CÔNG ĐỨC VÀ PHƯỚC ĐỨC
Thích-Chân-Tuệ
Cơ-sở Phật-học Tịnh-Quang Canada
Trong mùa Vu Lan hằng năm, nhân dịp chư tăng măn hạ tự tứ, sau ba tháng an cư kiết hạ tu học, vào dịp lễ trung ngươn, tức rằm tháng bảy, chúng ta thường cùng nhau làm các Phật sự như bố thí, phóng sanh, cúng dường trai tăng, in kinh ấn tống, đúc chuông, tạo tượng, với tâm nguyện hồi hướng cho tổ tiên phụ mẫu quá văng được siêu sanh tịnh độ, cầu cho cha mẹ hiện tiền được tăng long phước thọ, với niềm báo đáp trọng ân dưỡng dục của các bậc sanh thành, noi gương tôn giả đại hiếu Mục Kiền Liên ghi trong kinh sách.
Khi làm các Phật sự trên đây, chúng ta thường nghĩ là được nhiều công đức và thường được tán dương đă làm được vô lượng công đức, cho nên cứ tiếp tục làm hằng năm.
Nhân mùa Vu Lan năm nay, chúng ta hăy dành thời gian để t́m hiểu một vấn đề khá quan trọng, đó là: "Công Đức và Phước Đức khác nhau thế nào?"
* * *
Ngày xưa, khi Tổ Bồ Đề Đạt Ma từ Ấn Độ sang Trung Hoa hoằng pháp, Ngài đến gặp Vua Lương Vơ Đế. Trong lúc luận bàn đạo lư, nhà vua hỏi: "Trẫm một đời cất chùa, độ tăng, bố thí, cúng dường, đúc chuông, tạo tượng, ấn tống kinh sách, như vậy có được công đức ǵ chăng?". Tổ Bồ Đề Đạt Ma trả lời một cách rơ ràng rằng: "Những việc làm ấy thực không có công đức ǵ cả!".
Vấn đề này làm cho nhiều người thắc mắc, không biết tại làm sao như vậy lại không có công đức ǵ cả? Bởi v́, theo lịch sử ghi chép lại th́ Vua Lương Vơ Đế xây cất hằng trăm ngôi chùa, độ tăng chúng tu hành rất đông, thiết trai bố thí, cúng dường, đúc chuông, tạo tượng, ấn tống kinh sách nhiều vô số kể. Nhà vua suy nghĩ làm như vậy tức nhiên được rất nhiều công đức, nhưng không ngờ khi đem vấn đề này ra hỏi, Tổ Bồ Đề Đạt Ma trả lời: Không! Tại sao vậy?
Có người không hiểu giáo lư nên giải thích là: Vua Lương Vơ Đế không đích thân ra "công" thực hiện những việc làm đó, chỉ sai người khác làm, nên không có "công đức" ǵ cả!
Thời gian sau đó, có người đem sự việc này thưa hỏi Lục Tổ Huệ Năng và được Lục Tổ dạy như sau: Quả thực là không có công đức ǵ cả. Vua Lương Vơ Đế v́ không biết Chánh Pháp, nên lầm lẫn hai chữ "Công Đức" và "Phước Đức"!
Nghĩa là cất hàng trăm ngôi chùa, độ tăng chúng tu hành rất đông, thiết trai cúng dường, bố thí, đúc chuông, tạo tượng, ấn tống kinh sách, chỉ là những việc làm "bên ngoài", c̣n gọi là tu tướng, có ích lợi cho mọi người, những việc làm cầu phước, nên gọi là phước đức. Phước đức có công năng giúp chúng ta giảm thiểu nghiệp chướng, tiêu trừ quả báo, để được tai qua nạn khỏi, để được may mắn và sung sướng trên đường đời, để bớt chướng ngại trên đường đạo, chứ không giúp chúng ta thoát ly khỏi ṿng trầm luân sanh tử. Phước đức có tính cách "hữu lậu" hay "hữu vi", nghĩa là con người hưởng phước vẫn c̣n trong lục đạo luân hồi. Khi thụ hưởng hết phước rồi th́ bị đọa lạc để đền trả quả báo.
