T́nh Ca Nhật Trường

 

* Tạp ghi của Lê Hoàng Thanh

    (viết nhân ngày giỗ 1 năm của cố Nhạc sĩ Trần Thiện Thanh)

 

Cách đây một năm đúng vào ngày này, tôi đang ngồi làm việc th́ máy LapTop tuưt một cái, báo hiệu cho biết là nhận được email mới. Vào lúc không có ǵ quan trọng nên tôi liền mở ra xem và bàng hoàng khi người quen gởi điện thư cho biết Nhạc sĩ kiêm ca sĩ Nhật Trường vừa qua đời. Trưa hôm đó, trong giờ nghỉ tôi đă vào Internet và được biết thêm chi tiết do các cơ quan truyền thông Việt Nam ở Mỹ phổ biến liên quan đến người ca nhạc sĩ tài ba Nhật Trường Trần Thiện Thanh.

Hôm nay, nhân ngày giỗ đầu tiên của anh, tôi mạo muội ghi lại vài cảm nghĩ của tôi đối với cố ca nhạc sĩ Nhật Trường, từ cái nh́n của một người b́nh thường, một người dù hâm mộ anh nhưng rất tiếc chưa một lần chính thức được tai nghe mắt thấy anh tŕnh diễn khi c̣n sống, có chăng chỉ nh́n thấy ca nhạc sĩ Nhật Trường (NT) tŕnh diễn trên Ti Vi vào thập niên 60. Kể từ đầu tháng 5.1975 hầu như không nghe ǵ về Anh nhiều. Măi cho đến giữa thập niên 90 trở đi tôi mới được nghe lại giọng hát của ca sĩ Nhật Trường qua mấy DVD của Trung tâm Asia mà tôi ưa thích nhất tại hải ngoại. Lần cuối, nếu không lầm có lẽ là lúc ca sĩ  Nhật Trường chỉnh tề trong bộ đồ hải quân ra tŕnh diễn sau lời giới thiệu của MC Nam Lộc …

Tôi nghe biết đến ca sĩ Nhật Trường khi c̣n học trung học tại Việt Nam nhưng ham chơi và lại thích đá bóng hơn nên ít để ư nhiều về văn nghệ. Có chăng cuối tuần hay nghe Ra-đi-ô trực tiếp truyền thanh vụ thi tuyển lựa ca sĩ nên mới nghe biết đến nhiều hơn các ca nhạc sĩ, dĩ nhiên trong đó có Ns Trần Thiện Thanh (TTT) . Rồi chiến tranh tại quê nhà lúc đó ngày càng khốc liệt hơn và từ đó tôi mới nghe và thấy nhiều bản nhạc viết về đời lính, về t́nh yêu của lính cuả nhiều nhạc sĩ như qúi nhạc sĩ Y Vân, Lam Phương; Hoàng Thi Thơ, Trầm Tử Thiêng, Anh Bằng, Anh Việt Thu, Lê Minh Bằng, Trúc Phương , Phạm đ́nh Chương, Duy Khánh, Tuấn Khanh và Hoài Linh…Có thể nói, trong số những nhạc sĩ kể trên th́ những người thường viết nhiều bản nhạc liên quan đến đời lính chiến thời bấy giờ theo thiển ư tôi phải nói là quí nhạc sĩ Lam Phương, Y Vân, cố ca nhạc sĩ Duy Khánh. Tuy nhiên người viết, sáng tác nhiều nhất trên phương diện này phải nói là cố nhạc sĩ Nhật Trường Trần Thiện Thanh.

