LÂM LỄ TRINH –  NGƯỜI KHƠI NGUỒN LỊCH SỬ

Bài viết nhân dịp tác giả “Về Nguồn” ra mắt sách tại San Jose.

Giao Chỉ – San Jose 2006

 

      Chúng tôi mới có dịp gặp giáo sư Nguyễn Xuân Vinh, nghe ông nói rằng, h́nh như có tác phẩm mà chưa ra mắt ở San Jose th́ coi như chưa hoàn tất.  Đây là thủ đô của khách hàng văn học nghệ thuật.  Vinh dự thay cho Bắc California.

      Thật vậy trong thời gian gần đây, San Jose nở hoa văn nghệ với hàng trăm show ca hát và đồng thời tuần nào cũng có buổi ra mắt sách.  Bây giờ đến lượt luật sư Lâm Lễ Trinh đem cuốn Về Nguồn đến San Jose tại VIVO vào chiều thứ Bảy 9 tháng 9-2006.

      Chúng ta có thể gọi tác giả là luật sư v́ tước vị khoa bảng được ông giữ măi một đời.  Nhưng vẫn có thể gọi là ông bộ trưởng, ông đại sứ, giáo sư, hay ông chủ nhiệm hoặc ông cố vấn.  Đây là con người đă có nhiều chức tước và học vị. 

      Đặc biệt năm nay đă 83 tuổi, sinh quán Cần Thơ, nhưng tác giả lại có thêm một nghề mới rất thú vị.  Phóng viên cao niên nhất đă đi nhiều nơi để phỏng vấn các nhân vật của đất nước quê hương.  Những bài viết rất phong phú của ông đă đăng trên các báo giấy, báo điện và trên mạng lưới toàn cầu từ nhiều năm qua.  Bây giờ tác giả gom lại thành tuyển tập hơn 700 trang và đặt tựa “Về Nguồn,” coi như mở một “Sinh lộ cho quê hương.”

      Song song với một tuyển tập phỏng vấn và b́nh luận đồ xộ, tác giả c̣n kèm theo một bộ DVD phỏng vấn thu h́nh các nhân vật được gọi là Oral History Television.  Xin tạm dịch là “Tài liệu phỏng vấn lịch sử qua truyền h́nh.”

      Tuyển tập Về Nguồn gồm có hai phần.  Phần 1, viết về Việt Nam và phần hai viết về Hoa Kỳ.  Riêng chuyện Việt Nam dài ḍng chia làm 5 chương. 

      Chương số 1 lư thú nhất có 31 bài.  Phần lớn phỏng vấn và đọc hồi kư của các nhân vật.

      Từ chương 2 đến chương 5 là các bài b́nh luận được xếp theo các đề tài liên quan:  Dân chủ nhân quyền (chương 2).  Tuổi trẻ – cộng đồng – giáo dục (chương 3).  Tôn giáo – văn hóa (chương 4) và truyền thông (chương 5).

      Một số bài trong tuyển tập là các bài viết để đăng báo nhưng cũng có một số bài tác giả soạn diễn văn, nói chuyện trong các hội trường và sau đó có thể đă sửa chữa để in lại.  Các bài đăng báo, ở ḍng cuối cùng thường có ghi một địa chỉ rất thơ mộng được coi là nơi tác giả đă hoàn thành tác phẩm:  Thủy Hoa Trang.

      Có thể đây là địa chỉ của nhà phóng viên cao niên hay nhà viết b́nh luận hết sức chịu khó sáng tác của thị xă Huntington Beach.

      Mặc dù tôi đă có dịp đọc các bài báo của Lâm Tiên Sinh trong nhiều năm qua nhưng nay xem lại vẫn thấy thú vị và lôi cuốn.

      Điều quan trọng hơn hết là ḷng khâm phục về sức là việc phi thường của tác giả.  Cá nhân tôi, trong lúc suy nghĩ riêng tư vẫn tự coi như ḿnh đă chịu khó đọc và viết khá nhiều dù đă về già.  Nhưng bây giờ xem lại vẫn c̣n đứng đằng sau vị niên trưởng 83 tuổi vàng.  Luật sư Lâm Lễ Trinh đă ở tuổi 65 vào thủa 18 năm về trước.  Qua 18 năm hưu trí của ông đă sáng tác bằng cả một đời người b́nh thường.  Cứ cái đà này, chúng ta có nhà phóng viên 100 tuổi như chơi.  Chỉ tiếc rằng, lúc đó có thể đă hết người cho Lâm Tiên Sinh hỏi chuyện.

