Giữ Ǵn Computer Data

Huỳnh Chiếu Đẳng (huy017@juno.com)

 

 

Mấy tuần trước tôi viết bài “Cứu Vớt Data Trong Máy Computer Hư Th́nh Ĺnh” coi bộ khá hữu ích, nhiều vị đọc xong tiếc ngẩn ngơ nói rằng phải chi được đọc bài nầy trước đây. Nhiều vị gởi email góp ư và chịu “chung” cho tôi tới 100 ly cà phê StarBuck chớ không phải 1 ly như tôi đă đ̣i. V́ chuyện giữ ǵn h́nh ảnh, bài viết, thơ từ có vẽ được nhiều bạn quan tâm, nay nhân cái email của một thân hữu tôi xin viết thêm về đề tài giữ ǵn data lại cho cháu chít sau nầy. Đây là cái email của chị Minh-Hạnh, tôi mới được hân hạnh biết chị qua cái email duy nhất nầy, xin quí bạn cùng đọc.

 

On Mon, 21 Aug 2006 09:51:30 -0700 <xyz@sbcglobal.net> writes:

 

 

Thưa bạn Đẳng,

 

Xin đa tạ bạn về những lời chỉ dẫn cứu văn lại các data. Có điều tôi thắc mắc v́ bạn cho rằng flashdrive memory th́ rất bền. Tôi bị mất hết data chứa trong một flash drive như nó bị demagnetize vậy. V́ vậy tôi cho rằng CD th́ bền hơn. Nếu có th́ giờ ăn cơm nhà vác ngà voi th́ giải thích giùm "người chị em" lẩm cẩm này một

chút.

 

Minh-Hạnh

 

Thưa chị Minh Hạnh, trường hợp của chị gặp đâu có chi là lạ. Thiếu chi người chụp h́nh khi đi du lịch (vào flash memory) về nhà đâu đọc lại được tấm nào. Đau hơn nữa là có đám cưới chụp xong h́nh mất tiêu hết, thợ nhà nghề chỉ biết nghe lời rầy rà của cô dâu chú rể. Có lần một tiệm chụp h́nh Mỹ bị kiện ra ṭa đói bồi thường tiền để làm đám cưới lại. Mà cũng có người chụp h́nh vào flash memory, khi đầy thay cái mới, lấy cái cũ bỏ túi rồi quên đi bỏ quần áo vào máy giặt. Giặt xong mới thấy cái flash memory ḷi ra, tưởng là đi dứt rồi, nhưng vẫn đọc được h́nh như thường.

 

Vậy th́ kết luận ra sao đây?

 

Xin quí bạn cho tôi đi vào một chút chi tiết. Ngày nay computer file được ghi vào ba dạng thông dụng nói chung như sau:

1. Dạng mangetic: floppy disc, hard disk…

2. Dạng optical: MO disc (xưa rồi), DVD, CD…

3. Dạng solid state: các loại memory không di dộng và dùng “transistor” trong đó có flash memory như compact flash, như flash drive, như secure digital, như memory stick….

 

Trong các dạng nầy th́ nói chung flash memory bền hơn hết về physical và cách cấu tạo. Floppy th́ quí bạn biết rồi nó hư hà rằm, đọc không được v́ dính bụi v́ trầy. Hard disk th́ di động, nhiều bộ phận phức tạp và chính xác, càng nhiều bộ phận th́ dễ có một bộ phận nào đó hư, nên ngày xưa khá dễ hư. Ngày nay hard disk ít hư hơn nhiều, nó khá bền trừ trường hợp quí bạn làm rớt nó hay quí bạn không đọc bài “Cứu Vớt Data Trong Máy Computer Hư Th́nh Ĺnh” của tôi. Mà hard disk gồm những những mạch điện tử, nhiều “transistor” solid state, có cả flash memory trong đó nữa vậy nó cũng hư như flash memory, mà c̣n hư v́ motor, v́ mạch điện tử. Vậy th́ hard disk dễ hư hơn flash memory trong thực tế và trong lư thuyết.

 

Dạng thứ ba thường dùng là CD (disc) kế đó là DVD (disc) hai thứ nầy trầy là hết đọc. CD c̣n dễ hư hơn nữa, v́ nó ghi data ngay bên dưới chỗ dán nhản, (bên dưới lớp bạc), mặt trong suốt có trầy chút xíu c̣n “tha thứ” được, chớ c̣n cái mặt dán nhản mà trầy chút xíu thôi th́ “ô hô”. Ai cũng có kinh nghiệm về chuyện chứa software trong CD khi cần install lại th́ không đọc được.

