Nữ Lưu Gốc Việt tại Hoa Kỳ

Nữ Lưu Gốc Việt tại Hoa Kỳ:

Chánh Án Bùi Thị Đăng-Tâm

Nguyễn Tấn Lai

Cánh cửa garage rì rì mở và từ từ vươn cao, cao lên, rồi dừng lại bằng một tiếng động "sịch". Người đàn ông lái xe vào garage. Chủ và khách là người bạn đồng liêu cùng mở cửa bước xuống. Một đống giày dép nằm ngổn ngang ngay trước một ngưỡng cửa đưa vào phía bên trong ngôi nhà. Cánh cửa bật mở xuất hiện một phụ nữ và một bé gái chừng 6 tuổi. Người đàn ông vui vẽ nói "Mẹ mày ơi! Có khách". Người đàn bà khẻ gật đầu chào kèm theo một nụ cười. Cô bé e dè nhìn người khách lạ và vòng tay cuối đầu lễ phép "Chào Chú".

Hình ảnh một buổi chiều cuối hè của ngày đầu tị nạn năm 1975. Và! Sông vẫn chảy đời sông, suối vẫn trôi đi đời suối. Ba mươi năm sau, cô bé ốm tong teo ngày nào nay uy nghiêm trong chiếc áo thụng đen xuất hiện sau tiếng hô của người bảo vệ "Please Rise"! Tất cả mọi người có mặt trong phiên tòa, im phắc, đồng loạt đứng dậy nghiêm trang chào Bà Chánh Án Tâm Bùi!

Nữ Thẩm Phán Tâm Bùi, 38 tuổi, tên Việt Nam là Bùi Thị Đăng-Tâm. Bà là người con út trong một gia đình có 9 anh em gồm 6 trai và 3 gái. Bà theo song thân sang tị nạn tại Hoa Kỳ vào mùa Hè 75. Gia đình được một Nhà Thờ bảo trợ và đã định cư một thời gian trên đảo Mercer Island (Wa). Thân phụ là cụ Bùi Ngọc Lâm nay đã quá vãng. Cụ Lâm, nguyên là một sĩ quan Quân Sử QLVNCH và cũng là một trong những người đầu tiên được tuyển dụng làm việc cho Bộ Y Tế và Xã Hội Tiểu Bang Washington State. Đặc trách các Chương Trình Trợ Cấp dành cho người Tị Nạn (Refugee Assistances Program) vào tháng 6 năm 1975. Một trong những người anh của Bà Đăng-Tâm là cựu vô địch bóng bàn Việt Nam trước 75 là danh thủ Bóng Bàn Bùi Đăng Quang.

Bà Đăng-Tâm tốt nghiệp Cử Nhân Khoa Học Chính Trị tại Đại Học University of Washington năm 1991 và tiếp theo Bà tốt nghiệp Luật Sư từ Đại Học Seattle University - School of Law vào năm 1994. Năm 1995 Bà lập gia đình cùng ông Hyon Pak, một luật gia gốc Đại Hàn. Gia đình cùng hai con trai Ryan 9 tuổi và Elliot 6 tuổi hiện đang cư ngụ

tại thị trấn Mukilteo (Wa). Nơi có xưởng chế tạo phi cơ hàng không dân sự lớn nhất của Công Ty Boeing ở Washington State.

Ký giả Nguyễn Tấn Lai đang phỏng vấn chánh án Bùi Thị Đăng-Tâm

Seattle là đô thị lớn nhất của Tiểu Bang Washington và hướng về phía Bắc của đô thị chừng 30 dặm có một quận hạt mang tên là Snohomish County. Chữ Snohomish là phát âm khác đi từ chữ "Sdoh-Doh-hoh- bsh" một ngôn từ của người Da Đỏ tại địa phương có nghĩa là người ở vùng đất thấp (lowlanders) . Quận Snohomish có diện tích rộng 2,098 dặm vuông. Quận nầy lớn hơn tiểu bang Rhode Island và Delaware của Hoa Kỳ. Tính đến ngày 1 tháng 4 năm 2006 theo các số liệu từ Tổng Nha Điều Hành Tài Chánh của Tiểu Bang Washington (WA-OFM: Washington Office of Financial Management) thì dân số của quận Snohomish là 671,800 cư dân. Trong số nầy có 5,274 người Việt Nam trong tổng số 35,030 người Á Châu. Bà Bùi Thị Đăng-Tâm là một trong các vị chánh án của Toà Án Quận Snohomish.

