PHẠM THIÊN THƯ VÀ NHỮNG BÀI THƠ BẤT HỦ

 

Thập niên 60 Phạm Thiên Thư tham gia nhóm Văn chương của Phạm Kiều Tùng, Nguyễn Nghiệp Nhượng, Nguyễn Tiến Văn không có ǵ nổi bật lắm, nhưng để “trốn” quân dịch Phạm Thiên Thư  nương cửa Phật  mặc áo cà sa, chuyển bản dịch Kinh Kim Cang thành thơ lục bát, nhà chùa thấy “ông sư trốn quân dịch” Phạm Thiên Thư có tài thơ đă trọng dụng; đúng lúc này Phạm Thiên Thư gặp nữ sĩ Tuệ Mai ái nữ của thi sĩ Á  Nam Trần Tuấn Khải và được nhà thơ nữ này ưu ái  “hết ḿnh” thế là Phạm Thiên Thư tuy mặc áo cà sa nhưng lại làm thơ t́nh những bài  Ngày Xưa Ḥang Thị, Lên Non T́m Động Hoa Vàng ra đời trong dịp này cùng tập Đọan Trường Vô Thanh.

Con người Phạm Thiên Thư là con người luôn sống theo cái qui luật của câu tục ngữ dân gian “thứ nhất là tu tại gia, thứ hai tu chợ, thứ ba tu chùa” nên  mặc áo cà sa 19 năm [từ năm 1964 tới năm 1975] th́ cởi áo cà sa ra lấy vợ cưới con gái nhà văn Hoàng Ly Trương Linh Tử một nhân vật thuộc lọai “ṇi t́nh” ở với nhau được mấy đứa con th́ “bỏ” chạy theo một nữ  nha sĩ và mở quán cà phê Hoa Vàng.

Trong thời gian “tu tại gia” Phạm Thiên Thư  “sáng tác” ra  phương pháp chữa bệnh bằng nhân điện mệnh danh là “Phathata” [Pháp thân tâm]; ông luyện công chữa bệnh thế nào đến mất trí nhớ luôn, điên điên khùng khùng may nhờ một thầy lang trùng tên họ với ông đó là thầy lang Phạm Kim Long xem mạch hốt thuốc chữa cho ông lành bệnh.

Lành bệnh rồi Phạm Thiên Thư  bắt đầu sản xuất những thứ thuốc như Cao Tiên Dung và quảng cáo 1 thứ dầu cù là có tên là Cao Tiên Dung với những câu thơ như sau:

 

"Nâng hộp cao  tiên đi cứu khổ

Đă nghe trần mộng nở toàn hoa"

 

Ngoài chuyện sản xuất dầu cù là bán cà phê ra Phạm Thiên Thư c̣n làm Tự điển cười để “quảng bá Tiếu liệu pháp cười vui chữa bệnh”. Tự điển cười của Phạm Thiên Thư mới chỉ ba chữ ABC in ra đă 500 trang. Ngoài tự điển Cười ra Phạm Thiên Thư c̣n sọan Tư điển Ư đẹp với mười ngàn câu; có những câu khá ngộ nghĩnh như  “Biết dốt sẽ lột thành hay”, “Có biến mới  chuyển thành hay” và hoàn thành tập thơ với tựa đề Tân Ngôn mười ngàn câu.

Có người cho rằng “hiện tượng” Phạm Thiên Thư giống như hiện tượng Vô Thượng sư Thanh Hải nhưng Phạm Thiên Thư  ít đệ tử hơn Thanh Hải; tuy nhiên hơn Thanh Hải ở chỗ không “buôn thần bán thánh” chỉ “cợt nhả” với chữ nghĩa thôi.

Phạm Thiên Thư ăn mày cửa Phật rồi phá giới lấy vợ đẻ con nhưng luôn miệng tụng câu tục ngữ “Thứ nhất là tu tại gia, thứ hai tu chợ thứ ba tu chùa” tự cho rằng ḿnh không phá giới mà đă chọn con đường tu khó nhất tu tại gia.

Trên đời này làm được vài câu thơ hay đă “hiếm” rồi huống chi Phạm Thiên Thư lại làm được tới mấy bài thơ hay chúng ta phải trọng chứ.