      Như chúng tôi đă đề cập đến, chương 1 của cuốn sách đă quyến rũ những con mọt sách đam mê t́m hiểu về lịch sử Việt Nam cận đại. 

      Phần lớn giới cao niên, nửa đường đứt gánh qua đất nước người, lúc tửu hậu trà dư, khi chiều xuống đêm về, đều vẫn băn khoăn tự hỏi biết bao điều về chuyện quá khứ bỏ lại quê nhà.  Từ Duy Tân đến Bảo Đại.  Hồ Chí Minh đến Ngô Đ́nh Diệm.  Chuyện Pháp đi rồi Mỹ đến.  Từ Geneve đến Paris.  Chuyện ông Thiệu, ông Kỳ trong Nam.  Chuyện Hoàng Văn Hoan và Lê Duẩn ngoài Bắc.  Chuyện bà B́nh của bên kia và chuyện cụ Lắm ở bên này.  Chuyện nghị hội thương thuyết ḥa b́nh năm 73 dẫn đến tan hàng mất nước năm 75.  Chuyện các ông tướng của một thời vinh quang và một thời đau thương găy súng. 

      Với tư cách là thân hữu cao niên của các nhân vật lừng lẫy một thời lănh đạo, nhà phóng viên ngoài bát tuần của chúng ta đi khắp nơi để phỏng vấn mọi người.

      Nói chuyện với mỗi nhân vật là tác giả đă dày công nghiên cứu, sưu tầm chu đáo trước khi đặt câu hỏi.

      Viết về vua Duy Tân sau khi đă nghiên cứu và biên soạn công phu, ông phải gặp bằng được hoàng tử Vĩnh San Bảo Ngọc là trưởng nam của nhà vua.  Hoàng tử là người đă sống gần vua cha vào những ngày tháng cuối tại đảo Reunion.  Chuyến bay lịch sử gẫy cánh của nhà vua cách mạng có thể đă thay đổi vận mạng dân tộc. 

      Viết về những ngày đầu của thủ tướng Ngô Đ́nh Diệm, tác giả đă gặp Nhị Lang tức Thái Lân.  Ông là người đă trực tiếp dùng súng lục uy hiếp tướng Nguyễn Văn Vỹ tại Dinh Độc Lập và hành động này làm thay đổi cuộc diện trong cuộc tranh chấp giữa thủ tướng Ngô Đ́nh Diệm và quốc trưởng Bảo Đại.  Từ sau biến cố này, cuộc trưng cầu dân ư được tổ chức. 

      Là bộ trưởng bộ nội vụ của Đệ Nhất Cộng Ḥa, ông là người am hiểu tường tận để viết về hai anh em ông Diệm, Nhu và các cuộc đảo chính từ tướng Nguyễn Chánh Thi đến tướng Dương Văn Minh.

      Những bài phỏng vấn độc đáo của tác giả nói chuyện với ngoại trưởng Nguyễn Văn Lắm, phó thủ tướng Nguyễn Lưu Viên và đại tướng Cao Văn Viên là những tài liệu rất đáng lưu ư và có giá trị lịch sử.

      Cá nhân chúng tôi đă có dịp nói chuyện với niên trưởng Cao Văn Viên trong mấy năm qua nhưng luôn luôn ông dè dặt khi được nhắc đến những vấn đề trong thời kỳ chiến tranh.  Nhưng đối với luật sư Lâm Lễ Trinh, đại tướng đă nói nhiều hơn là chúng tôi trông đợi.

      Tác giả là người có sở học của nền văn hóa Tây phương, thông thạo Pháp và Anh văn nên đă tham khảo nhiều tài liệu ngoại ngữ.  Ông lại chịu khó đọc cả các sách xuất bản từ phe cộng sản để t́m hiểu.  Chúng tôi nghĩ rằng ông không hề bỏ qua bất cứ một cuốn hồi kư của các nhân vật Quốc Cộng, Việt Nam, Hoa Kỳ, Pháp liên quan đến chiến tranh Việt Nam.