C̣n công đức là công phu tu tập "bên trong", c̣n gọi là tu tâm, có ích lợi cho chính ḿnh, nhờ hành tŕ theo lời Phật dạy trong các kinh điển, luôn luôn niệm Phật, giữ ǵn giới luật, tu tập thiền định, phát huy trí tuệ bát nhă. Nghĩa là chúng ta tu tập tam vô lậu học "Giới Định Tuệ" và tam tuệ học "Văn Tư Tu", nhằm mục đích cứu kính là: thoát ly khỏi lục đạo sanh tử luân hồi. Công đức có năng lực giúp chúng ta vượt qua bể khổ sông mê, chóng đến bờ giác ngộ và giải thoát. Công đức có tính cách "vô lậu" hay "vô vi", nghĩa là không c̣n trong lục đạo sanh tử luân hồi nữa. Công đức giúp con người chuyển hóa tâm tánh từ phàm phu tục tử trở thành bồ tát, thành Phật.
Chúng ta làm những việc như lập chùa hay góp phần xây cất chùa, tham gia phát triển chùa, phát huy các sinh hoạt, các hoạt động của chùa, của giáo hội, giúp cho mọi người khác có được cơ sở để tu học, để hành đạo, giúp cho Phật giáo có cơ hội phát triển mạnh mẽ hơn, rộng răi hơn, vững chắc hơn, độ được nhiều người hữu duyên hơn nữa. Những việc làm này đem lại lợi ích cho nhiều người như vậy, tức nhiên sẽ đem lại cho chúng ta thực nhiều phước đức. C̣n riêng bản thân ḿnh th́ không biết tu tâm dưỡng tánh, không học kinh điển, không biết tŕ giới, không tu tập thiền định, không phát huy trí tuệ bát nhă, cho nên tất cả việc làm trên đây chỉ là những việc làm bên ngoài, có ích lợi cho nhiều người, nhưng không ích lợi cho bản thân ḿnh về phương diện giác ngộ và giải thoát. Tại sao vậy?
Bởi v́, tâm tham lam, sân hận, si mê bên trong chẳng những không giảm bớt mà lại có chiều hướng tăng thêm, vô minh phiền năo không tan biến chút nào mà lại có phần dầy đặc hơn. V́ chấp chặt ḿnh đă làm được bao nhiêu việc ích lợi như vậy, dễ có mấy ai làm được như ḿnh, nên tâm cống cao ngă mạn, phách lối ngày một tăng thêm, mục hạ vô nhân, khen ḿnh khinh người. "Bản ngă" đáng lẽ ngày một tiêu ṃn tới chỗ "vô ngă" mới hy vọng đạt được đạo cả. Trái lại, bản ngă ngày một tăng lớn thêm, con người không c̣n thích nghe lời khuyên bảo của bất cứ ai, cứ chấp chặt định kiến sẵn có mà đi tới.
Thậm chí có người chấp chặt pháp tu của ḿnh, không muốn thay đổi, không muốn nghe lời chỉ dẫn của bất cứ ai, dù là bực trưởng thượng, dù là thiện hữu tri thức, lại c̣n dám tuyên bố: cho dù Đức Phật Thích Ca thị hiện bảo họ đổi pháp tu đang thực hành, họ cũng không nghe! Thậm chí nguy! Thậm chí nguy! Bởi vậy, cho nên chư Phật Tổ dạy rằng: Những việc làm như vậy quả thực là không có "công đức" chút nào cả, chính là nghĩa đó vậy!
Những việc làm khác như góp phần ấn tống kinh sách cho người khác đọc, c̣n ḿnh th́ không đọc, in băng dĩa thuyết pháp cho người khác nghe, c̣n ḿnh th́ không nghe, góp phần bố thí cúng dường, giúp đỡ người hoạn nạn, nghèo khó, nhưng không hiểu ư nghĩa cao cả của những việc làm đó, trái lại, c̣n sanh tâm cầu mong được "trả công bội hậu" ở cơi thiên đàng sau này. Tất cả những việc làm đó chỉ tạo nên phước đức mà thôi.