Cuối thế kỷ hai mươi trên thi đàn Việt Nam có ít nhất ba nhà thơ đầu óc không “b́nh thường” đó là Bùi Giáng, Phạm Thiên Thư và Nguyễn Đức Sơn nhưng văn chương th́ mỗi người mỗi vẻ c̣n sống th́ có lẽ Phạm Thiên Thư là người “tỉnh” nhất trong 3 người không b́nh thường này.

Tôi c̣n nhớ cuối thế kỷ hai mươi trong một lần tâm sự với tôi, mẹ vợ Phạm Thiên Thư  bà Hoàng Ly Trương Linh Tử  đă quả quyết với tôi rằng Phạm Thiên Thư là một  con người nhiều mặt dám “qua mặt” cả Phật  lẫn thầy; con gái bà đă ăn phải “bùa mê thuốc lú” mới đi lấy Phạm Thiên Thư. Phạm Thiên Thư  “thôi” con gái bà, bà rất mừng.

Những người đọc qua bản thảo tập Tân Ngôn của Phạm Thiên Thư đều ca thán với tôi rằng Phạm Thiên Thư đang muốn dùng “lời” để làm một cụộc “cứu rỗi”; tôi đă nói với những người này rằng người làm thơ thua ǵ “đấng” sáng tạo đâu chúng ta hăy ngả mũ chào Tân ngôn của Phạm Thiên Thư.

Hồ Nam

(Trích "100 Khuôn Mặt Văn Nghệ Sĩ" của Hồ Nam và Vũ Uyên Giang - Sắp phát hành)

 

GẶP LẠI PHẠM THIÊN THƯ SAU 25 NĂM

 

Bài Vũ Uyên Giang

 

Một buổi sáng tháng đầu tháng 9 năm 1981, Hoàng Văn Giang (1) đạp xe xuống rủ tôi đi uống cà phê. Hai thằng tôi đạp xe từ Ngă Ba Ông Tạ trên đường Lê Văn Duyệt nối dài (sau 75 VC đổi là Cách Mạng Tháng 8) về hướng Hoà Hưng định ghé quán café của Tô Duy Khiêm do Chu Vương Miện trông coi ở Hoà Hưng. Trên đường vừa đi, vừa tṛ chuyện; như chợt nhớ ra điều ǵ, Giang nói với tôi:

- Hay là ḿnh ghé đến quán café của Phạm Thiên Thư trên đường Yên Đổ; tiện thể thăm hắn luôn.

- Phải đấy! Lâu quá không gặp họ Phạm nên ghé thăm nhà thơ Động Hoa Vàng xem sao.

Khi đi ngang quán café của Chu tiên sinh, tôi nh́n thấy Tô Duy Khiêm và Phan Lạc Giang Đông đang ngồi trong quán. V́ đă có chủ đích đi thăm Phạm Thiên Thư nên hai thằng tôi đạp xe đi thẳng .

Chúng tôi ngừng xe ở gần góc đường Yên Đổ (VC đă đổi thành Lư Chính Thắng) và Hai Bà Trưng, dựng xe ở một gốc cây đầy hoa màu vàng, đă thấy Phạm Thiên Thư chạy ra tận cửa đón chúng tôi vào quán. Quán cà phê (không có tên) là một căn nhà nhỏ nằm quay mặt ra đường Yên Đổ gần phía hẻm Bến Tắm Ngựa; Phạm thuê của một bà Dược sĩ, nh́n vẻ tối tăm, nhếch nhác; lỏng chỏng mấy chiếc bàn thấp lè tè, bên trong quán chai lọ, b́nh rượu ngâm thuốc xếp lộn xộn trên kệ.

Chúng tôi ngồi ở cái bàn sát tường ngay chỗ lối ra vào. Phạm Thiên Thư đứng trong quầy pha cà phê từ trong một cái túi đen đuá; loại cà phê dân uống cà phê hay gọi b́nh dân là cà phê bít tất. Ở Sàig̣n ngày xưa có cà phê Năm Dưỡng ở Bàn Cờ cũng chuyên bán cà phê bít tất nhưng rất ngon và rất đông khách.

Sau khi bưng ra bàn 2 ly cà phê đá, Phạm quân ngồi xuống tṛ chuyện với chúng tôi.