Tôi nghĩ, có lẽ một phần v́ chính anh là người lính tâm lư chiến, mặc khác theo ư riêng của tôi, v́ là người trong cuộc nên niềm cảm hứng và tâm trạng lúc nào cũng tiềm tàng trong tâm hồn nên anh mới sáng tác nhiều bản nhạc liên quan đến người lính VNCH như vậy. Cách đây ít lâu, có lần t́nh cờ đọc bài của một nhà văn nọ viết mỉa mai NT là một lính kiểng, cá nhân tôi (một người chỉ trải qua khoá quân sự học đường!) v́ không đồng ư quan điểm của nhà văn nọ nên dầu chẳng có khiếu viết lách nhưng cũng đă viết một bài liên quan đến nhạc và ngầm trích dẫn bản nhạc của Ns TTT liên quan đến người lính tâm lư chiến dù Trần Thiện Thanh dưới một lăng kính khác, khách quan hơn của người không quen không biết anh Nhật Trường. Và hôm nay, trong khuôn khổ bài này, người viết xin ghi lại một vài bản nhạc t́nh của người lính VNCH do cố Ns Trần Thiện Thanh sáng tác cũng như đôi khi do chính anh tŕnh bày và như đă nói từ đầu, từ một cái nh́n của một cảm t́nh viên, của một người hâm mộ nhạc của Anh (nhưng thiếu khả năng về nhạc) để chúng ta có dịp cùng tưởng nhớ đến người nghệ sĩ tài hoa này.

 

Nhạc sĩ Trần Thiện Thanh đă khéo léo gợi lại kỷ niệm thời học tṛ mà trong mỗi chúng ta ít nhiều đă có lần trải qua, nhất là phái nữ . Xin mời quí vị nghe những lời hát nhẹ nhàng nhưng đong đầy ư nghĩa của tuổi thơ với bản nhạc Hoa học Tṛ:  

                                                                                                                                                                              

Bây giờ c̣n nhớ hay không?
Ngày xưa hè đến phượng hồng nở hoa
Ngây thơ em rủ anh ra
Nhặt được hoa phượng về nhà chơi chung.

…

Bây giờ c̣n nhớ hay không?
Anh đem cánh phượng tô hồng má em
Để cho em dẹp như tiên
Nhưng em không chịu
Sợ phải lên trên trời
Sợ phải lên, sợ phải lên trên trời

 

Tuổi học tṛ là lứa tuổi đầy mộng mơ. Lắm khi có những cặp trai gái nhà ở gần nhau, cùng lớn lên và vui đùa với nhau từ khi c̣n nhỏ xiú cho đến lúc dậy và t́nh yêu chợt đến lúc nào không hay. Đôi lứa yêu nhau, lắm khi vụng dại từ lúc c̣n trẻ, đi chung đường, học chung lớp. Nhiều mối t́nh thầm kín, nhất là đối với người Việt ḿnh ngày xưa khi c̣n ở quê nhà qua tâm trạng cuả Nhật Trường:

 

Ngày xửa ngày xưa đôi ta chung nón đôi ta chung đường
Lên sáu lên năm đôi ta cùng sách đôi ta cùng trường
Đường qua nhà em nghiêng nghiêng sân nắng,
nghiêng nghiêng mây hồng
Chiều nao đuổi bướm, bướm bay vô vườn
mà nước mắt rưng rưng ...

 

Người nhạc sĩ đa tài TTT cũng đă mượn ư Xuân để diễn tả t́nh yêu và Anh đă làm nên  bản nhạc t́nh thật dễ thương. Anh chàng ôn lại kỷ niệm xưa, tỏ t́nh và kín đáo dặn ḍ:

 

            Chuyện xửa chuyện xưa. Chuyện từ Xuân trước, Xuân nay chưa nḥa.

            Anh nói  em nghe, thương em từ lúc hoa chưa mặn mà.

            Cầu cho mùa Xuân, nồng nàn lên má em tôi đợi chờ.

                        (Đám cưới đầu Xuân)

 

T́nh yêu đôi khi là trái đắng. V́ yêu nên lắm khi hờn giận, trách nhau là chuyện không tránh được. Chúng ta hăy nghe Nhật Trường t́m lời an ủi người đẹp, tuyệt vời lồng vào đó lời thú tội của anh chàng chỉ muốn chung thủy với người yêu, làm sao mà nàng không rung động được khi nghe:

 

Ô hay, mắt ngọc lại buồn hay sao ??
Khi anh đă nguyện một đời yêu em
Dù cho nét son môi phai mờ
Dù cho mắt xanh kia hững hờ
Và dù năm tháng phôi pha.