Thí dụ như có người bố thí cho nhà nghèo, hoặc cúng chùa một số tiền nào đó, với tâm mong cầu được trúng số độc đắc, được buôn may bán đắt, được nhất bổn vạn lợi, được thi đâu đậu đó, được gia đạo b́nh an, được t́nh duyên may mắn, được vạn sự b́nh yên, được muôn sự như ư, muốn ǵ được nấy. Như vậy, ḷng tham lam tăng thêm quá mức th́ "làm sao có công đức được"! Làm như vậy, chỉ có phước đức hạn chế, theo số tiền đă bỏ ra mà thôi. Gieo nhân nhỏ th́ chỉ nhận được quả nhỏ, không thể khác được.
Nếu như bố thí, cúng dường mà tâm không mong cầu ǵ cả, thi ân bất cầu báo đáp, cúng chùa để chùa có thêm phương tiện sinh hoạt ích lợi cho mọi người, giúp người để cho người qua cơn khó khăn, túng thiếu, không đắn đo, không suy nghĩ, không tính toán ǵ thêm nữa, chúng ta sẽ bớt đi tâm tham lam, bỏn sẻn, tăng trưởng tứ vô lượng tâm: từ, bi, hỷ, xả.
Chúng ta hăy tinh tấn làm tất cả những việc thiện, rồi quên hết đi, không chấp chặt vào đó, để kể lể công lao, hay mong cầu phước báo về sau, tâm cầu danh của chúng ta sẽ bớt đi, tâm chấp ngă cũng nhẹ hơn trước, th́ những việc làm đó vừa ích lợi cho người và cho ḿnh, tạo nên phước đức và công đức vậy.
* *
Trong Kinh Đại Bát Niết Bàn, Đức Phật có dạy:
Chư ác mạc tác.
Chúng thiện phụng hành.
Tự tịnh kỳ ư.
Thị chư Phật giáo.
Nghĩa là chúng ta không làm tất cả các việc bất thiện, không làm những việc ác, tránh những việc tổn người hại vật, cố gắng làm tất cả những việc thiện, những việc ích lợi cho người khác, nhưng đừng ghi nhớ, đừng chấp chặt vào những việc ích lợi đă làm, th́ tâm ư của chúng ta sẽ được thanh tịnh. Đó là tu tâm dưỡng tánh, đó là điều cốt yếu chư Phật mười phương ba đời muốn dạy như vậy. Thí dụ chúng ta đă làm những việc ích lợi cho bất cứ ai mà chấp chặt vào đó th́ tâm của chúng ta sẽ bực dọc, bất an khi không được ai khen tặng hoặc không được ai đáp ứng như ư. Nếu như quên đi những việc thiện đă làm, giúp đỡ người với tâm "thi ân bất cầu báo đáp", th́ chúng ta sẽ yên ổn, b́nh an, tâm của chúng ta sẽ không loạn động, không bực bội khi gặp phải người vô ơn.
*
Trong Kinh Tâm Địa Quán, Đức Phật dạy:
"Tâm địa b́nh th́ thế giới b́nh".
Nghĩa là tâm địa của chúng ta b́nh an th́ thế giới chung quanh chúng ta cũng b́nh an. Tâm địa chúng ta không tham lam th́ những người chung quanh khỏi lo canh chừng đồ đạc. Tâm địa chúng ta không sân hận th́ những người chung quanh khỏi điếc lỗ tai, khỏi mỏi cái miệng, khỏi nhức cái đầu. Tâm địa chúng ta không si mê th́ những người chung quanh ăn ngon ngủ yên, khỏi lo khỏi sợ. Kể gần th́ có vợ chồng con cái, xa th́ có bà con hàng xóm láng giềng, các bạn đồng nghiệp trong sở làm, cũng được hưởng sự b́nh an. Nếu chúng ta đạt được tâm b́nh an hiện đời, th́ ngay thế gian này chính là miền cực lạc, là cơi thiên đàng, đâu phải đợi đến kiếp sau mới hưởng được, đâu phải đợi lời cầu chúc "sớm tiêu diêu nơi miền cực lạc", hoặc "chóng siêu thăng lên cơi thiên đàng", trên báo chí!
Cũng có câu:
"B́nh an dưới thế cho người thiện tâm".