Một số liệu được ghi nhận rằng tại Tiểu Bang Washington hằng năm có chừng 2 triệu trường hợp người được ghi tên vào hồ sơ tố tụng tại các toà án và những vụ tranh tụng nầy nếu đem chia đều đến tất cả các Chánh Án hiện đang làm việc tại Tiểu Bang thì cứ bốn người có một người sẽ gặp một vị Chánh Án như Bà Chánh Án Tâm Bùi.

Thẩm Phán Tâm Bùi hành nghề luật sư từ 12 năm qua, rất giàu kinh nghiệm về các phiên toà hình sự lẫn dân sự. Nhiều kinh nghiệm của một Thẩm Phán trong các vụ tố tụng:

-Luật Sư biện hộ tại Tòa Kháng Án Washington (WA Court of Appeal 1995-2000).

-Luật Sư Biên Hộ Công Cộng (Public Defender 1995-2000) tại Toà án Quận Snohomish và Toà Thượng Thẩm Snohomish.

-Chánh Án Phụ Khuyết Toà Án Snohomish District Court (từ năm 2001 đến hiện tại).

-Thẩm Phán Tâm Bùi còn là vị Thẩm Phán của các cuộc tranh tụng "Biện Chứng Công Minh" (Fair Hearing) có tên là ALJ (Administrative Law Judge từ năm 2003 đến nay) của Tiểu Bang Washington đặc trách Quận Snohomish và văn phòng đặt tại thị trấn Everett (Wa).

Judge Tâm Bùi còn là một luật gia tự nguyện đóng góp công sức trong hầu hết các sinh hoạt cộng đồng liên quan đến pháp lý tại địa phương nơi gia đình bà đang cư ngụ. Nổi bật nhất, Thẩm Phán Bùi Thị Đăng-Tâm là một "Mentor" tức là "vị cố vấn đầy kinh nghiệm" tự nguyện giúp đỡ cho chương trình "YMCA Mock Trial Competition" . (YMCA là chữ viết tắt của tổ chức Young Men''s Christian Association. "Mock Trial Competion" là chương trình dành cho các Thanh Thiếu Niên ham chuộng và có khả năng về Tư Pháp và hệ thống Pháp Lý có được cơ hội tranh tụng trên diễn đàn nhằm tuyển chọn những người có khả năng nhất để dự tranh ở cấp Quốc Gia trong mục đích nâng đở những người trẻ có cơ hội tham gia vào hệ thống tư pháp trong tương lai, na ná như các chương trình đánh vần "Spelling Bee" hàng năm tại các trường Trung Học cấp 1 tại Hoa Kỳ). Judge Tâm Bùi còn là một "Mentor" nhiều kinh nghiệm được các sinh viên đặc biệt chú ý kính nể trong các chương trình "Moot Trial Competition" của Trường Đại Học Seattle University- Phân Khoa Luật (Moot Trial là danh từ đồng nghĩa với Mock Trial như đã ghi ở bên trên nhưng danh từ nầy thường được dùng trong Trường Luật tại các Đại Học khi các sinh viên thực tập tranh luận trên diễn đàn).