 (Chờ Đông của NS Trần Thiện Thanh)

 

Vâng khi đă vướng vào đường t́nh, khi đă yêu th́ người ta hay mơ mộng. Họ nhớ thương và đếm từng ngày giờ trôi qua, nhất là khi đôi uyên ương hẹn ḥ gặp gở để  rồi mang nỗi thất vọng ê chề khi người yêu lỗi hẹn, không đến. Tâm trạng này đă được TTT diễn tả như sau:

 

Hẹn chiều nay mà sao không thấy em
Gió hiu hiu, ḷng bỗng nghe lạnh thêm.
Chiều mù sương hay mù khói thuốc anh?
Em không lại anh nhủ ḷng sao đây?

(Chuyện Hẹn Ḥ )

 

Có những lúc v́ hoàn cảnh chinh chiến không cho phép, chàng trai đă để người yêu hoài công đợi chờ. Người con gái Việt Nam, bản tính vốn thùy mỵ nên nhẹ nhàng trách móc:

 

Anh dặn em cuối tuần, chờ nhau nơi cuối phố.
Biết anh thích màu trời, em đă bồi hồi chọn màu áo xanh.
Chiều thứ bảy người đi, sao bóng anh chẳng thấy.
Rồi nhẹ đôi gót hài, chiều nghiêng bóng dài, áo em dần phai.
            (7 Ngày đợi Mong)

 

T́nh yêu làm cho anh chàng xây nhiều mộng ước thầm kín. Mong t́m nơi xây tổ ấm là chuyện thường t́nh của những người yêu nhau. Hăy nghe ước mơ và tâm trạng của Nhật Trường được giấu kín trong bản nhạc với tựa đề Lâu Đài T́nh Ái:

 

Anh sẽ v́ em làm thơ t́nh ái.
Anh sẽ gom mây kết h́nh lâu đài.
Đợi chờ một đêm trăng nào tới,
đợi chiều vàng hôn lên làn tóc,
đợi một lần không gian đổi mới,
đón hai đứa chúng ta mà thôi...

 

Nhạc sĩ Trần Thiện Thanh không những viết t́nh ca học tṛ của mùa Hè nắng ấm, cũng không chỉ viết để ca ngợi t́nh yêu khi Xuân về hoa nở. NT c̣n viết nhạc diễn tả t́nh yêu vào Đông. Hăy nghe tác giả tự bộc lộ tâm trạng:

 

Trời lập đông chưa em, cho lũ dơi đi t́m giấc ngủ vùi
Để mặc anh lang thang, ôm giá băng ngỡ thầm người yêu tới.
Đêm chia ly em về, đường khuya em bật khóc ...
Anh xa em thật rồi, làm sao quên mùi tóc
Em hỡi em, có phải t́nh băng giá là t́nh đẹp trên thế gian

            (Mùa Đông Của Anh)

 

Một đặc điểm khác, Ns Trần Thiện Thanh đă kết hợp được t́nh yêu quê hương và đă mượn gịng nhạc, lời hát để gởi gấm cảm nghĩ của Anh. Cái hay của người nghệ sĩ tài ba này là anh diễn tả nét đẹp quê hương qua lời nhạc nhưng cũng không quên lồng vào khung ảnh đó h́nh bóng dễ thương của người yêu, của người con gái miền Nam chất phát :

 

Đẹp quá quê hương hôm nay đẹp vô ngần

Về Sóc Trăng một ngày ca điệu lâm thôn

Đàn én chao nghiêng xôn xao mùa lúa nhiều

Về bến Ninh Kiều thấy nàng đợi người yêu
Em xinh tươi trong chiếc áo bà ba
Em đi mau kẻo trễ chuyến phà đêm    

Qua bến Bắc Cần Thơ
Nhớ kỷ niệm xưa nông xuồng đêm trăng tỏ
Em gái Ninh Kiều tóc dài chấm lưng thon

                   (Chiếc Áo Bà Ba)

 

Cố nhạc sĩ TTT  đă thay cho những người lính để nói cho người khác phái biết rằng lính không phải là những người trai chai đá. Lính cũng có con tim và cũng biết rung đông như bao chàng trai khác, hăy nghe Nhật Trường bày tỏ:

 

Ai nói với em nếu anh là lính
Không biết nói yêu mỗi khi gần em
Ai nói với em t́nh ḿnh dang dở
v́ đời lính nhiều gian khổ
yêu chỉ cho ḷng mong chờ