Nghĩa là ở ngay tại thế gian này, người có tâm hiền thiện th́ đương nhiên được sự b́nh an trong tâm hồn. Bởi v́ người thiện tâm không phải bận tâm suy nghĩ phương cách, mưu kế hại ai, cho nên không lo sợ bị ai hại, không phải bận tâm trừng phạt ai, cho nên không lo sợ bị ai trừng phạt. Sự b́nh an không do đấng nào ban cho cả, không do cầu nguyện mà được. Sự b́nh an chỉ có từ thiện tâm mà thôi. Ngược lại, người không có thiện tâm th́ tự họ không có được sự b́nh an. Rất là đơn giản. Rơ ràng là như thế, không nghi! Như vậy, chúng ta hiểu rằng "phước đức" rất cần thiết trong cuộc sống hằng ngày của chúng ta. Nhờ phước đức chúng ta qua được, giảm được những nghiệp báo, những chướng nạn trong cuộc đời, cũng như những trở ngại trên đường tu tập. Chuyện lớn hóa nhỏ, chuyện nhỏ hóa không. Ví như chúng ta có tiền tiết kiệm để dành trả những nợ đă vay từ nhiều kiếp trước và kiếp này vậy. Tiền tiết kiệm nhiều chừng nào th́ mau dứt nợ chừng ấy.
Tuy nhiên, Đức Phật có dạy chúng ta gieo nhân làm phước, tu phước nhưng hăy hồi hướng những phước đức đó, nguyện đời đời được gặp Chánh Pháp, được gặp thiện hữu tri thức, được nhắc nhở việc tu tập, cho đến ngày được giác ngộ và giải thoát, chứ đừng mong cầu hưởng quả phước sau này. Tại sao vậy? Bởi v́ làm phước th́ hưởng phước, nhưng đến khi hết phước th́ bị đọa, cứ vẫn loanh quanh luẩn quẩn ở trong ṿng sanh tử luân hồi, chưa thoát ra được. Ví như mũi tên bắn lên không trung, khi hết trớn, tức nhiên rớt trở xuống đất rất nhanh vậy. Chúng ta hăy thử nh́n những người giàu có, những người quyền thế, những ông vua, những ông hoàng, những bà hoàng, những quận nương, những công chúa đă và đang thụ hưởng phước báo, được giàu sang sung sướng, xinh đẹp tuyệt trần, danh vọng tột đỉnh, vinh hoa phú quư, đến khi hưởng hết phước báo, cuộc đời của họ kết thúc bằng đủ mọi cách hết sức bi thảm. Luật nhân quả giải thích được các hiện tượng đó của thế gian, đúng trong ba thời: quá khứ, hiện tại, vị lai. Rơ ràng "ḿnh làm ḿnh hưởng, ḿnh làm ḿnh chịu", chứ không do một đấng thượng đế nào ban phước giáng họa một cách tùy tiện cả.
*
Trong Kinh Pháp Bảo Đàn, Lục Tổ Huệ Năng dạy rằng:
"Trong tâm khiêm tốn là công. Ngoài hành lễ phép là đức".
Hay:
"Nội cần khắc niệm chi công. Ngoại hoằng bất tranh chi đức".
Nghĩa là "bên trong" chúng ta phải chuyên cần vận nội lực loại trừ những tâm niệm kiêu ngạo, tật đố, ngă mạn, ganh tị, đố kỵ, khen ḿnh khinh người, để đạt được tâm niệm khiêm tốn, hạ ḿnh, nhún nhường, tùy hỷ công đức. Đồng thời, chúng ta cũng phải vận nội công để khắc phục các tạp niệm, để tâm không c̣n có các vọng tưởng. Mỗi khi tạp niệm, vọng tưởng khởi lên, chúng ta liền giác ngộ, liền nhận biết và dừng ngay, không tiếp tục theo ḍng tâm thức, đi lang thang từ đông sang tây, từ quá khứ đến hiện tại và vị lai, từ chuyện này đến chuyện khác. Như vậy chúng ta có được "công". Điều quan trọng cần biết là: chúng ta đừng sợ có vọng tưởng, tạp niệm khởi lên trong tâm thức. Ai ai cũng có vọng tưởng và tạp niệm. Chỉ sợ chúng ta không giác ngộ, không nhận biết kịp thời, nên bị vọng tưởng, tạp niệm lôi cuốn, đi lang thang làm khách phong trần, quên mất cố hương, từ bao nhiêu đời, bao nhiêu kiếp. Khi dong ruỗi theo các vọng tưởng, tạp niệm như vậy, tâm của chúng ta sẽ loạn động với thất t́nh lục dục, tức là quên mất "bản tâm thanh tịnh" sẵn có của chúng ta.