 

C̣n DVD th́ sao, khá bền hơn CD v́ nó ghi data giữa hai lớp nhựa trong suốt. Nhưng quí bạn đă kinh nghiệm nhiều, các video copy có khi hát được trên máy DVD player nầy mà không hát trên DVD player kia, trên computer cũng y vậy, có khi đâu đọc được. Đó là chưa nói đến chất màu hữu cơ dùng ghi data tráng trong CD và DVD bị thay đổi theo thời gian. Trên nguyên tắc người ta cho nó bền được chừng 70 năm, nhưng chưa tới 10 năm mà có một số lớn CD trong kho của quí bạn hết đọc được rồi phải không? Có bao giờ quí bạn copy một CD data gởi cho bạn bè, xong được biết là tốn công tốn tiền tem vô ích không.

 

Trong thực tế th́ flash memory bền hơn hết. Điều nầy không có nghĩa là nó không hư. Như tôi đă nói “trời sinh ra cái computer” là để hư mà, flash memory cũng đâu tránh khỏi. Cho nên trong bài viết “cứu vớt data” của tôi tôi có dặn quí bạn là không bao giờ save data quan trọng vào một bản copy duy nhất, và không bao giờ save vào một loại storage media duy nhất. Bây giờ tôi cũng lập lại y chang câu nầy.

 

Nói vậy nhiều bạn thắc mắc, xin thí dụ là nếu quí bạn có cái CD nhạc quí bạn phải copy nó ra thành hai CD nữa. Như vậy là quí bạn không chỉ có 1 bản copy duy nhất chớ ǵ. Quí bạn đă có 3 cái CD chứa nhạc y nhau. Một ngày nào đó quí bạn hư một CD v́ bị chuột gậm, th́ ít ra quí bạn c̣n lại hai cái, bây giờ copy thêm nữa mấy hồi.

 

Tuy nhiên nếu cả ba CD nói trên đều bị chó tha hết th́ sao. Đâu hề ǵ, v́ trong cái MP3 player của quí bạn có khi đă ghi vào mấy bản nhạc nầy vào rồi, cũng có thể trong hard disk của cái computer cũng đă ghi các bản nhạc trong CD nầy. Trên đây là chuyện đừng chứa trong cùng một loại storage media.

 

Nên nhớ là khi có cái storage media nào khác mới phát minh th́ quí bạn copy data quan trọng qua loại mới nầy. Các media như CD, DVD một ngày kia không c̣n máy móc để đọc nó. Ngay như hard disk cũng vậy, khi interface (controller card) thay đổi, th́ không c̣n máy computer nào nhận ra các hard disk của quí bạn đang xài nữa, chuyện nầy đă xảy ra vài lần rồi. Cũng như ngày nay đă không c̣n các computer (đang bày bán) có gắn floppy drive.

 

Cuối cùng chị Minh-Hạnh viết như nó bị demagnetize, tôi xin được nói rỏ hơn tí nữa. Các flash memory không hư khi đi qua phi trường, không hư khi quí bạn để một nam châm thông thừng đến gần, trừ trường hợp quí bạn mang nó vào máy MRI (Magnetic Resonance Imaging). Cũng gần như vậy các hard disk hay floppy disc tuy là ghi data bằng từ trường, nhưng quí bạn có để nam châm thông thường lại gần cũng chẳng sao cả. Không tin quí bạn thử để một cái nam châm lên cái floppy disc vừa mới viết, xong bỏ vô computer đọc lại thử coi. Khó xóa lắm. Tôi đă thử rồi, nếu quí bạn c̣n ngi ngờ th́ thử lại coi, chẳng có hại chi cả, nhớ thử trên cái floppy disc  chứa data không quan trọng nghe. C̣n DVD và CD th́ hoàn toàn không bị ảnh hưởng của nam châm. Để kết luận tôi xin trích ra đây một đoạn nhỏ trong bài “Vài Vũ Khí Chiến Tranh” do tôi viết cách đây 6 năm. Quí bạn không có th́ giờ th́ xin bỏ qua. Sở dĩ tôi trích đoạn nầy là v́ rồi đây data của quí bạn dù trong HD, trong DVD hay trong flash memory có khi tan biến theo luồng “sóng vô thường” như được kể sau đây.  Huỳnh Chiếu Đẳng (21-Aug-06)

 

------------------- Trích-------------------

 