Ai nói với em lính không sầu nhớ
Không có trái tim đắm say mộng mơ …

Khi lính đă yêu bướm ghen t́nh thắm
Muôn kiếp vẫn yêu nói chi ngàn năm
Khi lính đă yêu rừng tàn núi lở,
T́nh c̣n vững bền muôn thuở
Bao la như ḷng đại dương

                        (Ai Nói Với Em)

 

Anh đă giải thích hộ cho những người bạn v́ lí do này hay lí do khác đă mang nghiệp lính như chính ḿnh nếu có lúc dừng chân ngồi viết thư cho gia đ́nh, người yêu với bao nồng nàn chất chứa:

 

Thư của lính không xanh màu trời như mơ ước dâu em.

Thư của lính không thơm nồng hương, không nét hoa da t́nh.

Thư của lính ba lô làm bàn nên nét chữ không ngay

Nhưng thư của lính ghi giữa rừng cây khi nhớ em thật đầy.

            (T́nhThư của Lính)

 

Đời lính bôn ba nơi chiến trận, số phận có thể nói như chỉ treo mành. Nhật Trường có lẽ nhận thức được điều này (giống như vị Anh Hùng Dân Tộc Tướng Nguyễn Khoa Nam, sợ làm khổ vợ con hay người yêu v́ thế chọn kiếp sống độc thân cho đến khi tuẩn tiết!) nên đôi khi dù muốn nhưng rồi lại thôi, gói trọn một t́nh yêu hết sức chân t́nh và cân nhắc:

 

Đơn xin cưới, một tờ đơn xin cưới
Anh thảo rồi, anh lại xé em ơi
Bởi không muốn thấy người yêu nhỏ bé
Một sớm nào, thành góa phụ ngây thơ
Nên đơn cưới, một tờ đơn xin cưới,
Anh viết rồi, rồi anh lại xé em ơi
            (Goá Phụ Ngây Thơ)

 

V́ mang trách nhiệm của ngưới lính lo ǵn giữ an ninh trật tự cho hậu phương và lo bảo vệ quê hương thời đó nên lắm khi người lính chỉ được nghỉ phép ngắn hạn. Chúng ta đă biết Trúc Phương qua bản nhạc 24 giờ phép. Nhạc sĩ Trần Thiện Thanh đi xa hơn một tí, đă diễn tả ngày phép của người lính t́nh tứ hơn. Hăy nghe TTT thầm th́, mơ ước qua bản nhạc Không Bao Giờ Ngăn Cách:

 

Anh về với em,
như chim liền cánh như cây liền cành.
Như đ̣ với sông,
như nước xuôi gịng vào ḷng biển xanh.
Em ơi trăng c̣n sáng nên t́nh yêu vẫn c̣n mang,
Em ơi sương c̣n xuống nên tim côi mong sưởi ấm.
Ta xa nhau lâu rồi,
ta mong nhau lâu rồi, gần nhau đêm nay thôi...

 

Nhớ khi c̣n đi học, nhà trường thường thực hiện chiến dịch „Em hậu phương, Anh tiền tuyến“ hay ủy lạo người lính VNCH hy sinh cuộc đời để bảo vệ và duy tŕ an ninh cho đồng bào, để chúng tôi nói chung được an tâm học hành. Lũ con trai chúng tôi th́ đâu biết thêu may ǵ nên đóng góp trên nhiều lănh vực khác như vẽ tranh, mua quà gởi tặng. Riêng mấy cô, mấy chị phái nữ th́ thi đua thêu vá gởi tặng những người anh lính chiến không hề quen biết. T́nh cảm đong đầy giữa hậu phương và người lính đang xông pha nơi chiến tuyến đă được TT T gói gấm trong bản nhạc sau đây. Anh đă phản ảnh rơ nét t́nh cảm của em gái hậu phương và đặc biệt, tâm t́nh của người yêu âu yếm gởi cho người t́nh miền xa:

 

Có người con gái,
đông về đan áo ấm ra xa trường
Ước mơ không nhiều,
mong niềm vui bé đến phương trời xa
Ai đi trong giá lạnh
chẳng nghĩ chuyện người đan áo
Một vừng trăng xẻ bóng chia đôi
Áo đan chưa rồi,
lỡ mưa đông về giá lạnh người đi.
Mỗi mùa đông đến,
đem từng cơn gió rét run vai gầy
Những ai âm thầm gom đầy
nhung nhớ viết lên thành thơ
Trong tâm tư áo dệt bằng
những gịng lệ yêu dấu
Tặng người yêu lạnh giá đêm thâu
Đă thương nhau rồi,
mấy ai không ngồi đan mộng từng đông.