      Đồng thời với sự quen biết từ trước và với tư cách một nhân vật ngoại giao cao niên, đă nhiều năm làm đại sứ Việt Nam Cộng Ḥa tại Trung Đông và Âu Châu, tác giả dễ dàng nói chuyện với tất cả mọi người.  Danh sách các nhân vật phải kể thành một trang dài như tướng Vĩnh Lộc, Ngô Quang Trưởng, Trần Thiện Khiêm, Nguyễn Khánh.  Các chính khách như Quách Ṭng Đức, Trần Trung Dung và ngay cả cựu tổng thống Nguyễn Văn Thiệu lúc c̣n sinh tiền.

      Phần lớn các bài viết của tác giả đôn hậu, khách quan với lời văn trong sáng và trôi chảy dễ dàng.  Đôi khi cũng có một vài chỗ nhận xét cay đắng về nhân vật hay sự kiện, tuy nhiên tác giả cũng có vẻ đă lưu ư và tự giới hạn.

      Trong một bài báo ngắn, rất tiếc chúng tôi không thể tŕnh bày dài hơn được về 700 trang sách của tác phẩm Về Nguồn.  Dược sĩ Bảy ở San Jose là người quen biết cả hai tác giả cao niên Huỳnh Văn Lang (Trà Vinh) và Lâm Lễ Trinh (Cần Thơ) đă nói với chúng tôi về hai cây viết chính trị miền Nam.  Ông Lang th́ viết như kể chuyện.  Nghĩ sao th́ viết như vậy.  Cứ thẳng tuộc như viện Hối Đoái đổi tiền.  Ông Trinh th́ ăn nói, viết lách theo kiểu nhà ngoại giao gốc luật.  Nói đâu là có tra cứu, dẫn chứng và cố giữ phong thái lịch sự.

      Cụ Lang th́ vẫn ngang như ở Cầu Ngang, Trà Vinh thuở trước.  C̣n cụ Trinh th́ xuất thân dân Cần Thơ, gạo trắng nước trong, từ bến Ninh Kiều ngày nay lên ở Thủy Hoa Trang nên vẫn mang cốt cách nhà ngoại giao.  Ngày xưa Lâm Tiên Sinh đă làm đại sứ Việt Nam Cộng Ḥa tại hai xứ Iran – Iraq.  Bây giờ nhớ lại chắc c̣n nhiều kỷ niệm.

      Với vai tṛ phóng viên cao niên, tiên sinh vẫn c̣n hăng hái xông pha trường văn trận bút, c̣n hứa hẹn sẽ có thiên sử ca bằng truyền h́nh tiết lộ nhiều tin độc đáo nhưng lại phải chờ cho đến khi các đối tượng ra đi.  Như vậy, quư ngài bắt khán giả phải chờ đợi đến bao giờ?

      Sau cùng, mặc dù hiện là niên trưởng của các niên trưởng, ông vẫn đóng vai phóng viên tiền tuyến rất trẻ trung, quyến rũ.  H́nh b́a của tác phẩm là chân dung tác giả.  Trông bác Trinh của chúng ta rất quyến rũ ở tuổi ngoại bát tuần.  Khi viết đến ḥa đàm Ba Lê, tác giả vẫn c̣n nhắc đến mùi nước hoa Chanel #5 của bà ngoại trưởng Mặt Trận Giải Phóng Miền Nam Nguyễn Thị B́nh.  Xem ra, tâm hồn phóng viên vẫn c̣n đầy ắp lửa thanh xuân.

      Trộm nghĩ rằng, phóng viên đại ca có lẽ nên được giới thiệu để gặp nữ phóng viên số một của truyền thông Hoa Kỳ.  Người chỉ chuyên đi hỏi chuyện các nhà lănh đạo nổi tiếng thế giới.  Người đẹp mắt xanh tóc vàng.  Đó là Barbara Walters.  Nàng chỉ dùng nước hoa Celine Dion thơm ngát t́nh già.

      Với niềm vui đọc sách của tiên sinh Lâm Lễ Trinh, xin giới thiệu với quư vị người khách viễn phương sẽ đến San Jose vào ngày 9 tháng 9-2006.  Ông đem theo tác phẩm Về Nguồn và một tinh thần rất trẻ trung đầy lạc quan cho tương lai đất nước, bởi v́ trong tay ông đă có sẵn “Một sinh lộ cho quê hương.”

Giao Chỉ – San Jose 2006