            Thành phố đang sinh hoạt b́nh thường như mọi ngày nhưng th́nh ĺnh một luồng “sóng vô thường” (wave of chaos) từ đâu đó quét qua chỉ trong một phần triệu giây đồng hồ thôi, tất cả đều thay đổi. Mọi người ngơ ngác hỏi nhau tận thế rồi chăng?  Không điện, không điện thoại, không computer, xe cộ th́ chết máy nằm tại chỗ, mọi thứ máy móc đều ngừng chạy, ngay cả cái radio gắn trong xe dùng để nghe tin tức cũng không kêu. Mọi người bị cô lập, không liên lạc với bên ngoài được. Thành phố im ĺm, các tiếng động của máy móc hàng ngày đều vắng bặt. Mọi hoạt động đều ngừng lại chỉ có bóng dáng con người đi thất tha thất thểu như những bóng ma mà thôi. Cảnh vật th́ vẫn y nguyên, không có ṭa nhà nào bị sụp đổ, cũng chẳng thấy máu rơi người chết. Mọi người bàng hoàng tự hỏi cái ǵ đă xảy ra...

 

Thưa quí vị thành phố vừa bị oanh tạc bằng blackout bomb, tên chánh thức của nó là Electromagnetic Pulse (EMP) bom, cũng c̣n được biết là electromagnetic bomb hay E-bomb. Đây là loại vơ khí rất lợi hại nên năm 1997 Quốc hội Mỹ mời Tiến sĩ Lowell Wood của viện nghiên cứu Lawrence Natinal Laboratory mở cuộc diều trần về EMP. Bom EMP khởi đầu như sau: Vào năm 1962, trong lần thử bom nguyên tử ở đảo Johson Island ở Thái b́nh Dương cách quần đảo Hawaii khoảng 1000 miles, người ta ngạc nhiên khi thấy hệ thống cung cấp điện ở Hawaii bị tê liệt, xe cộ chạy trên đường cũng bị chết máy. Từ sự kiện nầy, người ta nghiên cứu thêm và đưa  tới việc phát triển blackout bom. EMP-bom cũng là bom nguyên tử nhưng là loại được cải tiến để phát ra tia gamma cực mạnh. Khi bom nổ trên cao độ, tia gamma nầy, đi nhanh bằng vận tốc ánh sáng, rọi vào trái đất. Tuy là luồng gamma chỉ rọi trong một phần triệu giây đồng hồ thôi nhưng năng lượng sóng điện từ  của nó làm cho các mạch điện của các dụng cụ điện tử bị hư hại. Lư do là hiện tượng cảm ứng điện từ tạo ra ḍng điện quá mạnh trong đường dây nối các IC các transistor với nhau. Việc nầy từa tựa như là quí vị gắn cái máy chạy điện 110 Volts (Mỹ) vào hệ thống điện 220 Volts (Việt Nam) vậy. Tuy là hai hiện tượng khác nhau nhưng kết quả vẫn là một, máy móc chết ngắt hết chạy. Tiến sĩ Wood cho biết nếu người ta dùng bóng đèn điện tử như thời thập niên 60 th́ tác dụng của EMP-bom không nhiều, nhưng v́ xă hội ngày nay dùng mạch solid state nên bị ảnh hưởng nặng nề. Các cường quốc nguyên tử như Nga, Trung Hoa, Mỹ đều đă có một số EMP-bom. Trận thế giới đại chiến sau nầy nếu có xảy ra th́ thế nào cũng khởi đầu bằng vài vụ nổ EMP-bom.

 

Cái nguy hiểm của EMP-bom là chưa có cách nào hữu hiệu để pḥng vệ mà thiệt hại do nó gây ra th́ vô cùng trầm trọng. Theo Tiến sĩ Wood th́ chỉ cần một trái EMP-bom nổ trên thượng từng khí quyển đủ để hủy diệt gần như hầu hết các máy móc của nước Mỹ. Hiện nay và tương lai con người dựa quá nhiều vào microprocessor trong đời sống hàng ngày. Nếu tất cả mọi thứ máy móc mà quí vị thấy chung quanh đều đồng loạt đ́nh công không thèm làm việc th́ chuyện ǵ sẽ xảy ra... thôi tôi nhường quí vị tưởng tượng tiếp cơn ác mộng nầy. Một quốc gia hùng cường tân tiến như nước Mỹ mà nếu bị tấn công bằng một trái EMP-bom th́ cũng sụp đổ trong nháy mắt, xă hội sẽ quay về khoảng 200 năm trước lúc mà dây điện chưa giăng mọi nơi, con người di chuyển bằng đôi chân hay bằng xe ḅ xe ngựa. Theo tôi có khi vậy mà hay, đời sống sẽ chậm răi trầm lặng nhàn nhă ít lo âu, con người sống hạnh phúc hơn. Bộ tôi nghĩ sai sao? Nếu sai sao người ta gọi thời một trăm năm trước là golden age. (đoạn sau cùng nầy trích trong bài “Vài Vũ Khí Chiến Tranh” viết cách nay 6 năm)