(Chuyện T́nh Người Đan Áo)                                              

 

Ước mong quê hương không c̣n chiến tranh cũng là tâm trạng của NT. Nhưng sự mong ước của nhạc sĩ Trần Thiện Thanh không ủy mỵ và ru ngủ như đă được thể hiện qua một số nhạc sĩ phản chiến thân cộng thời bấy giờ. NT đă tế nhị hơn khi diễn tả tâm trạng ḿnh, tâm trạng của một người lính VNCH. Anh đă nhẹ nhàng thố lộ cùng người yêu:

 

Hẹn em khi khắp nơi yên vui
Mùa xuân ngày đó riêng đôi ḿnh
Phút giây mộng mơ nâng cánh hoa mai
Nhẹ rớt trên vai đầy, hồn chơi vơi
Ngỡ giữa xuân vàng, dáng em sang

            (Đồn Vắng Chiều Xuân)

 

Và ước mơ khi quê hương thanh b́nh có lẽ cũng là mơ ước chung của những người lính thời đó như anh để cho các đôi t́nh nhân gặp lại nhau và có dịp sống lại khoảng đời đă mất. Hăy nghe NT tâm sự qua bản nhạc “Lời t́nh viết vội“:

           

… Em anh yên ḷng an phận người thương chờ mong …
Mai đây thanh b́nh trở lại đời vui thắm thêm
Anh xin v́ em đáp lời nhung nhớ...
Nâng niu hồn em bằng trăng đắm say ...
Cỏ hoa chất đầy thuyền về bến mộng...
Trên vùng yêu đương kết nụ tầm xuân...

 

Bản nhạc „Anh không chết đâu Anh“ viết tưởng nhớ cố Đ/U Nguyễn văn Đương được chọn làm chủ đề của cuốn băng DVD Asia 50. Tôi đă nghe quảng cáo khá lâu rồi nhưng (cho đến nay) chưa có cơ hội mua để thưởng thức và làm kỷ niệm. Chỉ biết cuốn DVD trên vinh danh cố nhạc sĩ Trần Thiện Thanh là người ca nhạc sĩ đă sáng tác nhiều bản nhạc viết về cuộc chiến, về những anh hùng đă hy sinh cho lư tưởng tự do. Những bản t́nh ca, nhiều bản nhạc do Trần Thiện Thanh sáng tác hàm chứa màu sắc chiến chinh đă đi sâu vào ḷng những người lính VNCH như Người ở Lại Charlie, Phá Tam giang, Rừng lá thấp, Người yêu của Lính, Tâm sự người lính trẻ, Đồn vắng chiều Xuân, Tưởng người chết đi, Giờ này anh ở đâu, Chuyện một người đi, Hoa Trinh Nữ, Tạ từ trong đêm, Hăy trả lời anh, T́nh có như không, Chân trời tím, Biển Mặn, Bóng Nắng, Biển mù sương, Xuân này con không về (cùng với Nhật Ngân)  hay  Đầu năm đi Lễ v.v…

Ca nhạc sĩ Nhật Trường Trần Thiện Thanh tuy xa ĺa chúng ta nhưng Anh đă để lại những bài ca rất giá trị, đặc biệt viết về người lính VNCH, vốn từng là bạn bè hay cấp chỉ huy của anh, về t́nh yêu của người lính. Tôi chỉ trích dẫn một số nhạc t́nh của Nhật Trường và vài bản nhạc lính trong khuôn khổ bài này, rất tiếc bài viết có giới hạn nên tôi không thể trích dẫn hết để tŕnh bày cùng quí vị, xin thông cảm. Nhưng qua đó cũng đủ gói ghém những bài T́nh Ca do người lính dù tâm lư chiến Trần Thiện Thanh sáng tác.