C̣n "bên ngoài" chúng ta thực hành lễ phép, cung kính, tôn trọng tất cả mọi người, bởi v́ mọi người ai ai cũng có "Chơn Tâm Phật Tánh" như nhau, mọi người ai ai cũng có ưu điểm để chúng ta học hỏi, noi theo, không phân biệt, không thành kiến, không kỳ thị, không tranh căi, không hơn thua, không thị phi, không ỷ ḿnh là kẻ trên người trước, kẻ có nhiều công lao, kẻ có nhiều tài năng, kẻ làm được nhiều việc không ai bằng. Như vậy chúng ta được nhiều người thương mến, gần gũi. Như vậy chúng ta có được "đức".
Thêm nữa, người Phật Tử muốn có công đức th́ bên trong không có tâm chấp ngă, tâm chấp pháp, nói chung là tâm cố chấp; bên ngoài hành động luôn luôn ngay thẳng, b́nh đẳng, công minh, chính trực. Hăy phát tâm t́m học kinh điển, biết đúng Chánh Pháp mà hành theo, tránh chuyện tu mù, tu ṃ, để khỏi lạc sang tà giáo, ngoại đạo. Công đức là ở "Pháp Thân", phát sanh trí tuệ bát nhă, không do tu phước, không do làm những việc phước thiện mà được.
Chúng ta ngày nay cũng hay lầm lẫn cho rằng lập chùa, giúp chư tăng tu học, bố thí, cúng dường, làm Phật sự, đi chùa lạy Phật là được nhiều công đức và tự hào rằng ḿnh làm vô lượng vô biên công đức, cần phải được tán thán, rồi chờ đến ngày được văng sanh về cơi tây phương cực lạc quốc của Đức Phật A Di Đà! Chúng ta cần nên biết nếu chỉ niệm Phật A Di Đà sơ sơ, qua loa, rồi cầu mong văng sanh về cơi tây phương cực lạc là biểu hiện của tâm tham lam, tánh lười biếng, làm ít muốn hưởng nhiều! Muốn tu hành mà không chịu học kinh điển, không gần các bực thiện hữu tri thức, nên chúng ta không rơ chư Phật dạy phải hành tŕ như thế nào mới được văng sanh.
*
Trong Kinh A Di Đà, Đức Phật dạy rất rơ ràng:
"Cực lạc quốc độ chúng sanh sanh giả, giai thị a bệ bạt trí, kỳ trung đa hữu nhứt sanh bổ xứ, kỳ số thậm đa, phi thị toán số, sở năng tri chi, đản khả dĩ vô lượng vô biên a tăng kỳ thuyết. Chúng sanh văn giả, ưng đương phát nguyện, nguyện sanh bỉ quốc. Sở dĩ giả hà? Đắc dữ như thị chư thượng thiện nhơn câu hội nhứt xứ. Bất khả dĩ thiểu thiện căn phước đức nhân duyên đắc sanh bỉ quốc".
Nghĩa là cơi Tây phương cực lạc là nơi chỉ có các bực bồ tát "nhứt sanh bổ xứ", tức là các bực "thượng thiện nhơn" sắp thành Phật, những người hiền thiện bậc thượng, gặp gỡ nhau mà thôi. Những người c̣n đầy dẫy tham sân si, đầy dẫy nghiệp chướng, đầy dẫy phiền năo th́ nhứt định không thể nào đạt được cảnh giới đó. Không thể chỉ lấy có một chút ít thiện căn phước đức làm nhân duyên, để cầu nguyện về cơi cực lạc đó được.
