đã cho thấy, ngoài việc tăng cừơng giao thương và đầu tư giữa hai nước, còn có trọng tâm chính của hai bên chờ đợi trong chuyến thăm của TT Phan Văn Khải: Về phía Hà nội, ưu tiên hàng đầu là yêu cầu Mĩ đồng ý để VN sớm trở thành hội viên của WTO. Còn Washington rất mong VN sẽ trở thành một đồng minh chiến lược trong việc ngăn ảnh hửơng của Trung hoa xuống Đông Nam Á và Thái bình dương. [19]

            Tuy nhiên, một số trở ngại chính cho hai bên là: Đối với Washington, những vi phạm nhân quyền và đàn áp tôn giáo của Hà nội. Còn đối với Hà nội, tâm lí xếp hàng cùng với kẻ thù cũ vẫn là một trở ngại trong vài giới. Ngoài ra, họ còn e ngại Washington có thể mở rộng thế lực ở VN và đe doạ chế độ về lâu dài theo kiểu mà họ gọi là „diễn biến hoà bình.“

            Trong những ngày vừa qua hai bên đã tìm cách giải quyết một số khó khăn và trở ngại này. Phía Hà nội đã hứa cải thiện tình trạng tôn giáo và nhân quyền ở VN. Đổi lại, Washington tuy chưa rút VN ra khỏi danh sách các nước cần quan tâm đặc biệt, nhưng chưa trừng phạt và đồng ý để Hà nội có thêm thì giờ cải thiện tình hình tôn giáo và nhân quyền. Washington cũng còn cho biết, dành ưu tiên cho sinh viên VN trong chương trình học bổng sang Mĩ, nhất là chương trình Fulbright. Ai cũng biết, phần lớn các con ông cháu cha của chế độ đang được hửơng các chương trình học bổng này.[20]

Thái độ của cộng đồng ngừơi Việt ở Mĩ như thế nào?

            Nói chung thì cộng đồng VN ở Mĩ đang chú tâm đặc biệt về chuyến thăm sắp tới của ông Khải. Nhưng có những thái độ khác nhau. Lúc đầu một số nhóm muốn vận động tẩy chay chuyến đi này, nhưng thực tế cho thấy là việc này không thể khả thi. Hiện nay nhiều nơi đang dự tính tổ chức những cuộc biểu tình phản đối phái đoàn Phan Văn Khải tại những nơi ông Khải tới thăm. Một số tổ chức khác đang mở những cuộc vận động cả dư luận ngừơi Việt và Mĩ để tố cáo những chà đạp nhân quyền và tôn giáo của nhà cầm quyền Hà nội. Nhiều tổ chức và nhân sĩ đang liên kết với nhau dùng các hình thức vận động chính trị rất phổ biến trong các xã hội dân chủ, nhất là ở Mĩ như: Chuẩn bị ra các Tuyên bố trên báo chí, truyền hình và truyền thanh yêu cầu TT Bush thực hiện chủ trương đưa dân chủ đa nguyên tới những nơi độc tài còn sót lại trên thế giới, cụ thể là VN…

            Những phương thức đấu tranh dân chủ phi bạo lực trong chính trị này rất thích hợp trong xã hội Mĩ. Cộng đồng VN ở Mĩ là cộng đồng đông nhất của ngừơi Việt ở nước ngoài, có nhiều tiềm năng rất lớn và trong những năm qua đã tích cực tham gia đấu tranh có hiệu quả cho tự do dân chủ ở VN. Nếu các tổ chức và nhân sĩ trong cộng đồng VN ở Mĩ biết phân công và phối hợp khôn khéo với nhau thì, nhân chuyến thăm của Phan Văn Khải, có thể tạo được một lực lớn và một thế mạnh, gây được cảm tình và ảnh hưởng tốt trong dư luận và chính giới Mĩ để vận động chuyển biến nhanh hơn đưa VN sang dân chủ!♣

Mục Thời sự Tạp chí Dân chủ & Phát triển điện tử:

            www.dcpt.org     hay    www.dcvapt.net