Tất cả những kinh nghiệm quý báu trong hơn một thập niên đã giúp bà được chỉ định làm Chánh Án Phụ Khuyết (Subtitute Judge) mà danh từ Luật còn có danh xưng là "Judge ProTem" tại Tòa Án Everett District Court (Everett là thủ phủ của quận Snohomish) kể từ năm 2001 cho đến bây giờ. Với chức vụ "Judge Pro Tem" Bà Tâm Bùi ngồi ở ghế Chánh Án khi vị Chánh Án thực thụ vắng mặt để giải quyết mọi cuộc tranh tụng. Và với trách nhiệm cao quý nầy, Quan Tòa Bùi Thị Đăng-Tâm đã và đang là người phụ nữ Việt Nam quyền lực nhất trong lãnh vực Pháp Lý tại tiểu bang Washington State.

Mùa bầu cử vào tháng 11 năm nay, Chánh Án Tâm Bùi ra ứng cử chức vụ Chánh Án Thực Thụ tại Tòa Án Snohomish District Court. Bà được sự xác nhận và tán thành ủng hộ (Endorsements) của nhiều tổ chức, hội đoàn và tư nhân trong lãnh thổ quận Snohomish. Tính cho đến nay Bà Tâm Bùi đã có được sự ủng hộ của 18 vị Thẩm Phán, 2 Nghiệp Đoàn Lao Động, 9 vị lãnh đạo cộng đồng trong quận hạt gồm có cả vị Thị Trưởng thành phố Everett và TNS Tiểu Bang Dave Schmidt, Cảnh Sát Trưởng Quận Snohomish và 30 Luật Sư tên tuổi đang hành nghề tại địa phương. Chánh Án Tâm Bùi đích thân đi từng nhà của cử tri trong quận hạt để tự giới thiệu và vận động tranh của Bà (Door Bell Campaign).

Điều nên ghi lại nơi đây là Hiến Pháp Washington State được thành lập vào năm 1889 quy định rằng cá nhân ứng cử chức vụ Thẩm Phán phải được đề cử bởi một Đảng Phái Chính Trị nhưng đến năm 1912 thì cử tri Washington tu chỉnh lại Hiến Pháp và chấp thuận áp dụng định hướng Không Đảng Phái (Nonpartisan) để chọn người vào các chức vụ nầy. Nói một cách khác là khi đi bầu một Thẩm Phán, cử tri không cần phải quan ngại là người của Đảng Dân Chủ hay của Cộng Hòa.

Trong một cuộc tiếp xúc đến chúng tôi. Thẩm Phán Bùi Thị Đăng Tâm trình bày rằng Bà ra ứng cử kỳ nầy vào chức vụ Chánh Án Thực Thụ Toà Án Snohomish District Court bởi lẽ:

"Tôi suy nghĩ và tin tưởng rằng cư dân trong quận Snohomish xứng đáng có có một vị Chánh Án Lành Nghề, nhiều Kinh Nghiệm và Công Bằng. Riêng cá nhân Tôi thì có rất nhiều kinh nghiệm của một Thẩm Phán. Tôi hiện là một Chánh Án Phụ Khuyết. Tôi đã quyết định hơn 800 vụ kiện quan trọng liên quan đến Trẻ Em, Phụ Nữ, Doanh Gia và An Ninh Công Cộng. Thời gian làm việc tại Tòa Phá Án. Tôi đã tranh tụng công minh trước các Thẩm Phán Tòa Kháng Án trong một số các vụ tố tụng hình sự quan trọng mà kết quả là những quyết định của Tôi được Toà Phá Án chấp nhận và sau đó được phổ cập trên sách pháp lý và được xem như là án lệ của Tòa. Tôi đảm trách một công việc nặng nề đầy trách nhiệm nhưng Tôi luôn luôn đặt mình trong tinh thần thông cảm nhưng phải rất công bằng. Qua kinh nghiệm làm việc,Tôi luôn chú trọng về việc tự quân bình cho nghề nghiệp của mình qua trách nhiệm của một Chánh Án - Một luật sư Biện Hộ - Một Luật Sư Kháng Án và Một Luật Sư Hành Nghề Tư Nhân. Tôi luôn luôn sắp sẵn và đặt Tôi trong sự Độc Lập, Công Bằng và không Thiên Vị. Bởi vậy nên Tôi rất hãnh diện nếu được cử tri lưu ý và dồn phiếu cho Tôi. Hằng ngày Tôi nhận thư của công chúng gửi qua trang Web www.tambuiforjudge.com hay Email Info@TamBuiForJudge.com

thắc mắc về nhiều thủ tục pháp lý."