Tôi hỏi: Ông mở cái quán này bao lâu rồi? Bán buôn có khá không? (Hỏi vậy thôi, chứ tôi nghĩ là không khá v́ thấy quán vắng teo nên biết là không khá).

- Cũng được vài năm nay. Thời buổi bây giờ khó khăn lắm. Cái ǵ cũng tổ hợp, cũng hợp tác xă, cũng phân phối... Người dân sau 75 lại cùng đói khổ như nhau nên ai cũng mở ra buôn bán lặt vặt; ai cũng nghèo xơ xác, nên đâu có nhiều khách! Phạm nói.

Sau đó Phạm quân hăng say nói với chúng tôi về Đại Trường Ca Việt Nam mà Phạm Thiên Thư viết để ca ngợi chiến thắng giành độc lập và thống nhất đất nước của những người cộng sản. Phạm nói với chúng tôi: "...đó là chiến thắng có một không hai trong lịch sử và Phạm rất hănh diện được chứng kiến. Nước nhà đă độc lập thống nhất và thoát khỏi sự nô lệ vào ngoại bang..." Phạm trả lời rất thuộc bài, nói vanh vách những điều bọn VC đă bắt mọi người phải nói thuộc ḷng như con vẹt lập lại những ǵ người ta muốn nó nói. Sau ngày 30/4/1975, toàn thể nhân dân từ Nam ra Bắc, từ thành thị đến nông thôn, từ rừng sâu núi thẳm cho chí đến những hải đảo xa xôi, từ trung ương cho đến các địa phương thôn làng, xóm ấp... người dân trở thành những con vẹt chỉ biết lập lại những điều đảng nói. Anh nào dại dột nói khác với đảng th́ sẽ bị quy chụp những tầy trời như: phản động, âm mưu chống đối đảng, âm mưu phản cách mạng v.v... và tương lai là lao tù đầy đoạ ở các vùng rừng thiêng nước độc, cưỡng bách lao động không có ngày về hoặc phải chế mất xác trong rừng sâu.

Tôi cười thầm trong bụng về cái sự ngây thơ của một anh thầy tu trốn lính, khi nói là ngày nay đă không c̣n bị ngoại bang nô lệ. Anh ta đă không nh́n thấy những người cộng sản VN đă nô lệ Nga Tàu c̣n hơn bất kỳ thứ nô lệ nào trên đời. Chúng đă khiêng cái chủ thuyết ngoại lai vô nhân về tṛng cái ách ấy lên đầu lên cổ nhân dân, dùng những thủ đoạn hèn hạ, khát máu để khống chế người dân vô tội; tước đoạt mọi thứ quyền của con người mà cái quyền tối thiểu là quyền sống, quyền làm người cũng bị chúng d́m xuống tận đáy sâu điạ ngục đỏ.

Tôi khẽ đá vào chân Hoàng Văn Giang để đừng ai có phản ứng gay gắt v́ e bất lợi. Dưới sự cai trị bạo tàn của cộng sản Việt Nam, có rất nhiều cạm bẫy mà chỉ cần sơ sẩy sẽ ân hận cả đời. Chúng tôi là những người đă có thừa kinh nghiệm tù đày trong lao tù cộng sản nên cần phải đề cao cảnh giác. Nhưng tôi vẫn nói với Phạm Thiên Thư là: "Chuyện đó nên để cho lịch sử phê phán, ḿnh là người cầm bút, làm thơ nên sống với những sự thật và đừng để lôi cuốn vào sự lừa dối. Khi nào ông viết xong, chúng tôi sẽ được đọc một đại tác phẩm để đời của ông. Bây giờ bỏ mấy cái chuyện chính trị chính em đó sang một bên mà hăy nói chuyện văn nghệ hoặc đời sống của ông ra sao."

Phạm Thiên Thư lại đổi đề tài sang chuyện chữa bệnh bằng nhân điện và họ Phạm đă t́m ra một loại sâm đặc biệt ngâm vào rượu uống trị được bách bệnh được ông đặt tên là rượu Hồng Sâm. Vừa nói, Phạm vừa lôi một b́nh rượu lớn, bên trong có ngâm mấy loại củ trông giống như củ khoai từ, định rót cho chúng tôi. Nhưng cả tôi lẫn Hoàng Văn Giang đều cản lại v́ giữa trưa nóng nực không ai trong chúng tôi muốn uống rượu.