Ví như người đeo nặng qua sông th́ phải ch́m, không thể nổi được. Chứ không phải Đức Phật A Di Đà không có ḷng từ bi cứu độ chúng ta. Chư Phật có tâm đại từ đại bi muốn cứu độ chúng ta, nên chỉ dạy các pháp môn tu học, các phương pháp, để chúng ta noi theo đó mà tự ḿnh tu tập, để tự được cảnh giới an lạc và hạnh phúc hiện đời và văng sanh mai sau. Có người quan niệm "đới nghiệp văng sanh", nghĩa là con người vẫn c̣n mang nghiệp chướng, nhưng nhờ biết niệm Phật A Di Đà, nên được Ngài thương xót cho văng sanh về cơi tây phương cực lạc, rồi tu tiếp sướng hơn. Điều này có vẻ "phe đảng" cũng như quan niệm cứ chấp nhận rước thượng đế vào ḷng th́ sẽ được thượng đế cho về thiên đàng, hưởng phước đời đời, không cần biết đó là người như thế nào!
Thực ra, đạo Phật không có dạy như vậy. Nếu thực sự muốn tu cho thành người tốt, th́ chúng ta hăy tu ngay ở cơi đời này, đừng hẹn. C̣n mang nghiệp chướng nặng nề, tham giận kiêu căng, si mê lầm lạc, nếu về tây phương, chỉ làm nơi đó ô uế mà thôi. Dù có được về bên đó chăng nữa, không thấy thích hợp, cũng sẽ đ̣i về trở lại mà thôi! Sống với những người thế tục, chúng ta mới cần phải tu, mới có cơ hội để tu. Chứ về bên đó gặp toàn người tốt th́ đâu cần phải tu nữa. Cũng như người c̣n nhiều phiền năo quá, nhiều nghiệp chướng quá, dù có được đưa vào chùa ở, mà không quyết tâm tŕ chí, cũng khó mà tu được, có ngày cũng xuất, nếu không xuất th́ sẽ gây biết bao nhiêu việc đáng tiếc cho cảnh thiền môn!
*
Trong Kinh A Di Đà, Đức Phật cũng dạy:
"Nhược hữu thiện nam tử, thiện nữ nhân, văn thuyết A Di Đà Phật, chấp tŕ danh hiệu, nhược nhứt nhựt, nhược nhị nhựt, nhược tam nhựt, nhược tứ nhựt, nhược ngũ nhựt, nhược lục nhựt, nhược thất nhựt, nhứt tâm bất loạn. Kỳ nhơn lâm mạng chung thời, A Di Đà Phật dữ chư thánh chúng hiện tại kỳ tiền, thị nhơn chung thời, tâm bất điên đảo, tức đắc văng sanh A Di Đà Phật cực lạc quốc độ".
Nghĩa là nếu có thiện nam, thiện nữ nào nghe được danh hiệu Phật A Di Đà, luôn luôn tŕ giữ danh hiệu đó trong tâm trí, lúc nào cũng niệm Phật, nhớ nghĩ tới Phật, trong một ngày, hai ngày, ba ngày, bốn ngày, năm ngày, sáu ngày, cho đến bảy ngày, đạt được tâm yên không loạn. Khi thọ mệnh hết, người như vậy giữ ǵn được tâm không điên đảo, tức thời được văng sanh cơi nước tây phương cực lạc của Đức Phật A Di Đà. Tại sao vậy?
Bởi v́ khi tâm của người đó luôn luôn niệm Phật, không c̣n lăng xăng, lộn xộn, không c̣n loạn động v́ các việc đối đăi thị phi, hơn thua, tốt xấu, cho nên cảm ứng được cảnh giới tịnh độ của Đức Phật A Di Đà vậy.
Nói cách khác, tâm của người đó thấy mọi sự đúng như thực, thấy mọi việc không c̣n điên đảo, gọi là "tâm bất điên đảo", cho nên người đó thấy được "Tự Tánh Di Đà, Duy Tâm Tịnh Độ". Nghĩa là nhờ tâm được thanh tịnh, bất loạn động, bất điên đảo, cho nên người đó thấy được "Phật Tánh", tức là "Pháp Vô Sanh", không c̣n sanh tử luân hồi, tức đắc văng sanh tây phương cực lạc. Nếu c̣n nghiệp chướng nặng nề, tham giận kiêu căng, si mê lầm lạc, nghĩa là tâm c̣n điên đảo, tâm c̣n loạn động, làm sao văng sanh được mà mong cầu!