Thẩm Phán Bùi Thị Đăng-Tâm ứng cử vào chức Chánh Án Thực Thụ vào mùa bầu cử năm nay cùng với 4 ứng cử viên khác đều là những luật gia tên tuổi trong ngành Tư Pháp: "Tôi đi từng nhà để vận động cho chính mình và nhận thấy rằng với bao năm hành nghề tại quận hạt, rất nhiều người đã biết đến Tôi. Có kẻ chưa quen nhưng khi nghe tên Tôi tự giới thiệu thì họ rất là ưu ái và vồn vã. Có người hoan hỉ mời vào nhà uống nước. Kẻ khác thì vui vẽ chạy ra vườn hái tặng Tôi mấy trái Zukini "!

Theo nhận định từ một bài viết bởi Lee Bedart trên tờ Northwest Asian Weekly thì chiếc ghế Chánh Án thường trực của Toà Án Snohomish District Court chắc chắn sẽ do Bà Tâm Bùi nắm giữ vì Bà nhận được nhiều sự ủng hộ: "Tôi rất tự tin ở khả năng của cá nhân Tôi trong công cuộc tranh đua vào chức vụ Chánh Án lần nầy với rất nhiều hy vọng sáng lạn. Hơn thế nữa, đây là một cơ hội tốt cho chính nghề nghiệp của Tôi bởi lẽ là vị Chánh Án đương nhiệm sẽ hồi hưu và chức vụ nầy cần phải được điền khuyết. Đành rằng vị Chánh Án dân cử chỉ phục vụ trong một nhiệm kỳ 4 năm nhưng trong ngành luật ít ai ra ứng cử tranh chức vụ nầy cùng với người đương nhiệm thế cho nên vị nào ngồi vào ghế nầy thì hết nhiệm kỳ lại được tiếp tục nhiệm kỳ kế tiếp. Có vị ngồi ở ghế Chánh Án ở các Tòa án liên tục đến những 30 năm".

Chúng Tôi (người viết) nguyên là bạn làm cùng ngành nghề như thân phụ của Bà Thẩm Phán Bùi Thị Đăng-Tâm trong suốt 30 năm qua. Và! Dĩ nhiên chúng Tôi có rất nhiều hoàn cảnh chứng kiến được những thiệt thòi của người Việt trên bình diện tư pháp và pháp lý bởi những dị biệt về ngôn ngữ, phong tục, tập quán và văn hóa. Và may thay! Nay một người trẻ của thế hệ thứ hai đang nắm trong tay những quyền hành có thể bạch hoá được những thiệt thòi và dị biệt đó, vậy thì chúng ta nên và phải củng cố những quyền hạn đó để sự thể được tồn tại lâu dài.

Thế hệ thứ nhất đến Hoa Kỳ tị nạn đã làm "Thân cây Chàm, cây Đước xây dựng nền tảng cho những vườn đất tương lai mọc lên những cây Cam, cây Quít". Và cũng trong ý nghĩa đầy ắp tình quê hương đó, nhân đây, chúng Tôi hân hoan kêu gọi và mong mõi các cử tri người Mỹ gốc Việt cư ngụ trong phạm vi quận hạt liên hệ, chuẩn bị một chút tinh thần Việt Nam, hãy dành thì giờ để ghi tên bầu cử và vận động dồn hết phiếu, dồn tất cả phiếu, cho Bà Thẩm Phán Bùi Thị Đăng-Tâm trong mùa bầu cử năm nay. Đồng thời, chúng Tôi cũng xin dùng tất cả những tâm huyết của thế hệ đi trước với những khát khao, kỳ vọng cùng niềm tự hào tồn đọng lại của thời niên thiếu gửi đến Thẩm Phán Bùi Thị Đăng-Tâm lời chúc may mắn và thành đạt.