Thấy nói chuyện với họ Phạm toàn những chuyện vớ vẩn và nhạt nhẽo, tôi và Giang đứng dậy từ giă ra về và để tiền trên bàn thanh toán cà phê.

Về nhà, tôi vẫn c̣n ấm ức về những chuyện với họ Phạm, nên lấy giấy viết mấy câu thơ trách móc nhẹ nhàng:

 

GỬI PHẠM THIÊN THƯ

(Để nhớ lúc gặp Phạm Thiên Thư năm 1981 tại quán cà phê góc đường Yên Đổ và Hai Bà Trưng)

 

Bởi chưng xưa "gă từ quan"

Ngày nay ngồi ngắm hoa vàng mung lung

Xót trang bi sử ngượng ngùng

Thất phu thẹn với tang bồng nổi trôi

Mấy năm vật đổi sao dời

Hoài thân lận đận, vẫn đời hoang mang

Trước sân dăm cánh hoa vàng

Ngậm ngùi thế sự, ngàn hàng lệ sa

 

(Thơ Vũ Uyên Giang - 1981)

 

Tôi định bụng hôm nào rảnh rang sẽ ghé đưa cho Thư, nhưng tôi không c̣n cơ hội nữa khi sáng sớm ngày 8 tháng 10 năm 1981, Huỳnh Bá Thành (tức Thiếu tá công an Ba Trung, tức tên cộng sản nằm vùng Hoạ sĩ Ớt, chuyên vẽ hí hoạ cho nhật báo Điện Tín của ông Hồng Sơn Đông) dẫn lâu la đến nhà bắt tôi. Đứng trong sân, nh́n ra thấy chiếc xe Jeep đậu bên kia đường, ngồi cạnh tài xế là Huỳnh Bá Thành, kế bên Huỳnh phía dưới đất là một tên nhà thơ của Miền Nam mang họ Phan làm chỉ điểm cho Thành. Hai tên công an tuổi chừng 19, hoặc 20 đi vào nhà và hỏi tôi: Anh có phải là anh Vũ không? Tôi xác nhận là đúng th́ chúng nói thuộc Bảo Vệ Chính Trị 2 của Sở Công An Thành phố, có lệnh bắt tôi. Biết t́nh thế nguy hiểm, nên tôi đă phóng chạy bằng ngă sau nhà sau khi xin chúng cho vào nhà mặc áo và rửa tay. Trốn tránh ở Sài g̣n cả tháng rồi vượt biển t́m tự do nên không có cơ hội gặp lại Phạm Thiên Thư để tặng bài thơ.

 

Đôi nét về Phạm Thiên Thư:

PHẠM THIÊN THƯ tên thật Phạm Kim Long. Sinh tại Hải Pḥng, năm Canh Th́n 1940; Nguyên quán: Kiến Xương, Thái B́nh.

Thi phẩm đă xuất bản:

- Qua Suối Mây Hồng (tức Kinh Ngọc - thi hóa Kinh Kim Cương)

- Động Hoa Vàng

- Đoạn Trường Vô Thanh

- Ngày Xưa Người T́nh

- Hội Hoa Đàm (tức Kinh Hiền gồm 12.000 câu lục bát - thi hóa Kinh Hiền Ngu)

- Quyên Từ Độ Bỏ Thôn Đoài

- Suối Nguồn Vi Diệu (tức Kinh Thơ - thi hóa Kinh Pháp Cú)

- Trại Hoa Đỉnh Đồi.

Sau năm 1975 được nhà nước cộng sản xuất bản một số sách "vớ vẩn" chẳng có giá trị ǵ như pho (phải dùng đến chữ pho v́ nó rất dầy) sách "Tiếu Liệu Pháp, Tự Điển Cười" gồm các chuyện cười mà Phạm Thiên Thư góp nhặt được, mới chỉ có 3 mẫu tự ABC đă dày 500 trang; như các pho sách nói về công dụng của Hồng Sâm và nhân điện và các pho sách nói về Phạm có "công năng" cơi trên cho để chữa bách bệnh v.v... Những bệnh nan y trên đời mà y giới (kể cả Đông Y lẫn Tây Y) đều chưa t́m ra cách chữa trị hữu hiệu th́ Phạm Thiên Thư đều chữa khỏi như: Ung Thư, Tiểu Đường, Cao Máu v.v...