Cơi tây phương cực lạc hay cơi thiên đàng là cảnh giới "bất tùy phân biệt", b́nh đẳng tuyệt đối, chí công vô tư, làm ǵ c̣n chia giai cấp có chín phẩm, ba hạng, thượng trung hạ, như con người tưởng tượng với tâm lăng xăng, cho thêm lộn xộn và phức tạp! Không thể lấy tâm lượng phàm phu xét cảnh giới bồ tát!
Như vậy, cốt tủy của đạo Phật, không phải chỉ là van xin cầu nguyện, cúng kiến lễ lạy cho nhiều, mà chính là lúc nào cũng nhớ nghĩ tới hạnh nguyện của chư Phật, nói lời như Phật dạy, hành động như Phật dạy, luôn luôn giữ ǵn tâm ư thanh tịnh, b́nh an, yên tĩnh, không loạn động, không điên đảo. Được như vậy, tam nghiệp hằng thanh tịnh, chúng ta vừa có phước đức vừa có công đức đầy đủ, phước tuệ trang nghiêm, tùy tâm măn nguyện. Kinh sách có câu: "Phước Tuệ Lưỡng Toàn Phương Tác Phật". Cứu kính của đạo Phật chính là nghĩa đó vậy.
*
Trong Kinh Tịnh Danh, Đức Phật có dạy:
"Tâm tịnh th́ độ tịnh".
Nghĩa là tâm có thanh tịnh, trong sạch, yên tĩnh, chúng ta mới có thể sống trong cơi tịnh độ, tức là cảnh giới thanh tịnh và an lạc được. Tâm có hiền thiện, ngay thẳng chân thật, chúng ta mới sống trong cơi thiên đàng được. B́nh an dưới thế cho người thiện tâm. Rơ ràng là như thế! Như vậy cơi tịnh độ ở ngay trong tâm của chúng ta, ngay hiện đời, nếu như tâm của chúng ta không c̣n tham lam, sân hận và si mê nữa.
*
Trong Kinh Pháp Cú, Đức Phật có dạy:
"Hăy tự thắp đuốc lên mà đi. Thắp lên với Chánh Pháp".
Nghĩa là mọi người phải t́m hiểu, học hỏi Chánh Pháp, đem ngọn đuốc trí tuệ của ḿnh mồi với ngọn đuốc trí tuệ Phật, bằng cách nghe giảng giáo lư, nghiên tầm kinh điển, rồi tự suy nghĩ, ứng dụng trong cuộc sống hằng ngày, giữ ǵn giới luật, tu tập thiền định, phát triển trí tuệ bát nhă. Nhờ giữ ǵn giới luật nên tâm trí được thanh tịnh và trí tuệ bát nhă khai mở. Đó chính là tam vô lậu học "Giới Định Tuệ" và tam tuệ học "Văn Tư Tu", có khả năng đưa chúng ta đến chỗ giác ngộ và giải thoát.
*
Kinh sách có câu: "Phước Tuệ Lưỡng Toàn Phương Tác Phật".
Nghĩa là chúng ta hăy phát tâm bồ đề dũng mănh, làm tất cả những việc tạo phước đức trong các dịp lễ thượng ngươn, trung ngươn, hạ ngươn, và tất cả dịp nào tùy duyên, tùy khả năng, tùy hoàn cảnh trong suốt năm, suốt đời. Đồng thời chúng ta cũng làm tất cả những việc tạo công đức như Văn Tư Tu, Giới Định Tuệ, để phát triển trí tuệ bát nhă. Đầy đủ "Phước và Tuệ" chúng ta sẽ sống trong an lạc và hạnh phúc hiện đời và về cơi Phật sau này, không nghi. Cũng như con chim có đủ hai cánh sẽ bay thăng bằng và bay được xa.
* *
Ngày xưa, sau khi thành đạo, Đức Phật Thích Ca sống trong cảnh giới an lạc, cảnh giới tịnh độ, ngay hiện đời, ngay trên cái thế giới gọi là ta bà khổ đối với mọi chúng sanh khác. Tâm của Ngài thanh tịnh, cho nên ở mọi nơi Ngài đều có thể sống yên tịnh được, dù trong tịnh xá hay trong núi rừng, dù nơi vắng vẻ hay chốn đông người, tùy theo chỗ ở thường an lạc.