Ngày 13/4/2006, vừa đặt chân xuống phi trường Tân Sơn Nhất, tôi được nhà thơ Vương Tân (tức kư giả Hồ Nam) chở đến chỗ hiện nay nhà thơ họ Phạm đang trụ tŕ ở Quán cà phê Hoa Vàng toạ lạc ở số  Y 3 Bis đường Hồng Lĩnh (cư xá Sĩ Quan Chí Hoà cũ). Bà chủ quán cà phê Hoa Vàng ngày nay (hiền thê của Phạm thi sĩ) chính là bà Dược sĩ chủ nhà nơi họ Phạm thuê mở quán cà phê không tên trên đường Yên Đổ - Hai Bà Trưng ngày nào. Chắc bà yêu thơ của thi sĩ nên yêu luôn cả thi sĩ? Ngày ngày người ta sẽ thấy một ông già tóc bạc, vóc dáng nông dân thể hiện rơ nét khi thấy ông mặc quần ống thấp, ống cao chuyên ngồi trước của quán, vừa trông xe cho khách, vừa phun khói thuốc như ống khói tàu. Đôi khi ngồi với khách nói chuyện hoang tưởng về việc được "cơi trên" sai xuống trần cứu nhân độ thế, về "nhân điện" v.v... Tại đây tôi đă gặp lại những người bạn cũ nhiều năm không gặp như Tô Duy Khiêm, Trần Ngọc Tự, Kha Thùy Châu, Phổ Đức; mỗi người có những kỷ niệm thời trai trẻ khi cùng nhau sinh hoạt văn nghệ tại Sàig̣n.

Ở hải ngoại đă có một thời rộ lên tranh căi về tác giả bài thơ Ngày Xưa Hoàng Thị; có người cho rằng bài thơ này của Nguyễn Tất Nhiên; có người cho rằng đó chính là thơ của Phạm Thiên Thư. Lại có một bà cũng họ Hoàng, chủ nhiệm một tờ báo ở Nam California đă viết trên báo tự nhận ḿnh chính là Hoàng Thị Ngọ mà Phạm thi sĩ viết thành thơ. Những người biết chuyện chỉ cười thầm bà họ Hoàng đă là vợ một nhà thơ đă thành danh mà không giữ được chồng lại c̣n vơ vào một nhà thơ khác làm ǵ? Nàng thơ Hoàng Thị Ngọ của Phạm Thiên Thư là một con người thật bằng xương bằng thịt, vóc người mảnh khảnh với mái tóc xoă vai. Nàng không đẹp lắm nhưng vóc dáng thanh tú, hay mặc áo dài màu trắng hoặc đen đi học ở Trường Văn Lang bằng xe đạp. Nhà thơ họ Phạm sau khi bị trường Chu Văn An đuổi học v́ kỷ luật đă quay về Văn Lang và gặp nàng thơ Hoàng Thị Ngọ. Phạm cứ lẽo đẽo đạp xe theo sau nàng không nói năng ǵ, ôm mối t́nh câm nín. Có những lần nàng thơ quay lại mắng anh chàng mũi to, răng vẩu, đen đuá như một anh nông dân chất phác...

Ngày qua ngày, thấm thoắt thời gian đă 3 năm trôi qua, Phạm quân áp dụng phương châm "đẹp trai không bằng chai mặt"; khi nàng thơ thực sự cảm động mối chân t́nh của họ Phạm để đáp lại mối t́nh câm nín của chàng th́ cũng chính là lúc họ Phạm xuống tóc quy y cửa Phật làm một thầy tu. Dù chỉ đi tu để trốn lính... Và từ đó đời được thưởng thức những áng thơ t́nh Phạm Thiên Thư viết trong Chuà.

Tính từ ngày gặp tôi nhà thơ họ Phạm ở quán cà phê không tên trên đường Yên Đổ năm 1981 cho đến lần gặp lại năm 2006 tại Quán Hoa Vàng Y 3 Bis đường Hồng Lĩnh, đă là 25 năm; một phần tư thế kỷ trôi qua với biết bao đổi thay. Đến lúc đó tôi mới có cơ hội chép bài thơ Gửi Phạm Thiên Thư cho nhà thơ.