Trên thế gian này, chung quanh chúng ta có đủ hạng người, có đủ loại người. Có người tạo thuận cảnh dễ dăi, giúp đỡ chúng ta tu tập, cũng có người tạo nghịch cảnh, gây phiền hà, khó khăn, khổ đau, để thử thách công phu tu tập của chúng ta. Tất cả mọi người đều là thiện hữu tri thức của chúng ta cả. Nếu ai ai cũng hiền thiện hết, không ai làm phiền ḿnh hết, làm sao biết chúng ta nhẫn nhịn được tới đâu? Ví như người học sinh đi học, được thầy dạy cho kiến thức, được bạn bè giúp đỡ, rồi cũng cần có vị giám khảo để kiểm tra tŕnh độ, hạch hỏi, thử thách, nếu vượt qua được, mới cấp văn bằng chứ.
Có câu chuyện hai con chim như sau: Một hôm, con chim bồ câu thấy hàng xóm là con chim cú vọ sửa soạn dọn tổ đi, liền hỏi: Chị định dọn đi đâu? Con chim cú vọ đáp: Dân ở đây hung ác quá, mỗi lần gặp tôi, cứ lấy đá ném, lấy cây đánh, nên tôi định dọn về phương tây ở, bên đó nghe nói dân chúng hiền thiện hơn. Mong vậy lắm thay! Con chim bồ câu bèn nói: Chỗ hàng xóm láng giềng, tôi xin nói thực, chị đừng giận tôi nhé. Theo quan điểm của tôi, nếu chị thành tâm, chịu khó sửa cái giọng kêu ghê rợn của chị, cho dễ nghe hơn, th́ chắc không c̣n ai ném đá, không c̣n ai lấy cây đánh chị nữa đâu. Nếu như chị không chịu sửa cái giọng khiếp đảm khó nghe đó, th́ dù có ai rước qua phương tây, chị cũng không ở yên bên đó được đâu. Thực như vậy đó!
Câu chuyện trên ngụ ư chúng ta nên xoay lại quán chiếu, tu sửa tâm tánh của chính ḿnh, đừng nh́n ra ngoài trách cứ, phê phán, chỉ trích người khác, th́ cực lạc hay thiên đàng chính là đây, hiện tiền ngay tại thế gian này, ngay trong tâm của mỗi người, rất đơn giản, rất thực tế, không cần cầu nguyện, khỏi phải mơ tưởng viễn vông, khỏi nhọc công, không phí sức, khỏi bị gạt gẫm, không cần t́m kiếm đâu xa.
* * *
Tóm lại, v́ không biết rơ đâu là Chánh Pháp, cho nên chúng ta không thể thực hành lời Phật dạy, một cách tường tận, một cách đúng đắn, để thoát ly sanh tử luân hồi, thoát ly phiền năo và khổ đau.
Có câu: "Ai ăn nấy no. Ai tu nấy chứng". Đó là lẽ công bằng tuyệt đối. Cũng vậy, thực rơ ràng "Ḿnh làm ḿnh hưởng. Ḿnh làm ḿnh chịu". V́ thế cho nên, ngay từ bây giờ, chúng ta hăy phát tâm, tự thắp sáng ngọn đuốc trí tuệ của ḿnh, thường xuyên về chùa lạy Phật, nghe thuyết pháp, tham dự các khóa tu học bát quan trai giới, để được học Phật Pháp một cách tường tận, trong bầu không khí tu học đầy đạo vị, không phân biệt người mới phát tâm, hay người đă tham gia tu học từ lâu, chúng ta cùng hướng dẫn nhau, nương tựa nhau, giúp đỡ nhau, trên bước đường tu giác ngộ và giải thoát.
Được như vậy, chúng ta có "Công Đức và Phước Đức", một cách viên măn, một cách lưỡng toàn. ڤ
Tỳ-Khưu Thích-Chân-Tuệ
cutranlacdao@yahoo.com
cosophathoctinhquangcanada.org