Nhân dịp gặp nhau ở Quán Hoa Vàng của Phạm quân, Bùi Đức Dung đưa cho tôi xem bài thơ viết sau khi đi cải tạo về có nhắc đến Phạm thi sĩ như sau:

 

KHI VỀ

 

Khi về gặp Phạm Thiên Thư,

Thầy lang nửa áo thầy tu nửa chùa

Cầm tay bắt mạch như đuà

Vỗ lưng ta gọi bốn mùa rong chơi

Về toàn gặp chuyện trời ơi,

Chuyện may th́ ít, chuyện xui th́ nhiều.

Bùi Đức Dung

Hoàn cảnh của Phạm Thiên Thư bây giờ thật đáng tội nghiệp v́ dù mang tên là chủ quán Hoa Vàng nhưng thực sự chỉ có cái hư danh để có ngày hai bữa cơm. Với tiếng tăm của anh, nhất là từ sau ngày Phạm Duy trở về Việt Nam sinh sống và được hát lại những bài nhạc phổ thơ của Phạm Thiên Thư; khi được báo chí phỏng vấn, Phạm Duy đă giới thiệu quán Hoa Vàng của Phạm Thiên Thư nên sinh viên nam nữ đă kéo đến khá đông. Nh́n thấy nhà thơ họ Phạm cứ phải ngồi vỉa hè trông xe cho khách và phun khói thuốc lá ph́ phèo như khói tàu hoả tôi ái ngại cho bạn tôi quá nên đă khuyên Phạm quân nên bỏ dần thuốc lá v́ với tuổi đời gần 70 tuổi đầu, vẫn hút nhiều như vậy không tốt cho sức khoẻ, nhất là anh cũng không được khoẻ từ sau cái dạo nghiên cứu Pháp Thân Tâm bị tẩu hoả nhập ma đến nay, dường như anh không c̣n là một người tỉnh táo mà ngơ ngơ ngáo ngáo như một kẻ trên mây; bằng chứng là khi kư tên tặng sách, anh cũng quên luôn cả tên Phạm Thiên Thư ghi ra sao; Trần Ngọc Tự phải ghi giúp anh và nói anh kư tên ở ngay chỗ có ghi sẵn tên. Tâm trí anh cũng lăng đăng khi nhớ khi quên không c̣n tỉnh táo như lần tôi gặp trước (dù anh vẫn có vẻ b́nh thường như mọi người b́nh thường khác) khi anh cứ luẩn quẩn với ư nghĩ hoang tưởng là người có "công năng đặc biệt do cơi trên trao cho" để cứu nhân độ thế, để chữa những bệnh nan y cho thế gian như Ung Thư, bệnh Aids, bệnh Tiểu Đường mà cả Đông Y lẫn Tây Y đều chưa t́m ra cách chữa trị v.v...

 

Vũ Uyên Giang

(Trích 100 Khuôn Mặt Văn Nghệ Sĩ của Hồ Nam và Vũ Uyên Giang - sắp phát hành)

 

(1) Hoàng Văn Giang, Đại úy Đại Đội trưởng thuộc Sư đoàn 1 Bộ Binh trú đóng ở vùng điạ đầu giới tuyến ở Vùng I Chiến thuật. Anh thường có bài viết trên Bách Khoa trước năm 1975. Sau ngày 30/4/1975, anh cũng như  bao nhiêu quân nhân QLVNCH bị tập trung trong các Trại tù của cộng sản. Thời gian từ 1978 đến 1981, anh ở tù chung 1 trại K.1 ở Suối Máu Biên Hoà với người viết. Hiện nay anh đang định cư ở thành phố Chicago, Illinois và viết văn, viết báo, viết sách dưới bút hiệu Việt Dương.

 

Trích Thơ Phạm Thiên Thư:

 

ÁO THU

Xưa em phơi áo giữa thu phong

Lá vàng cài lên lụa rực hồng

Nay áo cuốn trôi về thiên cổ

Lá vàng bay lạnh nỗi niềm không